Potloodprogrammering 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032
Project-
nummer Projectnaam
Zuidelijk Maasdal (Maasticht)
Zuidelijk Maasdal (Itteren en Borgharen) Zuidelijk Maasdal (Eisden en Sint Pieter) Spijk-Westervoort Deelproject 3 Stroomkanaal v Hackfort-Zutphen Doesburg-Stroomkanaal v Hackfort Deelproject 1 Doesburg-Stroomkanaal v Hackfort Deelproject 2 Doesburg-Doetinchem (zz OIJ) Westervoort-Doesburg Arnhem-Rheden Zutphen-Sluis Twentekanaal Sluis Twentekanaal-Deventer Ameide-Everdingen Aplhen-Nifrik Streefkerk Ameide 22BJ Everdingen-Ravenswaaij 22BI Gorichem-Sliedrecht Hank-Werkendam 22BK Heerewaardense Afsluitdijk Heerewaardense Maasdijk Kinderdijk-Streefkerk Kromme Nol-Hank Ewijk-Dreumel Millingen aan de Rijn Ravenswaai-Heteren Polder Bern Rossum Wilhelminasluis Werkendam-Wilhelminasluis Alem Rossum-Weil 22BL Sliedrecht-Kinderdijk Nifrik-Molenhoek Nijmegen-Ewijk
24AT Sloehaven tot buitenhaven 24AY Koopmanshaven Vlissingen
normtraject 52-2 normtraject 52-1 normtraject 11-1 normtraject 52a-1 27F IJmeerdijk - Almere Poort
Kennisontwikkeling en innovatie noodzakelijk
Nieuwe kennis en innovaties blijven onontbeerlijk om de programmadoelen voor 2050 te halen, op tijd en op een betaalbare manier. De overstromingskansbenadering biedt kansen om de dijkversterkingen beter en goedkoper uit te voeren, maar dat vraagt wel nieuwe technieken. Er zijn bijvoorbeeld innovaties nodig om het effect van dijkverzwa- ringen voor bewoners te beperken en het cultureel erfgoed langs dijken te beschermen. De lange doorlooptijd van het HWBP biedt ruimte om nieuwe technieken te bedenken, te onderzoeken en uit te proberen in projecten en om kennis over historische technieken in het gebied te vergaren en opnieuw te benutten. Het programma stimuleert dit met Communities of Practice, de Kennis- en Innovatieagenda en bestuurlijke ambassadeurs die het belang van innovaties uitdragen.
Kennis- en Innovatieagenda
Vanaf de start van het HWBP hebben innovaties veel aandacht gekregen. De afgelopen jaren heeft het HWBP innovaties onder meer gestimuleerd via de Projectoverstijgende Verkenningen (POV’s).
Alliantiepartners hebben samen geëvalueerd welke aspec- ten van dijkversterking voor verbetering vatbaar zijn en welke behouden moeten blijven. In 2019 heeft dat geleid tot de nieuwe Kennis- en Innovatieagenda (K&I-agenda), gebruikmakend van de ervaringen met de POV’s.
Opbrengst van de Projectoverstijgende Verkenningen (POV’s)
De afgelopen jaren heeft het HWBP € 100 miljoen geïnvesteerd in kennis en innovaties via de POV’s. Een greep uit de resultaten:
• De Eemdijkproef heeft ertoe geleid dat de benodigde damwanden 30% minder sterk en diep hoefden te zijn en dat de bandbreedte in vervormin gen kleiner werd.
• Proeven met ingegoten Noorse Steen voor de dijk- versterking Eemshaven-Delfzijl hebben een bespa- ring van € 25 miljoen voor dit project opgeleverd. • Door toepassing van de methodiek ‘actuele sterkte’
blijkt dat dijken sterker zijn dan eerder berekend. • Productinnovaties zijn binnen de POV’s verder
gebracht door ze te koppelen aan referen- tieprojecten. Binnen de POV Piping is dat bijvoorbeeld gebeurd met Dijk Monitoring- en Conditioneringsysteem (DMC) en Verticaal Zanddicht Geotextiel (VZG) en binnen de POV Macrostabiliteit met technieken als vacuümconso- lidatie, JLD-dijk-stabilisator en dijkvernageling.
De POV’s dragen zo bij aan een snellere en goedko- pere uitvoering van het programma. Er zijn meer van dit soort innovaties en optimalisaties nodig om de forse toename van het aantal uitvoeringsprojecten in het HWBP in tijd en geld te kunnen beheersen.
De K&I-agenda is een voortrollende agenda die aangeeft hoe het HWBP de komende vijf jaar innovaties subsidieert en op welke wijze gewerkt wordt aan integrale toepassing van innovaties. De agenda geeft richting aan het priori- teren van innovaties door te focussen op drie thema’s: Integraal ontwerp en uitvoeringstechnieken (met aandacht voor onder andere piping en macrostabiliteit), Strategie en aanpak projecten (met aandacht voor het optimaliseren van de aanpak van projecten22) en Benutten ruimte overstro- mingskansnormen (gericht op andere maatregelen die in combinatie met reguliere dijkversterkingen de veiligheids- opgave verkleinen).
Voor innovaties gericht op deze thema’s is jaarlijks gemid- deld € 10 miljoen beschikbaar gedurende de looptijd van het programma. In 2019 is het eerste project beschikt: Gras op Zand van Waterschap Drents Overijsselse Delta. Voor dit project is in een vroeg stadium uitgewerkt waar de resulta- ten benut zullen worden.
De komende jaren zet het HWBP ook sterk in op het laten renderen van al ontwikkelde innovaties. Om te bereiken dat vernieuwingen, inzichten en optimalisaties op grote schaal worden toegepast in versterkingsprojecten, heeft het HWBP de programmarichtlijn ‘pas toe of leg uit’ geïntroduceerd. Beheerders bepalen zelf of ze een nieuwe techniek toepas- sen, maar moeten uitleg geven als ze het niet doen.
Initiatieven
Voor 2020 zijn ten minste zeven nieuwe initiatieven gepland. Zo gaat de POS (projectoverstijgende samen- werking) kunstwerken van start. Deze POS speelt in op urgente aandachtspunten voor het beheersen van risico’s (planning en financiën) bij de versterking van kunstwerken. Veel beheerders hebben daarmee te maken. Een ander K&I-project (HEEL: Herleidbaar, Eenduidig en Expliciet werken over de hele Levenscyclus) is gericht op het introdu- ceren, versterken en uniformeren van Systems Engineering (SE) HWBP-projecten. SE is een systeem dat helpt om complexe projecten binnen de planning en het beschikbare budget te realiseren.
22 Voorbeelden van onderwerpen die onder dit thema vallen zijn Duurzaamheid, Integrale processen en Omgevingswet, (Innovatieve) Contractvorming, LCC, Natura 2000 en Natuurlijk.
Communities of Practice
Communities zijn bedoeld om samenwerking en kennisuit- wisseling tussen alliantiepartners te stimuleren. Ze lopen al meerdere jaren en hebben inmiddels meer dan 850 leden. In 2020 is gestart met het verder professionaliseren van een tiental communities die een belangrijke bijdrage leveren aan de doelen van het HWBP. Aan deze communities zijn aparte community-managers verbonden die de professio- nalisering ondersteunen. De programmadirectie van het HWBP houdt de centrale regie op de professionalisering. Er zijn verschillende tools in ontwikkeling om de communities te ondersteunen. In 2021 wordt gemonitord hoe de inzet en professionalisering van de communities heeft bijgedragen aan de ambities van het HWBP.
Bestuurlijke ambassadeurs
Sinds begin 2020 is een bestuurlijke ambassadeursgroep actief die het belang van succesvolle innovaties uitdraagt en de toepassing gaat stimuleren.23 Ook gaat deze groep nieuwe innovaties aanjagen. De ambassadeurs zijn bestuur- ders van verschillende waterschappen. Zij geven het HWBP gevraagd en ongevraagd advies over de voortgang en invul- ling van de K&I-agenda.
23 De groep bestaat uit bestuurders van waterschappen, een directeur van Rijkswaterstaat en directeuren en medewerkers van het programmabureau HWBP.
Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma
Het Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma bestaat voornamelijk uit projecten die voortkomen uit de eerste toetsing (2001) en de tweede toetsing (2007) van de primaire waterkeringen. De laatste projecten van dit programma zijn in uitvoering. Meer informatie is te vinden in de 17e voortgangsrapportage24 van het Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma.
Vanaf de start van het HWBP-2 tot en met 2019 is vastgesteld dat in totaal 266 kilometer dijk voldoet aan de norm. De versterking van de resterende 96 kilometer is nog in uitvoering binnen de volgende vier projecten:
• Dijkversterking Eemdijk en Zuidelijke Randmeren; • Dijkversterking Houtribdijk (gerealiseerd in 2020); • Dijkversterking Waddenzeedijk Texel (realisatie in 2020); • Dijkversterking Markermeerdijk Hoorn-Edam-
Amsterdam.
In tabel 8 is geen planning opgenomen voor de dijkverster- kingen Houtribdijk en Waddenzeedijk Texel, omdat deze in 2020 worden gerealiseerd.
De verwachting is dat in 2020 43 kilometer dijkversterking wordt opgeleverd. In 2021 is dat 22 kilometer en in 2023 volgt het restant van 31 kilometer.
24Kamerstuk 32698, nr. 51.