*
Die van Leyden ordonneren eenige Ruyteren.
*
Opten vierden Junij is binnen Leyden met advijs vande Burger-Meesteren ende Commissarisen van sijne Excellentie goet ghevonden, datmen binnen der Stadt seeckere Ruyteren ende paerden verkiesen soude, om by tijden van noot, de Burgeren buyten der Stede met den Vyandt schermutserende, te hulpe te komen: ende hebben sulcx in het werck geleydt. Dan overmidts den Vyandt rontomme de Stad by nae tot aende Stads muyren beschanst was, ende datmen daeromme 'tveldt nochte de weghen niet gebruycken en mocht, so was dese resolutie te vergheefs: niet te min, soo werden eenighe tijt gheduyrende dese Ruyters gebruyckt, omme des nachts door de principale straten de wacht te houden.
Ten selven daghe inder nacht omtrent een uyren, is de tijdinge binnen Leyden ghecomen datter in Zeelant tot Vlissingen groote victorie verworven was van
22. Schepen van Oorloge, die vanden Vyant toe gherust waren: dewelcke
vande Vlissingers aengetast, eenighe inden gront geschoten, ende andere binnen Vlissingen gebracht waren, ende naedien het Lant seer veel daer aen gelegen was, ende omme de Burgheren door dese victorie te verblijden ende te moedighen, soo hebben die vanden Gherechte inder nacht alle des Stads clocken doen luyen, ende gheordonneert datmen des Sondaeghs daer aen volghende Godt Almachtich voor de victorie dancken soude.
*
Leyden vaster besloten.
*
Nae dat nu de voornoemden Papisten, die schrijvers vande Brieven ende andere vergaderinge gehouden hadden tot Zoeterwoude, soo hebben sy aldaer als op ander plaetsen de Lantluyden gedwongen, om schepen vol sooden te laden, omme haer tot haer voornemen te mogen dienen: want sy sagen dat sy met alle heur schrijven niet uytgerecht en hadden, dan die vander Stadt hun selven ontdeckt ende moediger gemaeckt, hebben daeromme de Stad seer dicht rondomme met schanssen benaeuwet, te weten, op de
Poel-brugge, Meyr-brughge ende anderen Wateringhen, soo dat voortaen qualick
sonder groot perijckel, hoe wel het met den eersten eer dat die soo nau beleghert was, wel hadde moghen gheschieden, maer daer nae werdt tselve op den 6. Junij uyt der Stadt vander Goude beproeft op dese wijse.
*
Beproeving om die van
Leyden uyt der Goude te
spijsigen.
*
Sommighe Borghers die door het haestich belegghen tegen heuren wille buyten de Stadt ghesloten waren, hebben door bewillinghe van sijne Excellentie met hulpe vanden Gouverneur ende Borger-meesters vander
Goude doen laden dertich schuyten, so met tarwe als met rogge, dese
schuyten hadden twee Landluyden met eenen Schout hun vermeten ende aengenomen door eenen secreten wech over Coppieren Ka die sy voor henen door souden steken, ende daer na daerblijven om den schuyten den wech te wijsen ende in Leyden te brengen. De schuyten, wel voorsien met Bootsvolck, hebbende elck twee Soldaten, hebben heur reyse des nachts gevordert tot aen Coppieren Ka, die sy wel opgeschoten vonden, dan de Landtman die de leydsman wesen soude, en was daer niet, doch voeren voort, ende inde plaetse vande slincker hand op te slaen, volchden de rechte, ende dwaelden hier door tot aen den dagh, waerom sy vresende dat hem die Landman verraden hadde (die doch besijden den wech door vermoeytheydt lach en sliep) zijn wederom te rugge nae der Goude gekeert, ende is aldus desen aenslagh ghefailleert. Die van Leyden hier van gewaerschout wesende hebben dit niet versuymt, maer hebben hare Vrybuyters met haer schepen gesonden opten Rhijn, om de voornoemde schepen te assisteren ende binnen te helpen: maer te vergeefs om redenen hier vooren verhaelt.
*
Leydtsche Vrybuyters nemen opten meyr eenige schepen met victualie.
*
Opten 7 Junij zijn de voornoemde Vrijbuyters door last ende bevel van die vanden Gherechte ende den Heere Commissaris met een groot getal van plempen ende schouwen, wel gemonteert ende versien wesende van geschut ende andere nootsakelicheden gevaren na de Haerlemer meyr, omme den vyant te verhinderen ende afhandich te maken het toevoeren vanden victualien ende ammonitien van oorloogen, de welcke dagelicx van
Amsterdamme en Haerlem in hare schanssen gevoert wierden. Ende desen
aenslagh was te goeder uyren begonnen ende vorgenomen, want sy ontmoeten ende recontreerden opten Meyr, verscheyden schepen ende schuyten geladen wesende met veele ende verscheydene waren, als victualie, ammunitie, ende ander kostelicke dinghen hier naer gespecificeert wesende: welcke
voornoemde schepen sy aengetast, ende met geweldiger handt ingenomen ende verovert hebben, ende zijn, met de schepen naer de Stadt Leyden ghekomen, door de Caghe, verby het Boter-huys. Fruytiers seyt dat sy een van dees schepen inde gront boorden, ende t'ander verbranden, ende dat dit gheschiede by de Heymans Brugghe. Ende alsoo de Vyanden legghende int Dorp van Leyderdorp, de schepen vernomen ende ghesien hadden, soo zijn sy met eenen geweldighen hoop ghekomen aende Zijl-brugghe, menende onse Vrybuyters den roof te ontjaghen, ende haer de genomen schepen afhandich te maken: maer de Borgheren vande Vrybuyters
veradver-466
teert zijnde vande inneminghe der voornoemde schepen, ende van haer versocht zijnde tot hulpe ende assistentie om dese Schepen binnen te moghen brengen: soo hebben sy luyden haer van binnen ghewapent ende ghereet gemaeckt, wachtende wanneer dat sy hooren souden dat den Vyandt besich soude wesen om die schepen aen te tasten, tselve verstaende, soo is binnen
Leyden alarm gheklept, ende de Borgheren zijn ghelijcker handt eenighe uyt
de Zijlpoorte, ende eenighe uyt de Hoochwoertsche poorte uytgetrocken, ende den Vyandt van beyde de zijden dapper aenghevallen. De Vrybuyters dit siende, die hebben haer gheschut, twelck sy op haere schepen hadden, geladen ende op den vyandt ghestelt, ende dapperlicken gheschoten, ende aen weder zijden aenghevallen ende gheslagen: alsoo dat den Vyandt heeft moeten vluchten,
*
De Vrybuyters
brenghen groote buyt in
Leyden.
ende de buyt verlaten.*De Vrybuyters hebben alsoo, door hulp ende bystant
vande Burgers de schepen met den roof binnen der Stad Leyden gebracht: de welcke met groote vreuchde ontfangen wierden, vermits die seer rijckelicken gheladen waren, want men seyde datse daer inne bekomen hebben drie hondert hammen, hondert vaten Biers, anderhalf vaten Boters, veel
manden ghepackt met alderley victualien ende eetwaren, vijfthien bassen, een groote menichte van koghelen, ende vele andere dinghen te langhe te verhalen.
De welcke die van Leyden niet qualicken in haren noot en quamen. De
Borgheren noch eenighe tijt naer dat de Vrybuyters inde Stad ghekomen waren, metten Vyandt schermutserende, om eenige beesten die sy haer meenden te ontnemen, zijn daer naer sonder eenich verlies wederomme inde Stad gekomen.
*
Pieter Quaetghelaet
gevangen ende gevierendeelt.
*
Opte voornoemde twee schepen werde gevangen genomen een seecker Verrader van sijn Vaderlicke Stad Pier Quaetgelaet genoemt, de welcke daer naer, naer sijne verdienste by den Commissaris ende Schepenen deser Stede geoordeelt werde, te quartieren, ende de selve quartieren totte vier poorten uyt te hanghen. Welcke sententie terstont volbracht werde. Die vande Gerechte hebben alle dese gheschiedenissen zijn Princelicke Excellentie door brieven bekent ghemaeckt.
6. Ordonnantie gemaeckt by die van Leyden op't verstrecken ende
uytdeylen van het broot: kleyne nederlage voor de Schansse van
Lammen.
*
Die van Leyden maken goede ordonnantien op het Coorn ende broot.
*
De Commissaris Bronckhorst met die vander Wet, mitsgaders den Adel, siende dat heur Belegeringe dueren wilde, ende wel tot een uythongeringhe strecken mochte, hebben in de selve Maent van Julius alle Ordonnantien gemaeckt (behalve, die hun dienden tot heurder Stadt sterckinge aen Wallen ende Poorten, die genoechsaem onoverwinnelick gemaeckt waren) die hem noodichste waeren om heur victualie langst te strecken, ende heur Stadt langst
bevonden hondert ende thien last: Hier tegens waren op dese tijt inder Stadt noch veerthien duysent persoonen: de eerste twee Maenden wert elck mensch ghestelt op een half pont broots 'sdaechs, 'twelck sommige arbeytsluyden wel dickmael op een ontbijten op aten: de Leser make sijn rekeninge waer sy voorts mede gevoedet zijn. Daer wert een Ordonnantie gemaeckt op de Warmoes-vruchten, oock geen soetemelck te vercoopen dan te kaernen.
*
Schanse tot Lammen.
*
Alsoo de Spaignaerden omtrent den 8. Junij begonsten te schanssen omtrent Lammen, een plaetse geen quartier mijls van Leyden geleghen zijnde, op een cruyswater 'twelck nae Delft, Soeterwoude, ende Leyderdorp loopt, werden die van Leyden hier van ghewaerschouwt, ende den hinder insiende die hun hier door uytcomen mochte, zijn den 8. Junij met ses plempen uytgevallen om sulcx te beletten: dan omtrent Lammen comende, werden so gheweldich (wat weyre sy deden) van heur vyanden met menichte aengevallen, dat sy moesten te rugge keeren, doch en consten het selfde met soo grooter snellicheyt niet doen, ofte de vier achterste Plempen, die door een Plempe die voor aen den wal quam, ende ten vollen niet en mocht keeren, gestuttet werden, ende vande Vyanden genomen werden, doch het volck uytgeseyt vier ofte vijve zijn gebercht, ende weder inde Stadt gekomen.
Dit gaven die van Leyden sijn Vorst. Gen. op den 9. Junij te kennen, sijn Vorst. Gen. vermanende:
*
Die van Leyden
schrijven aen sijn Excell. den 9. Junij.
*
So het mocht geschien dat de Vyandt hun verhinderde met heure Plempen te comen, (ghelijck sy nochtans verhoopten neen,) dat nochtans die van Woerden ende Oudewater, mitsgaders andere bevolen wert de Meyren niet ongequelt te laten, sy wouden binnen der Stadt middelertijt toonen den yver die sy hadden, ende heur behoirlicke plicht met der daet bewijsen, die sy de gemeene saecke schuldich waren.
Den 15. Junij hebben de Vyanden, comende met geweldiger hant vande Vos-kuyl af, de Schansse (die de Burgers tot bevrydinge vande Stadt, ende de
Kool-tuynen, buyten de Reynsburger-poorte op de Poelbrugge gemaeckt ende opgeworpen hadden) weder af gheloopen, ende innegenomen, ende met haer volck ende Soldaten wel beset, ende veel stercker opgeworpen ende gemaeckt.
7. Eenige Glippers ofte uytgewekene, schrijven weder aen die van
Leyden: Die van Leyden doen naerder ondersoeck van Coorn,
munten, geldt,
468