Hoofdstuk 3 | Beschrijving van de onderzochte blogs
3.3. Saudi Jeans 72
3.3.1. De auteur
De auteur van Saudi Jeans is Ahmed al-Omran, een 26-jarige Saoediër uit Hofuf (Al-Ahsa), in het oosten van Saoedi-Arabië. De foto op zijn profielpagina toont een vlot gekapte jongeman met een trendy brilletje en in casual kleding. Al-Omran heeft farmacie gestudeerd en is sinds augustus 2010 bezig met een master Journalistiek in New York. Zijn blog is online sinds 2004 en oorspronkelijk begonnen als oefening in het schrijven van Engels. Ahmed al-Omran
verschijnt dankzij zijn blog met enige regelmaat in westerse media om zijn mening te geven over ontwikkelingen in Saoedi-Arabië. Hij was een van de bloggers die meewerkte aan de campagne die pleitte voor de vrijlating van Fouad al-Farhan in 2007/2008. Zijn blog wordt in Saoedi-Arabië vanwege de inhoud met enige regelmaat door de overheid geblokkeerd.
De naam Saudi Jeans is een verwijzing naar de paradoxen die er in Saoedi-Arabië heersen ten opzichte van moderniteit en het Westen; enerzijds willen mensen vasthouden aan tradities en de eigen cultuur en geeft men af op nieuwe ontwikkelingen, anderzijds doet wel iedereen aan die moderne ontwikkelingen mee.
Het doel van zijn blog, aldus Al-Omran op zijn profielpagina, is het doorgeven van nieuws, commentaar en zijn persoonlijke meningen op het gebied van politieke en maatschappelijke aangelegenheden in Saoedi-Arabië, met bijzondere aandacht voor vrijheid van meningsuiting, mensenrechten en vrouwenrechten. Hij beschouwt zijn blog als een ruimte voor zelfexpressie en hoopt dat die zelfexpressie misschien kan bijdragen aan verandering en hervorming in zijn land en een beter begrip van Saoedi-Arabië in het buitenland.
Ahmed al-Omran is afkomstig uit een deel van Saoedi-Arabië waar veel sjiieten wonen – hij is zelf ook sjiiet. Een verwijzing naar zijn afkomst is te vinden boven aan zijn webpagina,
72 Tussen 1 mei en 30 juni 2010 verschenen er 32 nieuwe berichten op www.saudijeans.org. Het aantal reacties op de berichten varieerde tussen de 0 en 30.
waar de naam van zijn blog, Saudi Jeans, staat afgebeeld tegen de achtergrond van een Arabische Wikipediatekst over al-Ahsa, zijn woonplaats. Ahmed al-Omran benadrukt echter dat hij niet spreekt voor of namens de sjiieten, maar uitsluitend als Saoediër. Hij bestempelt zichzelf als een liberale moslim.73
3.3.2. Thema’s
Terugkerende thema’s in de berichten van Saudi Jeans zijn hervormingen en burgerrechten, het koningshuis en de overheid, vrouwenzaken, en het religieus establishment.
Hervormingen
Al-Omran is voorstander van politieke en maatschappelijke hervormingen, die moeten leiden tot een betere rechtspositie van burgers, beter bestuur en de ontwikkeling van een
burgermaatschappij. Hij legt regelmatig de vinger bij maatschappelijke problemen, zoals werkloosheid (met name onder vrouwen), discriminatie, verkeersonveiligheid, corruptie en bestuurlijke incompetentie. Hij denkt dat bloggen misschien niet rechtstreeks tot
hervormingen leidt, maar dat het wel een groep mensen bij elkaar kan brengen die elkaar vinden in hun streven naar hetzelfde doel, en samen in staat zijn om invloed uit te oefenen en zo te komen tot een betere maatschappij.74
Koningshuis en overheid
Als Ahmed al-Omran over het koningshuis blogt, doet hij dat over het algemeen kritisch. Hij schrijft naar aanleiding van foto’s in de landelijke kranten waarop koning Abdullah te zien is in gezelschap van een aantal vrouwelijke deelnemers aan de Nationale Dialoog en bij een andere gelegenheid met vrouwelijke leden van de Kamer van Koophandel in Jeddah, daarbij opmerkend dat de segregatieregels blijkbaar niet gelden voor leden van het koningshuis. Naar aanleiding van het vijfjarig regeringsjubileum van koning Abdullah verwijst hij naar een collegablogger, die de koning op het hart drukt om niet te luisteren naar alle Saoedische media die hem de hemel in prijzen; zo goed gaat het niet in Saoedi-Arabië onder zijn bewind.
73 Deze paragraaf is hoofdzakelijk gebaseerd op informatie op zijn profielpagina (saudijeans.org/about), aangevuld vanuit persoonlijke mailwisseling met Ahmed al-Omran (augustus 2010). ‘Liberale moslim’ is de typering die hij gebruikt in Bunt 2009: 140. Begin augustus doet hij in een reportage van de Zweedse publieke omroep SVT (gezien via http://svtplay.se/v/2090776/rapport/total_censur_i_saudiarabien, op 8-8-2010) de uitspraak dat hij ‘niet-religieus’ is. Hij mailt desgevraagd dat hij hiermee niet bedoelt dat geloof geen rol speelt in zijn leven, maar dat hij niet alle religieuze voorschriften naleeft. Voor Saoedische begrippen is hij daarmee niet-religieus.
Al-Omran levert verhulde kritiek op de invloed van leden van het koningshuis op de
Saoedische media en plaatst vraagtekens bij de opmerkingen van een prinses die de CPVPV beschuldigt van het verkwanselen van publieke middelen. Al-Omran voert geen rechtstreekse aanvallen uit op het koningshuis maar vestigt schijnbaar neutraal de aandacht op zaken rond het koningshuis die hij dubieus acht.75
Ook andere delen van de overheid krijgen kritiek te verduren op het blog Saudi Jeans. Al-Omran is het oneens met de staatssecretaris van Informatie en Cultuur die meent dat de Saoedische samenleving niet toe is aan meer burgerlijke vrijheden. Hij reageert sceptisch op een aankondiging van het ministerie van Binnenlandse Zaken dat ze een
mensenrechtenafdeling gaan oprichten, waar mensen via een gratis telefoonnummer
machtsmisbruik door veiligheidsfunctionarissen kunnen melden. Het meest onomwonden is hij in zijn kritiek op een verbod op het verkopen van shoarma dat de gemeenteraad van al-Ahsa voor de zomermaanden heeft uitgevaardigd. Niet alleen omdat hij nu zijn favoriete voedsel moet missen, maar vooral omdat het gemeentebestuur volgens hem te
onverantwoordelijk en te lui is om de voedselhygiëne te garanderen en daarom maar overgaat tot een algeheel verbod.76
Vrouwen
Regelmatig schrijft Saudi Jeans over vrouwenrechten; hij is voorstander van meer rechten voor vrouwen en afschaffing van regels die vrouwen beknotten in hun
ontplooiingsmogelijkheden, zoals de strenge segregatieregels, het verbod om alleen te reizen en het verbod op autorijden. Hij hoopt op een dappere politieke beslissing die deze dingen mogelijk maakt.
Al-Omran blogt ook over de maatschappelijke discussie rond seksesegregatie. Naar
aanleiding van het intrekken van zijn steun voor segregatie door Ahmed Qasim al-Ghamdi van het Mekkaanse Comité ter Gebieding van de Deugd en ter Verbieding van het
Verwerpelijke, constateert hij dat het verzet tegen segregatie niet van voorbijgaande aard is, maar een plek heeft ingenomen in de Saoedische samenleving. Ook koning Abdullah geeft signalen af die wijzen op een soepeler houding ten opzichte van segregatie. Tegelijk merkt
75 Zie over het koningshuis onder meer ‘Haia Joins the Modern Age’, 1 mei 2010 en de berichten zonder titel van 19 mei, 23 mei, 25 mei en 14 juni 2010.
76 Zie het bericht van 12 mei (zonder titel), ‘Let’s ban everything’ van 21 mei 2010 en het bericht van 16 juni 2010 (zonder titel).
Al-Omran op dat socio-religieuze opvattingen moeilijk te veranderen zijn. Hij wijst daarbij ook op de hypocrisie van sommige mannen ten opzichte van segregatie. Hij vertelt over een collega die het geen probleem vindt om met vrouwen samen te werken, maar wél bezwaar zou hebben als zijn eigen vrouw met andere mannen zou samenwerken. Al met al gelooft Al-Omran dat het lang kan duren voor het Saoedische publiek toe is aan veranderingen in het segregatiebeleid.77
Religieus establishment
Ahmed al-Omran heeft weinig goede woorden over voor het religieuze establishment. Met name over het optreden van het Comité ter Gebieding van de Deugd en ter Verbieding van het Verwerpelijke is hij zeer kritisch. Hij ziet het comité als een ‘bastion van orthodox
conservatisme (...) dat zich ertoe geroepen ziet om hun morele code op te leggen aan de maatschappij’. Hij constateert met vreugde dat het leveren van kritiek op het comité van een taboe is geworden tot een dagelijkse praktijk in plaatselijke media.78
3.3.3. Links
Links vormen het basisingrediënt van Saudi Jeans. De grote meerderheid van de berichten is geschreven naar aanleiding van een artikel, bericht of filmpje dat ergens anders op internet is terug te vinden. Al-Omran plaatst deze links op zo’n manier in zijn tekst dat de lezer
nieuwsgierig wordt, en wordt uitgenodigd om door te klikken.
Veel verwijzingen zijn naar nieuwsberichten op sites van Saoedische of internationale media. Het aantal Engelse en Arabische verwijzingen is ongeveer in evenwicht. Wat opvalt is dat Al-Omran relatief vaak kritisch reageert op berichten in Saoedische media die in handen zijn van leden van het koningshuis, zoals Arabnews, Okaz en Al-Riyadh.79
77 Zie onder meer de berichten ‘Haia Joins the Modern Age’ van 1 mei en ‘Women’s driving: standstill’ van 28 mei 2010.
78 Zie de berichten ‘Haia Joins the Modern Age’ van 1 mei 2010 en ‘Mixup’ van 7 mei 2010. Op 1 mei schrijft Al-Omran een stukje waarin hij het comité (HayÞa) vergelijkt met de ‘Precrime Unit’ uit de film Minority Report van Stephen Spielberg. Het comité in de plaats Al-Mujaradah heeft namelijk vrouwen verboden om in bepaalde delen van de stad te gaan hardlopen om zo te voorkomen dat ze worden lastiggevallen door opdringerige mannen. In plaats van deze ‘pre-emptive strike’ zou Al-Omran liever zien dat het comité in de betreffende buurten zou gaan patrouilleren om de sportende vrouwen te beschermen en de echte boosdoeners aan te pakken.
79 Zie voor kritische reacties op berichtgeving in Saoedische media bijvoorbeeld de berichten van 23 mei, 29 mei en 10 juni 2010 (alle zonder titel).
Al-Omran gebruikt regelmatig links om terug te verwijzen naar een eerder bericht op zijn eigen blog. Hij doet dit wanneer een verhaal een voorgeschiedenis heeft die hij al eens behandeld heeft, of om iets uit te leggen waar hij al eerder over geblogd heeft. De
verwijzingen zijn vaak cryptisch en wekken zo nieuwsgierigheid op om zijn andere teksten ook te lezen.
Ahmed al-Omran heeft een beperkte blogroll. Hij beveelt in zijn berichten wel regelmatig collegabloggers aan bij de lezer. Omdat hij bijvoorbeeld geen zin heeft om woorden vuil te maken aan de controverse rond de opnames voor een programma van muziekzender MtV in Jeddah, verwijst hij gemakshalve naar een aantal andere bloggers die er zinnige dingen over hebben geschreven. Een paar keer verwijst hij met instemming naar een andere blogger die veel scherper dan hijzelf een bepaald onderwerp aan de orde stelt.80
Ahmed al-Omran twittert vrijwel dagelijks, zowel in het Engels als in het Arabisch. Hij gebruikt Twitter om contacten te onderhouden met vrienden en te verwijzen naar zijn blog en andere interessante webpagina’s. Ook plaatst hij met enige regelmaat aforismen op zijn pagina.
3.3.4. Taalaspecten en verhouding tot publiek
Ahmed al-Omran blogt in het Engels; hij beschouwt deze taal als de lingua franca waarmee hij niet alleen zijn landgenoten, maar ook de rest van de wereld kan bereiken. Hij ziet zichzelf als een brugblogger, die vooroordelen en misvattingen over Saoedi-Arabië uit de wereld kan helpen. Hij richt zich regelmatig tot zijn westerse lezers en doet zijn best om typisch
Saoedische verschijnselen uit te leggen.81
Al-Omran is niet erg expliciet in het presenteren van zijn opvattingen. In veel berichten volstaat hij met het signaleren van zaken waar hij het niet mee eens is, zonder dat met zoveel woorden te zeggen. Of de lezer kan uit zijn ironische ondertoon opmaken hoe hij erover denkt. Zijn meningen laat hij vaak vergezeld gaan van een zelfrelativerend ‘ik denk’, ‘voor
80 Zie 29 mei en 14 juni 2010 (beide zonder titel).
81 Typische brugblogverschijnselen van Ahmed al-Omran zijn zinnen als ‘in a conformist society like ours’, ‘yes, summer here can last four, five, and even six months’ en ‘football (that’s soccer for you American folks)’. Zie het bericht ‘Mixup’ van 7 mei, ‘Let’s ban everything’ van 21 mei en het bericht van 10 juni 2010 (zonder titel).
zover ik kan zien’, ‘het zou kunnen dat’ of ‘voor een nederig blog als dat van mij’. Het meest uitgesproken is hij in zijn kritiek op wanbeleid van lagere overheidsinstellingen.82
Al-Omran schrijft doorgaans in de eerste persoon enkelvoud. Als hij overgaat op de eerste persoon meervoud, dan is dat omdat hij spreekt namens het Saoedische volk. Hij gebruikt in zijn teksten allerlei stijlmiddelen om zijn lezers aan te spreken: ironie, understatements, fictieve dialogen, retorische vragen en dergelijke.
3.3.5. Reacties
De reacties op de berichten op Saudi Jeans geven blijk van een zeer gemengd lezerspubliek. Het merendeel van degenen die reageren is afkomstig uit Saoedi-Arabië zelf, andere delen van de Arabische wereld, uit Europa en de VS. Saudi Jeans heeft een vaste lezersgroep van andere Saoedische bloggers (Engels en Arabisch), buitenlandse bloggers die in Saoedi-Arabië wonen en een aantal andere volgers van over de hele wereld.
Veel van de reacties vertonen brugblogverschijnselen. Reageerders danken Al-Omran voor alles wat ze van deze insider leren over de Saoedische maatschappij, stellen aanvullende vragen of vertellen iets over hoe het in hun eigen land werkt. Af en toe krijgt Al-Omran kritiek te verduren van een landgenoot die vindt dat hij geen juiste voorstelling geeft van de Saoedische situatie.83
De reacties op de berichten van Omran zijn vaak instemmend. Het valt op dat waar Al-Omran zelf zijn mening verhult, de reageerders vaak een stuk minder terughoudend zijn. Op deze manier hoeft Al-Omran alleen maar de voorzet te geven, die vervolgens door een van de reageerders wordt binnengetikt.84
Interactie
Er ontspint zich regelmatig een gesprek of discussie tussen de verschillende reageerders onderling. Ahmed al-Omran reageert ook zelf op zijn reageerders, met name om kritische
82 Zie zijn kritiek op het gemeentebestuur van Al-Ahsa naar aanleiding van het shoarmaverbod (‘I’m actually pissed off’) of het bestuur van de jeugdsportbond (‘I’m glad to see them getting kicked’). Zie ‘Let’s ban everything’ van 21 mei en het bericht van 25 mei 2010 (zonder titel).
83 Zie bijvoorbeeld ‘Saudi Jeans Turns Six’ van 10 mei, het bericht zonder titel van 29 mei (de reacties van Ali) of het bericht ‘Untie’ van 25 juni 2010.
geluiden te voorzien van een weerwoord of om extra uitleg te geven in reactie op een vraag. Als er uit de reacties nieuwe informatie bovenkomt, verwerkt hij die in een update bij het oorspronkelijke bericht.