Informatie Systeem
5 Elektronische identificatie en I&R: ervaringen onderzoek en implementatie
5.2 The National Livestock Identification scheme (NLIS) in Australië
5.2.1 Opzet van het systeem
Het NLIS is opgericht om de verspreiding van besmettelijke ziekten te beheersen en voor het traceren van runderen van geboorte tot slacht. Het beleid in deze zaken wordt gemaakt door SafeMeat, een groep waarin zowel overheid als industrie zijn vertegenwoordigd. Vanaf 1990 wordt reeds gekeken naar mogelijkheden voor permanente identificatie. EU- verplichtingen voor traceerbaarheid uit 1999 hebben de ontwikkeling en introductie van NLIS in Australië versneld.
Het NLIS is een systeem waarin met behulp van permanente identificatie de verplaatsingen en bijzonderheden van individuele dieren van geboorte tot slacht in een centrale database worden geregistreerd. NLIS is er vooral op gericht de Australische rundvleesindustrie een concurrentie voordeel te bieden op de wereldmarkt. Een verder voordeel is dat NLIS de producenten toegang geeft tot informatie die kan worden gebruikt voor het management van het bedrijf en zo een waardevolle bijdrage kan leveren aan de rentabiliteit.
Het NLIS systeem vereist dat elk dier permanent geïdentificeerd kan worden met een ma- chinaal uitleesbaar uniek merk waarin een RF ID transponder is opgenomen. Zo’n merk moet door NLIS zijn goedgekeurd. Deze merken kunnen in de vorm van een oormerk- transponder of een combinatie van oormerk en bolus voorkomen. Men kent de zoge- naamde Breeder tags, die op het geboortebedrijf worden aangebracht en Post Breeder tags, die worden aangebracht bij dieren, die hun geboortebedrijf hebben verlaten en daar nog niet waren voorzien van een breeder tag.
Een centrale plaats in het NLIS systeem wordt ingenomen door de database, die wordt be- heerd door Meat en Livestock Australië (MLA). Deze organisatie is vergelijkbaar met de productschappen in Nederland. In de database wordt de status van geïdentificeerde dieren bijgehouden van geboorte tot slacht.
verplicht, maar wordt wel gestimuleerd opdat de voordelen van het systeem optimaal wor- den benut.
De NLIS heeft een standaard opgesteld voor permanente identificatie middelen (An., 2000). Daarin wordt ingegaan op de uitvoering van de identificatiemiddelen, de leverings- verplichtingen voor de fabrikanten van identificatie middelen en specificaties voor de func- tionaliteits- en kwaliteitseisen van de middelen.
Momenteel hebben 5 miljoen runderen op 7.000 bedrijven elektronische ID. De implemen- tatie van NLIS zal vanaf midden 2003 in alle staten van Australië van start zijn gegaan. Het zal daarna nog enige jaren duren voordat een volledig dekking is verkregen. De invoering van het systeem voor schapen is nog een probleem vanwege de lage rentabiliteit in die sector.
5.2.2 Identificatie middelen
De toegelaten merken zijn RF oormerken en RF bolussen. Als een bolus wordt gebruikt, dan moet dit op een oormerk worden aangegeven. Voor een duidelijk onderscheid zijn de Breeder tags wit en de Post breeder tags oranje. Het vrouwelijke deel van de oormerken is aan de buitenkant voorzien van een unieke 15 of 16-digits identificatie nummer, bestaande uit 8 karakters voor de identificatie van het bedrijf (PIC = UBN), 1 karakter voor de code van de fabrikant, 1 karakter voor de code van het type merk, 1 karakter voor het leverings- jaar en 5 karakters voor een volgnummer. De samenstelling van de in het diernummer op- genomen Property Identification Code (PIC) heeft veel discussie gegeven. Evenals in Ne- derland was de definitie van wat onder een bedrijf (property) moest worden verstaan niet eenvoudig. Verder wordt op het mannelijke deel van het oormerk aangegeven dat het niet verwijderd mag worden. Het RFID nummer kan alleen met een reader worden gelezen. Het RFID nummer en het op het oormerk geprinte nummer zijn niet gelijk. De koppeling van deze nummers wordt in de NLIS-database bijgehouden. RFID oormerken zijn fraude- bestendig hetgeen betekent dat ze niet kunnen worden verwijderd en bij een ander dier worden hergebruikt. Bolussen worden geleverd met een oormerk (wit voor Breeder merk en oranje voor Post Breeder merk), waarop het NLIS nummer is weergegeven.
Door NLIS zijn tot nog toe 2 RFID oormerken goedgekeurd (Allflex en Aleis) en 3 RF bolussen (Aleis, Gesimpex en Animal Live ID). Een tender voor 1 miljoen RF oormerken (50 inschrijvingen !!) werd gegund aan Allflex. Het bedrag dat NLIS hiervoor betaald heeft, is geheim. De Allflex oormerken worden nu door NLIS voor AUS$ 2,50 per stuk aan vee- houders geleverd. Voor Aleis bolussen moet AUS$ 6,50 per stuk (incl. leesbaar oormerk) worden betaald. ( Opmerking: AUS$ 1,00 ≈ € 0,56)
Als een oormerk wordt verloren, dan kan het dier worden hergemerkt met een Breeder tag als het nog steeds op het geboortebedrijf is of met een Post Breeder tag als het een aange- kocht dier betreft. Verloren merken moeten worden geregistreerd evenals uiteraard de mer- ken die als vervanging zijn gebruikt. In een MLA test op 18 bedrijven was het verlies bij de Allflex oormerken kleiner dan 1% per jaar. Ook is er nauwelijks een effect van de leeftijd van de dieren op de verliezen. Wel gaf het 1e ontwerp van de Allflex oormerken enige pro- blemen bij het aanbrengen, waardoor beschadigingen optraden en het merk niet meer functioneerde. In het nieuwe ontwerp zoals dat nu wordt toegepast is dit probleem verhol- pen. Verder is de verbinding tussen de twee delen iets ruimer waardoor de verliezen naar verwachting nog verder kunnen worden beperkt.
Voor bolussen wordt geadviseerd deze niet in te brengen bij zeer jonge dieren. Het uitlezen van bolussen gaf echter minder problemen naarmate de dieren jonger waren. Als goede sta- tionaire paneel readers beschikbaar zijn, dan zal het uitlezen waarschijnlijk ook bij ouder dieren geen probleem meer zijn.
In Australië waren bij rundvee de resultaten bij de elektronische merken met FDX-B-tech- nologie niet goed, vooral de uitleesafstand was te klein. Bij schapen zal dit waarschijnlijk geen problemen geven. Op dit moment kan het NLIS systeem voor schapen op vrijwillige basis worden toegepast. Verwacht wordt dat het binnen een jaar ook voor schapen ver- plicht wordt gesteld. Victoria heeft alleen al bijna 23 miljoen schapen; heel Australië heeft bijna 120 miljoen schapen.
In sommige gevallen (per staat verschillend) is wettelijk vastgelegd dat dieren die aan een saleyard of slachthuis worden aangeboden dienen te worden voorzien van een niet-elektro- nisch merkteken aan de staart (Transaction tail tag). Naast de NLIS goedgekeurde elektro- nische merken mogen ook zogenaamde managementoormerken worden toegepast voor visuele identificatie ten behoeve van management doeleinden. Ongeveer 10-15% van de veehouders past naast een elektronisch oormerk in het rechteroor ook het niet-verplichte goed leesbare oormerk in het linkeroor toe. Een dergelijk oormerk is verplicht bij gebruik van een bolus als elektronisch identificatiemiddel.
5.2.3 Readers
Voor het uitlezen van RFID merken zijn handreaders en vast opgestelde readers beschik- baar. Alle door de NLIS toegelaten elektronische merken (momenteel alleen HDX) kunnen worden gelezen door beide typen readers. De vast opgestelde readers bieden mogelijkhe- den voor volledige automatisering bij zowel het registreren van te verplaatsen dieren als bij de besturing van bepaalde bedrijfsprocessen (selecteren, wegen en behandelen van dieren). Een handreader is draagbaar en goedkoper dan een vaste readers. Handreaders variëren in
prijs van AUS$ 800 (Allflex) tot AUS$ 3.500 (Aleis). De uitleesafstand van een handreader is meestal kleiner dan van een vaste reader. Veel energie wordt gestoken in de ontwikkeling van stationaire readers voor zowel primaire bedrijven (melk- en vleesvee) als saleyards en slachthuizen. Ongeveer 50% van de stationaire paneelreaders wordt geleverd door Aleis voor 7500 tot 8000 AUS$ per stuk. De rest wordt op de markt gebracht door On Farm Elektronics en enkele kleinere bedrijfjes. De leesafstand voor deze paneel readers is onge- veer 1,50 m. De snelheid waarmee de dieren langs deze paneelreaders lopen kan reeds vrij hoog zijn. In een demonstratie met snel achter elkaar lopende mestrunderen werd een ca- paciteit van 50-60 dieren per minuut gehaald. Bij weegsystemen, waarbij gelijktijdig elek- tronische identificatie plaatsvindt was de capaciteit 5 dieren per minuut.
Voor toepassing in saleyards worden eerste prototypes voor multireaders gebouwd. Daarin moeten naast elkaar lopende dieren individueel worden herkend en niet-herkende dieren moeten op de een of ander manier worden gekenmerkt. Deze ontwikkeling van RFID- systemen met randapparatuur voor praktische toepassing kost tijd omdat uitgebreide testen noodzakelijk zijn voor het verkrijgen van probleemloos functionerende systemen.
Veehouders kunnen ook altijd nog de nummers visueel lezen omdat elk merk aan de bui- tenkant is voorzien van een geprint nummer. Eventueel kan nog een goed leesbaar mana- gementoormerk worden aangebracht. Het aanbrengen van dit tweede oormerk is echter niet verplicht.
5.2.4 De NLIS Database
De NLIS Database, die wordt beheerd door de MLA, bevindt zich in Sydney. De ontwik- keling van de database is uitgevoerd door een extern bedrijfje. De investeringen in de hard- ware en software bedroegen 2 miljoen AUS$. De dagelijkse beheerswerkzaamheden voor de database worden uitgevoerd door de operations manager, een systeembeheerder, 3 per- sonen voor de telefonische helpdienst en een financiële manager De systeembeheerder heeft onder andere als taak bepaalde onvolkomenheden in het systeem (software) te signa- leren en aanvullingen c.q. verbeteringen in de software door te geven aan het bedrijfje dat de database heeft gebouwd. De helpdeskmedewerkers beantwoorden vragen van klanten over het gebruik van het systeem en verwerken daarnaast ook de per fax aangeboden input voor de database. De operations manager van NLIS heeft verder als taak het geven van voorlichting aan de gebruikers (veehouders, saleyards, slachthuizen) en het voeren van overleg met andere belanghebbenden van het NLIS-systeem.
De communicatie van de veehouders, saleyards en slachthuizen met de database vindt bijna geheel plaats via Internet. Voor ieder type bedrijf is een internet pagina ontwikkeld, die is afgestemd op de informatie, die aan de database moet worden afgeleverd. Van de kleine bedrijven wordt nog gefaxte informatie handmatig in het systeem ingevoerd. Overwogen
wordt om handelaren de mogelijkheid te bieden om meldingen aan het systeem te doen ten behoeve van kleine bedrijfjes (hobbyboeren).
Het MLA EasyCheck software programma is speciaal ontwikkeld voor de uitwisseling van informatie tussen de NLIS database en de slachthuizen. Vanuit de database wordt info aan slachthuis gegeven over testen, die gedaan moeten worden op bepaalde karkassen op basis van de status van het dier in de database. Omgekeerd wordt slachtinformatie naar de data- base teruggesluisd, die daaruit weer door de producent kan worden opgehaald.
5.2.5 Implementatie en instandhouding van het systeem
De Meat and Livestock Australia (MLA) is verantwoordelijk voor de instandhouding en implementatie van het systeem. Een uitzondering hierop vormen de wettelijke taken. De ontwikkeling van de database heeft ongeveer AUS$ 2.000.000 (= € 1.000.000) gekost. Aan de implementatie is nog eens 2 miljoen AUS$ besteed. Dit had met name betrekking op communicatie-, trainings- en voorlichtingsactiviteiten. De financiering hiervan heeft plaatsgevonden uit heffingen op transacties van dieren. Veehouders betalen AUS$ 3,50 per transactie aan de MLA. Een deel van dit geld is besteed aan NLIS. Daarnaast betalen ook de slachthuizen heffingen per geslacht dier. Ook uit dit geld is bijgedragen aan de financie- ring van NLIS. Verder betaalt de overheid de R&D activiteiten, die nodig zijn voor een succesvolle implementatie van NLIS.
In de eerste jaren na de introductie moet rekening worden gehouden met hogere kosten door meer helpdesk activiteiten. Daarna verwacht men dat de kosten 1,5 tot 2 miljoen AUS$ per jaar zullen zijn. Dit komt neer op AUS$0,10 tot $0,15 per dier per jaar. De ver- deling van de kosten is vooral een politieke vraag. Een bijdrage uit de eerder genoemde heffingen is een optie.
Bij de introductie van het systeem hebben communicatieprogramma’s een belangrijke rol gespeeld. Deze programma’s waren afgestemd op de verschillende schakels in de keten van geboorte tot slacht. Deze programma’s bestonden uit seminars voor boeren en fabrikan- ten/leveranciers van apparatuur, 1-daagse trainingscursussen voor gebruik database en voor gebruik RFID bij bedrijfsmanagement, uitgifte van handboeken voor elke schakel in de keten. Draagvlak voor de introductie werd verkregen door het verlenen van subsidies op de aanschaf van noodzakelijke hardware en software. Bovendien is het systeem geleidelijk ingevoerd door het eerst op vrijwillige basis beschikbaar te stellen en pas na verloop van tijd het gebruik te verplichten.
Omdat in dit Australische systeem alleen dierverplaatsingen worden gemeld, ligt het voor de hand dat de verplaatsingen vooral gemeld worden door saleyards, slachthuizen en han- delaren. Men verwacht dat na een aantal jaren door veehouders gemelde verplaatsingen nagenoeg niet meer voor zullen komen.
Victoria
De deelstaat Victoria is als eerste begonnen met de introductie van NLIS. Door aanvullen- de wetgeving zijn rundveehouders en -verwerkers hier verplicht om verplaatsingen en slachtingen van runderen te melden voor registratie in een nationale database. Deze ver- plichting wordt geleidelijk ingevoerd.
Dieren, die zijn geboren na 1 januari 2002 moeten voorzien zijn van een elektronische nummer (een witte “NLIS Breeder tag”) voordat deze het geboortebedrijf verlaten. Een uitzondering wordt gemaakt voor jonge kalveren (< 6 weken oud) en vee dat door de eige- naar direct aan een slachthuis wordt geleverd. Jonge kalveren, die worden gekocht van een saleyard moeten binnen 30 dagen na aankomst op een bedrijf zijn voorzien van een oranje “NLIS Post-breeder tag”. De NLIS Breeder en Post-breeder tags dienen in het rechter oor te worden aangebracht en mogen pas worden verwijderd in een slachthuis of knackery (vil- dersbedrijf). Vee dat bestemd is voor een saleyard of vildersbedrijf moet worden geïdentifi- ceerd met een “ transaction tag”. Dit kan zijn een om de staart gewikkeld nummer (wrap around tail tag), een met een trekband aan de staart bevestigd nummer of een groot oor- merk. Ook vee dat direct aan een slachthuis wordt geleverd vanaf een bedrijf dat niet het geboortebedrijf is, moet met een transaction tag worden geïdentificeerd. Voor dieren, die voorzien zijn van een NLIS Breeder tag en vanaf het geboortebedrijf direct aan een slacht- huis worden geleverd, is een transaction tag niet meer nodig. Zoals bij alle leveranties aan een slachthuis dient echter ook in dit geval wel een geheel ingevuld “National Vendor Declaration” formulier te worden meegestuurd. Op een dergelijk formulier wordt infor- matie gegeven over de houderij omstandigheden (zoals gebruik groeihormonen, gebruik bijproducten, beperking weidegang door chemische residuen e.d.).
Vanaf 1 januari 2003 moet al het vee dat zal worden verkocht op een saleyard of worden verplaatst tussen primaire bedrijven in Victoria voorzien zijn van een NLIS tag alvorens het daadwerkelijk wordt vervoerd. Verder moet vanaf deze datum vee dat op een bedrijf in Victoria aankomt en nog niet is voorzien van een NLIS tag binnen 30 dagen na aankomst worden voorzien van een oranje NLIS Post-breeder tag. Ook moeten dan de slachthuizen alle NLIS tags lezen en de geslachte runderen aan de NLIS database melden. Uitgangspunt is dat vanaf 1 januari 2005 al het vee dat wordt aangeboden bij een saleyard of slachthuis geïdentificeerd wordt met de (elektronische) NLIS Breeder of Post-breeder tags.
Victoria heeft ongeveer 4,3 miljoen stuks rundvee. Melkveebedrijven hebben gemiddeld 180 melkkoeien, die jaarrond weidegang hebben. Het aantal melkkoeien per bedrijf neemt nog wel toe, doch deze toename van de bedrijfsgrootte wordt beperkt door de weidegang. Vleesvee wordt gehouden op bedrijven met 20-250 stuks. Er zijn relatief veel hobbyboeren
met minder dan 25 stuks vee (meestal parttimers). Deze groep geeft de meeste problemen bij het invoeren van het verplichte systeem. Opgemerkt wordt dat er waarschijnlijk veel meer dieren (vooral vleesvee) zijn dan oorspronkelijk werd gedacht.