Hoofdstuk 4 | Saoedische bloggers en het overheidsdiscours over vrouwen
4.4. Íulmun aÌÃaru
Al-Asmari gaat op zijn blog in de berichten die binnen het kader van deze scriptie zijn onderzocht niet in op het overheidsdiscours over vrouwen in Saoedi-Arabië. Dit heeft te maken met het one-issuekarakter van zijn blog. Hij concentreert zich op het aan de kaak stellen van armoedegerelateerde problemen in Saoedi-Arabië. Dit onderwerp is op zichzelf al onderbelicht in de Saoedische context; specifieke aandacht voor vrouwen is dan ook niet direct te verwachten.
Dit wil niet zeggen dat vrouwen en armoede niet met elkaar te maken hebben. De problemen die Al-Asmari op zijn blog beschrijft raken in eerste instantie vooral mannen, maar ook
vrouwen hebben er rechtstreeks of indirect mee te maken. Te denken valt aan de werkloosheid onder vrouwen, onbetaalbare bruidsschatten, of de lage inkomens van mannen die een gezin moeten onderhouden.
121 ‘Unemployment and those crazy numbers’, Saudi Woman, 8 juni 2010.
Op zijn blog merkt Al-Asmari tweetal zaken op over het overheidsdiscours in het algemeen, die met betrekking tot de onderzoeksvraag toch van belang kunnen zijn omdat ze de
observaties van de andere bloggers bevestigen.
Ten eerste is Al-Asmari blij dat er onder koning Abdullah mogelijkheden zijn ontstaan om in alle openheid en transparantie de zorgen van burgers onder de aandacht te brengen bij de overheid. Hij vindt echter dat de verantwoordelijke ambtenaren hun werk beter moeten doen.123
Ten tweede constateert ook hij dat sommigen uit de elite boven de wet staan. Al-Asmari pleit voor gelijke rechten voor alle burgers, ongeacht afkomst of maatschappelijke positie.
123 Zie het interview met Al-Asmari in het artikel ‘People’s choice: Saudi bags Best of the Blogs Award’, Arab News, 12 mei 2010, via http://arabnews.com/lifestyle/science_technology/article52757.ece (geraadpleegd 27-8-2010).
Slotbeschouwing
De onderzoeksvraag van deze scriptie luidde: Hoe verhouden Saoedische bloggers zich tot het overheidsdiscours over vrouwen in Saoedi-Arabië?
Bloggers vormen in toenemende mate een factor van belang in maatschappijen in de Arabische wereld. Saoedische bloggers zijn hierop geen uitzondering. In een land waar de overheid het publieke discours domineert, vormen blogs voor een groep veelal jonge mensen zonder toegang tot de gevestigde media een platform om hun geluid te laten horen. Een deel van hen richt zich op een internationaal publiek en probeert als ‘brugblogger’ Saoedi-Arabië uit te leggen aan de buitenwereld. Een ander deel levert voor lezers uit eigen land commentaar op actuele kwesties. Hoewel het gaat om een relatief kleine groep mensen, neemt hun bereik onder het Saoedische publiek toe.
Een van de kwesties waar in de Saoedische blogosfeer over wordt geschreven, is de positie van vrouwen in Saoedi-Arabië. De Saoedische overheid heeft de afgelopen decennia de maatschappelijke discussie over vrouwen geprobeerd te domineren. Ze heeft daarbij moeten balanceren tussen modernisering en de invloed van conservatieve religieuze groepen. Dit heeft geleid tot een voortschrijdende segregatie van de publieke ruimte en de nadruk op vrouwen als een aparte categorie binnen de samenleving.
De aanslagen op 11 september 2001 in New York brachten een nieuw politiek klimaat naar Saoedi-Arabië. De overheid ontwikkelde beleid om haar imago in het buitenland te verbeteren en de eigen bevolking in te lijven in de strijd tegen extremisme. In het kader van dit beleid organiseerde de Saoedische overheid een reeks Nationale Dialoogsessies, waarvan er één speciaal ging over ‘de Saoedische vrouw’. De uitkomsten bevestigden de visie van de Saoedische overheid op vrouwen: vrouwen hebben recht op werk en op eigen gesegregeerde plekken in de publieke ruimte; hun primaire taak ligt echter in de verzorging van hun gezin. De Saoedische overheid ging over tot het benoemen van een aantal vrouwen uit de elite op posities binnen overheidsinstellingen. Deze vrouwen vormen sinds een aantal jaren een vooral symbolische vertegenwoordiging van hun categorie binnen de overheid. In werkelijkheid voelt slechts een klein deel van de Saoedische vrouwen zich binnen de overheid
gesproken is winst, maar veel concrete verbeteringen in hun situatie heeft dat nog niet opgeleverd, zo klinkt het.
Dit geluid is ook terug te horen bij de in het kader van deze scriptie onderzochte Saoedische bloggers. Ze zijn over het algemeen blij met de toenemende mogelijkheden om zaken bespreekbaar te maken – geen wonder, aangezien ze zelf dankbaar van de mogelijkheid gebruikmaken. Tegelijk zijn ze zonder uitzondering kritisch over de concrete gevolgen die deze discussies hebben voor het overheidsbeleid. Ze willen van de overheid geen symbolische vertegenwoordiging, maar betekenisvolle besluiten, die de rechten van burgers – mannen en vrouwen – bevorderen.
Een voornaam punt van kritiek is de voortschrijdende segregatie van de publieke ruimte. Met name de Engelstalige bloggers zijn niet tevreden over de koers van de overheid in dezen. Ze leggen de vinger bij de spanning tussen het enerzijds willen vergroten van de zichtbaarheid van vrouwen binnen de overheid en anderzijds handhaven van segregatieregels. Ze wijten deze spanning aan de sterke invloed die conservatieve elementen uit de samenleving hebben op het overheidsbeleid. Ze wijzen deze invloed af en zijn juist voorstander van meer
maatschappelijke deelname van vrouwen.
Van de onderzochte blogs besteden de twee brugbloggers de meeste aandacht aan
vrouwenkwesties. Ze sluiten hiermee mogelijk aan op speciale aandacht voor dit onderwerp onder hun buitenlandse lezers, en presenteren hun publiek een alternatieve versie van de officiële boodschap die de overheid naar buitenlandse overheden en media wil uitdragen.
De in het kader van deze scriptie onderzochte Arabischtalige blogs richten zich niet zozeer op vrouwenkwesties alleen, maar incorporeren die in hun algemene strijd voor meer
burgerrechten. Dit wil niet zeggen dat het onderwerp onder Saoedische lezers niet speelt – er zijn genoeg Arabischtalige blogs die van het tegendeel getuigen.
Al met al vormen Saoedische bloggers een kritisch geluid in het door de overheid gedomineerde publieke discours. Blogs bieden bloggers een hoeveelheid macht in het confronteren van de gevestigde orde. Tegelijk is hun macht beperkt vanwege de vervelende consequenties die het kan hebben als hun kritiek door de gevestigde orde niet gewaardeerd wordt.
Hoe de verhoudingen tussen bloggers en de overheid zich in de komende tijd zullen
ontwikkelen, valt te bezien. Veel hangt af van de troonopvolging van de als gematigd bekend staande en ook door de bloggers tamelijk gewaardeerde koning Abdullah. Een rij prinsen staat klaar om het bewind van hem over te nemen, een aantal conservatieve voorop. Of onder een nieuwe koning de positie van vrouwen en bloggers erop vooruit zal gaan lijkt op dit moment niet waarschijnlijk.
Achter de wereld van de Saoedische blogosfeer gaat een enorm onderzoeksveld schuil, dat binnen diverse wetenschappelijke disciplines steeds meer wordt opgemerkt, maar nog lang niet is uitgediept. De in dit onderzoek gebruikte methode om blogs te analyseren en
beschrijven, levert een goed beeld op van verschillende aspecten van een blog, maar vraagt wel om een uitgebreidere toepassing. In het kader van dit onderzoek was het helaas niet mogelijk om de plaats en rol van bloggers in de bredere Saoedische maatschappelijke context nauwkeuriger te bestuderen. Een ander mogelijk vervolgonderzoek zou kunnen nagaan welke verschillen er optreden tussen Saoedische bloggers die in Saoedi-Arabië gevestigd zijn en Saoedi’s die bloggen vanuit het buitenland. Door middel van vergelijking van actuele verhalen in de gevestigde media met geluiden uit de blogosfeer is in kaart te brengen hoe media en blogs elkaar in hun berichtgeving beïnvloeden. Een enigszins gerelateerd, meer taalkundig onderzoeksobject is het optreden van code switching onder Arabische gebruikers van Twitter. En iets wat in de toekomst mogelijk kan worden onderzocht is welke invloed activistische bloggers als Fouad al-Farhan nu uiteindelijk hebben gehad op de ontwikkeling van een civil society in Saoedi-Arabië.
Bronnen
Literatuur
Aarts, Paul en Gerd Nonneman (red.), Saudi Arabia in the balance. Political economy, society, foreign affairs, Londen 2005.
Al-Dakhil, Khalid S., ‘Wahhabism as an Ideology for State Formation’, in: Mohammed Ayoob en Hasan Kosebalaban (red.), Religion and politics in Saudi Arabia. Wahhabism and the state, Boulder 2009, p. 23-38.
Al-Rasheed, Madawi, Contesting the Saudi State. Islamic Voices from a New Generation, Cambridge 2007.
Al-Rasheed, Madawi, A history of Saudi Arabia (second edition), Cambridge 2010.
Al-Roomi, Samar, ‘Women, blogs, and political power in Kuwait’, in: Philip Seib (red.), New media and the new Middle East, New York 2007, p. 139-155.
Al-Saggaf, Yeslam, ‘The effect of online community on offline community in Saudi Arabia’, in: The Electronic Journal of Information Systems in Developing Countries 16 (2004), http://www.ejisdc.org/ojs2/index.php/ejisdc/article/viewFile/97/97 (geraadpleegd 15-6-2010).
Al-Saggaf, Yeslam, ‘Saudi females on Facebook: an ethnographic study’, in: International Journal of Emerging Technologies and Society 9: 1 (2011) p. 1-16.
Al-Tawil, Khalid M., ‘The internet in Saudi Arabia’, in: Telecommunications policy 25: 8/9 (2001) p. 625-632.
Ayoob, Mohammed en Hasan Kosebalaban (red.), Religion and politics in Saudi Arabia. Wahhabism and the state, Boulder 2009.
Bernardi, Chiara, ‘Saudi bloggers, women’s issues and NGOs’, in: Arab Media & Society 11 (2010), http://www.arabmediasociety.com/countries/index.php?c_article=237
(geraadpleegd 27-3-2011).
Bunt, Gary R., iMuslims: rewiring the house of Islam, Chapel Hill 2009.
Eickelman, Dale F. en Jon W. Anderson (red.), New media in the muslim world. The emerging public sphere (second edition), Bloomington 2003.
El Gody, Ahmed, ‘New media, new audience, new topics, and new forms of censorship in the Middle East’, in: Philip Seib (red.), New media and the new Middle East, New York 2007, p. 213-234.
Etling, Bruce, John Kelly, Robert Faris en John Palfrey, Mapping the Arabic blogosphere: politics, culture, and dissent, Harvard 2009.
Hamdy, Naila, ‘Arab citizen journalism in action. Challenging mainstream media, authorities and media laws’, in: Westminster Papers in Communication & Culture 6: 1 (2009) p. 92-112.
Hamzawy, Amr, ‘The Saudi labyrinth: is there a political opening?’ in: Marina Ottaway en Julia Choucair-Vizoso (red.), Beyond the façade. Political reform in the Arab world, Washington 2008, p. 187-210.
Hofheinz, Albrecht, ‘The internet in the Arab world: playground for political liberalization’, in: Internationale Politik und Gesellschaft 3 (2005) p. 78-96.
Hofheinz, Albrecht, ‘Arab internet use: popular trends and public impact’, in: Naomi Sakr (red.), Arab media and political renewal. Community, legitimacy and public life, Londen 2007, p. 56-79.
Isherwood, Tom, ‘A new direction or more of the same?’, in: Arab Media & Society 6 (2008), http://www.arabmediasociety.org/?article=693 (geraadpleegd 5-8-2010).
Jones, Toby Craig, ‘Religious Revivalism and Its Challenge to the Saudi Regime’, in: Mohammed Ayoob en Hasan Kosebalaban (red.), Religion and politics in Saudi Arabia. Wahhabism and the state, Boulder 2009, p. 109-120.
Kumar, Ravi, Jasmine Novak, Prabhakar Raghavan en Andrew Tomkins, ‘On the bursty evolution of blogspace’, in: World Wide Web 8: 2 (2005) p. 159-178.
Lacey, Robert, Inside the kingdom. Kings, clerics, modernists, terrorists and the struggle for Saudi Arabia, Londen 2009.
Lacroix, Stéphane, ‘Between islamists and liberals. Saudi Arabia’s new “islamo-liberal” reformists’, in: Middle East Journal 58: 3 (2004) p. 345-365.
Le Renard, Amélie, ‘“Only for women:” Women, the state, and reform in Saudi Arabia’, in:
Middle East Journal 62: 4 (2008) p. 610-629.
Lockyer, Sharon, ‘Textual Analysis’, in: The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods, 2008, http://www.sage-ereference.com/research/Article_n449.html
(geraadpleegd 8-8-2010)
Long, David E., The Kingdom of Saudi Arabia, The University Press of Florida 1997. Lynch, Marc, ‘Blogging the new Arab public’, in: Arab Media & Society 2 (2007),
http://www.arabmediasociety.com/?article=10 (geraadpleegd 5-8-2010).
Lynch, Marc, Voices of the new Arab public. Iraq, Al-Jazeera, and Middle East politics today, New York 2006.
Ménoret, Pascal, The Saudi Enigma, Londen 2005.
Moaddel, Mansoor (red.), Values and perceptions of the Islamic and Middle Eastern publics, New York 2007.
Myers, Greg, The discourse of blogs and wikis, Londen 2010.
Okruhlik, Gwenn, ‘State power, religious privilege, and myths about political reform’, in: Mohammed Ayoob en Hasan Kosebalaban (red.), Religion and politics in Saudi Arabia. Wahhabism and the state, Boulder 2009, p. 91-107.
Raphaeli, Nimrod, ‘Demands for reforms in Saudi Arabia’, Middle Eastern Studies 41: 4 (2005) p. 517-532.
Sakr, Naomi (red.), Arab media and political renewal. Community, legitimacy and public life, Londen 2007.
Sakr, Naomi, ‘Women and media in Saudi Arabia: rhetoric, reductionism and realities’, in:
British Journal of Middle Eastern Studies 35: 3 (2008) p. 385-404.
Samin, Nadav, ‘Dynamics of internet use. Saudi youth, religious minorities and tribal communities’, Middle East Journal of Culture and Communication 1: 2 (2008) p. 197-215.
Seib, Philip, ‘New media and prospects for democratization’, in: Philip Seib (red.), New media and the new Middle East, New York 2007, p. 1-17.
Teitelbaum, Joshua, ‘Dueling for “da’wa”. State vs. society on the Saudi internet’, in: Middle East Journal 56: 2 (2002) p. 222-239.
Vogel, Frank E., Islamic Law and Legal System. Studies of Saudi Arabia, Leiden 2000. Yamani, Mai, ‘The two faces of Saudi Arabia’, in: Survival 50: 1 (2008) p. 143-156.
Nieuwsartikelen
Al-Dakheel, Turki, ‘Local Press: Job Seekers’ Nemesis’, Arab News, 17 maart 2011, http://www.arabnews.com/saudiarabia/article320514.ece (geraadpleegd 27-8-2010). Al Qassemi, Sultan Sooud, ‘Gulf governments take to social media’, Middle East Online, 31
mei 2011, http://www.middle-east-online.com/english/?id=46414 (geraadpleegd 14-8-2011).
‘ﻒﻴﺻﺮﻟا ﻰﻠﻋ ﺮﻀﺧأ ﻒﻠﻣ’ in Al-Riyadh, 8 januari 2011,
http://www.alriyadh.com/2011/01/08/article592610.html (geraadpleegd 27-3-2011). ‘People’s choice: Saudi bags Best of the Blogs Award’, Arab News, 12 mei 2010,
http://arabnews.com/lifestyle/science_technology/article52757.ece (geraadpleegd 27-8-2010).
‘Saudi king orders trials in Jeddah flood disaster’, Al-Arabiya News, 28 februari 2011, http://www.alarabiya.net/articles/2010/05/10/108211.html (geraadpleegd 27-3-2011). ‘Saudi woman speaks out: “I agree with France. Let’s ban the full veil!”’, France 24, 25
augustus 2010, http://observers.france24.com/en/content/20100825-saudi-woman-blogger-backs-france-burqa-ban (geraadpleegd 27-8-2010).
Teitelbaum, Joshua, ‘Saudi Arabia and the King’s dilemma’, Advancing a Free Society, 16 maart 2011, http://www.advancingafreesociety.org/2011/03/16/saudi-arabia-and-the-kings-dilemma (geraadpleegd 27-3-2011).
Blogs en Twitter Fouad al-Farhan:
www.alfarhan.ws (sinds 12 mei 2010) www.alfarhan.org (tot december 2007) twitter.com/alfarhan
Saudi Jeans (Ahmed al-Omran):
saudijeans.org
yawmyat.blogspot.com (Arabischtalig blog) twitter.com/ahmed
Saudi Woman (Eman al-Nafjan):
saudiwoman.wordpress.com twitter.com/Saudiwoman
Íulmun aÌÃaru (Trad al-Asmari):
alasmari.wordpress.com twitter.com/alasmari
Overige bronnen
Communications and Information Technology Commission, ICT Indicators in the Kingdom of Saudi Arabia (2009), www.citc.gov.sa (geraadpleegd 7-8-2010).
The Encyclopaedia of Islam. Second Edition, Leiden 1960-2006.
Persoonlijke communicatie met Fouad Farhan, Ahmed Omran, Trad Asmari, Hala al-Dosari, Khalid al-Nasser en Noha Atef, juli/augustus 2010.