In deze paragraaf is per instrument benoemd op welke manier de data van het onderzoek is verzameld. Daarnaast komen de ethische aspecten en de validiteit en betrouwbaarheid aan bod.
36
Schriftelijke vragenlijsten leerkrachten van de school
Het onderzoek is geïntroduceerd door middel van het versturen van een e-mail naar medewerkers van de school, maar ook door middel van gesprekken in bijvoorbeeld de koffiekamer tijdens een pauze. Er is duidelijk vermeld waar de resultaten van de
vragenlijsten aan bijdragen, namelijk een onderzoek voor de school met een bijpassend beroepsproduct. De onderzoeker heeft vermeld dat de vragenlijst gericht is op de leerkrachten van de middenbouw en de ouders van de leerlingen die hiertoe behoren.
Enquêtes ouders van de leerlingen
De ouders zijn op de hoogte gebracht van het onderzoek door middel van een stukje in de nieuwsbrief. Hierin is een introductie van het onderzoek gegeven, de onderzoeker heeft zich voorgesteld en er is kort vermeld waar de enquêtes toe leiden (Nuys, Ex, Collignon, Koerhuis, & Warger, 2015).
Het kan zijn dat ouders de enquête niet kunnen lezen of begrijpen, daarom is er verteld dat de onderzoeker kan helpen met invullen of er is gevraagd of de ouder iemand kent die zou kunnen helpen, bijvoorbeeld een goede kennis of buurman. Er is een uiterlijke inleverdatum voor de enquêtes genoemd. De naam van de leerling is afgevinkt op een klassenlijst
wanneer de ouder de enquête heeft meegenomen.
In de enquêtes is duidelijk beschreven dat de respondenten anoniem bijdragen aan het onderzoek en dat er vertrouwelijk met de gegevens wordt omgegaan (Baarda, 2009).
Interviews medewerkers van de school
De twee leerkrachten, de intern begeleider en de directrice van de school die betrokken zijn bij de interviews zijn benaderd via een e-mail of een gesprek op school. De onderzoeker heeft kort verteld wie zij is, waar het onderzoek toe leidt en wat de interviews daar aan bijdragen. De interviews hebben allemaal ongeveer een half uur geduurd. Er zijn individueel afspraken gemaakt met de te interviewen personen, op een tijdstip dat hen het beste
uitkwam. Ten slotte is er benoemd dat er opnamen zijn gemaakt tijdens de interviews. Deze opnamen zijn gebruikt voor het schrijven van een verbatim. Na het schrijven hiervan zijn de opnamen verwijderd. Bij het interview is benoemd dat het mogelijk is om de resultaten anoniem te verwerken. Niemand van de geïnterviewde personen had echter bezwaar tegen het benoemen van de functie (Nuys, Ex, Collignon, Koerhuis, & Warger, 2015).
Ethische aspecten
De privacy van de medewerkers van de school en de ouders van de leerlingen wordt
37
vragenlijsten en enquêtes zijn geen namen vermeld. Dit is op de enquêtes en vragenlijsten beschreven en voorafgaand aan de interviews is dit benoemd door de onderzoeker. De interviews zijn opgenomen, aan de hand hiervan is er een letterlijke tekst uitgeschreven. Daarna zijn de opnamen verwijderd. Er is voorzichtig en vertrouwelijk met de resultaten van de interviews, vragenlijsten en enquêtes omgegaan (Baarda, 2009).
Er is rekening gehouden met een kans op non-respons, dit is een bedreiging van de
representativiteit van de steekproef. Bij de interviews is er sprake van een volledige respons, alle geplande interviews zijn afgenomen. De respons bij de schriftelijke vragenlijsten die zijn uitgedeeld aan leerkrachten van de middenbouw is 50%, er zijn drie van de zes vragenlijsten teruggekomen. Bij de ouders van de leerlingen is er sprake van een respons van 35%. Er zijn 25 van de 71 enquêtes ingevuld (Baarda, 2009).
Validiteit en betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid is een voorwaarde voor validiteit, de geldigheid. Wanneer een meting niet betrouwbaar is, kan deze niet valide zijn. Daarentegen is het niet zo dat als een meting betrouwbaar is, een meting ook valide is. De ecologische validiteit is bij kwalitatief onderzoek relatief groot doordat een onderzoeker dicht bij de werkelijkheid blijft.
Het kan voorkomen dat er sociaal wenselijke antwoorden worden gegeven. De informatie kan dan niet valide zijn, maar wel betrouwbaar. De begrippen in de operationalisatietabel zijn alleen valide als ze meetbaar zijn (Baarda, 2009). De operationalisatietabel is terug te vinden in bijlage 2. Wanneer er wordt gekeken naar de betrouwbaarheid van het onderzoek is de dataverzamelingsmethode een belangrijk aspect. Er is gekozen voor het afnemen van interviews voor dit onderzoek. Het is hierbij van belang om aan te geven in welke context een interview plaatsvindt. De interviews hebben plaatsgevonden met leerkrachten, de intern begeleider en de directrice van de basisschool. Eén van de leerkrachten is ook de adjunct directeur. De interviews zijn verdeeld over meerdere dagen zodat er voor elke medewerker een geschikt moment kon worden gekozen, buiten de vaste werkzaamheden om. De interviews zijn afgenomen op een rustige plaats, in een kantoor of een leeg klaslokaal. Er is één medewerker per keer geïnterviewd (Baarda, 2009).
Wanneer er wordt gekeken naar de generaliseerbaarheid kan er gezegd worden dat de uitkomsten van dit onderzoek gelden of van belang zijn voor de medewerkers van de school, de ouders van de leerlingen en de leerlingen zelf. Bovenstaande medewerkers
38
3.5 Analyseplan
In deze paragraaf is beschreven hoe de data van het onderzoek is geanalyseerd. De analyse van de enquêtes is apart beschreven van de analyse van de interviews en de schriftelijke vragenlijsten.
De enquêtes zijn voortgekomen uit een operationalisatie van de begrippen uit de
veldonderzoeksvragen. De operationalisatietabel is toegevoegd in bijlage 8. De enquête begint met algemene vragen zoals het geslacht en de klas van de leerling. Daarna volgen vragen gericht op meningen en ervaringen.
Het boek ‘Enquêteren’ is toegepast voor het opstellen van de enquêtevragen en antwoordmogelijkheden (Baarda, de Goede, & Kalmijn, 2010).
Enquêtes ouders van de leerlingen
Het resultaat van de dataverzameling heeft veel gegevens opgeleverd. Bij kwantitatief onderzoek worden die gegevens vrijwel altijd digitaal verwerkt en geanalyseerd. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van het statistisch programma SPSS. Alle gegevens uit de gesloten enquêtevragen zijn hier ingevoerd. In ‘Variable View’ worden alle enquêtevragen ingevoerd. Alle verschillende antwoordcategorieën kunnen worden toegevoegd. Als alle gegevens erin staan, kunnen deze ingevoerd worden in ‘Data View’. Om de gegevens om te zetten in grafieken of tabellen is de volgende stap: Analyze - Descriptive Statistics –
Frequenties. Daar kan gekozen worden tussen de verschillende tabellen en grafieken, bijvoorbeeld een cirkeldiagram, een histogram of een tabel met het hele overzicht van de gegevens. De gegevens die bijdragen aan het beantwoorden van de deelvragen zijn in een grafiek geplaatst. Een groot deel hiervan is toegevoegd in het resultatenhoofdstuk.
Daarnaast wordt er in het resultatenhoofdstuk verwezen naar bijlage 6.2. In deze bijlage zijn alle tabellen van de gesloten enquêtevragen toegevoegd zodat alle gegevens te controleren zijn (Baarda, de Goede & van Dijkum, 2011).
Schriftelijke vragenlijsten leerkrachten van de school
Omdat er maar drie vragenlijsten zijn ingevuld door de medewerkers van de school zijn de gegevens hieruit met elkaar vergeleken en beschreven in het resultatenhoofdstuk.
Interviews medewerkers van de school
De interviews zijn eerst letterlijk uitgewerkt in een verbatim. Vervolgens is er begonnen met het zoeken naar open codes. Bij open coderen zijn labels verzameld die terug te vinden zijn in de antwoorden die gegeven zijn in de interviews. Daarna is er axiaal gecodeerd door terugkerende begrippen aan elkaar te koppelen en in categorieën in te delen. De volgende
39
stap is selectief coderen, de categorieën zijn gespecificeerd en ingedeeld op thema. Ten slotte is er gebruik gemaakt van een codeboom (Baarda, et al., 2013). Omdat in de vier interviews dezelfde vragen zijn gesteld, is ervoor gekozen om één codeboom op te stellen. Alle open codes uit de verschillende interviews zijn hierin verwerkt.
De codeboom bestaat uit verschillende selectieve codes, een voorbeeld hiervan is
‘ouderbetrokkenheid’. Onder een selectieve code vallen verschillende axiale codes zoals: ‘contact met ouders’, ‘schoolontwikkeling’, ‘informatievoorziening’ en ‘bevorderen
ouderbetrokkenheid’. Bij de axiale code ‘contact met ouders’ horen verschillende open codes, bijvoorbeeld ‘betrokkenheid van ouders thuis’ en ‘samenwerken school en ouders’.
De verschillende uitgeschreven interviews, oftewel verbatims en de codeboom zijn terug te vinden in de bijlagen (Baarda, 2009).
40
4. Resultaten
In dit hoofdstuk zijn de resultaten uit het veldonderzoek beschreven. Er is gebruik gemaakt van het afnemen van interviews, schriftelijke vragenlijsten en enquêtes om zoveel mogelijk ouders en medewerkers van de school te kunnen bereiken. Er zijn vier interviews afgenomen bij medewerkers van de school, twee leerkrachten uit de middenbouw, de intern begeleider en de directrice. Er zijn zes schriftelijke vragenlijsten uitgedeeld aan de leerkrachten uit de middenbouw die niet geïnterviewd zijn, hiervan zijn er drie ingevuld geretourneerd. Er zijn 71 enquêtes uitgedeeld aan ouders in de groepen 3, 4, 5 en 6, hiervan zijn er 25 ingevuld teruggekomen, dit is 35 procent. De respons is voldoende om de resultaten te kunnen uitwerken.