3. De macht van waarheid
3.6 Snowden als parrhesiast
Nu de problematiek van de parrhesiast is uitgewerkt, wil ik deze verbinden aan de situatie van Edward Snowden. Zijn boodschap betreft verschillende problemen met het Amerikaanse beleid en is gericht naar een groot publiek. De praktijken van de inlichtingendiensten
beïnvloeden burgers en overheidsfunctionarissen over de hele wereld.
Snowden presenteert zijn handelingen als een waarheid die getoond moet worden omdat burgers geïnformeerd moeten zijn over de praktijken en het beleid van de
inlichtingendiensten.166 Omdat de verregaande geheimhouding heeft geleid tot misbruik en
omzeiling van toezicht middelen, gelooft Snowden dat individuen binnen de overheid en de inlichtingendiensten niet verantwoordelijk gesteld worden voor hun daden.167 Zijn
onthullingen tonen de problematische en illegitieme machtsverhoudingen tussen de overheid en het volk. Geheimhouding is daarbij het middel, waardoor deze toe-eigening van macht is toegenomen.
Snowden bekritiseerd de wijze waarop de Amerikaanse overheid inlichtingen verzameldt. Direct tegen de doelstelling “Collect it all”, stelt Snowden dat de verregaande surveillance burgers minder veilig maakt. Surveillance is niet het antwoord op een vrije samenleving. Het schend rechten, riskeert de veiligheid van burgers, en bedreigd de wijze waarop burgers willen leven.168 De huidige situatie is schadelijk voor de democratie.
Snowden wil deze situatie veranderen. Voor hem was het noodzakelijk om geheime documenten te openbaren zodat mensen de waarheid kunnen zien van de geheime praktijken.
Daarnaast bekritiseert Snowden de wijze waarop de Amerikaanse overheid het gevaar van terrorisme als overkoepelende waarheid gebruikt om illegitiem beleid door te voeren.169 Binnen de inlichtingendiensten heerst er een cultuur dat deze waarheid omarmt.
De NSA heeft als het ware zijn eigen parrhesiast dat de waarheid van de noodzaak van de surveillance verspreid. Deze anonieme schrijver beschreef de morele problemen rondom de schending van privacy en het omzeilen van wetten. Zijn verhalen beschrijven een andere waarheid dan die van Snowden. De verhalen gaan namelijk over zijn persoonlijke problemen en de wijze waarop hij deze problemen in het belang van het hogere doel dient. Dit doel is
165 Ibid. (39)
166 Greenwald (2013). Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations
167 Idem
168 Snowden’s getuigenis aan het Europese Parlement (2014)
echter gelijk aan die van de NSA.170
Snowden geeft aan dat hij de volledige verantwoordelijkheid op zich neemt voor de publicatie van geheimen. Hij stelt in diverse interviews dat hij het belangrijk vind om de waarheid van de informatie te bekrachtigen. Op het risico om meineed te plegen, zweert hij bij het feit dat zijn functie hem de bevoegdheid gaf om iedereen te surveilleren.171
Hij stelt daarbij dat hij het belangrijker vindt dat zijn verhaal verteld wordt, ondanks het feit dat er een groot gevaar dreigt.172 Snowden toont zich bewust van de gevaren van zijn
handelingen. Hij stelt dat de macht van de CIA te groot is om op een zinvolle wijze te ontwijken. Hun capaciteit is overweldigend groot. Vanaf het moment Snowden zijn boodschap publiekelijk heeft uitgesproken, loopt hij het gevaar dat er grote repercussies zullen volgen.173 In dit opzicht toont Snowden grote moed, omdat er een groot gevaar is dat
hij voor zijn daden levenslang opgesloten wordt, of in het ergste geval vermoord wordt. De enorme asymmetrie van macht, is daarom het bewijs voor zijn moed.
Snowden heeft zichzelf getoond kort nadat de eerste artikelen in de kranten
gepubliceerd waren. Daarna heeft hij zich regelmatig getoond in interviews en conferenties om niet alleen zijn boodschap over te dragen, maar ook om zijn persoonlijke integriteit te laten testen voor de ogen van het volk. Hij is niet alleen heel open over zijn verleden, maar hij erkent dat zijn politieke uitspraken van vroeger schadelijk kunnen zijn voor de helderheid van interpretatie van zijn handelingen. Hij is niet alleen open over zijn tekortkomingen, maar heeft daarbij ook een oplossing gezocht om de waarheid niet hierdoor te laten beïnvloeden. De publicatie van de documenten zijn overgelaten aan The Guardian en The Washington Post.174
Het belangrijkste element waardoor hij als een parrhesiast gezien kan worden, ligt niet alleen in het feit dat hij open is over zijn verleden. Een parrhesiast moet ook open kunnen zijn over de wijze waarop hij zijn handelingen rationaliseert, hoe hij naar de wereld kijkt, en op welke manier hij besloten heeft om uiteindelijk zijn over te gaan naar het ondernemen van actie. Snowden is open over zijn interpretatie van patriotisme, en zijn gevoelde noodzaak om zijn land te dienen ondanks het feit dat hij daarmee ongehoorzaam is aan de wetten en contracten met de overheid.175 Snowden stelt dat het belang om burgers
te informeren hoger staat dan het volgen van de wet. Hij bevindt zich niet alleen in een zeer risicovolle situatie, zijn persoonlijke baten zijn minimaal. Omdat hij open is over zijn
motivaties en gedachten, kan hij altijd getoetst worden op zijn uitspraken. Zijn uitspraken
170 Maass (2015). The philosopher of surveillance
171 Greenwald (2013). Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations 172 Soghoian, C., Wizner, B. (2014) A virtual conversation with Edward Snowden
173 Greenwald (2013). Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations 174 Idem.
175 Rusbridger, MacAskill (2014) Edward Snowden interview - the edited transcript.
over de ineffectiviteit van grootschalige surveillance zijn al voor een gedeelte bevestigd door andere partijen.176 Het internationale publiek volgt elke stap die Snowden momenteel maakt,
waardoor het onwaarschijnlijk is dat hij zichzelf in een positie zou plaatsen voor persoonlijk gewin. Naast het openbaren van de documenten, is Snowden ook actief andere individuen en groepen aan het begeleiden om versleuteling van informatietechnologieën te
bevorderen.177
De openheid van Snowden is te vergelijken met de wijze waarop Socrates zijn eigen ziel onderzoekt zodat hij de waarheid van zichzelf kan ontdekken. Snowden toont een dergelijk proces van zelfontwikkeling wanneer hij praat over zijn bewustwording van de praktijken bij de inlichtingendiensten. Doordat een adequate verantwoording voor illegitieme handelingen laakte, moest hij de realiteit begrijpen dat deze praktijken zouden voortduren als deze geheim bleven.178 Snowden werd zich bewust van de macht die geheimhouding
met zich meebrengt, en de risico's die daaruit voortkomen. Hij moest zich bovendien bewust worden van de tekortkomingen van de waarheid van het gevaar van terrorisme. In de
woorden van Foucault, moest hij daarmee zijn eigen fictie kunnen ontwikkelen. Met deze fictie kan hij de huidige situatie blootleggen, en invloed uitoefenen om de toekomst te beïnvloeden.
Doordat Snowden als een parrhesiast aangemerkt kan worden, kan het belang van zijn waarheid bekrachtigd worden. Zijn verhaal is belangrijk om te analyseren om de problemen van de moderne democratieën te kunnen onderzoeken. Snowden heeft een uitgebreid pleidooi gehouden over de gevaren van geheimhouding en de mogelijkheid voor misbruik die daarmee ontstaat. Het is daarom belangrijk om verder te kijken naar welk opzicht de democratische theorie hier een oplossing voor kan bieden. Daarnaast is het belangrijk om te onderzoeken hoe de handelingen van Snowden democratisch
gerechtvaardigd kunnen worden. Zijn boodschap is belangrijk, maar het moet ook getoetst worden. Daarom bespreek ik in het volgende hoofdstuk naar een legitimering van zijn
176 Twee onderzoeken naar de effectiviteit van surveillance zijn door de overheid uitgevoerd en oordelen dat de voordelen minimaal zijn. Deze documenten zijn openbaar gemaakt: Report and Recommendations of The President’s Review Group on Intelligence and Communications Technologies via
https://www.pclob.gov/Library/215-Report_on_the_Telephone_Records_Program-2.pdf, en Report on the Telephone Records Program Conducted under Section 215 of the USA PATRIOT Act and on the Operations of the Foreign Intelligence Surveillance Court via https://www.pclob.gov/Library/215-
Report_on_the_Telephone_Records_Program-2.pdf.
177 Snowden spoort Apple aan om beter te versleutelen: Mclaughlin, J. (2015) EXCLUSIVE: Edward Snowden Explains Why Apple Should Continue To Fight the Government on Encryption.
https://firstlook.org/theintercept/2015/07/31/exclusive-edward-snowden-says-obama-administrations-war- encryption-just-doesnt-make-sense/ Maar adviseert ook professionals: Rusbridger, A., MacAskill, E. (2014), Edward Snowden urges professionals to encrypt client communications
http://www.theguardian.com/world/2014/jul/17/edward-snowden-professionals-encrypt-client- communications-nsa-spy
handelingen en theorieën die zijn daden democratisch kunnen rechtvaardigen.