Strafwet menentoekan, bahwa sekalian orang j a n g soedah sam-pai'oemoer, mempoenjaï kemaoean sendiri; artinja: sekalian per-boeatannja dilakoekannja sebab mëmangnja dia sendiri jang maoe melakoekan perboeatan itoe. Sebab Strafwet menentoekan djoega, bahwa sekalian orang j a n g soedah sarapai'oemoer itoe, mengerti dan mëmanglah tahoe apa tingkah-lakoenja (tingkah-polahnja) itoe betoel atau salah, baik atau tidak baik, patoet atau tidak pa-toet, sopan-santoen atau tidak — maka sekalian orang j a n g soe-dah sampai 'oemoer mesti menanggoeng tingkah-lakoenja, dan sebab itoe, menoeroet Strafwet, dia mesti disalahkan dan dihoe-koem, kaloe dia melakoekan perboeatan j a n g boleh dihoekoem.
Tjoema kaloe njata atau kaloe boleh diterima, bahwa orang j . t-sesoenggoehnja tidak bisa menanggoeng, tingkah-lakoenja, baroe-lali dia tidak boleh disalahkan.
Olëh-karena itoe maka tidaklah perloe akan dinjatakan lebih doeloe, apa orang j a n g soedah sampai'oemoer itoe, mesti m e n a n g goeng tingkah-lakoenja atau tidak.
Si pesakitan tjoema ontoerekenbaar, kaloe hal itoe mëmang-ditentoekan olëh Wet. Kaloe si pesakitan ontoerekenbaar, dia tidak dihoekoem.
Menoeroet Strafwet si pesakitan ontoerekenbaar, kaloe njata' I. bahwa dia — ketika melakoekan perboeatan j a n g diantjam W. v. S. dengan hoekoeman lain dari pada hoekoem-kerakal atau hoe-pasal 35. koem-pendjara— ber'oemoer koerang dari 16 tahoen '), dan kaloe
!) Kaloe anak itoe boekan bangsa Eropa, biasanja tidak bisa ditentoekan apa 'oemoernja si anak itoe 16 tahoen atau koerang atau lebih.
Biar poen soesah diketahoeï 'oemoer itoe, tetapi politie mesti mentjoba djoega mentjari keterangan, j a n g bisa menjatakan berapa lebih-koerang 'oemoer si anak itoe: oepamanja diperiksa, apa dalam 16 tahoen sebeloemnja kedjadian perkara ini, didesa tempat; tinggalnja anak itoe atau didekatnja barangkali ada paberik atau ada roemah j a n g terbakar, atau ada kelaparan, bandjir, lindoe besar dan lain2 keadaan jang tentoe kapan djadinja; dan kemoedian diperiksa, apa pada masa itoe si anak soedah dilahirkan; dan kaloe begitoe, apa si anak itoe soedah bisa merangkang atau bitjara d. 1. 1. Boleh djoega diperiksa apa si anak itoe soedah dilahirkan ketika Regent, Wedono, prijaji ini atau itoe masih ada d. 1. 1.
40
e
e De strafwet veronderstelt, dat kinderen beneden 16 jaar . woonlijk nog onschuldig zijn, en eischt daarom, dat de rechter, alvorens er van strafoplegging sprake kan zijn, beslisse dat de dader heeft gehandeld mei oordeel des onderscheids. Heett de rechter gedurende het onderzoek die overtuiging niet erlangd, dan verklaart hij, dat de dader heeft gehandeld zonder oordeel des onderscheids, en de rechter moet hem dan vrijspreken, maar gelast tevens, dat hij óf aan zijne ouders of n aaste bloedverwanten worde terruggegeven óf dat hij uiterlijk tot zijn .20"«- jaar worde opge-voed in een verbeterhuis. Daar in N.-I. evenwel nog geen ver-beterhuis bestaat, wordt hij alsdan gezonden naar een door.den Gouverneur-Generaal aan te wijzen verblijf.
Iemand wordt geacht met oordeel des onderscheids te hebben gehandeld, wanneer hij gerekend kan worden zedelijk en ver-standelijk genoegzaam ontwikkeld te zijn geweest, toen hij liet strafbaar feit pleegde, om het misdadig karakter van het feit te begrijpen. De wetenschap, die hij tijdens het plegen van den diefstal bezat, dat hij door den rechter daarvoor gestraft kon worden, is dus niet voldoende om te concludeeren tot het bestaan hebben van oordeel des onderscheids.
Familieleden en dorpsgenooten moeten gehoord worden als getuigen over de zedelijke en verstandelijke ontwikkeling des daders Blijkt uit hunne verklaringen in verband met de ant-woorden door den jeugdigen dader bij zijn verhoor gegeven, dat hij in het begrijpen van wat goed en kwaad is op gelijke lijn staat met een normaal ontwikkeld volwassene, dan zal de beslissing van den rechter luiden, dat hij strafrechtelijk verantwoordelijk kan worden geacht voor zijne daad. Om zijne jonge jaren wordt hem dan evenwel eene lichtere straf opgelegd.
hakim memoetoeskan, bahwa anak itoe melakoekan perboeatan j a n g boleh dihoekoem itoe tidak dengan, »oordeel des onderscheids"', artinja dia tidak bisa menimbang, bagimana kedjadiannja per-boeatan j a n g dilakoekannja itoe.
Strafwet menentoekan, bahwa orang .jang ber'oemoer koerang dari 16 tahoen itoe biasanja ontoerekenbaar, dan sebab itoe m a k a ditentoekan olêh Wet, soepaja—sebeloemnja hoekoeman didjatoehkan — hakim mesti memoetoeskan lebih doeloe, apa si pesakitan itoe melakoekan perboeatan n ja dengan oaedeel den onderscheids; artinja: apa dia bisa menimbang bagimana kedja-dian perboeatan j a n g dilakoekannja itoe. Kaloe menoeroet pe-meriksaan tidak njata kepada hakim, jang si pesakitan memang-nja melakoekan perboeatanmemang-nja dengan oordeel des onderscheids, m a k a hakim menentoekan, bahwa si pesakitan melakoekan per-boeatan itoe tidak dengan oordeel des onderscheids; olëh-sebab itoe hakim melepaskan si pesakitan daripada penda'waannja dan memberi perintah, soepaja si pesakitan dipoelangkan kepada orang-toeanja atau sanak-soedaranja, atau dipiara sampai dia ber'oemoer 20 tahoen ditempat memiara a n a k2j a n g tidak baik tingkah-] akoen j a.
W.T.S. Sebab di-Tanah Hindia beloem ada tempat jang terseboet, Ov. pasal 5. m a k a si anak itoe mesti dikirim ketempat, jang akan
ditoen-djoekkan olëh Gouverneur-Generaal.
Baroelah boleh dikatakan, bahwa anak ini atau itoe melakoekan soeatoe perboeatan dengan oordeel des onderscheids, kaloe tingkah-lakoenja anak itoe ketika dia melakoekan perboeatan j.t., boleh dibilang sama dengan tingkah-lakoe orang j a n g soedah tjoekoep 'oemoernja. Olëh-karena ini maka anak j . t., menoeroet Wet, mesti menanggoeng tingkah-lakoenja. Djadinja: kaloe ketika si pesakitan mentjoeri barang ini atau itoe, dia tjoema tahoe b a h w a dia a k a n dihoekoem hakim olëh-karena perboeatannja itoe, m a k a k e t e r a n g a n ini tidak tjoekoep akan menjatakan, bahwa si pesaki-tan melakoekan perboeapesaki-tan itoe dengan oordeel des onderscheids.
Sanak-soedaranja dan pendoedoek 2 kampoengnja mesti didja-dikan saksi, dan diperiksa kepadanja apa tingkah-lakoe anak j . t., ketika dia melakoekan perboeatan itoe, memang soedah
boleh dibilang sama dengan tingkah-lakoe orang j a n g soedah tjoekoep 'oemoernja atau tidak.
Kaloe keterangan saksi2 dan djawab si anak itoe menjatakan jang-terseboet k e p a d a hakim, m a k a hakim memoetoeskan, bah-wa perboeatan si anak itoe boleh ditanggoengkan kepadanja;
djadinja dia mesti dihoekoem k a r e n a perboeatan itoe. Tetapi 6
4t
IL datlüj tijdens !)het plegen vaneen strafbaar feit krankzinnig was.
Onder krankzinnigheid heeft men niet enkel te verstaan den toestand van iemand die stapelgek is. Het begrip omvat elke stoornis der geestvermogens, welke de geneeskunde als een bepaalden ziektevorm kent, ja zelfs alle toestanden, waarin het bewustzijn ontbreekt.
Iedere storing der geestvermogens tijdens het plegen van het strafbaar feit, hetzij gedeeltelijke of geheele, altijddurende of voor-bijgaande, sluit dus de toerekenbaarheid uit. Derhalve niet alleen de toestand van idioot-zijn, maar ook van mata-gelap, latah enz.
Heeft men evenwel de afwezigheid van bewustzijn opzettelijk opgewekt door het gebruik van opium, sterken drank of andere bedwelmende middelen, dan is men wel degelijk voor de in dien toestand gepleegde daad aansprakelijk en dus toerekenbaar.
III. dat hij tot het plegen der daad door overmacht werd ge-dwongen, d. w. z. dat op den dader een dwang is uitgeoefend van zoodanigen aard, dat hem geen keuze werd gelaten om anders te handelen. De dader heeft dus willens gehandeld, maar zijn wil stond onder den invloed cener kracht, waaraan hij gee,n weerstand heeft kunnen bieden, en daarom kan hij voor hetgeen hij dientengevolge heeft verrieht of nagelaten in strijd met de strafwet, niet worden gestraft, b. v. wanneer- men door aangejaagde vrees, door bedreiging of gegeven bevelen 2) een zoo diepen indruk
i) Voor het geval, dat de dader krankzinnig is geworden na het plegen van h e t feit, zie blz. 35.
2) De op den dader uitgeoefende dwang kan ook van physieken aard zijn, doordat eene lichamelijke of natuurkracht op den dader heeft ingewerkt, b.v. wanneer iemand, die met een geopend 'mes in de hand staat, onverhoeds door een anderen persoon of door eene aardbeving met geweld tegen een derde wordt aangeworpen waarbij hij ongewild dezen met het mes eene doodelijke wonde toebrengt.
De dader is dan ook straffeloos, niet evenwel omdat hij onder overmacht heeft gehandeld, maar omdat hij die daad niet heeft gewild.
Hetzelfde geldt wanneer de dader een strafbaar feit heeft uitgevoerd, dat hem in den toestand van „latah" is gesuggereerd.
sebab dia lagi terlaloe moeda, maka dientengkan hoekoemannja.
W. T. S. II. bahwa si pesakitan memang gila,, ketika dia melakoekan pasal 33. perboeatan j a n g boleh dihoekoem v).
Jang-dinamal gila boekannja sadja keadaan orang j a n g dinamai", orang-banjak gila (edan,) tetapi dinamai djoega gila sekalian keroesakan pikiran j a n g benar, asal keadaan itoe dinamai d a l a m 'Ilmoe-dokter penjahit. Djoega terhitoeng dan disamakan d e n g a n gila, kaloe orang ini atau itoe tidak ingat pada dirinja.
Djadinja: sekalian keroesakan pikiran jang benar — biar poen pikiran itoe tjoema roesak sebagian atau semoea, dan biar poen keroesakan itoe tjoema njata tempo'2 atau selamanja — ditentoekau , menjebabkan si pesakitan itoe ontoerekenbaar. Olëh-sebab itoe
boekanlah sadja orang edan jang dinamai olëh W e t orang gila, tetapi djoega orang j a n g mata-gelap, latah d. 1.1.
Tetapi, kaloe orang tidak ingat pada dirinja sebab dia m e m a k a n tjandoe, meminoem minoeman keras dan bioes jang lain'2 dengan sengadja, m a k a sekalian perboeatan j a n g dilakoekan oleh orang itoe, selagi dia tidak ingat pada dirinja dari sebab j . t, ditanggoeng-kan kepadanja dan olëh-sebab itoe dia boleh disalahditanggoeng-kan.
W. T. S. III. bahwa si pesakitan melakoekan perboeatan j a n g boleh pasal 33. dihoekoem, akan tetapi tjoema terpaksa k a r e n a overmacht
(kekoe-atan atau kekoeasaan j a n g terlaloe amat besar sehingga tidak terlawan lagi olëhnja; artinja: kaloe si pesakitan terpaksa sede-mikian, sampai dia tidak bisa menoeroet kemaoeannja sendiri.
Dalam hal ini si pesakitan sebetoelnja memang maoe mela-koekan perboeatan j . t., tetapi sebab kemaoeannja si pesakitan ketika itoe dibawah perintah kekoeatan atau kekoeasaan j a n g terlaloe amat besar, sehingga tidak terlawan lagi olëhnja — m a k a perboeatan j . t. tidak boleh ditanggoengkan kepadanja, dan itoelali sebabnja maka si pesakitan ontoerekenbaar ; oepamanja kaloe si pesakitan ditakoetlean, diantjam atau diberi perintah olëh orang lain, aken melakoekan perboeatan j . t. sehingga olëh sebab itoe si pesakitan merasa dalam hatinja, bahwa biar poen sebetoelnja dia tidak maoe melakoekan perboeatan itoe, a k a n tetapi dia t i d a k bisa melakoekan lain daripada j a n g soedah dilakoekannja itoe'2).
1 Kaloe si pesakitan gila sesoedahnja melakoekan perboeatan itoe, lihat katja 35,
Kekoeatan j a n g memaksa si pesakitan melakoekan perboeatan itoe, boleh djoega disebabkan oleh kekoeatan badan orang lain atau olëh kekoe-atan 'alam (natuurkracht) jaïtoe : lindoe, pohon roeboeh d. 1. 1. ; oepamanja si pesakitan lagi memegang pisau ditangannja. Tiba 2 ada lindoe, sampai si pesakitan djatoeh tedjorok kemoeka dan sebab itoe dia meloekaï orang j a n g
42
in het gemoed van den dader heeft gemaakt, dat deze dienten-gevolge niet anders kon handelen dan hij gedaan heeft, waarbij men vooral te denken heeft aan de zoodanigen, die door hun maatschappelijken of ambtelijken staat tegenover anderen staan als ondergeschikten tegenover superieuren, zooals bij militairen, ambtenaren, dienstboden, kinderen, echtgenooten. Ten onrechte neemt de politie daarom veelal als regel naast den dief als tweede beklaagde diens vrouw op het titelblad der stukken van voorloopig onderzoek op als beschuldigd van heling van het door haar man thuis gebracht en aan haar ter bewaring overgegeven gestolen goed: zij toch is volgens inlandsche begrippen gehoorzaamheid verschuldigd aan haar man en zal daarom niet dan zelden de in ontvangstname daarvan durven weigeren. In een dergelijk geval heeft men aan te nemen, dat de vrouw heeft gehandeld onder overmacht, tenzij is gebleken, dat de inontvangstname door de vrouw geschiedde geheel met haar vrijen wil en overeenkomstig hare wenschen.
Onder overmacht wordt gewoonlijk ook gebracht de noodtoestand, d.i. een toestand van oogenblikkelijk levensgevaar van den dader, waaruit hij op geen andere wijze kan gered worden dan door het plegen van een feit, dat op zich zelf strafbaar is, maar straffeloos wordt omdat men tot het plegen daarvan zedelijk gedwongen werd,
42
H a l2 jang demikian sering didapati pada orang j a n g sebab pangkatnja atau sebab keadaan lain m e m a n g biasa mesti
mengi-koet perintahnja orang jang diatasnja; oepamanja orang militair, ambtenaar dan prijaji jang mesti mengikoet perintab kepala2nja, atau anak2 jang mesti mengikoet perintab orang-toeanja, atau si bini j a n g mesti mengikoet perintah lakinja, d. 1. 1.
Oleh sebab ini salah sekali kebiasaan politie, j a n g atjap kali mendjadikan bini si pentjoeri djadi pesakitan nommer 2, kaloe si bini itoe menjimpan atau menjemboenikan barang-tjoerian j a n g dititipkan olëh lakinja kepadanja; k a r e n a m e n o e r o e t j a d a t dan kebiasaan boemi-poetera si bini mesti mengikoet apa perintab lakinja; djadinja si bini djarang berani melawan perintah lakinja.
Dari sebab ini maka dalem hal j . t. mesti dibilang, bahwa si bini melakoekan perboeatan itoe oleh sebab overmacht, ketjoealikan, kaloe m e m a n g njata jang si bini itoe menerima barang-tjoerian j . t. dengan sesoekanja sendiri, dan sebab mêmangnja dia maoe menerima barang itoe.
Biasanja disamakan dengan overmacht hal jang dinamai nood-toestand (keadaan dalam bahaja); oepamanja : kaloe orang mela-koekan perboeatan jang sebetoelnja boleh dihoekoem, akan tetapi dalam hal ini tidak dihoekoem oleh-karena perboeatan itoe tjoema dilakoekannja, sebab dia itoe dalam bahaja besar dan sebab menoe-roet pendapatannja selagi dalam bahaja itoe, bahwa tentoelah dia mati, kaloe tidak dilakoekannja perboeatan j . t.
Oepamanja: ada doea orang jang ketenggelaman perahoe dilaoet ; m a k a kedoea orang ini bereboet maoe bergantoeng pada satoe papan j a n g ada didekatnja, dengan pengharapan a k a n bere-n a bere-n g debere-ngebere-n papabere-n itoe kepibere-nggir laoet ; tetapi sebab papabere-n itoe tjoema bolëh digantoengi olëh satoe orang sadja, m a k a seorang dari kedoea orang itoe menolak kawannja, sampai kawannja itoe tenggelam dan mati.
Perboeatan orang ini sebetoelnja perboeatan j a n g boleh dihoe-koem, sebab dia mematikan orang (kawannja) ; tetapi dia tidak
beriiri dihadapannja sampai orang ini m a t i : atau selagi si pesakitan memegang pisau, datang orang dari belakang mendjorokkan dia, sampai dia terbanting
pada orang j a n g bediri dihadapannja, dan meloekai' orang ini sampai mati.
Dalam hal j . t, si pesakitan tidak dihoekoem, karena boekannja dari sebab overmacht, tetapi sebab dia mêmangnja tidak sengadja maoe mematikan orang
toe.
Begitoe djoega tidak dihoekoem, kaloe si pesakitan itoe orang latah, j a n g melakoekan perboeatan jang boleh dihoekoem, sebab dia tjoema meniroe per-boeatan orang lain.
4)5
zooals de schipbreukeling, die, zich aan een ronddrijvenden plank vastgeklampt hebbende, waarmede hij aan wal hoopt te drijven en die wèl één, maar niet twee personen boven water k a n houden,, een anderen schipbreukeling, die ook dien plank tracht te grijpen, w e g d u w t met het gevolg dat deze verdrinkt, en dus den dood v a n dezen veroorzaakt.
IV. dat hij het feit gepleegd heeft uit noodweer of nooddwang der wettige zelfverdediging, d. i. w a n n e e r de dader door nood gedwongen wordt zijn lijf of leven of dat v a n een ander te ver-dedigen tegen hem die het a a n r a n d t door tegelijkertijd tegen dezen
een strafbaar feit te plegen. Zoodanige daad v a n eigenrichting m a g m e n alleen verrichten in de gevallen door de wet genoemd, d a a r in een geordenden Staat niet de beleedigde persoon zelf liet leven v a n zich en een a n d e r op zoodanige wijze heeft te beschermen, zijnde dit de taak v a n politie en justitie.
Het r e c h t van zelfverdediging mag zich uiten in levensberooving of lichamelijke beleediging, en is alleen straffeloos :
ïo. w a n n e e r het feit op hetzelfde oogenblik dat het gepleegd is, geboden werd door den nooddwang der wettige zelf-verdediging v a n zich zelf of een ander.
Zoo de dader zich hierop beroept, heeft de politie dus te onder-zoeken :
a. of aan het feit is voorafgegaan eene onrechtmatige geweld-dadige aanranding van den dader of een ander.
De vrees voor aanranding is dus niet voldoende : er moet tevens tegen den dader eene werkelijke daad van geweld zijn gepleegd.
I n geen geval m a g men dus een vluchtenden dief, die geenerlei daad v a n geweld heeft gepleegd, dooden of slaan :
dilioekoem, k a r e n a dia terpaksa akan melakoekan perboeatanj.t.
olëh-karena bahaja itoe.
IV. bahwa si pesakitan melakoekan perboeatan j a n g boleh dihoekoem, akan tetapi tjoema terpaksa karena noodweer atau nooddwang, jaitoe: kaloe si pesakitan melakoekan perboeatan itoe
sebab ketika itoe perloe sekali dilakoekannja — akan melawan perboeatan orang lain, j a n g maoe memberi bàhaja kapadanja atau k e p a d a orang lain, soepaja terlindoeng badan- atau djiwanja, atau soepaja tertolong atau terlindoeng badan atau djiwa orang lain j a n g m e n d a p a t bahaja
itoe-Perboeatan j a n g demikian itoe tjoema boleh dilakoekan dalam hal2 j a n g ditentoekan olëh Wet sadja ; sebab dalam negeri jang berha-toeran, tjoema politie dan justitie sadja j a n g berhak dan jang wa-djib melindoengi badan atau djiwa pendoedoek'2 negeri itoe, artinja boekan pendoedoek2 sendiri.
H a k j a n g diberikan kepada sekalian pendoedoek negeri akan m e l a w a n seperti j . t., tidaklah lain daripada hak akan meng-hilangkan njawa atau menjiksa badan orang jang maoe memberi bahaja itoe kepadanja atau kepada orang lain jang dilindoenginja.
W. Y. S. Maka perboeatan j a n g demikian baroelah tidak dihoekoem : pasal 246. l . Kaloe si pesakitan mematikan atau menjiksa badan orang,
j a n g memberi bahaja kepadanja atau kepada orang lam, k a r e n a pada ketika perboeatan itoe dilakoekan dirasa oleh si pesakitan amat perloe akan melakoekan perboeatan itoe, soepaja terlindoeng dirinja sendiri atau diri orang lain itoe.
Kaloe si pesakitan menerangkan, bahwa dia mematikan orang atau menjiksa badan orang itoe k a r e n a hal j . t. diatas ini (noodweer), perloe sekali diperiksa olëh politie:
a. Apa sebeloemnja si pesakitan melakoekan perboeatan j . t.
kepada orang j a n g dimatikan atau jang disiksa badannja itoe, dia atau orang lain m e m a n g diberi bahaja dengan paksa oleh orang jang tidak berhak akan melakoekan
perboeatan itoe ?
Djadinja: kaloe perboeatan itoe dilakoekan si pesakitan tjoema sebab ketakoetan hatinja sadja, hal ini tidak tjoekoep akan menghilangkan hoekoeman k a r e n a noodweer.
Perloe sekali ada keterangan j a n g menjatakan bahwa sebeloem-nja si pesakitan melakoekan perboeatan j . t., dia atau orang jang
dUmdoengi itoe sesoenggoehnja diberi bahaja dengan paksaan oleh orang j a n g dimatikan atau disiksa badannja itoe.
Olëh-sebab itoe, m a k a seorang pentjoeri jang lari dan tidak
44
b. of er oogenblïkkelijk noodzakelijkheid bestond voor den dader om geweld, tegen hem of een ander gepleegd, met geweld te keeren.
Alleen tijdens het bestaan van deze noodzakelijkheid mag de dader dooden of slaan. Wanneer eene vrouw, nadat een eerroover, wien het niet gelukt is haar te verkrachten, haar rustbank ver-laten en zich reeds weder gekleed heeft, zich op hem werpt en hem mishandelt, is dat niet meer geoorloofd, omdat noodzakelijk-heid tot zelfverdediging toen niet meer bestond ;
c. of het tot de verdediging aangewend geweld geëvenrecüg l was aan het geweld van den aanrander.
Niet straffeloos is daarom de dader, die meer geweld heeft gebruikt dan door den nood vereischt werd. Wie door een ander met de vuist geslagen wordt, mag zich daartegen verweren, maar bedient hij zich daartoe van een pistool en schiet hij den aan-rander neer, dan heeft hij de grenzen van noodweer overschreden en is strafbaar. '
Evenwel noemt de wet niet straffeloos den doodslag door den eenen echtgenoot gepleegd tegen den anderen op hetzelfde oogen-blikdathet leven van den dader in gevaar verkeerde, doch rang-schikt dit onder de verschoonende omstandigheden.
2°. wanneer het feit is gepleegd des nachte bij het afweren van inklimming, ondergraving of braak der sluitingen, muren of ingangen van een bewoond huis of bewoond gedeelte daarvan, of de aanhoorigheid van een dezer.
memberi bahaja apa2, tidak boleh dimatikan atau disiksa badan-nja.
b. Apa memang perloe sekali pada ketika itoe boeat si pesa-kitan akan membalas penjiksaan-badan, j a n g dilakoekan orang padanja atau pada orang j a n g dilindoenginja itoe, dengan penjiksaan-badan poela?
Tjoema kaloe memang njata ada keperloean itoe, baroelah si pesakitan boleh mematikan atau memoekoel dengan tidak dihoe-koem. Djadinja: kaloe seorang laki2 memaksa seorang peram-poean akan setoeboeh dengan dia, tetapi maksoednja itoe tidak kedjadian, dan kemoedian laki2 itoe toeroen dari tempat-tidoer dan memakai pakaiannja kembali, akan tetapi biar poenbegitoe dia dihantam dan dipoekoel djoega oleh si perampoean itoe, m a k a perboeatan perampoean ini boleh dihoekoem ; sebab pada ketika penjiksaan-badan itoe dilakoekannja, tidak ada lagi ke-perloean akan melindoengi dirinja dengan melakoekan perboea-tan itoe.
c. Apa penjiksaan-badan j a n g dilakoekan olëh si pesakitan 'itoe akan melindoengi dirinja sendiri atau diri orang lain itoe, sepadan (moerwat) dengan penjiksaan-badan j a n g dilakoekan kepadanja atau kepada orang j a n g
dilin-doenginja ?
Kaloe penjiksaan-badan, jang dilakoekan oleh si pesakitan dalam waktoe itoe, lebih besar dari perloenja, maka si pesakitan
Kaloe penjiksaan-badan, jang dilakoekan oleh si pesakitan dalam waktoe itoe, lebih besar dari perloenja, maka si pesakitan