5.4 Workshops
5.4.3 Resultaten van de enquête
Tijdens de workshops is een schriftelijke enquête afgenomen. Om onderlinge beïnvloeding van de deel- nemers zoveel mogelijk te voorkomen zijn de enquêtevragen aan het begin van de workshops beantwoord. Hieronder volgt een toelichting op de resultaten. Er is onderscheid gemaakt tussen de volgende blokken van vragen:
- Ervaringen tot nu toe - Normstelling 2006
- Normstelling 2007 en verder
De vragen zijn binnen het projectteam opgesteld en zijn gebaseerd op ervaringen met eerdere workshop- sessies en expertkennis.
Ervaringen tot nu toe
Het eerste deel van de enquête bevat vragen over de ervaringen die de telers tot nu toe hebben met het nieuwe systeem. De resultaten zijn weergegeven in Figuur 6 t/m 8.
Het nieuwe systeem blijkt redelijk duidelijk te zijn (Figuur 6). Bijna een kwart van de deelnemers vond het systeem onduidelijk. Dit betrof vooral bloembollentelers en een enkele groenteteler. Hun klacht betrof vooral de ingewikkelde regelgeving rond het gebruik van organische mest. Akkerbouwers vonden de regels in het algemeen duidelijk.
Is het nieuwe systeem duidelijk? 0% 20% 40% 60% 80% 100%
heel duidelijk duidelijk onduidelijk heel onduidelijk
Figuur 6. Resultaten enquêtevragen over ervaringen mestwetgeving tot nu toe: duidelijkheid.
Een meerderheid van 60% van de deelnemers vond het systeem ingewikkeld tot zeer ingewikkeld (Figuur 7). Genoemd werden het vele rekenwerk en de wetgeving rond groenbemesters en dubbelteelten. Daarnaast speelden praktische zaken, zoals het feit dat analyseresultaten van mestmonsters doorgaans pas beschik- baar komen, nadat de mest al is toegediend. Laatstgenoemd bezwaar geldt overigens niet specifiek voor het gebruiksnormenstelsel maar ook voor Minas.
Is het nieuwe systeem eenvoudig?
0% 20% 40% 60% 80% 100%
heel eenvoudig eenvoudig ingewikkeld heel ingewikkeld
Figuur 7. Resultaten enquêtevragen over ervaringen mestwetgeving tot nu toe: eenvoud.
Bijna de helft van de deelnemers zegt moeite te hebben om met het systeem te kunnen werken (Figuur 8). Anderen zeggen er wel mee te kunnen werken, maar hulp nodig te hebben van de bedrijfsadviseur. Sommigen vonden het systeem gecompliceerd, maar de meeste klachten betroffen de strenge normen, waaraan men slechts met grote moeite zegt te kunnen voldoen. Iemand verwoordde het als volgt: ‘De regels bepalen wat je moet doen, niet het landbouwkundig belang’. Men voelt zich bekneld door de
Kunt u met het systeem op uw bedrijf werken? 0% 20% 40% 60% 80% 100% heel gemakkelijk
gemakkelijk moeilijk heel moeilijk
Figuur 8. Resultaten enquêtevragen over ervaringen mestwetgeving tot nu toe: inpasbaarheid.
Hieronder volgt een opsomming van positieve en negatieve punten van het systeem zoals genoemd door de deelnemers.
Positieve punten:
- In principe een eenvoudig en logisch systeem
- Er hoeven geen formulieren meer te worden opgestuurd - Sluit aan bij de gewasbehoefte
- Bij meerdere teelten per jaar is er nu per teelt een norm - Door het systeem zijn de mestprijzen gunstig
Negatieve punten:
- Er is veel rekenwerk nodig
- Bij teelten over twee kalenderjaren is de berekening moeilijk
- Het systeem voorziet niet in calamiteiten, er kan geen N worden meegenomen naar een volgend jaar - De normen zijn over het algemeen te krap en soms niet actueel
- De gebruiksnormen houden geen rekening met het opbrengstniveau van de gewassen, in de veehouderij is dat wel het geval
- Het gebruik van organische mest wordt ontmoedigd - Er is geen ruimte meer om goede compost te maken - Er is weinig ruimte meer voor gebruik van schuimaarde
- Een goede verdeling van organische mest is bij lagere giften een probleem
- De analyseresultaten van de mestmonsters komen te laat beschikbaar en zijn slechts een benadering van de werkelijkheid
- Najaarsbemesting is niet meer mogelijk
- Een werking van 100% voor fosfaat uit organische mest is niet reëel
- De bodemvruchtbaarheid (organische stof, fosfaattoestand) is niet op peil te houden
- Een minimale groeiperiode van 10 weken voor groenbemesters (teneinde een N-gebruiksnorm te mogen inrekenen) is niet toepasbaar
- Er zijn geen mogelijkheden voor grondontsmetting in najaar bij teelt van boomteeltgewassen na maïs (vanwege verplichting vanggewas)
- Door het verbod op het scheuren van grasland, kunnen in het najaar geen (boomteelt)gewassen meer worden geplant (speelt bij pachten van nieuwe grond)
- Grondruil met veehouders wordt moeilijker - Extensivering wordt ontmoedigd
- De scherpe gebruiksnormen leiden tot een hoger gebruik van gewasbeschermingsmiddelen - Het systeem levert geen bijdrage aan de milieudoelstellingen
Normstelling 2006
De helft van de telers (vooral vollegrondsgroentetelers en akkerbouwers op lössgrond) vond de normen voor 2006 moeilijk tot heel moeilijk haalbaar (Figuur 9). Aangegeven werd dat met deze normen het voor hen gebruikelijke opbrengst- en kwaliteitsniveau niet kan worden gerealiseerd. In hun optiek is een optimale bemesting niet mogelijk. Anderen vonden het moeilijk dan wel onmogelijk om de bodemvruchtbaarheid op peil te houden.
Zijn de normen voor 2006 voor uw bedrijf haalbaar?
0% 20% 40% 60% 80% 100% heel gemakkelijk
gemakkelijk moeilijk heel moeilijk
Figuur 9. Resultaten enquêtevragen over normstelling 2006: haalbaarheid.
Mestprijs
In onderstaande tabel zijn de mestprijzen weergegeven zoals die door de deelnemers zijn opgegeven.
Tabel 24. Betaalde prijs voor de verschillende mestsoorten door de telers (in euro per ton, geleverd op
kopakker).
Mestsoort Najaar 2005/voorjaar 2006 Zomer 2006/najaar 2006
Vaste mest +7 tot +8 +7 tot +8
Drijfmest -5 tot +2 -15 tot -8
Kippenmest -6 tot -8
Compost 0 tot +8 0 tot +8
De meeste aanwezigen (80%) hebben veranderingen in hun organische bemesting doorgevoerd (Figuur 10). De helft heeft minder organische mest aangevoerd, maar er zijn ook bedrijven die juist meer organische mest zijn gaan gebruiken. Ook hebben sommigen een andere mestsoort gebruikt dan in 2005.
Bent u in 2006 andere mestsoorten gaan gebruiken? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Geen veranderingen
Minder org. mest gebruikt
Meer org. mest gebruikt
Andere org. mest gebruikt
Figuur 10. Resultaten enquêtevragen over normstelling 2006: hoeveelheid en soort mest.
Normstelling 2007 en verder
De overgrote meerderheid van de telers gaven aan de normen voor 2007 globaal tot goed te kennen (Figuur 11). Ruim 10% kende de normen niet.
Kent u de normen voor 2007?
0% 20% 40% 60% 80% 100% nee globaal ja
Figuur 11. Resultaten enquêtevragen over normstelling 2007 en verder: bekendheid.
Hoewel men de normen slechts globaal kende, verwachtten veel telers dat de normen voor 2007 veel moeilijker haalbaar zullen zijn dan die van 2006 (Figuur 12). Het aantal telers dat de normen gemakkelijk zegt te kunnen halen bedroeg slechts 20%, terwijl dit voor de normen van 2006 nog circa 50% bedroeg. In het algemeen zijn akkerbouwers optimistischer over de haalbaarheid van de normen dan vollegronds- tuinders.
Zijn de normen voor 2007 voor uw bedrijf haalbaar? 0% 20% 40% 60% 80% 100% heel gemakkelijk
gemakkelijk moeilijk heel moeilijk
Figuur 12. Resultaten enquêtevragen over normstelling 2007 en verder: haalbaarheid 2007.
Vrijwel alle deelnemers verwachtten dat een verregaande korting op de N-gebruiksnorm voor zijn bedrijf moeilijk tot zeer moeilijk haalbaar zal zijn (Figuur 13). Gevreesd wordt dat een dergelijk lage N-voorziening regelmatig zal leiden tot lagere opbrengsten en kwaliteitsverlies van de gewassen. Ook verwachtte men een sterke achteruitgang van de bodemvruchtbaarheid.
Is een korting van de stikstofgebruiksnorm van 20% voor N- gevoelige gewassen op uw bedrijf haalbaar?
0% 20% 40% 60% 80% 100% heel gemakkelijk
gemakkelijk moeilijk heel moeilijk
Figuur 13. Resultaten enquêtevragen over normstelling 2007 en verder: haalbaarheid aanscherping stikstof.
Ook een aanscherping van de P-gebruiksnorm wordt als problematisch ervaren (Figuur 14), hoewel men de gevolgen minder zwaar inschat dan een aanscherping van de N-gebruiksnorm. De meeste problemen worden voorzien door telers met fosfaatfixerende gronden en door telers die door de aangescherpte norm onvoldoende organische mest kunnen aanvoeren. In dat geval komt volgens hen de bodemvruchtbaarheid in
Is een fosfaatgebruiksnorm van 80 kg/ha op uw bedrijf haalbaar? 0% 20% 40% 60% 80% 100% heel gemakkelijk
gemakkelijk moeilijk heel moeilijk
Figuur 14. Resultaten enquêtevragen over normstelling 2007 en verder: haalbaarheid aanscherping fosfaat.