Sociale relaties, vrouwelijke gedragingen en de negatieve effecten

Zoals in de theoretische verdieping naar voren is gekomen is uit onderzoek gebleken dat nichterigheid door de omgeving en ook door homoseksuele mannen hedendaags zelf vaak wordt afgewezen. Enkele

respondenten uit dit onderzoek zijn homoseksueel, vrouwelijkheid met gender benden en

homoseksualiteit is dan ook een concept dat voor hen vaak terug komt. Hoe de respondenten denken over nichterigheid in combinatie met de homoseksuele geaardheid en hoe dit hun gender performance beïnvloedt is van belang om identiteitsprocessen die zij doorgaan beter te begrijpen.

Zoals al eerder gesteld, staat Nederland behoorlijk tolerant tegenover homoseksualiteit, mocht het zijn op een oppervlakkig niveau (Hekma, 2007). Men zegt vaak tolerant te zijn, maar zodra men kussende homo of lesbo paren op straat ziet daalt de tolerantie aanzienlijk. Uit het onderzoek van het Sociaal en Cultureel Plan bureau is daarbij gebleken dat vooral de verwijfdheid wordt afgestraft bij homoseksuelen (cf. Keuzenkamp et al. 2006 via Keuzenkamp et al. 2013 ). Waarbij dus niet de seksuele voorkeur maar het gender deviant gedrag onder vuur ligt.

Tim ziet zichzelf als redelijk vrouwelijk maar uit dit niet altijd in zijn gedragingen, hij past zich vaak aan de situatie aan. Deze overweging is voor hem onbewust en het wordt door hem als normaal beschouwd. Al snel in ons gesprek geeft Tim een redenering voor het in bepaalde gelegenheden onderdrukken van zijn vrouwelijkheid:

’Het nadeel van een vrouwelijke homo is dat jij minder kans hebt met mannen, hier. [….] Ook zelf zijn ze mannelijk maar ze vinden mannelijke typen veel leuker dan vrouwelijke. Dat hoor ik heel vaak van Nederlandse homo’s dat ze dat vinden. […] Ze zeggen dan, ja je bent Thais, je bent zeker vrouwelijk. Als ik dan toch met ze heb afgesproken zeggen ze, goh je valt toch wel mee je bent helemaal niet zo en zo. ‘

Tim vertelt dat de angst om als vrouwelijk te worden gezien ook terug komt op datingsites. Zelf is hij actief op GayRomeo (www.gayromeo.com), een site voor volwassen homo’s , voornamelijk dertig plussers. Volgens Tim is de site vooral gericht op seks en fetisjisme. Vaak leest hij op de

profielomschrijvingen van Aziatische mannen: ‘Wel Aziatisch, maar geen verwijfde type’. De gender performance van Tim is zeker gevormd door deze mentaliteit. Hij voelt zich vanbinnen erg vrouwelijk, maar is zich ervan bewust dat hij dit niet in elke situatie kan uiten. Hij vertelt dat hij erover fantaseert een vrouw te zijn die in een normale bar omringd wordt door heteroseksuele mannen. Als ik hem vraag naar hoe hij iemand verleidt zegt hij dat hij niet helemaal vrouwelijk hoeft te zijn om iemand te versieren maar dat een beetje vrouwelijkheid voor hem toch wel leuk is. Zijn manier van verleiden als

homoseksuele jongen heeft hij naar eigen zeggen zichzelf ook aangeleerd van films en van artiesten zoals Rihanna en Britney Spears.

Tim en Paksoa zijn homoseksueel en experimenteren op bepaalde gelegenheden met gender door als vrouw verkleed te gaan. Paksoa en Tim doen dit vaak samen en allebei benoemen zij dat ze het vooral leuk vinden om er als vrouw sexy en sletterig uit te zien. Paksoa zegt hierbij: ‘Dat vinden de mannen leuk, als je er sletterig uitziet’. Deze mannen nemen als vrouwelijke gedaante een erg extreme vorm van vrouwelijkheid aan, een vorm die shockeert en provoceert maar dus voor de mannen die zij willen aantrekken ook fascineert. Toch is het opmerkzaam dat als ik Tim vraag hoe hij verleidt als jongen, hij ‘nichterigheid’ wederom een negatieve connotatie geeft, maar daar tijdens het gender

benden van afstapt, hij zegt namelijk:

‘Als je een date wilt hebben, of je wilt iemand scoren, je moet je zo normaal mogelijk gedragen, niet catwalk lopen gaan doen ofzo. Maar dat doe ik ook wel hoor (lacht), met Paksoa bijvoorbeeld. Als wij samen uitgaan, ik ben met hem en wij zijn samen dan super vrouwelijk. Je krijgt soms wel een blik van, wtf, what is happening here?’

Zowel Paksoa als Tim onderdrukken bepaalde vrouwelijke gevoelens en handelingen, omdat zij zich als mannelijke homoseksuelen meer gewild voelen onder homoseksuele mannen, maar ook door de omgeving positiever ontvangen worden. Zij passen zich hiermee bewust en onbewust aan, aan het negatieve stigma van verwijfheid in het mannelijke maar vooral homoseksuele karakter. In de travestie ervaren zij dit echter niet. Hier wordt juist een slettering imago neergezet dat enerzijds erg opvallend is maar ook de aandacht trekt van mannen. Omtrent gender benden bestaan dan ook verschillende sociale structuren betreffende sociale relaties die om een verdieping vragen.

Soleh, travestiet van Indonesische afkomst wordt dan ook gevraagd hoe hij staat tegenover het verleiden van een man in travestie, vrouwelijke vorm. Hij vertelt mij dat het verleiden wel lukt, er zijn mannen die een travestie interessant vinden, maar vooral de mogelijkheid tot een relatie wordt bemoeilijkt. Dit sluit aan bij Hekma (2010), hij stelt dat transseksualiteit nog steeds een

ongeaccepteerd verschijnsel is in de maatschappelijke context. Soleh vertelt mij dat hij als drag dan ook minder kans heeft in het vinden van een waarderende partner, maar daarbij zou hij zelf liever ook geen relatie aangaan met een travestiet:

‘Als Drag Queen kun je bijna geen relatie krijgen. Niet met heteroseksuele mannen en ook niet met homoseksuele mannen. Ik als homo zou ook geen relatie willen met een andere man die ook aan travestie doet. Op dat moment ben ik heel vrouwelijk en ik wil gewoon een man hebben.’

Soleh bevestigt hiermee de al eerder genoemde stelling dat verwijfdheid wordt afgekeurd in het karakter (Hekma, 2010), maar geeft ook weer dat dit een verschijnsel is dat door de zelf gecreëerd en in stand gehouden wordt. Hier blijkt Soleh ook ervaring mee te hebben, hij was een tijd verliefd op een jongen die ook deed aan travestie, maar was hier onwetend over. Toen hij het eenmaal wist, ‘gingen we gewoon ruzie maken over van wie de haarlak is, nou dat slaat toch helemaal nergens op. Dat is catfight, twee verwijfde gozers, daar heb je echt geen zin in hoor. Ik wil niet zeggen dat ik verwijfd ben maar dan wordt ik echt een piswijf. Dan ben ik heel scherp op m’n tong en dan vertrap ik je gewoon.’

Soleh erkent hiermee wel dat hij vrouwelijke gedragingen heeft, iets dat hij eerder toelichtte als gedragingen die hij vooral in zijn travestie exploiteerde en in zijn mannelijke karakter niet toeliet. Daarbij spreekt hij de aanwezige afwijzing uit tegen vrouwelijkheid in het homoseksuele karakter. Hiermee bevestigt Soleh Butler (1990), waarbij gesteld wordt dat gender gevormd wordt door het reproduceren van gedragingen die kunnen resulteren in een bestaande norm.

Ook Ava en Linda vertellen mij allebei veel over het datingsleven van een (ex)transseksueel. Ava is in haar jaren als Paul een homoseksuele fase doorgegaan. Dit benoemt ze als de meest

ongelukkige tijd van haar leven. Het seksuele contact vond ze vreselijk, dit komt voort uit het conflict tussen de anatomische sekse en de gender identiteit (Pauly & Lindgren, 1975, aangehaald in Michael et al., 1982). Na de transitie als vrouw is ze dit als prettig gaan ervaren, pas toen was het kloppend. Ava vertelt mij dat het vinden van een seksuele partner geen probleem is voor haar: ‘Ik zit soms wel eens op internet. Als ik zou willen zou ik zo zeven dagen van de week een date kunnen hebben.’ Ze vertelt hierbij dat het uitsluitend gaat om seksuele contacten. Het aangaan van een relatie is een stuk moeilijker. Zoals uit het onderzoek van Kuper et al. (2013) naar voren kwam benoemt 57 % van de Nederlandse ondervraagden duidelijkheid te willen hebben over de sekse van een persoon op de eerste ontmoeting. En dat 20 % moeite heeft met personen die geen duidelijke sekse bezitten. In het aangaan van relaties ondervindt Ava dit zeker. Ava vertelt over de reacties van eventuele partners: ‘Ja ze vinden, de meeste mannen vinden het heel spannend natuurlijk. Relaties zijn heel moeilijk, omdat ze toch heel bang zijn. Wat je altijd hoort is dat ze altijd bang zijn voor hun omgeving, als je met een transseksuele vrouw thuiskomt. Heel veel mannen zijn er gewoon bang voor. En dan heb je toch zoiets van, dan worden ze voor homo uitgemaakt. ’

Ava weet dit uit eigen ervaring, omdat een jongen eens erg verliefd op haar was:

‘Hij ging het ook gelijk aan zijn hele omgeving vertellen. Zijn ouders hadden zoiets van achja, als jij daar gelukkig mee wordt dan moet je dat vooral doen. Maar zijn vrienden hadden zoiets van: ‘Wat?! Ga je me zo iemand, een halve kerel, nou dan ben je homoseksueel! Dan zijn we je vrienden niet meer hoor. ’

Ava blijft veel ervaring hebben met de existerende vooroordelen omtrent transseksualiteit. Daarnaast benoemt Ava dat een man/vrouw transseksueel moeizamer een partner vindt dan een vrouw/man transseksueel. Vrouwen accepteren de transseksualiteit van hun partner volgens Ava eenvoudiger, zij kent dan ook meerdere stellen die in deze situatie verkeren. Dit sluit aan bij de resultaten uit het onderzoek van Keuzenkamp et al. (2013), waarin naar voren kwam dat vrouwen een positievere instelling hebben tegenover transgender en gender deviant gedrag dan mannen (Kuyper 2012).

Als Ava gevraagd wordt waar dit volgens haar door komt, antwoordt ze dat vrouwen veel emotioneler en gevoeliger zijn. En mannen zijn volgens haar toch meer rationeler en seksueel gericht. Hiermee bevestigt Ava dus het stereotype van de actieve en passieve actor die mannen en vrouwen in de samenleving innemen (Kimmel, 1996 via Hekma, 2010 aangehaald in Wolbers, 2012).

Linda bevindt zich echter wel in een gelukkige relatie met een Marokkaanse man. Een man die op Linda als persoon is gevallen. Linda is zowel als Jan als Linda heteroseksueel. Als Linda valt ze nu hoofdzakelijk op mannen, maar seksueel contact of verliefd worden op een vrouw zou zeker mogelijk zijn. Linda stelt nu meer op een persoon te vallen in tegenstelling tot een duidelijke sekse, toch lijkt ze erg veel plezier te halen uit het hebben van een relatie met een man, ze ervaart het als kloppend. Relaties aangaan met homoseksuele of heteroseksuele mannen wordt doorgaans bemoeilijkt door de vrouwelijke gedragingen die in strijd zijn met de biologische sekse van de gender benders.

Deze visie wordt zowel zelf als door de maatschappij in stand gehouden en illustreert het bestaan van stigmatisering. In hoeverre de respondenten stigmatisering ervaren is dan dus ook van belang als onderdeel van de seksuele identiteitsprocessen die zij doorgaan.