Zakelijk toerisme in Nederland

Deze paragraaf geeft een totaaloverzicht van het aantal overnachtingen van zakelijke toeristen in Ne- derlandse hotels. Daarbij is geen onderscheid gemaakt tussen buitenlandse en Nederlandse toeristen. De omvang en de groei van het zakelijke toerisme komen aan bod, evenals het seizoenspatroon. Nagenoeg alle cijfers zijn gebaseerd op de statistiek Logiesaccommodaties.

21 miljoen zakelijke hotelovernachtingen in Nederland

In 2019 vonden in Nederlandse hotels 21 miljoen zakelijke overnachtingen plaats. Dit betekent een groei van 5,1 procent ten opzichte van 2018, toen het aantal overnachtingen nog op 20 miljoen lag. De groei van de zakelijke markt in 2019 valt samen met de verdere groei van de economie: het bbp in 2019 was 1,7 procent groter dan in 2018. Dat is wat minder sterk dan in 2018. Toen bedroeg de economische groei 2,4 procent, in 2017 werd met 2,9 procent de hoogste groei in tien jaar gemeten.6 Het zakelijk toerisme in hotels groeit weliswaar snel, maar iets minder snel dan het totaal aantal hotel- overnachtingen. Dat groeide in 2019 met 5,4 procent.

6 Zie ook https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/33/economie-krimpt-met-8-5-procent-in-tweede-kwartaal-2020 en de cijfers op Stat- Line: https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/84106NED.

Zakelijke overnachtingen in hotels in Nederland, naar provincie, 2017-2019* Figuur 6.1 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000 9.000 10.000 Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Gelderland Utrecht Limburg Overijssel Zeeland Friesland Groningen Drenthe Flevoland x 1.000 2019 2018 2017

Bron: CBS, Statistiek Logiesaccommodaties.

* Hotels/pensions/jeugdaccommodaties met ten minste vijf slaapplaatsen.

Meeste zakelijke overnachtingen in Noord-Holland

In 2019 was Noord-Holland de provincie met veruit de meeste zakelijke overnachtingen: bijna 9,0 mil- joen (figuur 6.1), een stijging van 9,3 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Hiermee was Noord- Holland goed voor 43 procent van het totale aantal zakelijke overnachtingen in Nederlandse hotels. De Amsterdamse hotels droegen het meest bij aan deze koppositie van Noord-Holland: 28 procent van alle zakelijke overnachtingen in heel Nederland vond in Amsterdam plaats. De provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant komen respectievelijk op de tweede en derde positie. De minste zakelijke overnach- tingen vonden plaats in de provincie Flevoland.

Wat de ontwikkeling van het aantal zakelijke hotelovernachtingen tussen 2018 en 2019 betreft, lieten met name de provincies Groningen en Drenthe een grote daling zien (respectievelijk -18 en -17,1 pro- cent) terwijl in beide provincies in 2018 nog sprake was van een flinke stijging ten opzichte van 2017. Overijssel en Noord-Brabant lieten in 2019 een lichte daling zien (respectievelijk -2,7 en -2,0 procent). In de provincies Flevoland en Friesland is het aantal zakelijke hotelovernachtingen in 2019 toegeno- men. De stijging bedroeg in Friesland 23,7 procent en in Flevoland zelfs 35,3 procent terwijl daar in het voorgaande jaar nog sprake was van een daling van 10,5 procent.

Figuur 6.2 Aandeel zakelijke overnachtingen in het totale aantal overnachtingen in hotels in Nederland, naar provincie, 2019* 26,4 28,9 31,5 34,0 36,2 38,0 38,7 39,8 45,0 48,7 51,9 54,1 58,6 0 10 20 30 40 50 60 70 Zeeland Friesland Drenthe Noord-Holland Limburg Overijssel Nederland Gelderland Groningen Zuid-Holland Noord-Brabant Flevoland Utrecht

Bron: CBS, Statistiek Logiesaccommodaties.

* Hotels/pensions/jeugdaccommodaties met ten minste vijf slaapplaatsen.

Marktaandeel van zakelijke overnachtingen het grootst in Utrecht

Naast absolute aantallen en ontwikkelingen van zakelijke overnachtingen, biedt ook het marktaandeel van het zakelijke toerisme een interessante invalshoek. Het gaat dan om het aandeel van zakelijke hotelovernachtingen in het totale aantal hotelovernachtingen. Of anders gezegd: hoe ligt de verhouding tussen de zakelijke en vrijetijdsmarkt?

Zakelijke overnachtingen maken een substantieel deel uit van het totale aantal overnachtingen in Ne- derlandse hotels. In 2019 was dit aandeel 39 procent. Dat is wel iets kleiner dan het aandeel in 2012: 43 procent. Dat heeft te maken met de snellere groei van de vrijetijdsmarkt in de periode 2012-2019. Het aandeel zakelijke overnachtingen was in de provincie Utrecht met 59 procent het grootst (figuur 6.2). In Noord-Holland vonden de meeste zakelijke overnachtingen plaats, maar het zakelijke toerisme had daar ‘slechts’ een marktaandeel van 34,0 procent. Dit komt voornamelijk doordat Amsterdam ook erg in trek is bij de vrijetijdstoeristen.

Zakenreizen pieken aan de randen van de zomer

De meeste zakelijke overnachtingen vinden plaats aan de randen van de zomer: in de twee maanden vóór en de twee maanden na de zomervakantie. In juli en augustus vinden minder zakelijke hotelover- nachtingen plaats dan in de omliggende maanden, maar wat betreft niet-zakelijke overnachtingen zijn juli en augustus juist topmaanden voor hotels. In grote lijnen is dit seizoenspatroon van zakelijke over-

nachtingen ook te zien in de vier grootste steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) en in Maastricht en Haarlemmermeer. Er zijn wel duidelijke verschillen per stad in termen van de aantallen zakelijke overnachtingen. Amsterdam steekt met kop en schouders boven de andere steden uit. Zakelijke toeristen die niet in Nederland overnachten, tellen niet mee in het CBS-onderzoek Logies- accommodaties. Dit zijn bijvoorbeeld zakelijke reizigers die per vliegtuig arriveren en dezelfde dag weer vertrekken uit Nederland. Deze reizigers zijn niet onbelangrijk: zij overnachten weliswaar niet in Nederland, maar besteden wel geld aan bijvoorbeeld een huurauto, treinreis of een diner. Luchthaven Schiphol rapporteert in dit kader het aandeel reizigers met een zakelijk motief (inclusief congres en stu- die) als percentage van alle arriverende en vertrekkende passagiers. In 2019 waren dit er 71,7 miljoen, wat een groei betekent van 0,8 procent ten opzichte van het aantal passagiers in 2018 (71,1 miljoen). Het aandeel reizigers met een zakelijk motief (inclusief congres en studie) bedroeg 32 procent in 2019 (figuur 6.3).7

Motieven van arriverende en vertrekkende passagiers op Schiphol, 2019 Figuur 6.3

32%

46% 21%

1%

Zakelijk (incl. congres/studie) Recreatief

Bezoek familie/kennissen Anders

Bron: Royal Schiphol Group.