Hal Biar poen perboeatan j a n g dilakoekannja itoe, mëmangnja pensaiii- boleh dihoekoem dan m e m a n g dapat disalahkan kepadanja,
te-poenaii. tapi dalam beberapa hal W e t menolong si pesakitan, sebab dia tidak boleh dioepamakan mengetahoei', bagimana besarnja kesalahan perboeatannja itoe, baik olëh-karena beloem sampai 'oemoer, baik olëh-karena terlaloe panas-hatinja dari sebab per-boeatan orang, sehingga dia melakoekan perper-boeatan j a n g boleh dihoekoem itoe (provocatie).
W. v. S Pertolongan j a n g terseboet ja'itoe kewadjiban hakim mengoe-pasal 34. rangi hoekoeman j a n g ditentoekan dalam Wet, aken menghoekoem
perboeatan itoe ; tetapi tidak boleh meliwati jang-dinjatakan dalam Wet, dan tjoema boleh dilakoekan dalam hal2 j a n g ditentoekan olëh W e t sadja; seperti:
W. T. S. i. Kaloe si pesakitan, tempo melakoekan perboeatan j a n g pasal 35 boleh dihoekoem, ber'oemoer koerang dari 16 tahoen, dan 36. dan hakim menentoekan, bahwa si pesakitan melakoekan
perboeatan itoe dengan oordeel des onderseheids (lihat katja 40) ;
W. v. S. 2. Kaloe si pesakitan mematikan atau menjiksa badan orang, pasal 23V) asal perboeatan ini dilakoekannja dengan segera,
sesoe-j°. 244. dahnja orang itoe memoekoel atau menjiksa badannja atau badan orang lain (oepamanja : iboe-bapa'nja, anak-nja, bininja).
D janganlah dikeliroekan hal ini dengan hal j a n g menjebabkan si pesakitan melakoekan perboeatan jang sedemikian, sebab ter-paksa noodweer, dan olëh-karena itoe dia tidak dihoekoem (lihat katja 43). Dalam hal 2 diatas ini sesoenggoehnjalah si pesakitan melakoekan perboeatan jang boleh dihoekoem itoe dengan se-gera, sesoedahnja orang memoekoel atau menjiksa badannja
atau badan orang lain, tetapi tidak ada keterangan j a n g me-njatakan, bahwa si pesakitan terpaksa akan melawan, soepaja dia atau orang lain djangan mendapat bahaja; tetapi dalam hal
46
Vadermoord is evenwel nooit verschoonbaar, al kan dat misdrijf in geval van noodweer straffeloos zijn.
3°. w a n n e e r de dader heeft gepleegd doodslag of lichamelijke beleediging, begaan over dag bij het afweren van in-klimming, ondergraving of braak der sluitingen, m u r e n of ingangen van een bewoond huis of een bewoond gedeelte daarvan of de aanhoorigheid van een dezer.
Men vergelijke hetgeen boven gezegd is op blz. 44. e. v.
4°. w a n n e e r de eene echtgenoot doodslag heeft gepleegd tegen den anderen op hetzelfde oogenblik, dat liet leven v a n gene in gevaar v e r k e e r d e ;
5°. w a n n e e r de man doodslag heeft begaan tegen zijne vrouw of tegen haren minnaar op liet oogenblik, dat hij hen op heeterdaad op overspel betrapte, d. w. z. dat hij hen aantrof in zoodanige houding dat duidelijk bleek, dat bijslaap gepleegd werd, was of zou worden;
6°. w a n n e e r de dader ontmanning heeft gepleegd en daartoe aanleiding was gegeven door onmiddellijk voorafgegane schending der eerbaarheid met geweld gepleegd.
Al deze gevallen noemt men verschoonende omstandigheden, waarmede men niet v e r w a r r e :
Verzachtende omstandigheden.
Ver- Immers, is de rechter verplicht bij verschoonende omstandig-zachtentle heden de verlichte straf toe te passen, ingeval van verzachtende
omstaii- omstandigheden is hij enkel bevoegd om, zoo hij in het gegeven ' diçhcdeii. geval dit wenschelijk mocht oordeelen, eene lagere straf op te leggen. De wet heeft aangegeven het minimum, dat de r e c h t e r k a n opleggen, hetwelk verschillend is en verband houdt met de zwaarte der tegen het feit bedreigde straf. E n die bevoegdheid bezit de rechter niet, zooals bij verschoonende omstandigheden, in speciale bij de wet opgesomde gevallen, doch b ij elk strafbaar feit is het hem overgelaten zoodanige omstandigheden als hem voor elk speciaal geval in het belang van den d a d e r .wenschelijk
im mesti terang jung perboeatan j a n g lebih doeloe dilakoekan pada si pesakitan itoe, menjatakan bahwa perboeatan si pesakitan bolëh dibenarkan.
^y. v. S. Mematikan orang-toea tidak boleh diampoenkan, biar poen pasal 241. perboeatan ini — oepamanja kaloe dilakoekan dalam hal noodweer
— bolëh djoega tidak dihoekoem.
W. v. S. 3. Kaloe si pesakitan pada siang hari mematikan atau menjik-pasa! 240. sa badan seorang maling, jang lagi memandjat pagar
j°- 244. roemah, menggangsir atau meroesakkan koeutji atau tembok atau pintoe roemah j a n g ditinggali orang, atau
bagian roemah j . t., atau toeroetan kedoeanja itoe ; Bandingkan jang-terseboet ini dengan j a n g dibitjarakan di-katja 44.
4. Kaloe si bini mematikan lakinja atau si laki mematikan bininja pada ketika dirinja akan mendapat bahaja (lihat katja 44) ;
5. Kaloe si laki mematikan bininja atau gendak bininja pada ketika dia-orang kedapatan lagi berdjina; artin j a kaloe si bini dengan gendaknja itoe kedapatan dalam keadaan jang menjatakan dengan terang, bahwa dia setoeboeh, atau soedah setoeboeh, atau mëmangnja maoe setoeboeh ; 6. Kaloe si pesakitan mengebiri orang laki2 dan melakoekan
perboeatan j . t. ketika orang laki2 ini baroe habis meroe-sakkan sopan-santoennja dengan paksa.
Sekalian hal jang terseboet ini dinamai hal pengampoenan. Hal ini djangan dikeliroekan dengan :
H a l p e n g ë n t ë n g a n.
pengëiit«:- Sebab dalam p e r k a r a liaipengampoenan itoe hakim mesti mendja-iigan. toehkan hoekoeman jang dientengkan, tetapi dalam p e r k a r a hal
pengentêngan dia tjoema berkoeasa akan mendjatoehkan hoekoeman jang lebih enteng daripada hoekoeman enteng jang telah diten-W. v. S. toekan olëh W e t (minimum), kaloe menoeroet timbangannja pasal 37. hoekoeman ini masih terlaloe berat. Dalam W e t dinjatakan
hoe-koeman j a n g amat ëntëng j a n g bolëh didjatoehkan olëh hakim.
Hoekoeman j a n g amat ëntëng ini berlain-lainan dan selamanja ditentoekan olëh W e t dalam tiap2 perboeatan jang diantjam de-ngan hoekoeman, j aï toe menoeroet berat-ëntêngnja perboeatan itoe.
Kekoeasaan hakim dalam p e r k a r a hal pengentêngan itoe, tidak . dinjatakan boeat tiap2 p e r k a r a j a n g ditentoekan, seperti dalam
p e r k a r a hal pengampoenan, tetapi diserahkan sadja olëh W e t kepa-da timbangan hakim, akan memperhatikan hal j a n g patoet dipakai
djadi hal pengentêngan itoe, akan menolong si pesakitan dalam W.
47
voorkomen als verzachtende omstandigheden in a a n m e r k i n g te nemen, zooals jeugdige leeftijd, verleiding', geringheid van nadeel door het plegen van het feit toegebracht, gulle bekentenis als gevolg van werkdadig' berouw enz.
Naar al deze omstandigheden, zoo verschoonende als verzach-tende, heeft de politie ter voorlichting van den rechter een onderzoek in te stellen.