Vergelijking van de onbenutte ruimte met de implementatie van Actiepunt 5 in de patent box

In deze paragraaf wordt de Nederlandse innovatiebox vergeleken met de patent box van het Verenigd Koninkrijk. Het Verenigd Koninkrijk wordt samen met Ierland op fiscaal gebied vaak gezien als belangrijkste concurrent van Nederland. Daarna volgen Zwitserland, België en Luxemburg. Het is dan ook niet zomaar dat er op Prinsjesdag een tariefsverlaging van de vennootschapsbelasting is

aangekondigd naar aanleiding van tariefsverlagingen in het Verenigd Koninkrijk (18%) en Ierland (12,5%).73 Van de twee grootste concurrenten kent alleen het Verenigd Koninkrijk een patent box. Daarbij is deze patent box vergelijkbaar met de Nederlandse innovatiebox.74

Volgens de OESO-afspraken moeten alle deelnemende landen hun IP-regime aanpassen aan het Actiepunt 5 van het OESO-rapport. Het Verenigd Koninkrijk heeft daarom zijn wetgeving met betrekking tot zijn patent box per 1 juli 2016 ook gewijzigd.75

Uit het voorgaande blijkt dat de Nederlandse innovatiebox op enkele punten afwijkt van de in het OESO-rapport geboden ruimte. Op de punten (1) toegang tot de innovatiebox, (2) het weerlegbare vermoeden en (3) het begrip verbonden lichaam is de Nederlandse innovatiebox strenger dan volgens het OESO-rapport noodzakelijk is. Wat betreft het eerste punt wordt waarschijnlijk slechts een kleine groep belastingplichtigen getroffen en voor het tweede punt zijn de gevallen waarin een beroep zou kunnen worden gedaan op het weerlegbare vermoeden nog onbekend. Toch kan het feit dat het

71https://www.internetconsultatie.nl/innovatiebox, zie bijvoorbeeld de reactie van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs.

72 De Nies 2016, WFR 2016/167.

73 Berentsen 2016, Financieel Dagblad.

74 Evaluatie Innovatiebox 2010-2012, Kamerstukken II 2015/16, 34302, p. 29-34, en EC 2014, A Study on R&D Tax

Incentives, p. 55-56 en https://actueel.pwc.nl/belastingnieuws/ondernemingen-en-instellingen/innovatiebox-aanpassen-naar-brits-voorbeeld/?mobile=1, geraadpleegd op 14 december 2016.

75 https://www.gov.uk/government/publications/corporation-tax-patent-box-compliance-with-new-international-rules/corporation-tax-patent-box-compliance-with-new-international-rules, geraadpleegd op 22 november 2016.

44 Nederlandse IP-regime minder ruim is dan de IP-regimes van andere landen op basis van de

comparatieve voordelentheorie gevolgen hebben voor het Nederlandse vestigingsklimaat. In de onderstaande tabel is een vergelijking gemaakt van de onbenutte punten in de Nederlandse innovatiebox met de implementatie ervan in de patent box van het Verenigd Koningrijk en wordt hierop de comparatieve voordelentheorie toegepast.

Punten waarop de Nederlandse

innovatiebox strenger is dan het OESO-rapport

Implementatie in Nederland Implementatie in het Verenigd Koninkrijk Comparatief voordeel/nadeel t.o.v. het Verenigd Koninkrijk 1. Toegang tot de

innovatiebox

Dubbele toegangseis d.m.v. een extra eis van een S&O-verklaring

Enkele toegangseis, namelijk een juridisch ticket

Comparatief nadeel

2. Het weerlegbare vermoeden

Achterwege laten van een weerlegbaar vermoeden Implementeren van een weerlegbaar vermoeden Comparatief nadeel

3. Het begrip verbonden lichaam

Verbondenheid bij een belang van ten minste een derde

Verbondenheid bij een belang van meer dan 50%

Comparatief nadeel

Tabel 1: Vergelijking van de onbenutte ruimte met de patent box van het Verenigd Koninkrijk

Uit de tabel blijkt dat de Nederlandse innovatiebox (vanaf 1 januari 2017) op alle punten waarop het minder ruim is dan het OESO-rapport, ook minder ruim is dan de patent box van het Verenigd

Koninkrijk. Het Verenigd Koninkrijk kent in tegenstelling tot Nederland een enkele toegangseis, heeft wel het weerlegbare vermoeden geïmplementeerd en kent een hogere grens voor de bepaling of er al dan niet sprake is van een met de belastingplichtige verbonden lichaam. Het Verenigd Koninkrijk heeft wat deze punten betreft het OESO-rapport volledig gevolgd.

Over alle drie de punten kan daarom worden gesteld dat Nederland op basis van de comparatieve voordelentheorie een comparatief nadeel heeft ten opzichte van het Verenigd Koninkrijk waardoor wat betreft deze punten het vestigingsklimaat van Nederland minder aantrekkelijk is dan dat van het Verenigd Koninkrijk. Uit het hiervoor beschreven onderzoek van Dialogic blijkt echter dat er veel verschillende factoren zijn die een rol spelen bij de vestigingsplaatskeuze van ondernemingen. Zo worden de aanwezigheid van kwalitatief goed personeel en de geografische ligging als belangrijkere vestigingsplaatsfactoren beschouwd. Daarnaast is al eerder geargumenteerd dat het bij de dubbele toegangseis vooral om relatief kleine groep kleine belastingplichtigen gaat die mogelijk buiten de boot valt door de dubbele toegangseis. Zij zullen minder snel op internationaal niveau opereren. De

negatieve invloed van de afwezigheid van het weerlegbare vermoeden wordt mogelijk weggenomen door de mogelijkheid begunstigend beleid te verlenen. Het is dus de vraag hoe groot het effect is van deze relatieve verslechtering van het Nederlandse vestigingsklimaat.

Door puur de comparatieve voordelentheorie toe te passen op de drie punten waarin de Nederlandse innovatiebox onbenut blijft, is het Nederlandse vestigingsklimaat in vergelijking met het Verenigd Koninkrijk minder aantrekkelijk. Echter, gezien het aangekondigde opstappen uit de EU door het

45 Verenigd Koninkrijk (Brexit), is het de vraag of het Verenigd Koninkrijk op dit moment

aantrekkelijker is voor bedrijven om zich te vestigen gezien de onzekerheden die de Brexit met zich brengt. De verwachting is namelijk dat de Brexit juist een positieve uitwerking kan hebben op het Nederlandse vestigingsklimaat. 76 Aan de andere kant zou het Verenigd Koninkrijk er ook baat bij kunnen hebben dat het niet meer gebonden is aan Europese regelgeving met betrekking tot

bijvoorbeeld mededinging en fiscale wetgeving. Het is echter nog lastig een voorspelling te maken over de uiteindelijke gevolgen van de Brexit. Nu lijkt de onzekerheid als gevolg van de Brexit een reden voor bedrijven om zich elders te vestigingen en daarmee een comparatief nadeel voor het Verenigd Koninkrijk, maar het is afhankelijk van de afspraken die de komende tijd worden gemaakt met de EU hoe de Brexit uiteindelijk voor het Verenigd Koninkrijk en EU zal gaan uitpakken.

5.5 Deelconclusie

De vernieuwde innovatiebox laat op drie punten de ruimte die het OESO-rapport biedt, onbenut. Deze punten zijn de dubbele toegangseis, het weerlegbare vermoeden en het verbondenheidscriterium. De innovatiebox draagt door een verlaging van het effectieve vennootschapsbelastingtarief bij aan een aantrekkelijk Nederlands vestigingsklimaat. Door ruimte in de innovatiebox onbenut te laten, kan er een relatieve verslechtering van het Nederlandse vestigingsklimaat plaatsvinden.

Het vestigingsklimaat wordt door verschillende factoren beïnvloed. Volgens de comparatieve voordelentheorie, die zich richt op de productiefactoren arbeid, kapitaal en grond, specialiseert een land zich in het maken van producten die samenhangen met productiefactoren waarin het land een zogenoemd comparatief voordeel heeft. De productiefactor met het comparatieve voordeel kan een land in beginsel tegen een lagere prijs leveren dan andere landen, waardoor dit product in de regel wordt geëxporteerd. Het land zal producten importeren waarin zij een comparatief nadeel heeft. Wanneer de comparatieve voordelentheorie wordt vertaald naar de innovatiebox, kan worden gesteld dat het verlaagde vennootschapsbelastingtarief gezien kan worden als comparatief voordeel.

In de Evaluatie 2010-2012 van Dialogic komt in het kwalitatieve onderzoek naar voren dat de innovatiebox bijdraagt aan het Nederlandse vestigingsklimaat. De innovatiebox wordt onder

gebruikers als relatief belangrijke vestigingsplaatsfactor gezien. De drie belangrijkste factoren zijn de aanwezigheid van kwalitatief goed personeel, geografische ligging en persoonlijke redenen.

De dubbele toegangseis is minder ruim dan het OESO-rapport. De vernieuwde innovatiebox verplicht voor grotere belastingplichtigen een dubbele toegangseis, namelijk een juridisch ticket en een S&O-verklaring. Volgens het OESO-rapport is enkel een juridisch ticket voldoende. Het kabinet hecht vanwege verzekering van technologische substance veel waarde aan het verplicht stellen van de S&O-verklaring. Uit de evaluatie blijkt dat het grootste deel van de gebruikers van de innovatiebox in het bezit is van een S&O-verklaring. De vraag is dus hoe groot het negatieve effect is op het

vestigingsklimaat van deze dubbele toegangseis.

Door het niet opnemen van een weerlegbaar vermoeden blijft er eveneens ruimte van het OESO-rapport onbenut. Dit weerlegbare vermoeden is niet in de wetgeving van de innovatiebox

geïmplementeerd omdat de gevallen waarin een beroep zou mogen worden gedaan op het weerlegbare vermoeden nog niet bekend zijn. Dit is tevens de reden dat het niet in te schatten is hoeveel

belastingplichtigen hierdoor worden belemmerd en wat het negatieve effect is op het Nederlandse vestigingsklimaat.

46 Het verbondenheidscriterium in de innovatiebox nieuwe stijl is strenger dan het criterium in het OESO-rapport. Hierdoor is een belastingplichtige volgens de nieuwe innovatiebox sneller verbonden met een lichaam dan in het OESO-rapport. Hierin laat de nieuwe wetgeving van de innovatiebox dus ook ruimte onbenut.

Wanneer de comparatieve voordelentheorie wordt toegepast op de drie punten die onbenut blijven in nieuwe innovatiebox ten opzichte van het OESO-rapport, en er een vergelijking wordt gemaakt met het Verenigd Koninkrijk, kan worden gesteld dat Nederland op alle drie de punten een comparatief nadeel heeft. Het Verenigd Koninkrijk heeft namelijk alle drie de punten OESO-conform

geïmplementeerd. Op basis hiervan treedt er een relatieve verslechtering van het Nederlandse vestigingsklimaat op. Echter, er zijn veel factoren die een rol spelen in de aantrekkelijkheid van het vestigingsklimaat. In Verenigd Koninkrijk is er door de naderende Brexit veel politieke onrust, wat voor het Verenigd Koninkrijk als comparatief nadeel kan worden gezien.

47