4. Fase 4: onderzoeksuitvoering
4.2.1 Hoe zet je een enquête op?
De kracht van een enquête is dat je snel veel data kan verzamelen (zie ook:
onderzoeksmethodes in h3). Dat maakt je onderzoek betrouwbaarder. Het is de uitdaging om zoveel mogelijk mensen de enquête te laten invullen!
Om een enquête op te zetten volg je het volgende stappenplan.
Stappenplan enquête
Stap 1 Bepaal je doelgroep
Stap 2 Denk na hoe je die doelgroep kan bereiken
Zet je je enquête uit via internet, een brief of e-mail of stel je de vragen face to face?
Stap 3 Stel de vragen van de enquête op
Denk na over vorm, inhoud en hoeveelheid vragen.
Stap 4 Leg de enquête voor aan een beperkt aantal proefpersonen. Pas eventueel de enquête aan als de ervaringen met de proefpersonen daartoe aanleiding geven.
Bijvoorbeeld omdat een bepaalde vraag onduidelijk bleek te zijn.
Stap 5 Laat de enquête door zoveel mogelijk mensen uit je beoogde populatie invullen.
Bepaal hoeveel respondenten je minimaal nodig hebt, bij voorkeur in overleg met je docent.
Stap 6 Verwerk de antwoorden
De resultaten rapporteer je zorgvuldig in de resultatensectie van je verslag.
Wie is je doelgroep?
Bepaal eerst de doelgroep van je de enquête. Dat kan een politieke groep zijn, een vereniging, je klas, maar ook een leeftijdsgroep, mensen van hetzelfde geslacht of mensen die een bepaalde religie aanhangen. Als je bijvoorbeeld wil weten hoe jongeren over het culturele aanbod in je dorp of stad denken, moet je niet alleen je klasgenoten bevragen, maar ook leerlingen van andere scholen.
Hoe bereik je je doelgroep?
Je kan je doelgroep op verschillende manieren bereiken:
Internet
De makkelijkste manier om snel veel mensen te bereiken is via het internet. Deel je enquête bijvoorbeeld via social media. Zet het bericht op ‘openbaar’ zodat iedereen de enquête kan invullen. Vraag mensen om de enquête te delen. Het is belangrijk dat respondenten de enquête anoniem kunnen invullen, zeker wanneer de vragen zeer persoonlijk zijn.
Op het internet vind je verschillende manieren om een online enquête te maken, zoals SurveyMonkey en Google Formulieren.
• Voordeel: de uitkomsten worden automatisch verwerkt. Dat scheelt een hoop tijd.
• Nadeel: deze manier van enquêteren is erg onpersoonlijk, dus niet iedereen zal je vragenlijst willen invullen. Het kan geen kwaad na een week een herinnering te sturen.
Brief of e-mail
Ook een brief of e-mail is een veelgebruikte en vrij onpersoonlijke manier om je doelgroep te bereiken. Leg goed uit wat de strekking is van je enquête en waarom het voor die persoon relevant is om die in te vullen.
• Voordeel: je kan beter sturen wie de enquête invullen.
• Nadeel: niet iedereen zal de enquête terugsturen
• Nadeel: je moet de resultaten handmatig (bijvoorbeeld met Excel) verwerken.
Face to face
Met een korte vragenlijst kan je ook de straat op of langs de deuren gaan om mensen te vragen naar hun mening. Leg van tevoren goed uit wat je met de gegevens gaat doen en waarvoor de enquête dient. Vaak willen mensen je graag helpen, maar hou er ook rekening mee dat niet iedereen zit te wachten op een enquête. Wees daarom ook vriendelijk en professioneel wanneer je een afwijzing krijgt.
Ook zou je in de klas leerlingen kunnen vragen je enquête in te vullen. Doe dat dan wel in goed overleg met de betrokken docenten.
• Voordeel: je kan beter sturen wie de enquête invullen.
• Nadeel: niet iedereen wil meewerken en het kost veel tijd.
• Nadeel: je moet de resultaten handmatig (bijvoorbeeld met Excel) verwerken.
Hoe is een enquête opgebouwd?
Een enquête heeft een vaste opbouw:
1. Introductie
Voordat je met je vragen begint, is het belangrijk eerst je onderzoek bij de geënquêteerde te introduceren. Beschrijf het doel van de enquête, hoeveel tijd invullen kost en vermeld of de enquête anoniem is. Zo weten de deelnemers wat ze kunnen verwachten.
2. Achtergrondvragen
Het is verstandig naar persoonskenmerken te vragen. Zaken als leeftijd en sekse zeggen iets over de representativiteit van je steekproef.
3. Inhoudelijke vragen
Je kan verschillende soorten vragen gebruiken:
• Ja-/nee-vragen: de vraag is te beantwoorden met ‘ja’ en ‘nee’ (en ‘weet niet’).
• Multiplechoicevragen: de vraag heeft meerdere antwoorden (die aan bepaalde eisen moeten voldoen).
• Schaalvragen: mensen kunnen antwoorden op een schaal van bijvoorbeeld ‘heel erg tevreden’ tot ‘heel erg ontevreden’.
4. Afsluiting
• Bedank de respondenten voor hun medewerking.
• Zorg dat ze hun gegevens kunnen achterlaten zodat je ze later je verslag kan sturen.
Aandachtspunten bij het bedenken van vragen
Vragen bedenken is moeilijker dan je denkt. Vraag je zelf van tevoren af welke vragen je het best kan stellen, zodat je enquête ook iets oplevert en hoe je de vragen het best kan stellen.
• Beslis of je een respondent de mogelijkheid geeft tot het geven van een neutraal antwoord of dat je een keuze afdwingt, bijvoorbeeld bij de keuze van een punt op een vijfpuntsschaal.
• Hou rekening met de antwoordvrijheid van de respondent. Zorg ervoor dat je altijd een vakje met ‘niet van toepassing’, ‘anders, namelijk … ’, of ‘weet niet’ toevoegt, zodat mensen zich niet gedwongen voelen op een vraag te antwoorden. Dat
voorkomt dat mensen onjuiste antwoorden invullen of de enquête links laten liggen.
• Onbewust probeer je vaak mensen naar het door jou gewenste antwoord te sturen.
Daarom is het belangrijk ervoor te zorgen dat je vragen geen subjectieve woorden bevatten. Vragen als: ‘Vindt u de James Bondfilms ook niet ouderwets?’ kan je het beste vermijden.
• Stel niet te veel vragen. Je zal begrijpen dat iemand sneller een enquête van twintig vragen beantwoordt dan eentje met honderd vragen. Denk dus van tevoren na of elke vraag echt nodig is. Dat voorkomt dat mensen vroegtijdig stoppen met het invullen van de enquête.
• Gebruik geen dubbele ontkenningen in je vragen. Bijvoorbeeld: is het gebruik van pijnstillers volgens u niet zonder gevaar/ongevaarlijk? Respondenten die pijnstillers gevaarlijk vinden kunnen gaan twijfelen of ze ‘ja’ of ‘nee’ moeten invullen.
Hoeveel respondenten heb je minimaal nodig?
Hoeveel respondenten heb je nodig voor het invullen van je enquête? Wanneer heb je een representatief aantal? Dat bepaal je zelf, het beste in overleg met je docent
Hoe test je je enquête?
Voordat je erop uitgaat, is het verstandig je enquête eerst te testen. Bijvoorbeeld op je klasgenoten of ouders. Zo kan je zien of de vragen ook worden begrepen zoals je ze bedoeld hebt. Stuur je enquête voor de zekerheid ook naar de begeleider van je profielwerkstuk; die kan je daar zeker nog verder mee helpen!
Hoe verwerk je de uitkomsten in je verslag?
Open vragen
Bij maximaal tien respondenten kan je een samenvatting per persoon geven. Bij grotere aantallen is het beter om de antwoorden te coderen met een steekwoord. Alle
antwoorden met dezelfde code zet je bij elkaar. Daar geef je een korte samenvatting van.
Een voorbeeld:
Antwoorden op de vraag: ‘Wat zijn volgens jou de kenmerken van een goede leraar?
Code
‘Een leraar vind ik goed als hij naar je kan luisteren.’ luisteren
‘grapjes maken, niet al te serieus doen’ humor
‘zorgen dat iedereen luistert en zijn mond houdt’ orde houden
‘niet zomaar mensen eruit sturen, maar alleen als het echt duidelijk is dat iemand niet normaal doet’
orde houden
‘een lolletje kunnen maken zodat je ook kan lachen in de les’ humor
In de resultatensectie van je verslag geef je een opsomming van de codes met een korte samenvatting per code.
Gesloten vragen
De antwoorden op de gesloten vragen geef je weer in tabellen, grafieken of diagrammen. Afhankelijk van je doel kies je de juiste vorm. Bijvoorbeeld een
staafdiagram om het verschil tussen twee groepen te laten zien of een taartdiagram om verhoudingen/percentages te tonen. Je voegt ook altijd een korte tekst toe die de resultaten toelicht.
Soms kan je besluiten om niet alle antwoorden mee te nemen als resultaten van je onderzoek. Een kind dat heeft zitten krassen op een papier of een respondent die duidelijk gekke antwoorden heeft gegeven, neem je niet serieus en neem je dus ook niet mee in je onderzoek. Dat vermeld je netjes in de methodesectie van je verslag.
Opdracht: Zet je enquête op
Als je bij je onderzoek gebruik maakt van een enquête, zet je die nu op volgens het eerdergenoemde stappenplan. Lees eerst de informatie over het opzetten van een enquête door.