Vallei van de Molenbeek en vallei van de Koude Beek

3.8.1 Ruimte voor natuur, bos, water, landbouw en recreatie

Molenbeekbron- vallei van de Molenbeek

De gronden van Molenbeekbron situeren zich tussen de Hellestraat, Sneppenbosweg en

Vremdsesteenweg, gelegen in de gemeente Boechout. Het gaat over een oppervlakte van 3, 08 ha (of 30 802 m2) en is gelegen op de percelen 201, 202c en percelen 188 Lot 2 A, 200d Lot 2 B.

47

Dit gebied is het brongebied van de Molenbeek (Beggelbeek op de kaart volgens de provinciale naamgeving) dat verder loopt over de gemeentegrenzen heen doorheen Ranst en uitmondt in de Kleine Nete. De gemeente wenst deze percelen te verwerven van private eigenaars en is daarvoor in gesprek. De gemeente Boechout wenst hiervoor een strategische verwervingssubsidieaanvraag in te zetten. Deze subsidieaanvraag past binnen het strategisch project ‘Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand’, Door een breed draagvlak uit te bouwen voor de aanvraag wordt het belang van de aanvraag versterkt.

De PC schrijft de subsidieaanvraag en de provincie Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid (DMN°

zorgt voor het nodige kaartmateriaal voor het dossier, met de steun van de gemeente, Natuurpunt en de partners. Voor de inrichting en beheer wordt een samenwerking met Natuurpunt Land Van Reyen aangegaan. Een ontwerp van inrichtingsvoorstel wordt gezamenlijk met de gemeente, Natuurpunt, provincie en partners zoals Kina voorbereid. Er zal ook advies gevraagd worden aan de Dienst Integraal waterbeleid van de provincie die de Molenbeek beheert. Ook andere instanties zoals ANB zal om advies gevraagd worden om het draagvlak te vergroten. Deze gronden liggen buiten de zoekzone voor glastuinbouw en zijn niet in landbouwgebruik.

Indien gewenst kan voor de inrichting samenwerking gezocht worden met het Regionaal Landschap Rivierenland, in samenwerking met Natuurpunt en provincie en gemeente. Ook Kina heeft plannen voor samenwerking en recreatieve ontsluiting. Dit wordt ook verder afgestemd binnen dit traject.

Doel is om het brongebied met een aantal unieke natuurwaarden te vrijwaren en te versterken en wil op die manier bijdragen aan het versterken van een aantal Vlaamse natuurdoelstellingen. Het is de ambitie om een deel van het gebied te bebossen en te ontsluiten voor wandelaars, mindervaliden en spelende kinderen. Voor een deel van de percelen zal een samenwerking met landbouwers en met de zorgboerderij Kina aangegaan worden. De waterhuishouding kan ook nader bekeken worden in dit gebied. Hiervoor zal advies gevraagd worden aan DIW van de provincie.

Dit perceel is een strategisch deel in de vallei van de Molenbeek waar door Natuurpunt met de steun van de gemeente Boechout al vele jaren gronden worden verworven en waar in evenwicht met landbouw en recreatie de vallei wordt beheerd.

Dit perceel ligt bovendien naast het dalhoofd en het sportpark Sneppenbos waardoor er kan nagegaan of een trage, groene verbinding vanuit de omliggende straten naar dit deel, de

Molebeekbron mogelijk is. Voor de inrichting wordt rekening gehouden met de draagkracht van het gebied.

De aankoop en ontwerp van het inrichtingsvoorstel wordt voorgelegd aan de minaraad en gecoro en er wordt naar input en suggesties gevraagd. Met deze input wordt het voorstel afgewerkt en op het college en gemeenteraad gebracht. Ook deputatie en de kernpartners zullen de aanvraag

goedkeuren.

Het totaalbedrag voor de aankoop van de grond werd door Igean geschat op 325 000 euro. Dit brengt het subsidiebedrag op 130 000 euro. Dit is de geschatte prijs na splitsing van percelen 188 en 200d. De inzet van strategische verwervingssubsidies zijn een hefboom om dit gebied te kunnen verwerven en deze open ruimte te vrijwaren en te versterken.

48

Er wordt met de partners naartoe gewerkt om het in september in te dienen bij het Departement Omgeving.

Gemeente Hove- Landschapspark Frijthout- vallei van de koude beek

Net ten noorden van het fietspad richting Boechout ligt een zone die in het inrichtingsplan voor het landschapspark Frijthout aangeduid werd als speelzone. Roderik Desmet, dienst omgeving van de gemeente Hove, maakte een ontwerp voor deze speelzone. Eerder plaatste de gemeente de speeltuin in het noorden. Het zuidelijk deel van de speelplek bleef echter open. Hier zou de gemeente graag een meer natuurlijke speelplek realiseren met ruimte voor streekeigen groen en gebruik van natuurlijke materialen voor de speelaanleidingen. Dankzij de speelweefselsubsidie konden volgende zaken gerealiseerd worden:

 Wilgenhutten

 Palenbos

Figuur 30: Inrichtingsschets speelplek Hove - door Roderik Desmet, gemeente Hove

Figuur 31: Bouwen wilgenhut in Frijthout op16/12/2019

49

Mortsel- groene stapsteen

Het Elzenplein in Mortsel ligt tussen fort 5 in Edegem en de groene berm in Mortsel. Het vormt dus een mooie stapsteen tussen beide groengebieden. Bovendien zagen de omwonenden na de heraanleg van het plein door de stad graag enkele speelaanleidingen op het plein. In overleg met de stad werd geopteerd om de speelweefselsubsidie hier in te zetten. Er kwamen een evenwichtsbalk, stapstammen en een takkenwal.

Figuur 32: speelplekje op het Elzenplein, de takkenwal wordt nog opgevuld

Mortsel- Klein-Zwitserland versterken als natuurgebied en recreatief ontsluiten

In Mortsel wordt een natuurrecreatieve inrichting uitgevoerd in het gebied dat aansluit bij Klein- Zwitserland door Natuurpunt Land Van Reyen. De provincie kent dit bedrag van 30 000 toe binnen het versterken van groenblauwe netwerken, fijnmazig netwerk trage wegen en recreatieve ontsluiting zoals de open ruimte visie vooropsteld. De inrichting wordt voorzien in 2020.

50

Mortsel-de groene berm

De verlaten spoorwegbermen in Mortsel en Wilrijk – ‘Den Berm’ - zijn één van de resterende groene ruimten in de zuidrand van Antwerpen. Oorspronkelijk gebouwd in de tweede helft van de 19de eeuw als een gelijkgrondse spoorweg voor militair gebruik en in 1922 omgevormd tot een

spoorwegberm voor de industriële ontwikkeling van de regio, speelden de bermen een cruciale rol in de verstedelijking van de zuidrand van Antwerpen. Met een lengte van 3 kilometer en een

aaneengesloten oppervlakte van bijna 30 hectaren is het verbindend potentieel van de bermen groot: ze kunnen trage verbindingen leggen op lokaal en inter-gemeentelijk vlak, tussen fort IV en fort V, tussen Deurne, Mortsel, Edegem en Wilrijk, tot aan het Middelheimpark enerzijds en het landbouwgebied Gasthuishoeven en Fort III in Borsbeek (gelegen in de Koude Beekvallei).

Er kan onderzocht worden op welke manier deze berm als multifunctionele eco-recreaverbinding kan ontwikkeld en beheerd worden. Deze verbinding kan het groenblauwe netwerk en fijnmazig netwerk van trage wegen tot in de dorps- en stadskernen concreet maken. De berm kan uitgroeien tot een kwaliteitsvol landschapspark met ruimte voor natuur, bos, water, landschap en erfgoed voor de inwoners van de Zuidrand en daarbuiten. Er kan onderzocht worden op welke manier de verschillende functies kunnen versterkt worden en zo ingericht worden tot een landschapspark dat maximaal wordt verbonden met omliggende groene structuren, parken en domeinen.

De toekomstvisie voor de bermen die zo naar voor komt, zou ook tijdens ‘Gebermte 2022’ aan het publiek kunnen worden voorgesteld.

Er werd gevraagd aan alle partners om in te stemmen met de samenwerking met het Gebermte (het burgerinitiatief) en het partnerschap van provincie, KuLeven, Team Vlaamse Bouwmeester en andere mogelijke partners zoals het Regionaal Landschap Rivierenland (vanaf 2021), stad Mortsel, district Wilrijk, Streekvereniging Zuidrand en Natuurpunt, enz, een voorstel tot ontwerpend onderzoek begin 2021 voor te bereiden en in te dienen bij Vlaanderen. Bij goedkeuring in te zetten op de uitvoering van het onderzoek en dit op een nieuwe publieksactiviteit in 2022 voor te stellen.

In de toekomst kan de berm dan verder ontwikkeld worden zoals uitgewerkt in het onderzoek.

51

De PC dacht mee in de brainstorm die er was met de partners en bereidde de vraag mee voor om de verschillende partners te betrekken bij de volgende stap.

Borsbeek- vallei van de koude beek

In Borsbeek werd in overleg met de gemeente het parkje aan de Koude beeklaan gekozen als locatie voor speelweefsel. Het parkje werd hoofdzakelijk gebruikt door fietsers en voetgangers van en naar de tunnel onder de R11. De Koude beek loopt aan de oostzijde van het park maar was niet erg zichtbaar in het park. De verblijfswaarde van het parkje was dan ook niet erg groot.

Figuur 33: Het parkje voor de aanleg van de speelplek

Het ontwerp voor de speelplek werd gemaakt in overleg met de gemeente. Om het fietsverkeer te scheiden van voetgangers door het parkje, werd een graspad getekend dwars doorheen het parkje.

Ten noorden van het pad kwam een takkenwal, ten zuiden stapstammetjes. In het zuiden van het parkje werd een speelheuvel aangelegd.

Tijdens een terreinbezoek samen met de gemeente bleek dat één van de populieren aan de rand van het park aangetast was door zwammen waardoor het gevaar bestond dat hij zou omvallen. Er werd dan ook toelating gevraagd aan de gemeente om de boom te vellen bij aanleg van de speelplek. Het hout van de gevelde boom kon gebruikt worden voor de takkenwal. Voor de stapstammen werd gekozen voor een omgevallen eik elders uit de gemeente.

52

Figuur 34: Tijdens de werken werden passanten geïnformeerd aan de hand van de inrichtingsschets

De timing van de werken werd afgestemd op de werken die de Dienst Integraal Waterbeleid (DIW) van de provincie zou uitvoeren aan de Koude beek. De oever van de Koude beek aan de parkzijde werd afgeschuind en verstevigd. Het brugje over de Koude beek werd vernieuwd. Na het afschuinen van de oever kon het vrijgekomen zand gebruikt worden om een speelheuvel aan te leggen.

53

Figuur 35: Takkenwal en stapstammetjes

Figuur 36: speelheuvel, stapstammetjes en takkenwal

Figuur 37: de afgeschuinde oever van de Koude beek

54

Partnerbord boshoek- nieuwsitem in juli 2020:

https://www.provincieantwerpen.be/nieuws.masterdetail.html/p_detail_url/nl/dlm/dienst- duurzaam-milieu--en-natuurbeleid/nieuws/natuur-en-landschap/samenwerkingsverbanden--rl-- ankona--bosgroepen---/landschapspark-zuidrand-nieuws/drie-nieuwe-infoborden-onthullen-de-mooiste-plekjes-van-de-antwe.html

Zie ook communicatie van het partnerschap met de Streekvereniging Zuidrand-lancering fietskaart Steps online (promotie Zuidrand):

De Zondag bijlage Zuidrand online (promotie Zuidrand, incl wandelapp, streekproducten en Burgers en Boeren):

https://magazine.dezondag.be/makr/epaper/106/2020/26/7EKCDK3qifshPdlB/BzDuS7xkNBBb589diS Nk%252BgIevc%253D/3DI/html5/index.html

Zie ook bijlage voor persartikels.