Hoofdstuk 3 | Beschrijving van de onderzochte blogs
3.2. Fouad al-Farhan 49
3.2.1. De auteur
De auteur van alfarhan.ws is Fouad al-Farhan, een Saoedische dertiger uit Jeddah die grote bekendheid kreeg door zijn arrestatie op 10 december 2007. De aanleiding voor zijn arrestatie was zijn blog, waarop hij onder meer opriep tot vrijlating van een groep hervormingsgezinden uit Jeddah, een lijstje had geplaatst van Saoedi’s die hij ‘niet graag zou ontmoeten’ en zijn hoop had uitgesproken op het aftreden van het hoofd van de rechterlijke macht en de minister van Justitie. Een aantal bevriende bloggers begon een actie op internet om hem vrij te krijgen, een actie die er in elk geval in slaagde om het verhaal van Fouad al-Farhan bij de wereldpers onder de aandacht te brengen. Op 26 april 2008 werd hij weer vrijgelaten, na het
ondertekenen van een excuusbrief.50
In het motto boven aan de beginpagina van zijn blog omschrijft hij zichzelf als een ‘niet-goede Saoedische burger’ (muwÁÔin saÝÙdÐ Èayr ÒÁliÎ). Hij zet zich hiermee af tegen het plaatje van een ‘goede Saoedische burger’ (muwÁÔin saÝÙdÐ ÒÁliÎ) zoals de paternalistische overheid die graag ziet: iemand die zijn leven leidt zonder zich te bemoeien met politiek en publieke aangelegenheden – daar zorgt de overheid immers wel voor. De excuusbrief die hij moest ondertekenen om te worden vrijgelaten uit de gevangenis begon met de zin: ‘Ik beloof dat ik een goede Saoedische burger zal zijn.’ Door de keuze van dit motto voor zijn blog wil
49 Tussen 1 mei en 30 juni 2010 verschenen er 9 nieuwe berichten op www.alfarhan.ws. Het aantal reacties daarop varieerde tussen de 4 en 84.
50 De omstreden teksten van Fouad al-Farhan zijn te lezen op zijn oude blog, zie www.alfarhan.org. Volgens prins Mohammed bin Nayef, staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en belast met terrorismebestrijding, werd Fouad al-Farhan gearresteerd om veiligheidsredenen; de groep hervormers voor wie hij zich sterk maakte, zou geld inzamelen voor opstandelingen in Irak. Fouad al-Farhan zelf zegt achteraf dat het lijstje prominente Saoedi’s op zijn blog waarschijnlijk tegen het zere been was van een aantal van hen. Volgens zijn ondervragers van de veiligheidsdienst zou hij met dit lijstje verdeeldheid (fitna) brengen onder het Saoedische volk. Zie Robert Lacey, Inside the kingdom. Kings, clerics, modernists, terrorists and the struggle for Saudi Arabia, Londen 2009, p. 317-320.
Fouad al-Farhan richting de overheid (en zijn andere lezers) de boodschap afgeven dat hij zijn strijd niet gestaakt heeft.51
Op zijn profielpagina staat een kort cv. Al-Farhan omschrijft zichzelf als een Saoedische blogger met interesse in jongeren en Saoedische publieke aangelegenheden. Hij studeerde marketing en computerkunde in de VS en runt nu in Jeddah een IT-bedrijf, samen met zijn broer. Hij is getrouwd en vader van twee kinderen. Er staat een aantal foto’s op zijn blog, waaronder één van hemzelf in casual (westerse) kleding en een andere foto waar hij op staat in thawb en met ÈuÔra, de traditionele Saoedische kledij.52
Over zijn motivatie om gaan te bloggen schrijft Al-Farhan dat hij streeft naar hervorming en verandering van de Saoedische maatschappij, om te zorgen dat ‘vrijheid, waardigheid, rechtvaardigheid, gelijkheid, volksraadpleging en de rest van de verloren islamitische waarden weer in ere worden hersteld’.53
Na zijn vrijlating in april 2008 heeft Al-Farhan een tijdlang een aantal andere
internetplatforms geprobeerd, maar uiteindelijk beschouwt hij bloggen als de beste manier van zelfexpressie en verbinding met de wereld en maakt hij zijn blogrentree op 12 mei 2010.54
3.2.2. Thema’s
Terugkerende thema’s in de berichten van Al-Farhan zijn politieke en maatschappelijke hervormingen, vrijheid van meningsuiting en sociale kwesties zoals extremisme, religieuze onverdraagzaamheid en de rol van vrouwen.
Hervormingen
Al-Farhan beschouwt politieke en maatschappelijke hervormingen als sleutel tot een groot aantal van de problemen waar Saoedi-Arabië mee te kampen heeft. Aan de basis van deze hervormingen ligt het omvormen van de absolute monarchie tot een constitutionele monarchie en daarmee de toekenning van grondrechten aan de burgers van Saoedi-Arabië. In de huidige
51 Toelichting van het motto gebaseerd op persoonlijke mailwisseling met Fouad al-Farhan (augustus 2010). Op zijn oude blog is een bericht te lezen waarin Al-Farhan beschrijft waarom hij geen modelburger meer wenst te zijn, zie www.alfarhan.org/archives/3.
52 Zie onder ‘ﻒﻳﺮﻌﺗ’, www.alfarhan.ws/?page_id=2.
53 Zie het motto in de kopregel van zijn oude blog (www.alfarhan.org).
situatie vormen Koran en soenna de grondwet en hebben overheid en ÝulamÁÞ (de aan het koningshuis gelieerde geestelijken) daarmee het alleenrecht op het uitvaardigen van wetten en regels. Een grondwet daarentegen zou de rechten en plichten van álle burgers garanderen. Al-Farhans ideaal is een burgermaatschappij waarin burgers met elkaar zijn verbonden in netwerken, betrokken zijn bij publieke aangelegenheden, invloed hebben op het bestuur en tolerant zijn ten opzichte van elkaars standpunten.55
Fouad al-Farhan waardeert dat er in Saoedi-Arabië de afgelopen jaren op een aantal gebieden al stappen zijn gezet om noodzakelijke hervormingen door te voeren: corruptiebestrijding, hervorming van het rechtsstelsel, ontwikkeling van het onderwijs, ruimere vrijheid van meningsuiting, het debat over de positie van vrouwen, verbetering van huisvesting en
infrastructuur. De punten waarop de Saoedische overheid volgens hem nog steeds tekortschiet zijn politieke hervormingen, hervorming van de gezondheidszorg en de bestrijding van
werkloosheid en armoede.56
Al-Farhan beschouwt contacten met het Westen als een positieve ontwikkeling, omdat hij het Westen ziet als inspiratiebron voor politieke hervormingen. Hij is blij met de grote
hoeveelheid jonge mensen in Saoedi-Arabië en juicht het grote aantal studenten dat in het buitenland studeert toe. Hij moedigt hen aan om in het buitenland het contact met de
maatschappij daar aan te gaan en kennis te maken met westerse waarden als de rechtsstaat en democratie, zodat ze als ze terugkomen ook werkelijk iets kunnen bijdragen aan de opbouw van een Saoedische burgermaatschappij.57
Vrijheid van meningsuiting
In zes van de negen onderzochte berichten refereert Al-Farhan aan het recht van burgers op vrijheid van meningsuiting (Îurriya al-taÝbÐr). Al-Farhan beschouwt vrijheid van
meningsuiting als een van de fundamentele rechten van Saoedische burgers. Met instemming citeert hij collega-publicist Al-Rotayyan, die schrijft over het recht van zijn kinderen om te mogen dromen en hun dromen te uiten.58
55 Zie ‘!لوﺎﻔﺘﻠﻟ ﻲﻧﻮﻋﺪﺗ ﺔﻳدﻮﻌﺴﻟا ﺎﻨﻨﻃو ﻲﻓ ثﺪﺤﺗ ﺔﻴﺑﺎﺠﻳإ رﻮﻣأ ةﺮﺸﻋ’, 14 mei 2010 en ‘ ؟ﻞﻄﺒﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا مأ ،ﻪﺋﺎﺘﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا ،ﻪﺸﺑﺪﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا 11
ﻦﻴﻳدﻮﻌﺴﻟا تﺎﺜﻌﺘﺒﻤﻟاو ﻦﻴﺜﻌﺘﺒﻤﻠﻟ ﺔﺤﻴﺼﻧ ’, 14 juni 2010.
56 Zie het bericht ‘ لوﺎﻔﺘﻠﻟ ﻲﻧﻮﻋﺪﺗ ﺔﻳدﻮﻌﺴﻟا ﺎﻨﻨﻃو ﻲﻓ ثﺪﺤﺗ ﺔﻴﺑﺎﺠﻳإ رﻮﻣأ ةﺮﺸﻋ! ’ van 14 mei 2010.
57 Zie het bericht ‘ﻦﻴﻳدﻮﻌﺴﻟا تﺎﺜﻌﺘﺒﻤﻟاو ﻦﻴﺜﻌﺘﺒﻤﻠﻟ ﺔﺤﻴﺼﻧ 11 ؟ﻞﻄﺒﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا مأ ،ﻪﺋﺎﺘﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا ،ﻪﺸﺑﺪﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا’ van 14 juni 2010.
Bloggen is voor Al-Farhan bij uitstek een manier om zijn persoonlijke mening te uiten en die ter discussie te stellen. Deze discussie is wat hem betreft inherent aan vrije meningsuiting. De samenleving die hij voor ogen heeft is een pluralistische samenleving, een democratie, waarin iedereens mening telt; Al-Farhan verdedigt dan ook niet alleen zijn eigen recht op vrijheid van meningsuiting, maar ook dat van anderen met wie hij het niet per se eens is. Daarbij dient wel op een rationele manier van gedachten te worden gewisseld; scheldpartijen en moddergooien vindt hij ongepast.59
Het politieke systeem in Saoedi-Arabië oefent druk uit op de vrijheid van meningsuiting. Al-Farhan laakt een plan van het ministerie van Informatie om een registratieplicht in te voeren voor alle bloggers en internetforums. Hij beschouwt dit als een verlaging van het plafond van de vrije meningsuiting en ziet het als een stap terug in de trend van de staat om juist meer open te staan voor burgerlijke vrijheden.60
Al-Farhan signaleert dat de vrijheid van meningsuiting de laatste jaren in Saoedi-Arabië steeds meer is doorgedrongen tot standaard media als kranten en televisie. Een aantal zaken blijven taboe en staan garant voor arrestatie: steun aan de oppositie in Londen, steun aan al-Qaida en het beledigen of uitschelden van vooraanstaande politici (of leden van het
koningshuis). Verder is er een schemergebied met zaken die de ene keer wel en de andere keer niet leiden tot overheidsmaatregelen.61
Maatschappelijke kwesties
Al-Farhan wijst extremisme af. Volgens hem kunnen de plannen van al-Qaida en de Londense oppositie voor het omverwerpen van het regime alleen maar leiden tot een grote puinhoop à la Irak (de oppositie) of Talibanpraktijken (al-Qaida). Hij schrijft over het geval van Ahmed Qasim al-Ghamdi, de voormalig voorzitter van het Mekkaanse Comité ter Gebieding van de Deugd en ter Verbieding van het Verwerpelijke (hayÞat Þamr biÞl-maÝrÙf waÞl-nahy Ýan al-munkar), die moest opstappen omdat hij publiekelijk zijn steun voor de seksesegregatie introk. De man werd door zijn stamleden geëxcommuniceerd, terwijl ze geen afstand namen van een aantal stamleden die actief zijn bij al-Qaida. Voor Al-Farhan is het onbegrijpelijk dat
59 Zie ‘ﻞﻀﻓﻷا رﺎﻴﺨﻟا ..ﻦﻳوﺪﺘﻟا’, 12 mei 2010, en ‘قدﺎﻴﺒﻟا ﻦﻴﻔﻘﺜﻤﻟاو ﻦﻴﻴﻤﻳدﺎآﻷا ﺾﻌﺒﻟ ﻞﺠﺨﻣو نﺰﺤﻣ لﺎﺜﻣ ..ﻲﺒﻴﺘﻌﻟا تﺎﻬﻨﺻ .د تﻻﺎﻘﻣ’, 26 mei 2010.
60 Zie ‘؟ ﺮﻴﺒﻌﺘﻟا ﺔﻳﺮﺣ ﻲﻓ ﺎﻨﻘﺣ ﻰﻠﻋ يﺪﻌﺘﻠﻟ مﻼﻋﻹاو ﺔﻓﺎﻘﺜﻟا ةرازو ﻂﻄﺨﺗو يﻮﻨﺗ ﻞه : ﺮﻄﺨﻟا ﺲﻴﻗاﻮﻧ قﺪﺗو ﺎﻨﻈﻗﻮﺗ ﻲﻠﻔﻳﻮﻘﻟا نﺎﻤﻳإ’, 13 mei 2010.
zijn eigen stam (hij is zelf ook een Ghamdi) seksevermenging blijkbaar een groter kwaad vindt dan de moorden en gruweldaden van al-Qaida.62
Al-Farhan heeft weinig waardering voor de islamitische geestelijken die de rechtspraak verzorgen en voor zeer conservatieve moslims, die volgens hem bekrompen zijn. Hij beschouwt democratie als de beste manier om te komen tot een maatschappij die volgens islamitische waarden is ingericht.
Al-Farhan is positief over de bespreekbaarheid van de rol van vrouwen in de samenleving. Hij vindt dat vrouwen meer kunnen dan alleen het huishouden en meer betrokken kunnen worden bij de maatschappij. Hij verwijst naar de praktijk in het Westen, waar (afgezien van morele excessen zoals halfnaakte vrouwen in discotheken) vrouwen een positieve bijdrage leveren aan de maatschappij. Hij vindt het belangrijk dat vrouwen ook in Saoedi-Arabië meer kunnen bijdragen aan de maatschappij en hoopt dat er de komende jaren in dat opzicht stappen gezet kunnen worden.63
3.2.3. Links
Fouad al-Farhan is spaarzaam met het gebruiken van links op zijn blog. Het enige blog op zijn blogroll is dat van zijn vrouw. Tweemaal beveelt hij een andere blogger aan en in één bericht staat een Youtubefilmpje van een medeblogger.
In een aantal berichten verwijst hij naar een artikel op de site van een krant of een andere nieuwssite, een aantal keren om zijn verhaal te ondersteunen en een aantal keer om de aanleiding voor zijn verhaal aan te geven. In alle gevallen gaat het om Arabischtalige nieuwssites, gericht op het Saoedische publiek en in handen van leden van de koninklijke familie.64
62 Zie het bericht ‘ لوﺎﻔﺘﻠﻟ ﻲﻧﻮﻋﺪﺗ ﺔﻳدﻮﻌﺴﻟا ﺎﻨﻨﻃو ﻲﻓ ثﺪﺤﺗ ﺔﻴﺑﺎﺠﻳإ رﻮﻣأ ةﺮﺸﻋ! ’ van 14 mei en dat van 28 mei: ‘ ﺔﺒﻠﻃ أﺮﺒﺘﻳ ﻞه ؟يﺪﻣﺎﻐﻟا ﻢﺳﺎﻗ ﻦﺑ ﺪﻤﺣأ ﻦﻣ وأﺮﺒﺗ ﺎﻤآ يﺪﻣﺎﻐﻟا ةﺮﻴﻤﻋ لﺁ ﺪﻤﺣأ ﻦﻣ ﺪﻣﺎﻏ ﺔﻠﻴﺒﻗ ﺦﻳﺎﺸﻣو ﻢﻠﻌﻟا’. In een interview met Robert Lacey noemt Al-Farhan de vijftien Saoedische kapers die deelnamen aan de aanslagen in New York op 11 september 2001 ‘wacko’s’, gestoorden. Als verklaring voor het feit dat ze zo zijn geworden wijst hij op de druk die de
Saoedische maatschappij mensen oplegt, door middel van een ‘rigide religie, stamverbanden, wetten, tradities, familie, politie en bovenal het onderdrukkende politieke systeem waarin je jezelf niet kunt uiten’. Zie Lacey 2009: 226-227.
63 Zie het bericht ‘ لوﺎﻔﺘﻠﻟ ﻲﻧﻮﻋﺪﺗ ﺔﻳدﻮﻌﺴﻟا ﺎﻨﻨﻃو ﻲﻓ ثﺪﺤﺗ ﺔﻴﺑﺎﺠﻳإ رﻮﻣأ ةﺮﺸﻋ! ’ van 14 mei 2010.
64 Al-Farhan linkt naar de site van satellietzender Al Arabiya en verder naar artikelen op de sites van Al Madina, Al Riyadh, Al Watan, Al Sharq al Awsat en Elaph.com.
Fouad al-Farhan is een actief twitteraar. Vrijwel dagelijks stuurt hij meerdere berichtjes de wereld in. Hij geeft updates over zijn dagelijkse bezigheden en wisselt berichtjes uit met vrienden en medebloggers. Hij reageert op de laatste nieuwsberichten en geeft links door van interessante artikelen of sites. Hij gebruikt Twitter ook om mensen erop te attenderen wanneer hij zelf iets nieuws op zijn blog heeft gezet. Ten slotte probeert hij via Twitter zijn netwerk in te schakelen, of mensen aan te zetten tot actie.65
Al-Farhan maakt op Twitter in tegenstelling tot op zijn blog regelmatig gebruik van Saoedisch dialect. Af en toe wisselt hij een berichtje uit in het Engels. Verder maakt hij gebruik van emoticons en woorden die in de context van chat en sms veel gebezigd worden.66
3.2.4. Taalaspecten en verhouding tot publiek
Fouad al-Farhan schrijft zijn blog in Modern Standaard Arabisch. Zijn berichten bestaan voor het grootste gedeelte uit tekst. Hij schrijft gestructureerd, en maakt regelmatig gebruik van bullets om zijn betoog overzichtelijk te maken.
Fouad al-Farhan schrijft zijn teksten in de ik-vorm en spreekt zijn publiek aan in de tweede persoon enkelvoud. Af en toe schakelt hij over naar de wij-vorm; hij gebruikt die om aan te geven dat hij spreekt namens de burgers van Saoedi-Arabië. De auteur identificeert zich hier met zijn lezers en spreekt hen aan als medeburgers, om zo verbondenheid te creëren en hen aan te sporen om zich met hem te scharen achter dezelfde zaak.67
65 Zo twittert Fouad al-Farhan terwijl hij bij Starbucks zit dat een jongen die daar werkt hem net benadert om hulp te vragen. De jongen komt uit Jemen en heeft een bepaald papiertje nodig om met een meisje te kunnen trouwen. Al-Farhan vraagt of er onder zijn Twittervolgers (ruim 3000 op 16-8-2010; meer dan 12.000 op 31-3-2011) iemand is die de arme jongen verder kan helpen.
66 Voorbeelden van chat/sms-uitdrukkingen: ‘لووووووﻮﻟ’, een transliteratie van de Engelse afkorting ‘lol’ = ‘laughing out loud’; gebruikt om aan te geven dat men iets grappig vindt, waarbij de de lengte van de ‘lol’ correspondeert met de mate van grappigheid. Een andere manier om plezier uit te drukken is ‘ﻪﻬﻬﻬﻬﻬﻬﻬه’, hetgeen staat voor een langgerekte lach. Het woord is verder zeer geschikt voor het aanleren van de verschillende schrijfwijzen van de letter ﻩ aan beginnende studenten Arabisch.
67 Typerend gebruik van de eerste persoon meervoud in combinaties als ﺎﻨﻌﻤﺘﺠﻣ (‘onze samenleving’), ﺎﻨﻗﻮﻘﺣ (‘onze rechten’) en ﺎﻨﻨﻃو (‘onze natie’). Zie bijvoorbeeld de berichten van 13 mei (‘ ﺲﻴﻗاﻮﻧ قﺪﺗو ﺎﻨﻈﻗﻮﺗ ﻲﻠﻔﻳﻮﻘﻟا نﺎﻤﻳإ
ﺮﻄﺨﻟا :
؟ ﺮﻴﺒﻌﺘﻟا ﺔﻳﺮﺣ ﻲﻓ ﺎﻨﻘﺣ ﻰﻠﻋ يﺪﻌﺘﻠﻟ مﻼﻋﻹاو ﺔﻓﺎﻘﺜﻟا ةرازو ﻂﻄﺨﺗو يﻮﻨﺗ ﻞه ’) en 14 mei 2010 (‘ ﻲﻓ ثﺪﺤﺗ ﺔﻴﺑﺎﺠﻳإ رﻮﻣأ ةﺮﺸﻋ لوﺎﻔﺘﻠﻟ ﻲﻧﻮﻋﺪﺗ ﺔﻳدﻮﻌﺴﻟا ﺎﻨﻨﻃو
! ’) op www.alfarhan.ws. Op zijn oude blog zijn veel meer gevallen te vinden waarin
Fouad al-Farhan op deze manier spreekt tot en namens de Saoedische burgers, zie bijvoorbeeld zijn bericht ‘(1) يدﻮﻌﺴﻟا ﻦﻳوﺪﺘﻟا ﻞﺒﻘﺘﺴﻣ’, 14 juli 2007, http://www.alfarhan.org/archives/8.
Door middel van het gebruik van de woorden ‘hier’ en ‘daar’ plaatst de auteur zichzelf in de ruimte, waarbij ‘hier’ staat voor Saoedi-Arabië en ‘daar’ voor het buitenland.
Fouad al-Farhan maakt geregeld gebruik van ironie en understatements, met name wanneer hij kritiek levert op personen of situaties. De voorwerpen van zijn kritische beschouwingen voorziet hij van kwalificaties als ‘vastgoedmafia’ of ‘schaapachtige studenten’.68
3.2.5. Reacties
Uit de reacties op het starten van zijn nieuwe blog blijkt iets van de status die Al-Farhan heeft in de Saoedische blogosfeer. Men noemt hem onder andere ‘licht aan de hemel van de
Arabische blogosfeer’, ‘aanvoerder der bloggers’, ‘onze leraar’, ‘de Saoedische burger’, ‘pasja’, ‘peetvader van het Saoedische bloggen’ en ‘held’. Een reageerder schrijft dat met de terugkeer van Al-Farhan ‘het leven is teruggekeerd en het bloed in de aderen van het
Saoedische bloggen’.69
Op de meeste berichten van Al-Farhan volgen enkele tientallen reacties. Uit de reacties blijkt dat hij een vaste kring van volgers heeft, die hem hogelijk waarderen. De eerste paar reacties op elk bericht zijn over het algemeen lovend en afkomstig van deze volgers, mensen die ongetwijfeld zijn blog in de gaten houden of hem via Twitter volgen. Ook de overige reacties zijn veelal instemmend of gaan verder in op wat hij schrijft. Een enkele keer klinken er kritische geluiden, die Al-Farhan in het kader van de vrije meningsuiting gewoon laat staan, zolang er beleefd gecommuniceerd wordt.
Interactie
Al-Farhan reageert ook zelf op de reacties onder zijn berichten. Hij bedankt mensen voor hun lof of gaat in op hun opmerkingen. Niet-onderbouwde kritiek negeert hij of pareert hij met een flinke dosis spot. De mogelijkheid om te reageren wordt ook aangegrepen door mensen over wie Al-Farhan blogt, bijvoorbeeld om hem te bedanken voor zijn aandacht. In een ander geval levert Al-Farhan stevige kritiek op een blog van ene dr. ÑunhÁt al-ÝUtaybÐ van de King
68 Zie de berichten van 14 mei (‘ لوﺎﻔﺘﻠﻟ ﻲﻧﻮﻋﺪﺗ ﺔﻳدﻮﻌﺴﻟا ﺎﻨﻨﻃو ﻲﻓ ثﺪﺤﺗ ﺔﻴﺑﺎﺠﻳإ رﻮﻣأ ةﺮﺸﻋ! ’) en 14 juni 2010 (‘ ،ﻪﺸﺑﺪﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا ؟ﻞﻄﺒﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا مأ ،ﻪﺋﺎﺘﻟا ﺚﻌﺘﺒﻤﻟا
11 ﻦﻴﺜﻌﺘﺒﻤﻠﻟ ﺔﺤﻴﺼﻧ
ﻦﻴﻳدﻮﻌﺴﻟا تﺎﺜﻌﺘﺒﻤﻟاو ’) op www.alfarhan.ws.
69 Zie met name de reacties op zijn bericht van 12 mei 2010 en op zijn profielpagina (www.alfarhan.ws/?page_id=2).
Saud University. Binnen een paar uur heeft de man zelf gereageerd, waarop Al-Farhan diens weerwoord onmiddellijk als update toevoegt aan zijn oorspronkelijke bericht.70
Al-Farhan maakt vaker gebruik van updates, die meestal bestaan uit aanvullingen met informatie die hij krijgt van reageerders. Een enkele keer roept Al-Farhan de lezers van zijn blog expliciet op om een reactie te geven. Uit de aanzienlijke hoeveelheid reacties die volgt, destilleert hij na een tijdje de waardevolle aanvullingen, die hij dan als update toevoegt aan zijn bericht.71
70 Reacties van mensen die zelf genoemd worden bijv. op 19 mei 2010 (‘نﺎﻴﻃﺮﻟا دﺎﻋ..’) en 26 mei 2010 (‘ د تﻻﺎﻘﻣ . ﻲﺒﻴﺘﻌﻟا تﺎﻬﻨﺻ
..
قدﺎﻴﺒﻟا ﻦﻴﻔﻘﺜﻤﻟاو ﻦﻴﻴﻤﻳدﺎآﻷا ﺾﻌﺒﻟ ﻞﺠﺨﻣو نﺰﺤﻣ لﺎﺜﻣ ’). In de reacties onder het bericht van 26 mei reageert Al-Farhan ook op ene Madjid die vindt dat hij een bedroevend kennisniveau heeft. Al-Farhan schrijft spottend: ‘Het spijt me zo dat mijn kennisniveau je tegenvalt, Madjid, mijn hele leven al wil ik aan jouw verwachtingen voldoen – ook al weet ik niet wie je bent. Toen ik klein was droomde ik een keer over een oude van dagen met nobele trekken, die tegen me zei: Het belangrijkste in jouw leven moet zijn, mijn zoon, om te voldoen aan de verwachtingen van een zekere Madjid en te zorgen dat je hem niet teleurstelt. Nu mijn kennisniveau je tegenvalt kan ik ’s nachts niet meer slapen, en ik weet niet hoe ik verder moet leven / Ik hoop dat je je aanwezigheid hier wilt verlengen en misschien wil je me op een dag je zegen verlenen en tevreden over me zijn.’ De
woordenwisseling met Madjid draait uit op een scheldpartij, waarop Al-Farhan de mogelijkheid om nog verder te reageren uitschakelt.
71 Zie het bericht van 14 mei 2010 (‘ لوﺎﻔﺘﻠﻟ ﻲﻧﻮﻋﺪﺗ ﺔﻳدﻮﻌﺴﻟا ﺎﻨﻨﻃو ﻲﻓ ثﺪﺤﺗ ﺔﻴﺑﺎﺠﻳإ رﻮﻣأ ةﺮﺸﻋ! ’), waarin Al-Farhan een toptien geeft van zaken in Saoedi-Arabië waar hij blij mee is. Het tiende punt laat hij open, met de vraag aan de lezer om hier zelf iets in te vullen.