Resultaten fieldresearch

Het fieldresearch bestaat uit twee onderdelen: de open interviews en het

observatieonderzoek. In dit hoofdstuk worden van beide onderzoekmethodes de resultaten gepresenteerd.

4.1 Resultaten open interviews

Door middel van acht open interviews met professionele eindredacteuren en meercamera-regisseurs is informatie vergaard om de praktische werkverhouding tussen de eindredacteur en regisseur te duiden. (zie tabel 2: Respondenten open interviews) Vier van hen werken als meercamera-regisseur, de overige vier zijn eindredacteuren. In dit hoofdstuk zullen aan de hand van de methodematrix (zie bijlage I) een aantal deelvragen beantwoord worden door middel van de vergaarde informatie uit de open interviews. De uitgeschreven interviews en analysetabel zijn als bijlagen IV tot en met VII aan dit rapport toegevoegd. Bijlage II bevat een door de onderzoeker gemaakte making-of van de grootste live-registratie uit de Nederlandse televisiegeschiedenis: de inhuldiging van Willem-Alexander. Hierin zijn geschetste voorbeelden van respondenten terug te zien.

4.1.1 Hoeveel invloed heeft de cameravoering bij een live-registratie op de journalistieke inhoud?

Met de heersende beeldcultuur interpreteert de kijker een shot sneller dan tijdens de printcultuur van vroeger. (zie §3.2) Men is gewend geraakt aan de

televisiecamera´s die de werkelijkheid interpreteren. Een camera heeft niet het bewegelijke vermogen van het menselijk oog en kan dan ook niet alles

waarnemen. Daarom wordt er gezegd dat de camera de werkelijkheid interpreteert. Hetgeen in beeld gebracht wordt is het enige dat de kijker kan waarnemen en dus van groot belang. Daarnaast kan er snel of rustig tussen beelden geschakeld worden en kunnen structureel stille shots of juist bewegelijke shots worden gebruikt. Al deze elementen vallen onder het begrip cameravoering. (zie §3.2.1)

Het grootste deel van de professionals geeft aan dat de cameravoering van invloed is op de journalistieke inhoud.

‘Zodra we live op zender zijn dan wordt de cameravoering natuurlijk bepaald door de regisseur. Dus die bepaalt daadwerkelijk wat de kijker te zien krijgt. In die zin zou je kunnen zeggen dat de regisseur op dat moment het verhaal afmaakt of vertelt.’ (Gerben Bakker, 2015).

De cameravoering begint volgens meercamera-regisseur Jan de Roode eigenlijk met het aantal camera´s dat de regisseur tot zijn beschikking heeft: ’zeker met de evenementen die wij doen zijn het aantal camera’s erg bepalend voor de inhoud,’ (2015). Camera’s bieden namelijk mogelijkheden om een bepaalde situatie in beeld te brengen. Als er bij een situatie een camera geplaatst kan worden heeft het gelijk een bepaalde meerwaarde omdat deze situatie dan überhaupt in beeld gebracht kan worden. Daarnaast kan met de cameravoering ook de nadruk op zaken worden gelegd. Dit heeft dan ook invloed op de journalistieke inhoud van het programma.

‘Ik vond met de inhuldiging de handtekening belangrijk. Ik had daar ook de mogelijkheid om er een camera neer te zetten. Dat gaf in de voorbereiding een hoop gedoe maar goed dat was gelukt. De camera hing aan het plafond recht boven de handtekening. Het moment van die handtekening krijgt dan een bepaalde meer waarde. Als ik het niet gedaan had. Was de handtekening niet zo opgevallen en had deze minder waarde gehad. Nu is voor altijd, de

handtekening op beeld voorradig dus zal die ook bij een toekomstige abdicatie vaak gebruikt worden.’ (Jan de Roode, 2015). (zie bijlage II, Making-of

Inhuldiging Willem-Alexander)

Bij het medium televisie gaat het om de beelden, dus de manier van in beeld brengen speelt vanzelfsprekend een belangrijke rol. Met een shot kan een bepaalde boodschap worden overgebracht. Zo geeft eindredacteur Paul Vloon (2015) hiervan het voorbeeld van de eedaflegging van de koning uit 2013. (zie bijlage II, Making-of Inhuldiging Willem-Alexander)

’Bij zo’n shot van de eedaflegging maakt het heel erg uit, waar staat die

camera. Als de camera laag staat dan is het een statige koning. Als die camera hoog staat dan is het een nederige koning. Daarnaast heb je nog de kadering. Wie komen er allemaal nog meer in dat shot te staan? Nemen we daar alleen Máxima bij of nemen we alleen Willem-Alexander in beeld.’

De journalistieke inhoud hangt soms zeker ook af van de cameraposities. Wanneer de regisseur op een bepaalde plek een camera wil hebben, gaat de redactie na advies van de regisseur, bepalen welke elementen er aandacht verdienen. Jan de Roode (2015) bespreekt het volgende voorbeeld:

‘Koningsdag is daarvan een heel goed voorbeeld waar je te maken hebt met een vrij lange route waar langs camera’s komen te staan. Sommige camera’s komen op een plek te staan omdat ik dat gewoon mooi vind en ook omdat het een soort logistieke handigheid heeft. Als de camera op een hoek staat dan zie ik ze aan komen en kan ik ze langer volgen. Maar als hier bijvoorbeeld een mooi monument bij in beeld staat zeg ik tegen de eindredacteur ‘let wel op dat monument komt veel in beeld dus zoek even wat informatie over dat beeld op’. Dan krijgt het monument ook in de uitzending iets meer waarde.’

Met de cameravoering wordt ook een bepaalde sfeer van de uitzending neergezet. Dit hangt samen met het schakelen van het soort shots. Een debat is een zeer journalistieke live-registratie, maar de setting en cameravoering spelen volgens de professionals een grote rol in het verhaal van het debat. Meercamera-regisseur David Grifhorst (2015) geeft aan:

‘Een debat tussen twee partijleiders kun je in de regie heel anders laten overkomen. Elke keer nee-schudden in beeld brengen van de één, kan de ander zwakker maken. Dat geldt ook voor lachjes, evenwicht in hoe lang je mensen laat staan, of je ze ziet reageren op elkaar. Kortom, de balans moet goed zijn.’

Regisseur Martin de Groot (2015) voegt daar nog aan toe:

‘Het ritme van de uitzending en vooral de luistershots hebben veel invloed. Ik denk altijd die prater geloof ik wel die zit neutraal te praten, maar degene die luistert en reageert, al zit die maar te lachen of afkeurend te kijken of heftig nee te schudden dat zegt meer dan dat die ander zegt.’

De professionals constateren de laatste jaren ook een verandering in de cameravoering. Meercamera-regisseur Eduard Huis in t’Veld (2015) merkt op:

‘In de televisiewereld is het nu ook zo dat het tempo vele malen hoger is. Als je beelden van 10 à 15 jaar geleden naast beelden van het heden ten dagen legt dan zie je dat het tempo van schakelen en dus ook van de uitsneden heel snel wisselen. In heel hoog tempo komt alles voorbij.’

In dat hoge tempo probeert een regisseur met de cameravoering altijd een verhaal te vertellen.

‘Over het algemeen bedenk ik mij wat het volgende shot moet worden tijdens het shot dat actueel is, wat op dat moment voor staat en uitgezonden wordt. Dan ben ik al bezig met wat het volgende shot wordt en dat heeft alles te maken met de uitsnede, de intensiteit van het shot en wat ik daarmee wil vertellen. Ik probeer altijd met mijn shots een verhaal te vertellen. Dat hopelijk ook zo overkomt bij de kijker, maargoed het is dan aan mij om dat zo goed mogelijk te doen.’ (Eduard Huis In t’Veld, 2015).

Vergelijking 1: Resultaten open interviews deelvraag 2; Hoeveel invloed heeft de cameravoering