In dit hoofdstuk worden de resultaten van de inhoudsanalyse en fotoanalyse besproken die zijn uitgevoerd op de artikelen en foto’s van de Volkskrant. Het gaat om een totaal van 145 artikelen en 157 foto’s. Er wordt dus gekeken naar inhoud en presentatie van de berichtgeving van de Volkskrant over de aanslag van 7 januari 2015 op het satirische weekblad Charlie Hebdo. In paragraaf 8.1 worden de resultaten van de inhoudsanalyse beschreven en in paragraaf 8.2 worden de resultaten van de fotoanalyse beschreven. In paragraaf 8.3 staat een deelconclusie.
8.1. Inhoudsanalyse
In dit hoofdstuk worden de resultaten van de inhoudsanalyse besproken. In Bijlage 2 staat een overzicht van alle 145 artikelen van de Volkskrant waarop de inhoudsanalyse is uitgevoerd. Aan de hand van het Codeboek inhoudsanalyse, Bijlage 4, zijn de artikelen geanalyseerd. Dit hoofdstuk is opgedeeld in verschillende paragrafen die allemaal een ander onderwerp van de inhoudsanalyse zullen behandelen, namelijk de hoeveelheid aandacht, het genre en rubriek, de kop, het thema en het brongebruik. In Bijlage 6 staan de schema’s die ik heb gebruikt om tot de volgende conclusies te kunnen komen.
8.1.1 Aandacht
Het eerste onderwerp van de inhoudsanalyse dat wordt besproken gaat over de
hoeveelheid aandacht die de Volkskrant heeft geschonken aan het onderwerp ‘de aanslag op Charlie Hebdo’. Om de hoeveelheid aandacht te kunnen meten is er gekeken naar het totaal aantal artikelen, de lengte van de artikelen, op welke dagen de artikelen geplaatst zijn en op welke pagina’s de artikelen geplaatst zijn.
Zoals blijkt uit Tabel 6 zijn er in totaal 145 artikelen geplaatst en 104.925 woorden geschreven over dit onderwerp. Dit houdt in dat er gemiddeld 724 woorden per artikel zijn gebruikt. Er zijn 25 korte artikelen, 72 artikelen met een gemiddelde lengte en 48 lange artikelen geschreven.
Tabel 6 Aantal artikelen en woorden in de Volkskrant De Volkskrant
Aantal artikelen 145
Aantal woorden 104.925, meer woorden, meer informatie? Kwaliteitskrant kenmerk
Gemiddeld aantal woorden per artikel 724
De dag waarop de meeste artikelen zijn geplaatst is 10/11 januari 2015. Dit is een
weekend krant vandaar dat het de beide datums 10 en 11 januari bevat. Er zijn die dag 34 van de 145 artikelen geplaatst, dit is 23% van het totale aantal artikelen.
De meeste artikelen stonden op de pagina’s 6 en 10. Er zijn in totaal 12 artikelen, 8%, op pagina 6 en 11 artikelen, 7,5%, op pagina 10 geplaatst. Beide pagina’s vallen onder de rubriek Ten Eerste in de Volkskrant.
8.1.2 Rubriek en genre
De Volkskrant maakt gebruik van een aantal verschillende rubrieken. Deze rubrieken zijn
eerder besproken in paragraaf 6.2. Aan de hand van schema’s die ik heb gebruikt en terug te vinden zijn in Bijlage 6, kunnen de volgende conclusies getrokken worden. Van de 145 artikelen zijn er 89 artikelen in de rubriek Ten Eerste geplaatst, dit is 61% van het totale aantal artikelen. Zoals in paragraaf 6.2 beschreven staat, is dit het grootste rubriek met het belangrijkste nieuws. Daarnaast zijn er 31 artikelen geplaatst in de rubriek Opinie & Debat, dit is 21% van het totale aantal artikelen. De overige artikelen zijn verdeeld over de rubrieken Vonk: 16 artikelen, Media: 6 artikelen, Dag in Dag uit: 2 artikelen en Economie: 1 artikel.
Het genre dat de Volkskrant het meest heeft toegepast is het genre Opinie. Er zijn namelijk 44 artikelen in dit genre geplaatst, dit is 30% van het totale aantal artikelen. Rob Vreeken, buitenland redacteur de Volkskrant, bevestigt dat ze bij de Volkskrant veel nadruk leggen op de mening van mensen en dus opinie. 41 artikelen behoren tot het genre
Nieuwsbericht, dit is 28% van het totale aantal artikelen. De overige artikelen zijn
geplaatst in de genres Analyse: 13 artikelen, Reportage: 11 artikelen, Profiel: 10 artikelen, Column: 9 artikelen, Interview: 8 artikelen, Commentaar: 5 artikelen en Recensie: 4 artikelen.
8.1.3. Kop
Alle koppen die geplaatst zijn over het onderwerp Charlie Hebdo hebben een totale oppervlakte van 4.591 cm2. Zoals blijkt uit Tabel 7 houdt dit in dat de gemiddelde kop per artikel een oppervlakte heeft van 32 cm2.
Tabel 7 Aantal artikelen en cm2 kop in de Volkskrant
De Volkskrant
Aantal artikelen 145
Aantal cm2 koppen 4.591 cm2
Gemiddeld aantal cm2 aan kop per artikel 32 cm2
8.1.4 Thema
Om te bepalen aan welke thema’s de Volkskrant het meeste aandacht schenkt, zijn er in totaal 40 thema’s bedacht, terug te vinden in het Codeboek inhoudsanalyse in Bijlage 4. Deze thema’s zijn ontstaan tijdens het lezen van de artikelen. Aangezien dit een groot aantal is, worden alleen de 10 meest voorkomende thema’s behandeld. 92% van alle artikelen hebben één van deze thema’s als onderwerp. In Tabel 8 staan de thema’s.
Tabel 8 Thema’s artikelen de Volkskrant
Thema Aantal artikelen
Reacties op aanslag 42
Eerste nummer na aanslag 11
Moslims 11
Maatregelen veiligheid na aanslag 11
Eerbetoon/reactie van volk op aanslag 10
Moslimradicalen/jihadisten 7
Grenzen en taboes 6
Televisie beelden van aanslag 6
Daders (zoektocht, informatie, werkwijze) 5
Verloop aanslag 4
Totaal 113 = 92 % van het
De thema’s worden toegelicht.
- Reacties op aanslag. Zoals te zien is in Tabel 8 komt dit thema het meeste voor, namelijk in 42 artikelen, dit is 29% van het totale aantal artikel. Dit zijn voornamelijk reacties en discussies van lezers, cartoonisten, bekende Nederlanders en auteurs die hun mening geven over de aanslag en onderwerpen rondom de aanslag. Denk aan onderwerpen als veiligheid, moslims met #nietmijnislam, demonstraties, speeches van politieke leiders, de leus ‘Ik ben Charlie’, de demonstraties, satire, taboes, grenzen, vrijheid van meningsuiting, zelfcensuur, persvrijheid en radicalisering.
- Eerste nummer na de aanslag. Dit omvat alle berichtgeving over het eerste nummer van het satirische weekblad Charlie Hebdo dat is verschenen na de aanslag. Denk aan de distributie en beveiliging van de verkoop.
- Maatregelen veiligheid na aanslag. Hier gaat het om maatregelen die in Frankrijk, maar ook wereldwijd, zijn genomen om de terreur in de toekomst tegen te gaan. Het gaat bijvoorbeeld over antiterreur plannen, politie, en de AIVD.
- Moslims. Hier gaat het vooral over hoe moslims omgaan met deze aanslag. Veel moslims uitten hun mening door de hastag #nietmijnislam te posten en aan te tonen dat het niet om het algemene geloof de islam gaat, maar om twee terroristen die zijn geradicaliseerd. - Eerbetoon/reactie van volk op aanslag. Onderwerpen als demonstraties, herdenkingen, reacties van politieke leiders en uitingen op social media komen hier aan bod.
- Moslimradicalen/jihadisten. Het gaat hier om groeperingen als Al-Qaida,
moslimradicalen die al eerder aanslagen hebben gepleegd en radicalen waarbij de daders in leer zijn geweest.
- Grenzen en taboes. Hier worden onderwerpen besproken die gaan over het beledigen van een geloof en daar tegen over de vrijheid van meningsuiting. Hoe ver mag je gaan? - Televisie beelden van aanslag. Het gaat om uitgezonden beelden bij nieuwszenders als NOS.
- Daders. Achtergrondinformatie, hun werkwijze en wapens.
- Verloop aanslag. Dit gaat om berichten die zijn geplaatst tot het moment dat de daders zijn opgepakt. Via de plattengrond van Parijs en tijdschema’s wordt duidelijk waar de daders precies waren en hoe de zoektocht verliep.
8.1.5 Brongebruik
Er wordt gekeken naar het gebruik van bronnen. Komen er vaak deskundigen voor en is de naam van de auteur bekend? Dit laat zien in hoeverre de krant het belangrijk vindt dat er een expert aan het woord komt die vanuit een kritisch punt naar het onderwerp kijkt.
Bij 134 van de 145 artikelen is de auteur bekend, dit is 93% van het totale aantal artikelen. Bij 8 artikelen is de auteur onbekend en bij 2 artikelen staat er ‘van onze redactie’ onder het artikel.
In totaal komen er in 14 artikelen deskundigen aan bod, dit is 9,7% van het totale aantal artikelen. In totaal zijn er 18 deskundigen die in deze 14 artikelen aan bod komen. Het gaat hier om terrorisme experts, islamologen, radicalisering experts, politieonderzoekers en antiterreur coördinatoren.
8.2. Fotoanalyse
In dit hoofdstuk worden de resultaten van de fotoanalyse besproken. Er zijn in totaal 157 foto’s van de Volkskrant geanalyseerd . Aan de hand van het Codeboek fotoanalyse, terug te vinden in Bijlage 5, zijn de foto’s geanalyseerd. Dit hoofdstuk is opgedeeld in
verschillende paragrafen die allemaal een ander onderwerp van de fotoanalyse zullen behandelen, namelijk de hoeveelheid aandacht, de rubriek, de details van de foto, het thema en het brongebruik. In Bijlage 7 staan de schema’s die ik heb gebruikt om tot de volgende conclusies te kunnen komen.
8.2.1. Aandacht
Het eerste onderwerp van de fotoanalyse dat wordt besproken gaat over de hoeveelheid aandacht die de Volkskrant heeft geschonken aan het onderwerp ‘de aanslag op Charlie Hebdo’. Om de hoeveelheid aandacht te kunnen meten is er gekeken naar het totale aantal foto’s, de oppervlakte van de foto’s, op welke dagen de foto’s geplaatst zijn en op welke pagina’s de foto’s geplaatst zijn.
Zoals blijkt uit Tabel 9 zijn er in totaal 157 foto’s geplaatst in de Volkskrant. Deze foto’s hebben bij elkaar een oppervlakte van 24.962 cm2. De gemiddelde foto heeft een oppervlakte van 159 cm2.
Tabel 9 Aantal foto’s en cm2 in de Volkskrant
De Volkskrant
Aantal foto’s 157
Aantal cm2 24.962
Gemiddeld aantal cm2 per foto 159 cm2
De dag waarop de meeste foto’s zijn geplaatst is 8 januari 2015. Er zijn toen 49 foto’s geplaatst, dit is 31% van het totale aantal foto’s.
De meeste foto’s stonden op de pagina’s 11 en 9. Er zijn in totaal 18 foto’s, 11%, op pagina 11 en 16 foto’s, 10%, op pagina 9 geplaatst. Beide pagina’s vallen onder de rubriek Ten Eerste in de Volkskrant. Dit is het grootste rubriek met het meest belangrijkste nieuws.
8.2.2. Rubriek
De Volkskrant maakt gebruik van een aantal verschillende rubrieken. Deze rubrieken zijn
eerder besproken in paragraaf 6.2. Aan de hand van schema’s die ik heb gebruikt en die terug te vinden zijn in Bijlage 7, kunnen de volgende conclusies getrokken worden. Van de 157 foto’s zijn er 103 foto’s in de rubriek Ten Eerste geplaatst, dit is 66% van het totale aantal foto’s. Daarnaast zijn er 23 foto’s in V Media, 20 foto’s in de bijlage Vonk, en 11 foto’s in de rubriek Opinie & Debat geplaatst.
8.2.3. Details foto
In deze paragraaf worden verschillende details van de foto besproken. Is er sprake van een losse foto of hoort de foto bij een artikel, is de foto in kleur of in zwart-wit en wat voor een type foto is er geplaatst.
In totaal zijn er 91 foto’s bij een artikel geplaatst, dit is 59% van het totale aantal foto’s. Dit betekent dat er 66 foto’s, is 41%, niet bij een artikel zijn geplaatst maar ergens los in de krant staat.
In totaal zijn er 136 foto’s in kleur geplaatst, dit is 87% van het totale aantal foto’s. Er blijven 21 foto’s over die in het zwart-wit zijn geplaatst, dit is 13%. Bij de zwarte foto’s gaat het meestal om cartoons.
Ook is er een onderscheid gemaakt in het soort foto dat is geplaatst, namelijk: Foto, cartoon uit het weekblad Charlie Hebdo, Cartoon van cartoonist of uit de media, Kaart, Overige illustratie en Andere cartoon.
In totaal zijn er 79 foto’s geplaatst, dit is 50% van het totale aantal foto’s. Daarnaast zijn er 37 cartoons van cartoonisten of andere personen uit de media, en 36 cartoons uit het weekblad CHarlie Hebdo geplaatst. De overige 5 foto’s horen bij kaart en andere cartoon.
8.2.4. Thema
Om te bepalen aan welke thema’s de Volkskrant het meeste aandacht schenkt, zijn er in totaal 28 verschillende thema’s bedacht, terug te vinden in het Codeboek fotoanalyse in Bijlage 5. Dit aantal en deze thema’s zijn ontstaan tijdens het analyseren van de foto’s. Aangezien dit een groot aantal is, worden alleen de top 10 thema’s behandeld. 85% van alle foto’s hebben één van deze thema’s als onderwerp. In Tabel 10 worden de thema’s weergegeven . maak tabel ernaast van T en vergelijk?
Tabel 10 Thema’s foto’s de Volkskrant
Thema Aantal foto’s
Cartoon media als reactie op aanslag 37 Eerbetoon/reactie van volk op aanslag 27
Cartoon Charlie Hebdo 25
Moslimradicalen/jihadisten 10
Slachtoffer(s) 7
Cartoon Charlie Hebdo na aanslag 6
Voorpagina nieuwe Charlie Hebdo 5
Politieagenten 5
Verloop aanslag 4
Daders 4
Nederlandse sprekers 4
Totaal 134 = 85% van het
De thema’s worden toegelicht
- Cartoon media als reactie op aanslag. Dit zijn in totaal 37 cartoons, dat is 24% van het totale aantal foto’s. Het gaat hier om cartoons die cartoonisten, auteurs en andere mediamensen hebben gemaakt als reactie op deze aanslag. Op deze manier tonen zij hun reactie en steunbetuiging.
- Eerbetoon/reactie van volk op aanslag. Dit zijn foto’s van demonstraties, Place de la République, de vrijheidsmars, herdenkingen, mensen met bordjes waarop ‘Je suis Charlie’ staat en andere manieren van steunbetuiging.
- Cartoon Charlie Hebdo. Dit zijn cartoons die door de jaren heen zijn geplaatst in het weekblad Charlie Hebdo. Het gaat om cartoons die voor de aanslag zijn geplaatst. - Moslimradicalen/jihadisten. Dit zijn voornamelijk portretten van radicalen die al eerder aanslagen hebben gepleegd, radicalen die contact hebben gehad met de broers Kouachi en leden van Al-Qaida of IS.
- Slachtoffer(s). Dit zijn portretten van de mensen die zijn omgekomen tijdens deze aanslag.
- Cartoon Charlie Hebdo na aanslag. Dit zijn cartoons die in het eerste nummer van Charlie Hebdo na de aanslag staan.
- Voorpagina nieuwe Charlie Hebdo. Dit zijn cartoons van de voorpagina van het eerste nummer van Charlie Hebdo na de aanslag. Mohammed wordt afgebeeld met het bord ‘Je suis Charlie’ in zijn hand en daarboven de tekst ‘alles is vergeven’.
- Politie agenten. Dit zijn foto’s van de scherpschutters in Frankrijk op momenten tijdens en na de aanslag.
- Verloop aanslag. Het gaat hier om kaarten en foto’s van Parijs die laten zien hoe de daders gevlucht zijn en waar zij zich mogelijk bevinden.
- Nederlandse sprekers. Dit zijn foto’s van Mark Rutte, Ahmed Aboutaleb, Eberhard van der Laan, Ivo Opstelten, Geert Wilders en Sybrand Buma.
8.2.5. Brongebruik
Er is ook gekeken naar het gebruik van bronnen. Bij 141 foto’s is bekend door wie deze foto is gemaakt, dit is 90% van het aantal foto’s. Dit houdt in dat bij 16 foto’s, is 10%, de fotograaf niet weergegeven is.
8.3 Deelconclusie
Inhoudsanalyse
De Volkskrant heeft 145 artikelen geplaatst over de aanslag op Charlie Hebdo. Er zijn over
dit onderwerp 104.925 woorden geschreven en dat houdt in dat er gemiddeld 724 woorden per artikel zijn geschreven. De krant heeft 25 korte artikelen, 72 artikelen met een gemiddelde lengte en 48 lange artikelen geschreven. De dag waarop de meeste artikelen zijn geplaatst is 10/11 januari 2015. De meeste artikelen stonden op de pagina’s 6 en 10.
De meeste artikelen zijn geplaatst in de rubriek Ten Eerste en Opinie & Debat. De genres waarvan de krant het meeste gebruik van heeft gemaakt zijn Opinie en Nieuwsbericht. Alle koppen die geplaatst zijn over het onderwerp Charlie Hebdo hebben een totale oppervlakte van 4.591 cm2. Dit houdt in dat de gemiddelde kop per artikel een oppervlakte heeft van 32 cm2.
Het thema Reacties op aanslag komt het meest voor in de artikelen van de Volkskrant. Op de tweede plek staat het thema Eerste nummer na aanslag en op de derde plek staat het thema Maatregelen veiligheid na aanslag. Bij 93% van alle artikelen is de auteur van de artikelen bekend. In totaal komen er 18 deskundigen aan bod. Dit zijn jihadspecialisten, radicaliseringsdeskundige, veiligheidsexperts en terrorisme experts.
Fotoanalyse
De Volkskrant heeft in totaal 157 foto’s geplaatst over de aanslag op Charlie Hebdo. De
foto’s hebben bij elkaar een oppervlakte van 24.962 cm2 wat inhoudt dat de gemiddelde foto een oppervlakte heeft van 159 cm2. De dag waarop de meeste foto’s zijn geplaatst is 8 januari 2015. De meeste foto’s stonden op de pagina’s 11 en 9.
De meeste foto’s zijn geplaatst in de rubriek Ten Eerste en V Media.
Er zijn meer foto’s geplaatst in kleur dan in zwart-wit en de meeste foto’s zijn bij een artikel geplaatst in plaats van ergens los in de krant. Een groot deel van de foto’s valt onder de categorie ‘foto’s’, daarnaast zijn er ook veel cartoons geplaatst van cartoonisten of andere personen uit de media en cartoons uit het weekblad Charlie Hebdo.
Het meest voorkomende thema van de foto’s is Cartoon media als reactie op aanslag. Op nummer twee staat Eerbetoon/reactie van volk op aanslag en op nummer drie staat Cartoon Charlie Hebdo.
9. Conclusie
In dit hoofdstuk zal een conclusie worden gegeven van het onderzoek. Op basis van de gepresenteerde resultaten uit Hoofdstuk 7 en 8, zal er een antwoord worden gegeven op de volgende probleemstelling: In hoeverre verschillen de inhoud en presentatie van de
berichtgeving van De Telegraaf en de Volkskrant over de aanslag op 7 januari 2015 op het satirische weekblad Charlie Hebdo?
Inhoudsanalyse
Aandacht
Wanneer we kijken naar de hoeveelheid aandacht dat de kranten hebben besteed aan het onderwerp zien we dat beide kranten ongeveer evenveel artikelen hebben gepubliceerd, namelijk 142 artikelen in De Telegraaf en 145 artikelen in de Volkskrant. Het aantal woorden per artikel is gemiddeld meer bij de Volkskrant dan bij De Telegraaf. De Telegraaf heeft namelijk 423 woorden per artikel geschreven en De Volkskrant heeft 724 woorden per artikel geschreven. In Tabel 11 worden het aantal artikelen en woorden weergeven.
Tabel 11 Aantal artikelen en woorden in De Telegraaf en de Volkskrant
Uit deze tabel valt af te leiden dat de Volkskrant in totaal meer woorden heeft geschreven over het onderwerp. De Volkskrant heeft dus meer informatie verleend over het
onderwerp dan De Telegraaf. Dit komt overeen met de theorie in hoofdstuk 4 over populaire- en kwaliteitskranten. Piet Bakker en Otto Scholten beweren namelijk dat kwaliteitskranten meer (politieke) informatie bevatten dan populaire kranten. Dit valt dus terug te zien in het feit dat de Volkskrant, een kwaliteitskrant, meer woorden heeft geschreven en dus meer informatie bevat over het onderwerp. Daarnaast geeft ook Ariejan Korteweg, politiek redacteur de Volkskrant, aan dat het bij de Volkskrant vooral gaat om het geven van informatie. ‘Bij ons gaat het niet om recht toe recht aan informatie geven, maar wij leggen ook uit wat er aan de hand is en waarom datgene is gebeurd’.
De Telegraaf De Volkskrant
Aantal artikelen 142 145
Aantal woorden 61.665 104.925
De dag waarop de meeste artikelen zijn geplaatst is voor De Telegraaf op 9 januari 2015, 23% van het totale aantal artikelen, en voor de Volkskrant op 10/11 Januari, ook 23% van het totale aantal artikelen. Dit betekent dat beide kranten hun meeste artikelen in de beginperiode na de aanslag hebben geplaatst.
Een opvallend verschil is te zien in de lengte van de artikelen. De Telegraaf publiceerde 77 korte artikelen en 16 lange artikelen. De Volkskrant publiceerde 25 korte artikelen en 48 lange artikelen. Dit betekent dat De Telegraaf meer aandacht besteed aan het schrijven van korte artikelen en de Volkskrant meer aandacht besteed aan het schrijven van lange artikelen. In hoofdstuk 4 beweren Nico Kussendrager en Dick van der Lugt ook dat de artikelen in kwaliteitskranten, zoals de Volkskrant, groter qua omvang zijn dan de artikelen in populaire kranten, zoals De Telegraaf.
Rubriek en genre
Als we kijken naar rubriek en genre kunnen we het volgende concluderen. De Telegraaf heeft 68% van haar artikelen geplaatst in de rubriek Binnenland. Dit rubriek bestaat uit de eerste 10 of meer pagina’s in De Telegraaf. Zoals Joost de Haas, adjunct-hoofdredacteur van De Telegraaf, al uitlegde in paragraaf 6.1 staat in dit rubriek al het harde en meest belangrijkste nieuws. Als het gaat om buitenlandse onderwerpen die als wereldnieuws