1.5.2.1 RUIMTELIJKE VISIE VOOR LANDBOUW, NATUUR EN BOS; REGIO KUST-POLDERS-WESTHOEK
Hierin wordt volgende ruimtelijke visie weergegeven voor deelruimte IJzer- en Handzamevallei:
1. Water als structurerend element in overstroombare graslanden en moerassen met landbouw als nevengeschikte of ondergeschikte functie - Het geheel van de IJzervallei als inundatiesysteem, de vallei van de Handzame en de valleien van Poperingse vaart, Kemmelbeek, Ieperlee en Martjevaart-Sint-Jansbeek, aansluitend op de IJzervallei vormt een gaaf aaneengesloten valleilandschap gevormd door een overstromingsgebied met natuurrijke graslanden.
- In de IJzervallei en de benedenloop van de toestromende zijbeken wordt extensieve landbouw (met recreatief medegebruik) voorgesteld. In de IJzervallei stroomopwaarts van Fintele zal de landbouw een eerder natuurondersteunende en landschapsverzorgende taak opnemen.
- Nieuwe landbouwbedrijven en uitbreiding van grondloze landbouwbedrijven zijn niet toegelaten. Voor bestaande grondgebonden landbouwbedrijven moeten voldoende bestaansmogelijkheden gegarandeerd worden. Landbouwgebruik dat afgestemd is op het valleisysteem wordt ondersteund.
- De ecologisch meest waardevolle elementen die voorkomen in de valleigebieden, zoals kleiputten met open waters en moerasvegetaties, moeten als natuurcomplex versterkt worden.
- De natte permanente graslanden met hun microreliëf, slotennetwerk en historisch waardevolle geometrische percelering bezitten een belangrijke ecologische kwaliteit van internationaal belang die gevrijwaard moet worden. Waar mogelijk worden akkers omgevormd naar grasland. Bebouwing in de winterbedding van de valleien is verboden. Ook de komgronden en de grote akker- en weidecomplexen op de linkeroever van de IJzer moeten bouwvrij gehouden.
- Het zicht van op de valleiranden naar de vallei moet gevrijwaard worden. De aanwezige bomenrijen langs IJzer en Poperingse Vaart dienen behouden te blijven en zelfs hersteld om deze structurerende elementen te benadrukken in het landschap. Er zijn mogelijkheden voor de ontwikkeling van broekbos langs de IJzer. Bij de Nieuwe Stede zijn mogelijkheden voor bos- of natuurontwikkeling. Ook op de overgang van de IJzerbroeken naar het hoger gelegen gebied is bebossing van een beperkt aantal voormalige akkers en geëffende graslanden aan te bevelen om de zwakke bosstructuur te versterken. In de nabijheid van Diksmuide kunnen bijkomende bosstructuren een functie als randstedelijk groen opnemen.
- Om de open-ruimtecorridor en de visuele relatie tussen de zandstreek en de zandleemstreek (tussen de Handzamevallei en de randhellingen van de Rug van Westrozebeke) te behouden, wordt in deze zone geen bijkomend bos voorzien en wordt bijkomende bebouwing vermeden.
- De belangrijke ruimtelijk structuurbepalende waterverbindingen (de IJzer, het kanaal Plassendale-Nieuwpoort, het kanaal Nieuwpoort, het kanaal Veurne-Duinkerken, de Lovaart, Kanaal Ieper-IJzer) bieden mogelijkheden voor recreatief medegebruik binnen de randvoorwaarden gesteld door het natuurbehoud.
- De waterlopen moeten kunnen blijven functioneren voor afwatering, bevloeiing en berging en worden waar mogelijk natuurtechnisch ingericht, zodat de oevervegetatie
voor het vrijwaren van een goede waterkwaliteit, onder meer in functie van de drinkwaterproductie.
- De valleirand van zowel IJzer- als Handzamevallei is een markante terreinovergang die in het landschap duidelijk herkenbaar moet blijven of versterkt door kleine landschapselementen. De visuele relatie tussen de zandstreek en de zandleemstreek (tussen de Handzamevallei en randhellingen van de Rug van Westrozebeke) moet bewaard blijven. De typische dorpen en kasteelparken die op de polderrand liggen, hebben een cultuurhistorisch belang. Het architecturale en groene karakter dient als dusdanig geconserveerd te blijven.
- Het concept is van toepassing op volgende gebieden:
20.1 vallei van de IJzer en de Poperingse Vaart stroomopwaarts van Fintele 20.2 IJzerbroeken en vallei van de IJzer tussen Fintele en Diksmuide 20.3 vallei van de Handzamevaart stroomopwaarts van Esen-Vladslo 20.4 vallei van de Handzamevaart stroomafwaarts van Esen-Vladslo 20.5 vallei van de Kerkebeek-Houtensluisvaart
20.6 vallei van de Vladslovaart-Kasteelbeek-Molenbeek
2. Groot natuurcomplex in de IJzer- en Handzamevallei
- Een aantal structuurbepalende wateroppervlakken, moerassen en natte graslanden en omgeving bieden een potentieel voor het behoud en de ontwikkeling van watergebonden natuur- en landschapswaarden in combinatie met de waterbeheerfuncties. Het complex van de Blankaart is prioritair voor natuur bestemd.
- Het concept is van toepassing op volgende gebieden:
21.1 natuurcomplex van de Blankaart
21.2 natuur- en weidecomplex Reningse broeken 21.3 natuur- en weidecomplex Merkembroek 21.4 natuurcomplex Westbroek
21.5 natuurcomplex Eversam
21.6 broeken van de Handzamevallei in de omgeving van Barisdam-Amersveldbroek
21.7 aaneenschakeling van natuurcomplexen stroomopwaarts van Eversam
1.5.2.2 PROVINCIAAL RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN WEST-VLAANDEREN
De bestendige deputatie van de Provincie West-Vlaanderen heeft op 6 december 2001 het provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen (PRS) goedgekeurd. Het plan werd op 6 maart 2002 door de bevoegde minister goedgekeurd.
In de bestaande ruimtelijke natuurlijke structuur van West-Vlaanderen wordt de IJzervallei als structuurbepalende riviervallei aangeduid.
In het PRS wordt de provincie opgedeeld in deelruimtes. Die deelruimtes zijn gebaseerd op gemeenschappelijke potenties, knelpunten en identiteit en kunnen elkaar overlappen. Het projectgebied in dit beheerplan is gelegen in de deelruimte:
Heuvel-IJzerruimte. De visie voor dit gebied is dat de dynamische grondgebonden landbouw en de natuurlijke structuur in deze deelruimte een belangrijke plaats innemen. Deze ruimte biedt tevens plaats aan gedifferentieerde toeristisch-recreatieve plattelandsontwikkeling.
In de gewenste ruimtelijke structuur worden enkele elementen als bepalend voor deze ruimte en het bijbehorende beleid aangeduid. Hiertoe behoort een natuurlijke structuur (IJzervallei) als drager van toerisme en recreatie. Beleidsopties voor dit gebied zijn het versterken van de natuurlijke componenten in relatie met toeristisch-recreatief medegebruik en het ondersteunen van de landschappelijke kwaliteit.
1.5.2.3 GEMEENTELIJKE RUIMTELIJKE STRUCTUURPLANNEN
Poperinge
De IJzervallei en de beekvalleien worden in het GRS aangeduid als dragers van de ecologisch-landschappelijke structuur.
De IJzervallei en de verschillende beekvalleien moeten beschouwd worden als ruimtelijk structurerende elementen van het buitengebied. Ruimtelijk structurerend betekent dat zij het richtinggevend kader zijn voor de gewenste ontwikkelingen van de functies in het buitengebied als natuur, landbouw en recreatie.
De IJzervallei wordt bovendien weerhouden als prioritair gebied voor natuur. Het zijn gebieden waar de natuurfunctie bovengeschikt is aan de andere functies en natuur als hoofdgebruiker voorkomt, of waar dit op termijn gewenst is. De andere functies zijn bijgevolg ondergeschikt of maximum nevengeschikt aan de natuurfunctie. Het beleid dat de gemeente wenst te voeren in de prioritaire gebieden voor natuur is gericht op de ruimtelijke ondersteuning van het behoud en de verdere ontwikkeling van de huidige biologische waarde of het herstel en de ontwikkeling van een hogere biologische waarde. Dit houdt ruimtelijke randvoorwaarden in voor het behoud, het herstel en de ontwikkeling van de aanwezige biotopen. Om de biologische waarde en samenhang ruimtelijk te ondersteunen zal het gemeentelijk beleid het niet bebouwd karakter in stand houden.
Alveringem
De gemeente Alveringem beschikt momenteel niet over een een goedgekeurd Ruimtelijk Structuurplan.
Vleteren
De IJzerbroeken worden aangeduid als één van de drie open ruimte-gebieden op het grondgebied van Vleteren. De IJzerbroeken worden volgens de volgende principes verder ontwikkeld:
De IJzer als natuurlijk structurerend element: De IJzervallei vormt een gaaf aaneengesloten valleilandschap met natuurlijk graslanden. De meest ecologisch waardevolle elementen die hier voorkomen worden versterkt als natuurcomplex. Het betreft hier het natuurcomplex Eversam en Westbroek.
Daarnaast biedt de IJzer mogelijkheden voor toeristisch-recreatief medegebruik.
zijn niet toegelaten.
Geen ruimte voor bedrijvigheid: Nieuwe bedrijven dienen zich te vestigen op een lokaal bedrijventerrein. De verdere ontwikkeling van zonevreemde bedrijven gelegen binnen dit gebied is niet wenselijk. Er dient geopteerd voor herlokalisatie naar een lokaal bedrijventerrein.
Bestaanszekerheid voor zonevreemde woningen: In de IJzerbroeken komen verspreid solitaire zonevreemde woningen voor. De gemeente wenst aan deze woningen minstens de ontwikkelingsperspectieven toe te kennen zoals voorzien in de huidige wetgeving op bovenlokaal niveau in verband met zonevreemde woningen, toegekend. Een ruimere mogelijkheid wordt geboden in geval van vernietiging bij overmacht, waarbij herbouw van de woning mogelijk is binnen het het bestaan volume.
Lo-Reninge
Het GRS duidt de IJzer, Lovaart, Kemmelbeek en kanaal Ieper-IJzer aan als de dragers van de natuurlijke structuur. Zij vormen de groene hoofdcorridors waar de hoofdfunctie natuur is.
Aan de IJzervallei wordt volgende visie gekoppeld: De bestaande graslanden met hun microreliëf en slotennetwerk blijven behouden en waar mogelijk worden akkers omgevormd naar grasland. Het gebied vervult haar rol als waterberging. Er is geen plaats voor nieuwe bebouwing. Waterlopen worden waar mogelijk natuurtechnisch heringericht, waardoor de oevervegetatie volop kansen krijgt.
In de overgang tussen de IJzerbroeken en het hoger gelegen gebied is de bebossing van een klein aantal voormalige akkers of geëffende graslanden aan te bevelen om de zwakke bosstructuur te versterken.
Bovendien worden de IJzer, Lovaart en het Kanaal Ieper –IJzer ook aangeduid als toeristisch-recreatieve dragers binnen Lo-Reninge en de Westhoek. Het gaat hier hoofdzakelijk om watergebonden recreatievormen zoals kajakken, pleziervaart, hengelsport, …
Houthulst
De gemeente Houthulst beschikt momenteel niet over een een goedgekeurd Ruimtelijk Structuurplan.
Diksmuide
De IJzervallei, de Handzamevallei en omgeving Knokkebrug worden aangeduid als natuurverwevingsgebieden van bovenlokaal belang. Voor deze gebieden wordt de gewenste ontwikkelingsrichting als volgt geformuleerd:
“Deze gebieden behoren tot het raamwerk van het landelijk gebied van Diksmuide - ze zijn laagdynamisch van aard -. Het zijn gebieden waar de functies natuur en landbouw nevengeschikt zijn aan elkaar. Natuur en landbouw komen er gedifferentieerd voor. Ook in de toekomst wordt in deze gebieden voor verweving gekozen. Ze bezitten momenteel een matige biologische waarde en een duurzame instandhouding van specifieke ecotopen kan gegarandeerd worden. Om de verweving
bebouwd karakter en het kenmerkend abiotisch en biotisch milieu te behouden en te versterken.”
Voor deze gebieden vermeldt de gewenste landschappelijke structuur het behouden en versterken van het oud cultuurland. Dit betekent een open landschap dat gekenmerkt wordt door een kleinschalige perceelsstructuur bestaande uit gras- en weilanden en dat doorsneden wordt door een fijnmazig slotenstelsel.
Gebiedsgerichte opties voor het lokale beleid:
Het behouden van gras- en weiland staat voorop.
De kleinschaligheid van gras- en weilanden wordt behouden (in een ruime strook rond de IJzer ten noorden van Diksmuide) en hersteld in de overige gebieden van het oud cultuurlandschapBehoud van de stiltefunctie van de open ruimte. Dit betekent het weren van harde en/of luidruchtige activiteiten.
Weren van elke vorm van niet-agrarische bebouwing (behoudens de mogelijkheden voor het bestaand woningpatrimonium.
Geen nieuwe agrarische bedrijven en enkel beperkte uitbreidingen van bestaande mits inkadering in het landschap.
Zachte extensieve recreatie is mogelijk.
Landbouw als beheerder van de open ruimte.
Beplantingen en specifieke vegetaties beschermen en versterken.
Agrarisch natuurbeheer stimuleren.
Bestaande inplantingen van allerlei gebouwen moeten geïntegreerd worden in het landschap.
Voor het gebied “Het natuurreservaat ‘Blankaart’ en haar nabije omgeving” worden volgende beleidsopties geformuleerd:
Behoud van de stiltefunctie van de open ruimte. Dit betekent het weren van harde en/of luidruchtige activiteiten.
Weren van elke vorm van (nieuwe) bebouwing.
Beschermen en uitbreiden van de bestaande bossen; natuurgericht beheer.
Zachte extensieve recreatie is mogelijk in functie van natuurbeleving (vb.
wandelen, fietsen).
Kortemark
Het GRS vermeldt dat de Handzamevallei en de vallei van de Krekelbeek als polderintrusie de grootste betekenis hebben voor natuur en landschap. Naar deze ruimte gaat dan ook vanuit de verschillende overheidsniveau’s de grootste aandacht op het vlak van natuur. Het Vlaamse Gewest is de belangrijkste initiatiefnemer voor het deel van de Handzamevallei ten westen van Handzame. De gemeente zelf zal zich dan ook beperken tot flankerende maatregelen, zoals de zorg voor het behoud of de aanplant van landschapselementen.