Bibliotheca publica.
*
Bibliotheque of Boeck-kamer.
*
Op datter niet en soude ontbreecken totte voorderinghe van het Studium, ofte tot vercieringhe van de Hoghe Schole, soo hebben de Heeren Curateurs ende Burgermeesteren terstont naer de oprechtinghe vande Academie gheresolveert ende besloten te maken Bibliotheque ofte Boeck-Kamer, om in de selve te brengen sodanighe Boecken die tot ondersoeckinge van alle wetenschappen ende konsten vereyscht werden, op dat een yeder vande Studenten door 'tgebruyck der selver mochten gevordert werden in haere Studien: totte plaetse hebben sy ten eersten ende by provisie verkooren een sekere kamer inde huysinge der Vniversiteyt annex, de welcke eertijts by D.
*
Op wat plaetse van outs.
Pieter Pauw bewoont werde:*Maer also de selvige plaetse te kleyn viel, soo hebben de H. Curateuren de selvige overghebracht ter plaetse daer die nu
*
Waer nu.
teghenwoordich is, te weten inde Falide-Bagijnen Kercke.*Niet verre van
die plaetse alwaer eertijts (ghelijck in het begin van onse Beschrijvinghe gheseyt is) ghestaen heeft die waerdige Boeck-Kamer van M. Philips van
212
*
Verhael vande
gheschoncken Boecken.
*
De Bibliotheque opgherichtet wesende, soo heeft mijn Heer den Prince van
Orangnen, Wilhelmus Hoogloff. Mem. de selvighe begiftet met twee
uytgenomen ende waerde Boecken; namentlicken met den Bibel die metten
Coninglicken namen van Spangnen ghenoemt werdt Biblia Regia, bestaende
inde Hebreische, Chaldeische, Griecxsche, ende Latijnsche Talen. Ende den
Talmud der Ioden in Hebreisch ende Chaldeische Tale. Daer naer heeft D. Iohannes Holmannus Secundus een vande eerste Professoren inde H. Theologie,
(die alhier inden Jaere 1586. den 26. December inden Heere ontslaepen, ende inde S. Pieters Kercke begraven is) by Testamente met alle sijne Boecken, de welcke hy naerlaten souden, de voornoemde Bibliotheque vermeerdert. Daer naer soo is de selvighe allenskens by de H. Curateuren, die door hare
Bibliothecarisen tot verscheyden tijden de nootsaeckelijcste Boecken hebben
doen koopen, ende daer en boven by verscheyden Professoren, ende andere Geleerde Mannen ende Studenten, met vele rare ende kostelicke Boecken verrijckt ende beschoncken, ghelijckmen sulcx sien ende lesen can inde Cathaloguen de welcke daer van opte Bibliotheque hangen, in de welcke geschreven staet, beneffens het jaer ende den dach, van wat Persoonen ende met wat boecken de selve Boeck-kamer beschoncken ende vermeerdert is: Dan boven alle dat van yemant alhier gegeven is, soo en isser gheen
waerdigher gifte gegheven als die, de welcke gegeven is by Testamente ofte Legaet door den Doorluchtigen, Wijsen, Hooch-geleerden Heere Iosephus
Scaliger, die alhier als een Oraculum publicum onse Academie vereert heeft een
tijt van ongevaerlicken 15. Jaeren: ende binnen deser Stede opten 21. Januarij
1609. zalichlicken ontslapen ende inden Heere gherust is, out wesende omtrent 69. Jaeren: sijn Lichaem werde met grooter eeren begraven inde Vrouwen
Kercke, alwaer de Heeren Curateuren ende Burgermeesteren tot een eeuwighe ghedachtenisse van hem, hebben doen oprechten een konstich Graf-schrift ofte Monumentum. Desen eenigen Phoenix onder de Gheleerde, ende 'tWonder van onse eeuwe (ghelijck hem noemt dien Laurier-waerdighen Franschen Apollo Guilliaume de Saluste, Seigneur du Bartas) heeft de Bibliotheque ghegheven ofte gemaeckt verscheyden Manuscriptae, oft geschreven Boecken in Griecxsche ende andere Talen, als mede eenighe soo gedruckte als
gheschreven Chaldeusche, Arabische, Persische, Turcksche, ende andere Orientaelsche Boecken, die alle te saemen om haer seltsaemheyts wille een grooten schat waerdich zijn. Waer omme de selve by den anderen in een bysondere Kasse, op datse niet lichtelicken souden mogen vermindert werden, op ghesloten zijn: ghelijck hier naer tot sijner plaetse gheseyt sal werden.
*
Schenckinghe Iosephi
Scaligeri.
*
Door alle de voorverhaelde middelen, soo is de Bibliotheque gewassen ende toegenomen, soo in uytnemende rare Boecken als in menichten, dat de selve alle de Boeck-Kameren van dese Provincien, de welcke soo hier als daer opghericht zijn, passeert ende te boven gaet,
gelijck-men sulcx siett ende lesen kan inde Catalogue de welcke onlanghs ghedruckt ende uytgegeven is by den Hooch-gheleerden Daniel Heinsius, Bibliothecarius, ofte Opsiender van dese Bibliotheque. De welcke de zelve opsichte naer het overlijden van D. Paulus Merulae, geschiet anno 1607. totten Jaere 1641. met grooten vlijt ende naersticheyt waer genomen heeft, ende noch waernemende is. * Beschrijvinghe vande selve, ende de Boeck-Kassen. *
Aengaende de grootte der selver, die begrijpt inde langde van het Oosten na het Westen, vijf-en-dertich gemeene passen ofte treden, ende inde breede sesthien derghelicke treden, aende Zuyt ende Noortzijde met vele ende verscheyden glasen vensteren ghemaeckt wesende, de welcke de
voornoemde Kamer seer luchtich ende bequaem maken tot het ghebruyck daer die toe geordonneert is.
De Boeck-kassen ofte Plutei, de welcke meer als 24. in het ghetal zijn, die zijn van bequame lengte, op gelijcke wijdde aen twee rijen ende een yeder rije in twaelf verdeelt ende afgescheyden, also datmen gemackelicken tusschen de selfde gaen ende sitten mach om te lesen ofte studeren. De selvighe zijn in het midden met een redelick wijdt gangpadt vanden anderen afgescheyden. Inde Kassen staende aende Noortzijde van het voornoemde gang-padt, loopende van het Oosten na het Westen, zijn ghestelt inde seven eerste, de Boecken inde H. Theologie: ende inde vijf naervolgende de Philologi, Philosophi,
Poetae, ende Mathematici: Inde Kassen die aende Zuytzijde geleghen zijn,
streckende als de voorgaende, zijn in de vijf eerste gestelt de Boecken in Iure: inde twee volgende de Boecken in Medicinae: inde vijf volghende ende laetste de Historici. Alle dese Kassen zijn vervult ende besettet met Boecken in Folio, de welcke aen bequame copere ketentgens, ende aen een ysere roede vast gemaeckt zijn, alsoo dat de selvige van hare plaetse niet gebracht noch genomen konnen werden, ofte sy moeten vanden Bibliothecarius, met een seeckeren slotel (alleen onder sijn handen berustende) ontsloten ende afgedaen werden. Eenige Kassen, soo in Theologiae als in Iure ende Medicinae, zijn alsoo vervult ende besettet, datmen onder de bovenste Boecken om plaetse te winnen, noch een bert heeft moeten ordonneren om de andere Boecken op te stellen, de welcke alreede by naer vervult zijn. Voor yeder Kasse ofte Pluteum hanght een Catalogue, wat Boecken aldaer staen ende te vinden zijn.
Aende Oostzijde vande Bibliotheque aen wederzijden vanden schoorsteen zijn ghemaeckt twee ghesloten Boeck-kassen, binnen de welcke ghestelt zijn alle de cleyne Boecken, te weten: in Quarto, Octavo, ende Decimo-sexto, die al tsamen niet bequamelicken aen ketentgens souden ghesloten moghen werden. Dese Kassen zijn altijt gheslooten, ende werden nimmermeer geopent dan met believen vanden Bibliothecarius.
Aende rechterhandt vanden ingang vande Boeck-Kamer, is ghemaeckt een besondere Kasse, de welcke mede toegesloten is als de voorgaende, binnen de welcke gestelt ende gesloten zijn alle de Boecken, de
214
welcke by den Doorluchtigen Hooch-geleerden Heere Iosephus Scaliger, Sal. Ged. dese Bibliotheque by Testamente gemaeckt zijn, ghelijck voor henen verhaelt is, van buyten opte slincker deur vande voornoemde Kasse is gestelt het wapen vande Heer Scaliger voornoemt, ende op de Slincker deur dit volgende:
LEGATUM IOSEPHI SCALIGERI:
Ende daer onder,
LIBRI GRAECI MSS. AETHIOPICI. HEBRAICI. PERSICI, CHALDAICI, ARMENIACI, SYRIACI, RUSSICI. ARABICI, *
Getal vande Boecken by D. Scaliger gegeven.
*
Aengaende het ghetal vande Boecken die in dese Kasse gesloten zijn, desgelijcx hoe vele van yeder Tale, die zijn als volcht:
37 in Folio HEBRAICI, 46 Quarto 21 Octavo 104 Comt te samen 10 in Folio ARABICI, 17 Quarto 8 Octavo 5 Decimo-sexto 40 Comt te samen 9 in Folio, ende ander formaten
SYRIACI, 7 in verscheyden formaten AETHIOPICI, 9 RUSSICI, 8 in Folio Manuscripti GRAECI, 13 Quarto 21 Comt te samen 18 in Folio Manuscripti LATINI 208
Maeckende alle te samen
groote somme van penninghen weerdich zijn, jae teghen gheen ghelt en connen vergheleken werden. Die lust ende begheerte heeft omme de name van dese ende de vordere Boecken, de welcke op dese Bibliotheque zijn te weten, die sende ick tot de Catalogue die onlangs door openbaeren Druck ghemeen ghemaeckt ende uytghegeven is. Insonderheyt totte Cathaloge uytghegeven by den Heere Daniel Heynsius inden Jare 1623. inde welcke gesien werd met hoedanigen menichte van Boecken zo geschreven, als gedruckte in alle faculteyten ende Talen, dat de voornoemde Bibliotheecque zedert den Jaere
1614. vermeerdert is. de welcke gedruckt is by Isaack Elsevier Drucker vande
Vniversiteyt.
Ter zijden van dese Boeck-kasse int Zuyden vande Kamer, zijn ghestelt ende ghemaeckt twee ghesloten Boeck-kassen, binnen de welcke alle de andere
Manuscripta, de welcke op dese Bibliotheque behooren, ghesloten zijn ende
bewaert werden.
Beneffens de Boecken die alhier in grooten getale zijn, so is de Bibliotheque noch verciert ende behanghen met vele ende verscheyden Effigies ofte Conterfeytsels, soo van mijn Heer den Prince van Orangnen, H. Mem. sijn
Excellentie Mauritz van Nassau, als andere Heeren, verscheyden Leytsche Professoren, ofte andere gheleerde Mannen, alle tsamen konstelicken naer het
leven by vermaerde Meesters gheschildert. Aende Noort-zijde onder de glaesen hanght de Stadt van Constantinopolen, de welcke inde langhde seer
aerdichlicken mette penne ghemaeckt is, langh wesende seventhien ghemeene treden ofte passen. Boven desen so is de voornoemde Kamer verciert ende behangen met verscheyden Caerten oft Lant-Tafelen, ende andere soo gheschreven als ghedruckte dinghen, alles te lange om particulierlicken te verhalen.