*
Beschrijvinge vande
Anathomie:
*
Naerdien dat een Doctor inde Medicijnen, ende een Student inde selvige faculteyt, ende een Chyrurgus, niet weynich gheleghen is, aende volcomen kennisse des menschen Lichaems, datse verstaen ende weten hoe ende op wat wijse alle de Ledematen der selver, soo wel van buyten als van binnen aenden anderen hangen ende verknocht zijn: van waer alle de Aderen, Arterien, Musculen, Senuen, Banden ofte Ligaturen, haer begin ende oorsprong hebben, ende hoe de selvige door het gheheele Lichaem loopen ende haer verspreyden, met verscheyden andere saken daer aen clevende: overmits dat het
menschelicke lichaem het Subjectum ofte onderworpsel is, waer inne den
Medicus ende Chyrurgus moeten arbeyden ende wercken, ende met vlijdt ende
neersticheyt soo vele het mogelicken is, soo langhe in goeder ghesontheyt te houden ende te bewaeren, met behoorlijcke ende geoorlofde middelen ende Medicinen, ter tijt ende wijlen toe dat het Godt Almachtich believen sal de
ghegheven siele wederomme tot hem te roepen, ende het aertsche lichaem naer de aerde, daer het van ghenomen is, wederomme te seynden: soo hebben de H. Heeren Curateurs ende Burgermeesteren deser Hoghe Schole in desen deele oock mede sorghe willen draghen, ende behoorlicke orden te stellen dat sulcke onderwijsinghen mede openbaerlicken mocht ghewesen ende gheleert werden: ende hebben dien volghende, over vele jaeren, te weten inden Jaere 1592. inde Falide-Bagijnen Kercke een bequaeme plaetse gheordonneert ende doen maecken, op de wijse vande oude Romeynsche
Theatra ofte Schouplaetsen, om in de selvige tot behoorlicke tijden, de Anathomie te doen oeffenen ende wijsen, wesende de voornoemde plaetse
van forme als het voorgestelde Figuerken uytwijst. Waerinne een groote menichte van Menschen gemackelicken mogen sien ende aenschouwen, tgene aldaer geanathomiseert ende ghesneden werdt.
*
Naerder verhael van de Anathomie plaetse.
*
Omme den begeerigen Leser ten vollen te moghen te vreden stellen, soo sal ick de Beschrijvinghe van dese plaetse wat naerder ondersoecken ende beschrijven, beginnende mette verdeelinghe der selver. Het Theatrum. is beneffens de ronde Plaetse int midden daer men anathomiseert, verdeelt in ses schuyns opgaende Circulen ofte ronde ommegangen, de eene boven de andere behoorlicken verheven zijnde, op dat altijdt de bovenste, sonder dat hy vande onderste verhindert werde, tgene ghesneden werdt, ghemackelijck ende onbekommerlijck sien kan: Inde benedenste rondicheyt is gemaeckt een omdraeyende Tafel, waer op het lichaem 'twelck men anathomiseren sal geleydt werdt, met een wit linnen ende met een swert laecken kleedt ghedeckt wesende: aen welcken Tafel de Professor die de Snijdinge doet alleen sijne plaetse heeft ende staet, op dat hy vry ende onverhindert verrichten mach tghene hy aldaer te doen heeft. Daer aen inden eersten Circkel rondtomme de Taefel, wesende de bequaemste plaetse omme wel ende perfect te mogen sien tghene datter ghesneden wert, sitten de Heeren Professoren, ende eenige andere van State ende aensien, inde eerst daer aen volghende twee Circkels, de welcke met sloten afghesondert ende ghescheyden zijn, staen de Chyrurgijns ende alle de Studenten de welcke in de Medicinen studeren, ende inde verdere Circkelen de andere Studenten, ofte andere lust ende begheerte hebbende om sulcx te aenschouwen ende te sien.
*
Wat inde Anathomie
plaetse te sien is.
*
Rondtom opte voorgaende ommegangen zijn gestelt, met goede order tot verscheyden plaetsen, seven riffen ofte gheraemten van Mans ende Vrouwen persoonen seer bequamelicken met koper-draden aenden anderen ghehechtet wesende, vande welcke sommighe eenige wimpelkens inde handen hebben, waer inne in Latijnsche Tale eenighe devisen ende spreucken de brooscheydt ende nieticheydt vande menschelicke lichhamen betreffende, ghestelt zijn. Maer in het midden opte Tafel zijn gestelt een Mans ende Vrouwen gebeenten onder een Boom, uytbeeldende dat door de sonde van onse eerste Voor-ouderen, de doot over alle
210
menschen gecomen is. Beneffens dese gebeenten van menschen so staen al hier mede 'tgebeente van alle de volgende viervoetige Gedierten ende eenige Vogelen, te weten, van een Paerdt, Koe, twee Beeren, een Wolf, Varcken, Vos, Geyte, Baviaen, Meerkat, Snotolf, Otter, Hont, Kat, Weselken, Eenkoornken, Mol, Muys, ende Kickvorsch, twee Arenden, een Zwaen, ende Oyvaer, ende verscheyden andere gedierten. Boven desen alle hangen alhier meest alle de benen van dien Walvisch oft Potshooft, de welcke op den 3. Februarij des jaers 1598. tot Berckhey tusschen Schevelingen ende Catwijck op Zee gestrandet ende aenghecomen is, een gedroochden menschen darm ende Maghe, ende een stuck van een Menschen Vel, dat tot leer ghetout, ende bereydet is: ende vele ende verscheyden andere Riffen ofte geraemten: rondtomme hanghen vele figuyren eenighe ghedeelten des menschen lichaems gheanathomiseert wesende uytbeeldende, oft eenighe monstren ende
mis-gheboorten aengaende. Ten laetsten is aende West-zijde der selver plaetse boven den ingang vande Schou-plaetse ghemaeckt ende geordonneert een bequame kasse, inde welcke ghestelt ende ghehanghen werden alle de Instrumenten die in het anathomiseren gebruyckt werden zijnde van grooten ghetale ende konstelicken ghemaeckt.
*
Tijdt wanneer datmen gemeenlijck snijdt.
*
Meest alle Jaeren inde maend van December of Januarius, ten tijde wanneer dat het vriest ende seer kout is, soo werdt alhier een lichhaem 'tzy van Man ofte van Vrouwe gheanathomiseert ofte ghesneden, ten aensien ende inde teghenwoordicheyt vande Magnific. Dom. Rector, Assesseuren, Professoren,
Doctoren, Chyrurgijns, ende Studenten inde Medicinen, mitsgaders vele
verscheyden andere Persoonen, die lust totte kennisse der Menschelicker lichaemen, ende de onderwijsinge vande selve hebben. Het welcke op sekere uyren vanden dage, daer toe vanden Professor die de snijdinghe doet
gheordonneert ende bestemt wesende, met grooter aensienlickheyt uytgherecht ende gedaen werdt, ende nu vele jaren aenden anderen ghedaen is, door de kloecke ende verstandighe handen vanden Hooch-gheleerden ende
Wel-spreeckenden Heere, D. Pieter Pauw, eerste Professor ende Doctor inde Medicinen, Botanicus, ende Anathomicus vande Leydtsche Academie, alhier ter eeren ghenoemt, de welcke alhier ter plaetsen met grooten loff ende eere vele ende verscheyden lichaemen van Mannen, Vrouwen, ende verscheyden andere Ghedierten geanathomiseert heeft, tot grooten onuytsprekelicken nut ende profijt vande gene die sulcx te recht gesien, verstaen, ende waerghenomen hebben.
Opten eersten Augusti des Jaers 1617. des mergens ontrent twee uyren is inden Heere ontslapen, mijn waerde Neeff D. Pieter Pauw, daechs te voren als hy out geweest soude hebben 53. jaren: God wil hem ende ons allen een zalige opstandinge verlenen. Ende in zijne plaetse es by Heeren Curateurs ende Burgermeesteren gestelt den Hoochgeleerden D. Ottho Heurnius, eerste Professor inde Medicinen, ende nu in den jare 1641. Mang. Rector ende, beneffens hem D. Adrianus Valckenburgh, Professor inde Chyrurgie, de welcken