In deze paragraaf wordt nagegaan in hoeverre de berekende effecten van de maatregelen op de arbeids- opbrengst afhangen van de gehanteerde uitgangspunten. Tabel 17 geeft een overzicht van de uitkomsten.
Tabel 17. Resultaten gevoeligheidsanalyse. De arbeidsopbrengst per maatregel is vet weergegeven, de
gevoeligheden per maatregel zijn cursief. Alle bedragen in euro’s als absolute afwijking van de arbeidsopbrengst in de basis 2009.
Maatregel en gevoeligheid Zand 15.000 kg melk per ha Zand 20.000 kg melk per ha Klei 16.000 kg melk per ha Veen 11.000 kg melk per ha
Verscherpen normen 2009 bij prijs mestafvoer €8 per m³
- 1800 - 200 + 400 +400
prijs mestafzet €8 per m³ in 2006 en €12 per m³ in 2009 (+50% in 2009)
-3400 -3500 -1800 +400
Eiwitarm voeren met perspulp - +2100 - +800
20% hogere prijs perspulp - -100 - -800
Extra opslag perspulp nodig - +500 -300
Jongvee uitbesteden - +3300 +1400 -
Nog wel kosten jongveestal - -3900 -9000 -
Prijs mestafvoer + €5 per m³ - +6100 +4200 -
Tarief uitbesteden 20% hoger - -2500 -5800
5 ha meer grasland +200 -700 +1200 +200
Prijs mestafvoer + €5 per m³ +1700 +300 +3000 +200
20% hogere pachtprijs -500 -1400 +600 -500
Rekenen met gehaltes boer-boer-transport i.p.v. werkelijke gehaltes*
-700 -700 (X) +1600 +200 (≠)
Grotere mestopslag, betere benutting N in drijfmest
- -1200 -4400 -3100
Geen extra kosten mestopslag, wel betere benutting N in drijfmest
- +600 +200 +100
* Wanneer fosfaatafvoer <15% van fosfaatproductie uit dierlijke mest is, mag met 4,5 kg N/m³ en 1,9 kg P2O5/m³ gerekend worden
bij mest afvoeren. Bij (X) wordt niet aan de eis van <15% fosfaatafvoer voldaan. Bij (≠) is geen mestafvoer nodig.
Hieronder worden de uitkomsten puntsgewijs toegelicht. Hogere prijs mestafzet
- Wanneer de prijs voor mestafzet met 50% stijgt in 2009, daalt de arbeidsopbrengst op het zandbedrijf met 15.000 kg melk per ha niet met € 1600 extra t.o.v. 2006. Ook bij de andere twee bedrijven, waarbij mest moet worden afgevoerd (zand intensief en klei) daalt de arbeidsopbrengst fors wanneer de prijs voor mestafzet met 50% stijgt. In vergelijking met een situatie met gelijke prijzen, daalt de arbeids- opbrengst € 3300 (zand 20) en € 2200 (klei16) extra.
Eiwitarm voeren
- Eiwitarm voeren door een deel van het ruwvoer en het krachtvoer te vervangen door bietenperspulp is een aantrekkelijke maatregel, zowel bij het zeer intensieve bedrijf op zandgrond als op het gemiddeld intensieve bedrijf op veengrond. Bij deze maatregel is uitgegaan van een prijs van bietenperspulp van € 25 per ton. Wanneer deze stijgt naar € 30/ton is het toepassen van bietenperspulp niet meer aantrekkelijk.
- Bij het voeren van bietenperspulp is ervan uitgegaan dat er voldoende opslag aanwezig is op het bedrijf om deze op te slaan. Er is immers ook minder ruimte nodig voor ruwvoeropslag. Wanneer er echter een aparte opslag nodig is, is deze maatregel op het gemiddeld intensieve bedrijf op veengrond economisch niet meer interessant. Bij het zeer intensieve bedrijf op zandgrond is dat nog wel het geval.
Jongvee uitbesteden
- Jongvee uitbesteden is een aantrekkelijke maatregel. Uitgangspunt van de berekeningen is dat er geen kosten meer zijn voor de jongveestal. Blijft deze wel op het bedrijf aanwezig, dan is deze maatregel economisch niet meer interessant.
- Een ander uitgangspunt bij de berekeningen is een prijs voor mestafvoer van € 8 per m³. Stijgt deze met € 5 per m³, dan wordt uitbesteden van jongveeopfok nog aantrekkelijker in bedrijfssituaties, waarbij mestafvoer aan de orde is.
- Bij het uitbesteden van jongveeopfok is uitgegaan van een vergoeding van € 1,50 per dier per dag. Wanneer deze met 20% stijgt tot € 1,80 per dier per dag, is jongvee uitbesteden niet meer aantrek- kelijk. De effecten hangen dus sterk af van het contract dat hiervoor kan worden afgesloten. Bijpachten van extra grasland
- Het bijpachten van 5 hectare grasland heeft verschillende effecten. Wanneer het land kan worden benut voor beweiding, eventueel in combinatie met beheersgrond, dan kan het een voordeel opleveren. Moet al het land worden gemaaid, dan kan beter ruwvoer worden aangekocht. Neemt echter de prijs van mestafvoer toe met € 5 per m³, dan is grasland bijpachten ook voordelig in situaties zonder beweiding. - Bij een 20% hogere pachtprijs is 5 hectare grasland bijpachten op het vrij intensieve zandbedrijf en op
het gemiddeld intensieve bedrijf op veengrond ook niet meer aantrekkelijk bij beweiding. Dit is een gevolg van verlaging van het aandeel maïs in het rantsoen (zandgrond) en het grote ruwvoeroverschot (veengrond).
- Boer-boer-transport is mogelijk wanneer het bedrijf minder dan 15% van de P-productie moet afvoeren. Voordeel van boer-boer-transport is dat er geen bemonstering nodig is. Er mag dan gebruik gemaakt worden van de vaste forfaitaire normen voor het N- en P-gehalte van drijfmest. Deze optie is doorgere- kend in combinatie met de maatregel ‘bijpachten van extra grasland’ omdat in deze situatie de bedrijven eerder in aanmerking komen voor boer-boer-transport (er is hier minder mestafvoer nodig). Bij bedrijf zand15 wordt zowel bij de basis2009 als de variant met extra bijgepacht land aan de voorwaarden voor boer-boer-transport voldaan. Bedrijf zand20 voldoet hier bij geen van de twee varianten (basis2009 en bijpachten van extra land) aan, terwijl dit bij bedrijf klei16 alleen bij de variant met bijgepacht land het geval is. Bij veengrond is mestafvoer niet aan de orde.
Tabel 14 laat zien dat op bedrijf zand15 extra land bijpachten niet meer aantrekkelijk is bij de regels van boer-boer-transport. Dit komt omdat de regeling voordeliger is voor de basissituatie in 2009 dan voor de variant met bijgepacht land. Bij de basis 2009 moet meer mest worden afgevoerd. Het wegvallen van de bemonsteringskosten telt dan zwaarder dan bij de variant met bijgepacht land, waarbij minder mestafvoer nodig is. Ook is het werkelijke P-gehalte bij de basis 2009 lager dan de forfaitaire waarde bij boer-boer-transport, terwijl bij de variant met extra bijgepacht land het werkelijke P-gehalte dichter bij de forfaitaire waarde ligt. Bij bedrijf klei16 is alleen bij de variant met extra bijgepacht land boer-boer-trans- port mogelijk. De voordelen van lagere bemonsteringskosten en iets lagere mestafvoer gelden dan alleen voor deze variant en niet voor de basis. Daardoor is boer-boer-transport bij extra bijgepacht land op dit bedrijf wel voordelig.
Betere benutting drijfmest (extra mestopslag)
- De mestopslagcapaciteit vergroten en alle mest in het eerste deel van het groeiseizoen toedienen, leidt tot een sterk verlaagde arbeidsopbrengst. Is er op het bedrijf wel voldoende mestopslag aanwezig, dan levert dit wel een beperkt voordeel op. Op bedrijven waarbij het hele jaar wordt opgestald is het voordeel groter dan op bedrijven met beweiding, doordat in het eerstgenoemde situatie meer mest in de opslag terechtkomt.