met sinen burgeren vander stat van troeyen om wrake te doen vanden
hinder ende scade die hem vanden griecken was gesciet
ALs coninc priamus die stat van troeyen weder op hadde doen maken tot sinen wille
Ende hi merkede oec mede wel dat dese scone stat bouen maten seer starc was ende vast van allen getymmer ende vol van volke ende vromer mannen. ende seer vol van rijcdomme Ende hy ouerdachte met groter swaerre droeuigher herten dat grote ombegripelike onrecht ende scade ende scande dat hem gedaen was vanden grieken ende oec mede sinen burgeren ende ondersaten vander stat van troeyen In
voergheleden tiden Ende hi wert seer onlijdsamich Ende hi dede in deser stat van troeyen beroepen een alte sconen heerliken hof Als sine burgheren ende sine kinderen alle te samen
verga-dert waren In desen seluen houe ende pallase. behaluen sinen outsten sone hector die ouermits den gebode des conincs sijns vaders was inden lande van pannonien. om te regieren ende aldaer te bewaren sijns vaders ondersaten Doe dede coninc priamus al dat volc ghemeenlicken swighen. ende hi seide aldus O ghi alle edele wtuercoren goede eerbare mannnen ende vrienden dat grote ombegripelijcke onrecht dat ic in voergheleden tiden hebbe gheleden. dat sijt ghi al te samen mede deelachtich. ende het is v allen wel kundich ende bekent. hoe dat die van gryecken om een seer clene sake mit groter houerdigher ouermoedicheyt in onsen lande sijn ghecomen ende hebben mine ouders ende uwe ouders seer iammerlijcken ende wredeliken verslaghen Ende si hebben exionas mijn lieue geminde suster die also edel van gheboerten is also lelicken scandeliken ende confuseliken in hoerdom ende in dwange des dienstes. dagelijcs aldus ghehandelt ende ghehantiert Ende oec mede uwe ouders wiuen ende susteren ontleydet van haren vaderliken husen ende woningen ende si hebbense in haren diensten gheset Ende si hebben oec mede onse edele stat van troeyen ghewonnen seer boesliken ende oneerbaerliken Ende si hebben die muren vander stat. ende alle onse scone husingen totten gronde neder gheworpen Ende si hebben ons oec ende onse goeden ende alle onse scatten van onsen ouders alle te samen berouet ende benomen ende in haren lande gheuoert Ende al hier om na haren rechten verdiensten waer dat wel redeliken ende betameliken. dat wi bider gunsten ende hulpen der goden dese houaerdige luden mochten wederstaen. bi rade ende consent van allen onser ghemeenten ende goet duncken al hier van te doen wrake na onser macht ende moghe vanden groten onrechte ende scade die ons ghesciet is vanden gryeken Ende ghi weet oec wel alle gader dat wi hebbeen een seer grote vaste ende machtighe stat. ende oec mede wel versekert ende geholpen van veel cloecker ende vromer mannen in onser stat van troyen wonende Ende ghi weet oec wel dat wi seer starc ende moghende sijn van veel groter heren ende vorsten ridderen ende knechten ende wapenen Ende dat wi oec mede hebben een edel ende een bequame lucht. ende grote oueruloedicheit van groten rijcdommen ende scatten Ende dat wi oec veel ondersaten hebben tot onser hulpen die van buten in onser stat van troyen moghen comen tot wat tiden wi die ontbieden Ende al hier omme soe dunctet mi wel tijt wesen. dat wi teghen onsen vianden ende scendenaers vromeliken ende seer manliken treden
inden wapenen metten handen ende onse vianden vromeliken ende stouteliken bestriden. ende also wrake doen vanden onrechte dat ons van hem ghesciet is Mer want dat eynde des strides altoes seer twiuelachtich is ende die seghe der vechters altemalen onkundich is waer om dat mi wel dat alre sekerste soude duncken wesen dat wi alle strijt lieten Ten waer dat sake dat mi dat grote onrecht ende onreden also sere nopede ende grauede in mijnre herten waer om dat ic dat niet wel en soude moghen laten. want ic weet dat wel voer waer dat exionas mijn lieue suster is in vreemden landen in leliken ende ombetameliken dwange des oneerbaren dienstes ende hoerdoms ende niet in enigen wittachtigen hilicke. ende al hier om so dunctet mi wesen seer oerbaerliken ende profiteliken dat wi seynden an den gryeken met beden ende met goeden vermaningen dat si mi willen weder omme seynden exionas mijn lieue gheminde suster. want soe en woude ic mi des onrechts niet meer beclagen Mer ic woude voert an mi seluen in vreden houden Ende met desen woerden ende reden heuet coninc priamus sine saken ende dingen tot enen eynde gebracht Ende alle die ghene die coninc priamus doe hoerden spreken. ende bi hem aldaer stonden die priseden eendrachteliken sinen wisen ende ondersceyden bequamen raet Ende doe dese dingen altemalen ghedaen waren. so heuet hi bi rade van hem allen van deser sake bode aen anthenor ghesent. welke anthenor seer strenge ondersceyden ende seer wijs was Ende hi heuet hem geboden dat hi trecken soude sonder toeuen met beden in grieken om dese saken met wijsheden te volbrenghen ende te voleynden
¶ Hoe dat anthenor als een bode van deser saken is ghereyst ende gheuaren inden lande van gryecken: Ende hoe dat hem die coninghen van gryecken gheantwoert hebben van desen saken die hi hem daer op dede
ALs dat scyp bereyt was ende alle dat ghene dat anthenor profitelijcken ende
oerbaerlijcken was in deser reysen. so is anthenor getreden inden seluen scepe. Ende hi is met enen doerspoedigen goeden bequamen winde gheuaren ouer die zee bi dage ende bi nachte also langhe dat hi ghecomen is inden lande van tessalien bi eenre stede die gheheten was menusium In welcker stede dat connic peleus stadeliken plach te wonen Ende hi heuet anthenor den bode ten eersten male seer blideliken ende eerbaerliken ontfangen. ende hi heuet ondersocht die sake waer om dat hi aldaer
ge-comen waer. welcke anthenor den coninc heuet geantwoert mit desen woerden Here ic bin tot v ghesent van coninc priamus Ende coninc priamus die ontbiet v bi mi bode aldus. hem is noch wel te ghedencken dattet v wel ghedachtich is. den swaren groten scade last ende onrecht. dat hem van v ghesciet is. want ghi sonder enige sware sake der vertoerninghen sijt ghecomen ende ghetreden in sinen conincrijcke ende boesseliken sijn ouders ende sijn ondersaten hebt verslagen Ende die scone edele bequame stat van troeyen te gronde neder gheworpen ende verderuet. ende sijn conincrijc. ende sijn lant iammerlicken beroeft hebt ende ontamelijcken Ende bi sonder sine scoen edele bequame suster exionas ontuoert. welke ghi ghebracht hebt inden dwanghe des dienstes Ende oft also waer dat si eerbaerliken versament ende vergadert ware mit yemant in wittachtighen hilicke Mer neense want die ghene diese onthouden heeft. als coninc thelamon die houtse ende handdeltse seer boesliken. ende versmadeliken mit quader hoerdom: Mer want ghi heer coninc seer ondersceyden sijt ende wijs alhier om so ontbiet v ende vermaent v coninc priamus. op dat na deser strijt alle strijt twist ende onrusten achter moghen bliuen Ende die toecomende scaden ende verdrieten moghen gescuwet werden ende niet van nyewes weder op en staen. welc onsen goden seer verdrieteliken ende scadeliken soude wesen ende swaer waer dat sake dattet v gheliefde ende genuechde aldaer om te arbeiden dat hem sijn suster werde weder ghegeuen so woude hi alle ander onrecht ende scade vergheten ende hi woude aldaer mede te vreden wesen. mer doe coninc peleus al dese saken ende woerden volcomelijc ende wel totten eynde toe ghehoert hadde ende verstden doe wert hi seer toernich ende gram. ende hi wert seer haesteliken mit op gheheuen handen. ende mit enen groten seer quaden gelate dat seer veruaerliken was sprekende homoedeliken ende bitterliken dat hi coninc priamus niet en ontsaghe ende hi versprac anthenor den bode mit lelicken veruaerliken dreygeliken woerden ende hi beual hem dat hi haesteliken soude weder omme reisen wt sinen lande ende toefde hi aldaer yet lange hi soude hem iammerliken ende smadeliken doen doden Doe anthenor dese woerden hoerde so is hi sonder oerlof te nemen van coninc peleus gegaen te scepe Ende hi heeft geuaren ouer die diepe ombekende zee also lange dat hi is ghecomen an eenre stede die ghenoemt is salamina In welke stede salamina coninc thelamon selue tegenwoerdich was Ende anthenor die bode die is vten scepe ghegaen. om te spreken mit coninc thelamon. welke coninc thelamon den
bode niet ontfanghen en heuet met goeden vriendeliken woerden. want hy die van troeyen seer hatede ende leet hadde ouermits dat hi exionas priamus des conincs suster van troeyen hadde inder vanghenissen Ende te laetsten heuet coninc thelamon ondertast ende ondersocht die sake van anthenors toecomeste Totten welcken anthenor heuet gheantwoert dat hi is coninc priamus bode. ende hi heuet sijn bootscappe ghedaen met aldusdanighen woerden Coninc priamus heer van troeyen die versoeket met boden ende met goeder begheerten uwe eerwaerdige edelheit dat ghi hem weder seynden wilt exyonas sijn suster. welke uwer hoger eeren niet en betaemt dat ghi in uwen huse also edelen sconen maget die also edel is als ghi of edelre. handelt ende hebt in also ontameliker hoerdom. want si oec mede een coninc dochter is welcke ghi betameliker soudet eeren dan scenden vanden welken hem coninc priamus hem seer bedroeuet Mer nochtan so wil hi vergheten alle dat onrecht scade hinder ende scande die hem van v ende van alden anderen heren ghesciet is ende ghedaen waer dat sake dat ghi hem weder seynden woudet sine suster exyonas. welcke hy noch gaerne soude hilicken ende brengen in eeren Als anthenor die bode sine redenen ende bootscappen volbracht hadde Ende hem coninc thelamon bequameliken ende volcomeliken had verstaen Doe wert coninc thelamon seer toernich ende verbolgen in hem seluen. ende met enen lachende aensichte heuet hi anthenor den bode aldus geantwoert. vrient wat man bistu. want mi verwondert alte sere vander lichticheit dijns conincs. want hi met mi noch ic met hem in gheenre vrientscappen verbonden en is Ende aldaer om so en staet mi niet dine bede te verhoren. want dijn coninc die weet dat wel dat ic somighen anderen heren van griecken om wrake van enen onrecht welc somighe vanden onsen gheschiede van coninc laumedon sinen vader Ende aldaer om ben ic met enen heer ghecomen in sinen conincrijcken. ende ic bin met swaerre groter bloetstortinghe alre eerst ghecomen ende ghegaen in die stat van troeyen. want die ridderscappen ende die edelinghen van onsen goeden mannen eendrachteliken met ghesamender hant tot enen lone mijnre verwinninghen mi hebben ghegeuen exyonas dijns conincs suster minen eygen vryen wille mede te doen welc ic voer een grote gaue ende gunste ontfangen hebbe. want dese exyonas seer schoon ende suuerlijcken is ende bequaem ende oec mede verchiert met veel kunsten ende leringhen. ende si is seer sedich ende
manierlijc van haren ghelate ende van goeden seden Ende aldaer om so waer mi dat seer swaer dat ic dese exionas soude weder ouergeuen. welke ic hebbe verworuen ende vercregen mit also groter vresen ende anxten mijns lijfs Ende hier om so sulste segghen dinen coninc dat hi exionas sijn suster niet en mach weder verweruen noch vercrigen anders dan mitten scarpe des swaerdes Ende mi duncket sonder twiuel dattu seer sot ende dwaes biste dattu di seluen desen last der bootscappen onderwinste. want du comeste inder gheenre heerlicheyt ende moghentheit die di ende dijns ghelijc seer haten ende leet hebben Ende al hier om so reyse haesteliken wt minen oghen ende wt minen lande. of sonder twiuel ic sal di seer haesteliken in dinen doot brenghen Mer doe anthenor dese woerden verhoerde soe ghinc hi seer haestelijcken ende snelliken te scepe ende hi is mit enen goeden bequamen sachten winde corteliken gecomen inden lande van achayen. in welken lande castor ende pollux te samen woenden Totten welken anthenor is wt den scepe ghegaen tot hem beyden ende hi heeft hem beyden te kennen ghegeuen die sake sijnre bootscappen. als vanden weder geuen exionas des conincs dochter van troeyen ende vanden groten onrecht dat coninc priamus sonder sake waer gesciet ende vander doot sijnre ouderen. Ende vander verderfnissen der goeder stat van troeyen. welke bootscap als castor heeft verstaen so heeft hi den bode mit enen quaden fellen toernigen moede aldus geantwoert ende geseit Vrient wat man ende wie bistu. want wi meynen ende ghelouen dat wi priamus den coninc niet gescent en hebben mit onrecht want coninc laumedon sijn vader. die verwerf die sake des quaets. welke laumedon seer onwijslicken dede aen die meeste van al gryecken sonder enighe sake of misdaet Ende al hier om so ist dat wi meer begheren sinen hate ende sijn viantscappe dan sine vrientscappe. want wi alle gader te samen eendrachteliken teghen hem viantscap hebben willen om dese voerleden saken willen Ende ic dencke dat die gheen die di heeft vermaent tot deser boetscappen die en heeft di niet seer ghemint want het is te vermoeden. ende het scijnt oec wel dattu seer weynich achtes op dijn leuen dattu alsoe cloec of also koen biste om aldusdanighe saken te comen in onsen lande Ende alhier om ten si dat sake dat ghi haestelijcken reyset wt onsen lande ic sal di brengen in groter vresen dijns lijfs Doe ghinc anthenor die bode mit desen seluen woerden te scepe. sonder enighen oerlof ende hi heeft die anckers doen op trecktn ende hi is mit goeden winde gesonts lijfs gecomen inden lande
datter ghehieten is philon. inden welcken met veel geselscaps sijnre heren woende een hertoge die gheheten was nestor Tot welken hertoghe anthenor die bode is gegaen wt den scepe. ende hi heuet hem te kennen gegeuen ende gheseit. dat hi waer coninc priamus bode Ende hi heeft hem vertelt die sake sijnre bootscappen ghelikerwijs als hise vertelt had ende ondect den anderen tween coningen castor ende pollux Ende als hertooch nestor anthenors woerde hoerde ende heuet vernomen. soe wert hi van groten toerne ende van groter boesheit ontvarwet in sijn aensicht ende hi heuet anthenor den bode vander side angesien ende hi heuet hem seer haesteliken geantwoert ende gheseit aldus O du lose bose knecht hoe bistu alsoe koen dattu alsulke woerde ende reden dorste spreken in mijnre tegenwoerdicheit Ten waer dat sake dat mi niet en dwonge mijn eygen edelheit. ic soude sonder toeuen ende beiden di dijn tonge of doen sniden ende doen wt trecken wt dinen monde daer du dese woerde mede gesproken hebste tot oneeren ende scanden dijns conincs Ende ic soude di van tween paerden doen slepen ende di scoeren van sticke tot sticke Ende alhier om soe pijn di seer haesteliken te reysen wt minen ogen ende wt minen lande of sonder twiuel du mogheste dat inder waerheyt wel weten dat di dit altemalen gescien sal Doe wert antenor die bode van sinen quaden fellen woerden vtermaten seer veruaert. ende hi ontsach sine grote quaetheit ende verwoetheit ende hi ghinc naersteliken ende seer haesteliken tot sinen scepewaert. ende hi is gheuaren in die wilde zee Ende wanneer als hi wederom woude keren totter stat van troeyen waert. so quam daer inder lucht een grote duysternisse ende een swaer onuerdrachlijc wijnt ende enen groten regen ende enen veruaerliken donre ende blixem also dattet water onstuer wert vander crachten des windes also dattet scip dic ende menichweruen seer veruaerliken op geheuen wert inder luchten. ende dan rechteuoert weder neder gheslaghen Ende wanneer als dit scip aldus drie daghe lanc hadde gheweest in deser groter
ombegripeliker veruaerliker noot ende in deser vresen opten vierden dach so is die grote sware tempeest ende dat gruwelike onweder neder gheleghen. ende dat water inder zee dat wert seer stille ende euen ende slecht alsoe dat die scipluyde ende die inden scepe waren weder enen moet grepen. ende si sijn seer haestelijcken gheuaren inden lande van troeyen Ende wanneer als si thuus ghecomen waren. soe sijn si seer haestelijcken gegaen in die tempelen der afgoden om dat si aldaer betalen souden hare
geloeftenissen Ende daer na so ghinc anthenor die bode in coninc priamus pallaes die hem aldaer mit veel gheselscaps seer blideliken ende vroyliken verwachtende was
¶ Hoe dat anthenor heeft vertelt coninc priamus sine grote veruaerlijcke reyse
ANthenor die heeft priamus den coninc van troeyen vertelt. ende verslaghen van
stucke te stucke bi sonder dat ghene dat hem van enen yegheliken coninc vanden lande in grieken was ghemoetet ende gesciet Ende dair die coninc priamus mit veel sijns gheselscaps ende mit sinen kinderen dat hoerden Inden eersten soe vertelde hi aldaer hem allen die veruaerlike sware antwoerden die hem ghegheuen werden van coninc peleus den coninck van thessalien Ende coninc thelamon Ende oec mede die scandelike antwoerde van coninc castor ende pollux sijn broeder die si hem ghegheuen hadden. Ende die veruaerlike sware dreyghelijcke woerden die hem hertoghe nestor ghegeuen hadde. welcke woerden als coninc priamus die alte samen ghehoert hadde soe wert hi bouen maten seer bedroeft in hem seluen ende hi hadde daer groet verdriet in. ende het iammerde hem vtermaten seer dat sinen bode inden lande van gryecken also groet onrecht verdriet ende ouermoet was aldaer ghemoet ende ghesciet Ende hi wanhopede altemalen van exionas sijnre lieuer geminde suster dat hi die
ymmermeer vercrighen soude. Ende also als hi sekerliker van anthenor sinen bode hadde verhoert ende verstaen dat die coninghen ende die heren van grieken hem noch hateden ende beniden Ende dat si weder noch teghen hem ende teghen sinen ondersaten hem noch versetten wouden ende oerloghen Ende ouermits enige bede exionas sijn lieue suster niet weder vercrigen en mochte so wert hi seer ontsinnich ende toernich ende hi ouerdochte altoes in hem seluen hoe dat hi mit sinen scepen die van grieken weder soude moghen bescadighen. ende also sijn onrecht op hem wreken O coninc priamus nv segghe mi doch welc gheluc der auentueren dinen sin ende dinen moet heuet also stout ende koen ghemaect dat du dijn eyghen herdicheyt niet bedwonghen en hebste al en was dat niet in dijnre moghentheyt. nochtan so mogestu dat wel hebben ghedaen mit dinen goeden rijpen rade ende dinen vrede. ende ruste niet en hebben. nochtan ghebrocht tot also seer groten onruste ende onsalicheyt ende noch hebben vertroest dattu also langhe tiden hadste verbeydet want du en hebste niet volcomeliken noch wijsliken ouerdracht dat ghene datmen