Banjak orang jang menjangka, bahwa orang jang mendapat roegi atau ketjilakaan olëh-karena perboeatan jang bolëh di-hoekoem, jang dilakoekan orang lain padanja — oepamanja ke-tjoerian barang2, loeka d. 1. 1. — berkoeasa akan membikin-perkara atau tidak membikin-membikin-perkara si pesakitan, atau kaloe
soedah dibikin-perkara, ia berkoeasa sesoeka-soekanja akan menjoeroeh berhentikan perkara itoe atau menjoeroeh teroes-kan. Begitoe djoega banjak kepala 2 desa jang menjangka, bah-wa dia tidak bolëh membikin-perkara, kaloe ada perboeatan jang bolëh dihoekoem, dilakoekan orang dalam dësanja djika-loe tidak ada orang jang mengadoekan perboeatan itoe kepadanja.
Persangkaan ini salah sekali, sebab, menoeroet Wet, Resident atau Assistent-Resident—karena ambtenaar ini dibawah perintah Procureur-Generaal — mesti menimbang sendiri, apa hal jang kedjadian itoe bergoena boeat keamanan negeri akan dibikin-1. R. perkara atau tidak. Sebab itoe maka kepala 2-dësa mesti memerik-pasal 14. sa sekalian perboeatan jang bolëh dihoekoem, jang dikabarkan
orang kepadanja, dan dengan lekas dia mesti merapportkan hal I. R. itoe kepada Wedono. Begitoe djoega Wedono mesti merapportkan pasal 40. sekalian misdrijf atau overtreding jang didengarnja kepada
Re-1. K. gent, sebab semoea relaas Wedono jang diterima Regent, diha-pasal 67. toerkan dengen segera kepada Assistent-Resident. Dan ambtenaar
1. R. inilah jang, dengan memperhatikan keamanan negeri, memberi pe-pasal 78. rintah, apa hal jang kedjadian itoe mesti dibikin-perkara atau tidak.
') Penggoegatan civiel j a n g terseboet dinoot dikatja 34, boleh djoega dila-koekan dalam perkara ini dengan tidak menperdoelikan berhentinja penda'waan perkara-politie (strafactie) itoe.
37
Er zijn evenwel uitzonderingen op den regel. In sommige gevallen heeft de wet, op grond dat het belang van het individu meer geschaad zou kunnen worden door eene strafvervolging dan het algemeen belang er bij gebaat zou zijn, aan de beleedigde partij de beslissing overgelaten van al of niet vervolging, t. w.
1°. aan den man:
a. bij overspel van zijne vrouw,
b. wanneer zijne vrouw met een anderen man zich onbetamelijke gemeenzaamheid veroorlooft of zonder zijne vergunning een of meer nachten buiten de gemeen-schappelijke woning doorbrengt,
c. wanneer iemand desbewust met zijne vrouw zich onbetamelijke gemeenschap veroorlooft of zonder zijne vergunning en zonder geoorloofd motief haar een of meer nachten huisvesting verleent;
2°. aan de vrouio, wanneer haar man, het familierecht van den Europeaan volgende, in de echtelijke woning eene bijzit onderhoudt;
3°. aan de ouders of voogden bij schaking van een meisje van minder dan 16 jaar, ingeval zij met hare toestemming is ontvoerd;
40. aan den beleedigde ingeval van laster, hoon en eenvoudige beleediging, behalve wanneer de beleedigde partij is de Koning of Koningin, een lid van het Koninklijk Huis, de Gouverneur-Generaal, een ambtenaar of Staats-College in Nederland of in de Koloniën;
5°. aan de .Regeer'mg van N.-I. l) bij staking van eene leverantie voor rekening van de land- of zeemacht ;
60. aan den auteur, wanneer iemand opzettelijk inbreuk maakt op diens auteursrecht dan wel verspreidt of openlijk te koop stelt een werk, waardoor hij weet, dat inbreuk ge-maakt wordt op dat auteursrecht;
In de zes genoemde gevallen dus geen vervolging zonder klacht.
De klacht moet gedaan worden door den beleedigde in persoon:
de man kan dus niet gaan klagen voor zijne belasterde vrouw, zij moet dat zelf doen.
i) Toestemming der Eegeering moet verkregen zijn, alvorens eene strafver-volging mag worden ingesteld ter zake van overtreding van de voorschriften tegen het openbaar maken en onder zich houden van stukken behoorende tot de Gouvernements archieven (Stb. 1854 no. 18), maar klachtdelict is zoodanige overtreding niet: alleen de gerechtelijke politie, niet de rechter, is door dit voorschrift gebonden.
Tetapi tidak selamanja begitoe.Ada beberapa perboeatan jang lebih baik tidak dibikin-perkara, sebab kemaloean j a n g akan di-pikoel oleh orang j a n g mesti mengadoekan perboeatan itoe, lebih besar daripada goenanja boeat keamanan negeri, djikaloek hal itoe dibikin-perkara.
Oleh k a r e n a itoe m a k a dalam hal j . t. W e t menjerahkan kepada orang j a n g mendapat maloe, akan atau tida membikin-p e r k a r a hal itoe. Diserahkan akan membikin-membikin-perkara atau tidak:
n . T. a. 1. kepada .sv* laki;
pasal 254. œ, kaloe bininja bergendak ;
. _ 6- kaloe bininja melakoeken perboeatan, j a n g tidak patoet Fol. ». K. dan tidak san toen, dengan orang laki2 j a n g lain, atau
Pv s kaloe tidak dengan izin lakinja si bini itoe menginap
Ä ° 8- semalam atau lebih diloear roemah j a n g mesti ditempati si laki-bini itoe ;
c. kaloe orang lain melakoeken perboeatan j a n g tidak Pol. S, R. patoet dan tidak santoen dengan bininja, 'atau kaloe Pa s a' I tidak dengan sebab j a n g pantas orang lain membiarkan N©« 9. menginap bininja semalam atau lebih diroemahnja,
biar poen orang itoe tahoe, bahwa si perampoe'an itoe mempoenjaï laki:
w 2- kepada si Uni, kaloe lakinja orang bangsa Eropa atau i%-fi bangsa jang disamakan dengan bangsa Eropa, dan si pasal tob. laki itoe memiara goendik diroemah jang ditinggali oleh
si laki-bini bersama-sama;
3. kepada si orang-toea (iboe-bapa') atau kepada orang j a n g iV'o79 ' koeasa atas anak itoe (voogd atau wali), kaloe seorang pasal »i*. anak-perampoean j a n g ber'oemoer k o e r a n g d a r i 16 tahoen
dibawa'lari oteh seorang laki2 dengan sesoekanja anak itoe ;
w 4. kepada orang jang dimaloekan dalam perkara pitnak, pentje-' J 901 ^aan ^a n Pema^oean' ketjoealikan kaloe orang jang dima-pasal £9\ loekan itoe Radja Belanda, kaoem-keloearga Radja Belan-isorf 9on da, Gouverneur-Generaal, Staatsambtenaar atau Staats-iwamim college (perhimpoenan negeri) di-Tanah Belanda atau
di-Tanah Hindia;
5. kepada Pemerintah Agoeng Tanah Hindia ') kaloe orang j a n g ' iV'q-fi memadjak akan memasoekkan barang-2 (leverantie) ke-pasal Aob. pa (ja balatantara laoet dan-darat, berhenti melakoekan
kewadjibannja.
„ , ,f i R 1 6- kepada auteur (pengarang boekoe d. s. b. atau orang-2 lain
\ \m ', a n g m e n o e r o e t w e t dinamai auteur) kaloe orang lain
• «« dengan sengadja melanggar haknja auteur itoe atau kaloe pasal 20.
'j Biarpoen izinnja Pemerintah Agoeng perloe akan membikin-perkara hal overtreding hatoeran2 jang melarang memberi-tahoe kepada orang banjak dan menahan soerat2 bagian archief Gouvernement (Stb. 1854 No. 18), akan tetapi ini tidak termasoek bagian klachtdelict (perboeatan j a n g boleh dihoekoem tjoe-ma boleh dibikin-perkara, kaloe ada orang jang mengadoekan), sebab perintah memoehoen izin j . t. diatas tjoema didjatoehkan pada ambtenaar2 politie dan Justitie jang dikoeasakan membikin-perkara, tidak pada hakim .
as
De klacht kan worden ingediend mondeling of schriftelijk bij eiken politie-ambtenaar of-beambte, daar hun allen gelijkelijk bij de wet de uitoefening der politic is opgedragen. De beambte of lagere ambtenaar geeft van de ontvangen klacht kennis aan zijn meerdere, evenals dit geschiedt bij strafbare feiten niet op klachte vervolgbaar.
Heeft de Wedono eene mondelinge klacht ontvangen hetzij direct van den klager of van een lageren politiedienaar ingeval de klager zich tot dezen had gewend, dan dresseere de Wedono daarvan een ambtseedig proces-verbaal, waardoor voor den rechter vaststaat, dat de klacht is ingediend en dus eene vervolging mag geschieden. Betreft de klacht een van de soorten van beleedigmg, dan neme de Wedono woordelijk in het proces-verbaal de geuite beleedigende woorden op.
Eene schriftelijke klacht met een kruisje geteekend, is waarde-loos. De Wedono roepe den klager dan voor zich en beschouwe de klacht als mondeling op den dag der verschijning gedaan.
De klager heeft het recht eene reeds aangevangen strafvervol-ging te doen staken, zelfs nog ter terechtzitting tot aan de uit-spraak van het vonnis. Bij intrekking der klacht tegen de over-spelige vrouw vervalt ook tegelijk de strafvervolging tegen haar medeplichtige ingesteld.
Is het vonnis geveld, dan heeft in één geval de klager het zelfs nog in zijne handen de uitvoering daarvan te doen staken, nl. bij overspel aan zijde van de vrouw, wanneer de man zijne vrouw weder vrijwillig bij zich neemt.
De wijze waarop de klager van de intrekking der klacht moet doen blijken, is natuurlijk dezelfde als de manier, waarop hij de klacht kan indienen.
orang itoe menjiarkan atau mendasarkan karangan ini atau itoe dan tahoe bahwa pekerdjaan ini melanggar haknja auteur j . t.
Djadinja dalam keenam hal jang terseboet diatas ini, tidak boleh politie membikin-perkara, kaloe tidak ada pengadoean. Orangjang mengadoe itoe, mesti orang jang dimaloekan sendiri, djadinja si laki tidak boleh mengadoe, kaloe bininja dimaloekan orang, tetapi si I. II. bini sendiri jang mesti mengadoe.
pasal 1. Pengadoean itoe boleh dihatoerkan dalam soerat atau dengan moeloet kepada prijaji-politie ataupegawai-politie, sebabkepadanja dikoeasakan olëh Wet akan mendjalankan pekerdjaan politie.
Pegawai-politie atau prijaji2 ketjil mesti menghatoerkan penga-doean itoe kepada kepalanja, seperti soedah dibitj arakan dalam perkara 2 jang boleh dibikin-perkara tidak dengan pengadoean.
Kaloe Wedono menerima pengadoean dengan moeloet dari si pengadoe atau dari pegawai 2-politie karena si pengadoe me.
ngadoe kepadanja, maka Wedono memboeat proces-verbaal atas soempah pangkatnja, sehingga hakim boleh menentoekan bahwa pengadoean itoe mëmangnja soedah dihatoerkan; djadinja hal itoe boleh dibikin-perkara.
Kaloe pengadoean itoe satoe daripada perkara2 pemaloean maka Wedono mesti menoeliskan dalam proces-verbaalnja sekalian perkataan, jang soedah dikatakan oleh orang jang memaloekan akan memberi maloe si kena-maloe.
Pengadoean dalam soerat jang tjoema memakai „kaki-ajam"
(perapatan, tidak sah. Dalam hal ini Wedono memanggil si pengadoe dan memboeat proces-verbaal atas soempah pangkatnja, seperti si kena-maloe itoe datang kepadanja mengadoekan hal itoe.
Si pengadoe berkoeasa akan memberhentikan pembikinan-perkara itoe, biar dimoeka pengadilan sekali poen, asal pembikinan-perkara itoe beloem dipoetoeskan hakim.
Kaloe si laki meminta', soepaja pengadoean boeat si bini jang bergendak itoe diberhentikan, maka gendaknja si perampoean itoe tidak dibikin-perkara lagi..
Kaloe hakim soedah memoetoeskan perkara itoe — djadinja vonnis soedah didjatoehkan kepada si bini jang bergendak itoe—
si laki poen berkoeasa djoega akan meminta', soepaja hoekoeman djangan didjalankan, asal si laki tadi mengambil bininja kembali dengan sesoekanja sendiri.
Hatoeran memberhentikan pembikinan-perkara itoe sama sadja dengan hatoeran menghatoerkan pengadoean.
39
HOOFDSTUK I I I .
Eenige algemeene leerstukken van strafrecht.
§ 1. Ontoerekenbaarheid.
De strafwet gaat uit van het algemeen beginsel, dat ieder vol-wassen persoon een vrijen wil heeft, d. i. dat al zijne daden, zijn doen en laten, geheel afhangen van hetgeen hij zelf heeft gewild, en acht dus een ieder toerekenbaar voor zijne daden, zoo het tegendeel daarvan niet is be wezen of althans aannemelijk geworden.
Het wèl toerekenbaar zijn van een volwassene behoeft dus nim-mer bewezen te worden.
Ontoerekenbaar is de dader alleen, wanneer de wet dit uit-drukkelijk zegt. De dader is dan straffeloos.
De wet verklaart hem ontoerekenbaar, zoo bewezen is:
I. dat hij tijdens het plegen van een strafbaar feit, waartegen eene andere straf is bedreigd dan ten arbeidstelling aan de publieke werken voor den kost zonder loon of gevangenisstraf, beneden 16 jaar oud 'J was en de rechter heeft uitgemaakt, dat hij zonder-oordeel des onderscheidt gehandeld heeft.
1) Zoo de persoon in kwestie geen Europeaan is, is de leeftijd meestal niet te bewijzen doch enkel te schatten. Toch dient het beproefd te worden dat be-wijs te vinden. De politie onderzoeke alsdan, of in of nabij de woonplaats van het kind, welks leeftijd men zoekt, korter dan 10 jaren geleden eene gebeurtenis heeft plaats gehad waarvan de datum vaststaat, b. v. het afbranden van een
fa-briek of huis, een hongersnood, eene overstrooming, eene aardbeving, vervol-gens of het kind toen al geboren was en zoo ja, of het toen reeds kruipen of praten kon enz. Ook worde onderzocht, of het bekend is, onder welken Regent Wedono of petinggi het kind geboren is.
39
B A G I A N I I I .
Beberapa peladjaran jang menoeroet Strafwet mesti diperhatikan dalam sekalian perkara misdrijf atau overtreding.