vriend.
Mr. Karel Hendrik Buys had veel te gewichtige zaken af te doen op het
wereldberoemde advocatenkantoor van Buys & Andermans, veel te voorname belangen te verzorgen, om zich een oogenblik te bekreunen aan wat er zoo al in de fatsoenlijke kringen voor achterklap en laster omging, aan wat men hier en ginds fluisterde ten nadeele van sommige leden van de b e a u -m o n d e . Hij stond daarom even op, toen Van Spranckhuyzen zich bij de marmeren stoep der veranda vertoonde, schudde hem even de hand met de gewone mate van vriendelijkheid, welke hij aan de jongelui, zonder zeer hooge positie, gewoon was te betuigen, en liet hem toen geheel vrij om zijn compliment aan de dames te maken.
Deze laatsten ontvingen hem met bijzondere voorkomendheid. Ieder reikte hem de hand. Juffrouw Serpensteyn maakte plaats voor hem, en er werd een schommelstoel aangeschoven tusschen mevrouw Ruytenburg en hare gouvernante. Van
Spranckhuyzen had zeer élégant gebogen, en Pénurot met veel hartelijkheid de hand geschud, gedurende welke kunstbewerking de oogen van den oud-assistent dreigend hadden gefonkeld. Toen hij daarna ging zitten, en met den gibushoed in de wit gehandschoende vingeren een paar gemeenplaatsen over de hitte in den kenteringstijd en over het bal der Van Weely's had in 't midden gebracht, zag mevrouw Buys hem met een veelbeteekenenden glimlach aan, en zei ze met eene stem, zoo innemend vriendelijk, als zij alleen gebruikte bij sommige buitengewone gelegenheden:
‘Zeer goed, dat u juist komt, meneer van Spranckhuyzen! We hebben u dapper verdedigd tegen meneer!’ - met een
zwaai van den waaier wees ze vrij onbeleefd naar Pénurot. - ‘Nu kan u uzelven verdedigen, en dat is u zeer goed vertrouwd!’
‘Mevrouw Buys heeft gelijk!’ - zei Pénurot met zooveel waardigheid, dat juffrouw Serpensteyn haar uitdagenden blik afwendde. - ‘Ik verhaalde, dat ik u verdacht van in 't geheim mijne pleegdochter uit mijn huis te hebben geschaakt, en van haar nog op dit oogenblik verborgen te houden, ten einde het arme kind reddeloos te bederven!’
Jonkheer Eduard van Spranckhuyzen zag zeer bleek, toen Pénurot deze uitdagende taal tot hem richtte. Hij klemde de tanden opeen, om ze niet van schrik tegen elkaar te doen slaan, maar behield toch de vroolijke onverschrokken uitdrukking, die zijn gelaat bij het binnentreden had gekenmerkt. Daarna antwoordde hij, met volkomen meesterschap over zijne stem:
‘Ik begrijp, dat het zeer onaangenaam voor u is, mijn goeie meneer Pénurot, als uwe huishoudster wegloopt, maar wat ik niet begrijp, is in de eerste plaats, hoe het bij u op kan komen, mij met deze zaak in verband te brengen - en in de tweede plaats, hoe u een zoo volkomen gebrek aan goeden smaak kan aan den dag leggen, door uwe m i s è r e s hier in het gezelschap der dames ter sprake te brengen!’
‘Onbeschaamde brutaliteit bewijst niets, jonkheer van Spranckhuyzen! Jij waart het, die mijn kind het laatst gesproken hebt, die mijn huis verlaten hebt, toen zij wegliep. En nog van middag heb je aan tafel je zeer duidelijk uitgelaten over koppige nonna's!’
‘Ik bewonder andermaal uw tact, mijn waarde heer! Ik heb te veel achting voor dit gezelschap, om aan de bijzonderheden van den avond te herinneren, waarop u zinspeelt. Ik bewonder vooral de juistheid van uwe gevolgtrekkingen! Omdat ik uw huis verliet op een gegeven oogenblik, omdat ik aan tafel sprak over nonna's, over koppige nonna's, - daarom ben ik het, die “uw arm kind verborgen houdt, om
het reddeloos te bederven!” 't Is magnifique! Mag ik vragen, wie u zoo uitmuntend op de hoogte houdt van de gesprekken in 't Marine-hotel?’
En terwijl de dames met veel voldoening van Van Spranckhuyzen naar Pénurot staarden, viel eensklaps juffrouw Serpensteyn in:
‘Dat zal ik wel doen, meneer van Spranckhuyzen! Juffrouw Dunsinger zei zoo even al, dat meneer Pénurot meer jongelui dan u alleen hij zich aan huis had op den bewusten avond, - dat zij er meneer Scheinman voor hield, omdat hij er juist de rechte man voor was. Nu verzeker ik u, dat diezelfde heer, die met u dineert in 't
Marine-hotel, de zegsman van meneer Pénurot is!’ ‘Daar heb ik niets van gezegd!’ - viel Pénurot snel in.
‘Dus komt het goed uit!’ - merkte mevrouw Buys met hare zondagsche stem op. - ‘'t Is duidelijk, dat meneer Pénurot zich vergist heeft!’
Maar de oud-assistent was opgestaan. Zijne houding en stem waren in het laatste uur volkomen passend en waardig geweest. Hij had zelfs geen enkelen vloek uitgesproken! Zijn grijs kastoren hoed opnemend, sprak hij rustig:
‘Mevrouw Buys zal het mij ten goede houden, zoo ik ga. Ik vermijd liever elke onaangename woordenwisseling. Ik wensch mejuffrouw Serpensteyn geluk met haar nieuwen cliënt, en wij, jonkheer van Spranckhuyzen, wij zien elkaar nader, niet waar?’
Het gezelschap was opgestaan. Van Spranckhuyzen had statig gebogen. Toen Pénurot zich naar den heer des huizes wilde wenden, bemerkte hij, dat deze, met Dunsinger gearmd, naar de andere zijde van de veranda was gewandeld, zoodat de beide groote heeren volstrekt niets van het conflict bemerkt hadden. Daarom nam hij haastig afscheid van beiden, zonder iets te zeggen, en steeg hij in zijne bendi, terwijl hij een langen onheilspellenden blik naar het gezelschap in de voorgaanderij wierp. 't Was of zijn vertrek een teeken tot
algemeene vroolijkheid gaf. Iedereen had eene uitroeping over den dollen Pénurot. Zelfs de groote-heeren kwamen vernemen, wat de oorzaak van zijn haastig vertrek was, en werden zeer voldoende ingelicht door Van Spranckhuyzen. Men zette zich nu nogmaals tot gezelligen kout. Mevrouw Buys was allerbeminnelijkst en deed den jonkheer zooveel mogelijk verstaan, dat hij in haar eene warme vriendin bezat. Juffrouw Serpensteyn deed hetzelfde, te meer omdat Van Spranckhuyzen met behendigen tact wist te vleien, en haar telkens in stilte iets had toe te fluisteren, waarover de deugdzame gouvernante zeer gaarne eene kleur zou hebben willen krijgen. Marie Dunsinger behield de striktste neutraliteit, en schommelde geeuwend op en neer. Eén ding verschafte haar groote tevredenheid, dat ze iets had kunnen aanvoeren tegen Maximiliaan, wiens val in stilte bij haar besloten was.
De groote-heeren dronken daarbij menig glaasje b r a n d y s a m a a j e r , terwijl Van Spranckhuyzen zich even dapper voorstander van rijnwijn en rooden wijn betoonde. Het discours werd daardoor zeer levendig, en menigwerf barstte er een salvo van lachen uit, als de vernuftige jonkheer eene of andere aardigheid meedeelde. Wat later ging men in de binnengaanderij en trommelde juffrouw Serpensteyn een luchtig stukje uit Donizetti's F a v o r i t e . Daarop accompagneerde zij Van
Spranckhuyzen, die twee tonen te laag aanhief:
- ‘Un ange, une femme inconnue à genoux, priait près de moi.’
Van ter zijde zag hij intusschen de klavierspeelster aan met den blik van een j e u n e p r e m i e r . En juffrouw Serpensteyn trommelde maar steeds voort - ook zij zag op naar den zanger - en beiden schenen zich uitmuntend te vermaken. 't Sprak van zelf, dat Marie Dunsinger zich ook voor de piano plaatste, en eene r è v e r i e speelde, die zoo soporifiek werkte, dat de goede corpulente mevrouw Ruytenburg zachtjes op een divan indommelde.
Toen de waardige vrouw met schrik ontwaakte, begon ze, om zich eene houding te geven, te spreken van vertrekken, en reed hare calèche voor. Daarop werden er omhelzingen gewisseld door de dames. Van Spranckhuyzen kreeg zeer hartelijke handdrukken. Buys haastte zich zijne zwaarlijvige gast naar haar rijtuig te brengen. Van Spranckhuyzen volgde met jufvrouw Serpensteyn.
‘Spranckhuyzen, jij brengt ons naar huis, ja?’ - vroeg mevrouw Ruytenburg. De jonkheer haastte zich om zijn koetsier af te danken en plaatste zich tegenover de dames. Zoo spoedig men den tuin verlaten had, en den breeden weg langs 't Koningsplein insloeg, boog hij zich naar de gouvernante en fluisterde hij, terwijl hij even hare hand aanroerde:
‘Ik moet u straks spreken!’
Voor het overige werden er slechts een paar zeer alledaagsche opmerkingen gemaakt. Toen men het huis van den heer Nuyts van Weely voorbijreed, klonk eene luidruchtige dansmuziek naar buiten. Mevrouw Ruytenburg poogde iets scherps te zeggen, maar 't mislukte volkomen. Van Spranckhuyzen zag een paar keeren over de hoofden der dames achter het rijtuig naar den afgelegden weg. Het kwam hem voor, dat een bendi met opgeslagen kap de calèche voortdurend volgde. Toen men eindelijk Tanabang bereikt had en het erf opreed van Ruytenburgs villa, verloor hij de bendi uit het oog, en vergaat hij haar.
Mevrouw Ruytenburg was zeer vermoeid van het praten, zei ze; ze zou maar gauw naar haar b o u d o i r gaan, anders moest ze misschien nog met de van het Van Weelysche feest terugkeerende logeergasten spreken, en dat was te veel s o e s a h , ja? Van Spranckhuyzen kreeg een hartelijken handdruk, en zou nog wat met de juffrouw blijven praten. Zoodra ze weg was, stelde de galante j e u n e -p r e m i e r voor, een oogenblik onder de aangename nachtschaduw van de groote laan der kanarieboomen op 't erf te wandelen - zoo kon men
rustiger en zonder gevaar van stoornis door den een of ander der jongens spreken en overleggen, wat er te doen was bij de ophanden zijnde komst van Lucy, en welke maatregelen er moesten genomen worden tegen den dollen Pènurot.
De gouvernante had zich dadelijk naar 't verlangen van haar ‘cliënt’ geschikt, en langzaam wandelden beiden door de groote kanarielaan, die zich rechts langs het erf uitstrekte. Van Spranckhuyzen boog zich voorover naar de gouvernante, en zeide eindelijk met gemaakte ontroering in zijne stem:
‘Alphonsine! mag ik alles zeggen, wat ik op mijn hart heb?’ ‘Natuurlijk, Eduard! Ik hoop, dat je me niets verbergt!’
De nomenclatuur en titulatuur was tusschen beide vrienden in den laatsten tijd vrij wat gewijzigd.
‘Luister dan! ik zal je alles bekennen! Heb je ook iets geloofd van al wat die oude dwaas van avond kwam zaniken?’
‘Niets! Een edelman kan zoo iets niet doen!’
‘Dank je! Dat troostte me aanstonds, en ik vond woorden genoeg, om den vent op zijne plaats te zetten! Dus s o e d a h daarvan! Maar nu moet ik je wat anders zeggen. Ik moet je nogmaals vragen: mag ik alles zeggen, wat ik denk over de aanstaande terugkomst mijner hooggeschatte echtgenoote?’
‘E h b i e n ?’
‘Ik zie er zeer tegen op, Alphonsine! Ik moet mij met haar verzoenen, dat staat vast, om daardoor meer kracht aan onze alliantie te verleenen. Samen hebben we dezelfde vijanden, dezelfde vijandin, mag ik zeggen, de weledelgeboren mevrouw Outshoorn, gezegd van Hilbeeck!’
‘Uitmuntend, Eduard!’
De gouvernante legde haar vleezigen arm op des jonkheers roksmouw en leunde vertrouwelijk aan zijn schouder.
‘Maar ik heb bij mijne verzoening nog een ander doel!’ - ging hij voort. - ‘Ik moet met Bokkerman op goeden voet komen. Ik kan zonder hem niet langer. Je begrijpt me, niet waar?’
‘Ik begrijp je, Eduard!’
Juffrouw Serpensteyn antwoordde met veel gemoedelijkheid in hare stem. Zij beklaagde den ongelukkigen edelman, die uit gebrek aan middelen zich op nieuw onder een gehaat huwelijksjuk ging krommen.
‘Luister verder, Alphonsine! Dat ik mij met Lucy verzoen, louter om de zegeningen van een gelukkigen echt te smaken, moge de opinie zijn d e c e s d a m e s e t d e c e s m e s s i e u r s - wij weten beter. Ik zal Lucy met beleefdheid bejegenen, zooals 't hoort, enfin, je vat me! Behoef ik er nog bij te voegen, dat fijne geest en beschaving op mij veel afdoender invloed oefenen, dan de diamanten hairnaalden van mijne volumineuse echtgenoote?’
Juffrouw Serpensteyn antwoordde niets. Ware het niet volslagen donker geweest in de kanarielaan, dan zou men misschien hebben kunnen opmerken, dat zij haar kunstig gekapt hoofd omlaagboog, ten einde hare ontroering te vermommen, en dat ze al stilletjes Van Spranckhuyzens hand vatte en vurig drukte. De gouvernante was volkomen door hem ingepakt, en dit was het juist, wat de vernuftige jonkheer wenschte.
‘Dus’ - ging hij voort - ‘zal mijne houding tegenover Lucy eenvoudig een maske zijn. Dit is o n s geheim. Je weet, wat we winnen. We trekken de Bokkermans op onze zijde, en dat is zeer bedenkelijk voor Outshoorn en zijne vrouw. Is Lucy gewonnen, dan moet papa volgen. En daarvoor reken ik op jou, Alphonsine!’
‘Goed, maar wat moet ik doen?’
‘Je hoordet nog niets van den tijd en de manier, waarop Lucy zal komen?’ ‘De oude heer komt haar brengen, morgen in den loop van den dag!’
‘Dat vermoedde ik. Ik draag je de taak op, den ouden man in te palmen voor onze belangen....’
Plotseling stond Van Spranckhuyzen onbewegelijk stil.
Een heftige schrik maakte zich van hem meester. Hij had eene zwarte gedaante gezien, die voorzichtig om de boomen sloop, en gedurende het korte oogenblik, waarin zij te voorschijn kwam, hem de gestalte van Pénurot herinnerde. Doch de duisternis was te groot, om ook geene vergissing toe te laten.
De gouvernante was even zoo ontsteld. Zij had een geritsel vernomen aan
denzelfden kant, waar de jonkheer de gestalte gezien had. Beiden zwegen eene poos. ‘Wie zou het zijn?’ - vroeg ze bevend.
‘Stil, beweeg je niet - we worden bespied!’ ‘Maar laat ons zien....’
‘Stil, Alphonsine, luister!’
Maar geen enkel gerucht klonk in 't ronde. Alleen het melancholisch suizen van den nachtwind, het eentonig gekir der krekels - en eindelijk, niet ver van hen af, de luide kreet van een tokeh, die onzen cavalier en zijne dame op nieuw deed ontstellen. Na eene poos wachtens, waarin Van Spranckhuyzen het angstig kloppen van zijn hart bedwong, zei hij eindelijk, bijna onhoorbaar fluisterend:
‘Ik dacht, dat het die schurk van een Pénurot was! Maar het schijnt, dat we ons vergist hebben! Laat ons in elk geval in den tuin gaan wandelen, Alphonsine!’
De gouvernante was nog te zeer ontsteld, om te antwoorden. Van Spranckhuyzen vond alras verschillende gronden om te beweren, dat ze zich beiden vergist hadden - dat het louter een gezichtsbedrog geweest was. Juffrouw Serpensteyn begon te herleven. Men wandelde langzaam door de breede tuinpaden, waar eenig meerder licht heerschte, onder den met sterren bezaaiden hemel. De galante jonkheer omvatte met zijn rechterarm de breede leest der gouvernante, om haar te steunen en te beschermen tegen elk mogelijk ongeval. Daarna werd het gesprek voortgezet.
‘Als de oude Bokkerman gekomen is’ - begon Van Spranckhuyzen weer - ‘dan probeer je terstond hem te overtuigen,
dat men mij verkeerd heeft beoordeeld, dat Lucy altijd aan mijne zijde heeft gestaan, dat het niet mogelijk is, ons langer gescheiden te houden, maar dat we natuurlijk eene algemeene verzoening moeten treffen en zoo voort. Daar zul je wel wat op uitvinden, niet waar, Alphonsine?’
‘Ik zal er mijn uiterste best voor doen!’
‘Daarmee bereiken we twee gewichtige resultaten. In de eerste plaats zal ik met allen nadruk mij hier doen gelden, en onzen tegenstanders zonder vrees onder de oogen treden. De terugkomst van Lucy in mijn huis en het geld van den ouden heer zullen mij hiertoe in staat stellen. In de tweede plaats wenden we ons tegen de Outshoorns, en zullen we papa Bokkerman zoo overtuigend hunne volkomen onbruikbaarheid aantoonen, dat hij zal moeten eindigen met ze weg te zenden.’
‘Dan zal dat pretentieuse mevrouwtje wel genoodzaakt worden, om vrij wat van hare g r a n d s a i r s te laten vallen....’
Het geratel van een rijtuig deed zich in hunne onmiddellijke nabijheid hooren. Ter nauwernood kon Van Spranckhuyzen zich met zijne dame achter een dicht
heestergewas verbergen. Het ‘pretentieuse dametje’ mevrouw Outshoorn, had juist hare blikken naar de plek gewend, waar kort te voren onze beide saamgezworenen keuvelden. Ook zij meende iets te zien; ook zij overtuigde zich, dat het gezichtsbedrog was geweest.
Toen Van Spranckhuyzen een uur later te voet den weg van Tanabang naar 't Marine-hotel aflegde, rende hem bij Rijswijk een bendi in ijlende vaart voorbij. De kap was neergeslagen en de heer, die de teugels voerde, reed hem zoo dicht op de voeten, dat hij met een vloek ter zijde moest springen. De man in de bendi had luid gelachen. Van Spranckhuyzen had hem herkend en wist niet, waarom hij op nieuw van schrik sidderde, want ditmaal bleef er geen twijfel over - 't was Pénurot.
Schaterend van lachen reed de oud-assistent den weg naar Molenvliet op. Hij had het geheim van juffrouw Serpensteins animositeit ontdekt. Hij had de nachtelijke c a u s e r i e beluisterd, en wist nog niet wat hij er mee doen zou. Daar de galante jonkheer zich naar zijn hotel begaf, en zulke veelomvattende plannen met des heeren Ruytenburgs gouvernante organiseerde, kwam het Pénurot meer en meer
waarschijnlijk voor, dat hij in zijn aanslag op het levensgeluk der nonna niet geslaagd was. In elk geval wist Van Spranckhuyzen de plaats, waar deze verborgen was, en moest men hem zoo lang bespieden - en dus sparen - tot het geheim ontdekt was.
Vroolijk dus en vol goede hoop reed hij naar zijne woning.
Op het oogenblik, dat hij zijn hek binnenkwam, rolde er eene tweede bendi van de andere zijde op hem af. De twee personen, die er in zaten, zongen en spraken luide. Pénurot stond reeds op zijn stoep, toen ook deze bendi zijn erf binnenreed. Er sprongen twee jongelieden uit - Maximiliaan en Brandelaar.
‘Onsterfelijke vriend!’ - riep de eerste - ‘Slacht het gemeste kalf, steek al uwe lampen aan, geef al uw flesschen champagne, en druk me de hand!’
‘Goede zaken gemaakt?’
‘Uitmuntende! Ik zal je zoo alles vertellen! Brandelaar weet er van. We komen een oogenblik bij je praten, na al de vermoeienissen van het bal!’
Binnen weinige oogenblikken had Pénurot, wiens goed hart altijd innig deel nam in het geluk zijner vrienden, zijne vertrekken feestelijk verlicht, weldra waren alle jongens a u g r a n d c o m p l e t , en begon de champagne te stroomen. Maximiliaan had reeds ettelijke epigrammen ten beste gegeven, en was zoo uitgelaten, dat de gastheer zich alles van zijn aanstaand verhaal beloofde.
Juist wilde deze hem daarom vragen, toen hij statig oprees, om in zijne gewone houding met zijn glas in de hand dus te beginnen:
- ‘Veel duizend luchters schitt'ren, Veel boezems hijgen, veel harten gaan;
Op pauken en turksche trommen De bruine maëstroos slaan!
Veel duizend oogen fonklen,
Veel lippen fluistren een vlammenwoord; Verlakte voeten bewegen
Zich maatvast op 't akkoord.
Veel duizend smarten lijd ik, Zij zweeft mij voorbij, en ziet mij aan!
Haar zielvol oog kan niet liegen, Het is met mij gedaan!’
‘Halt!’ - roept de gastheer. - ‘Je weet, Max! dat ik je graag hoor improviseeren, maar op dit oogenblik ben ik buitengewoon nieuwsgierig, wat bericht je brengt, na zooveel