POST-RELEASE

Hoewel de meeste fans, zoals aangegeven, aanvankelijk vooral verwarring en ongeloof toonden met betrekking tot het Mass Effect 3 einde (of zich hoopvol op de Indoctrinatie Theorie stortten), was er een klein groepje (waarschijnlijk behorend tot de oorspronkelijke lekkage-klagers) onmiddellijk al heel erg kwaad en gefrustreerd. Naarmate de tijd vorderde (en meer mensen de gelegenheid hadden gehad Mass Effect 3 uit te spelen) kreeg deze boze harde kern steeds meer aanhang. Vooral na 13 maart groeide deze groep enorm, door de eerste officiële reactie van BioWare, die meer kwaad deed dan goed. Daarover dadelijk echter meer.

2.3.1RETAKEME3

Er ontstond namelijk ook al vrij snel (op 8 maart 2012) een georganiseerde tegenbeweging, genaamd Retake Mass Effect 3 (RetakeME3), die daadwerkelijk actie ondernam in plaats van enkel riep ‘erg kwaad’ te zijn. Zoals aangegeven behoorden de initiators hiervan waarschijnlijk tot de vroege groep klagers over het gelekte einde als gevolg van de space copies. De slogan van dit initiatief was “Demand a better ending to Mass Effect 3” , en kreeg de vorm van een goed doel om BioWare te tonen dat de beweging serieus genomen diende te worden. De donaties zouden uiteindelijk worden geschonken aan Child’s Play, een goed doel dat “seeks to improve the lives of children in hospitals around the world through the kindness and generosity of the video game industry and the power of play.” (Child's Play, 2003). RetakeME3 sprak zich vanaf het begin nadrukkelijk uit tégen het beledigen van BioWare of zijn medewerkers (hetgeen op het hoogtepunt van de klaaggolf veelvuldig gebeurde via de social media) door de community (de Mass Effect fans), en wilde enkel op beschaafde wijze aandacht genereren voor zijn streven en, zo mogelijk, een verandering bewerkstelligen. Binnen korte tijd had de officiële Engelse

Bijlage 2

20

Facebookpagina – er werden ook allerlei zusterpagina’s opgericht in overige talen – tienduizenden ‘likes’. Anno 17 mei 2013 staat de teller zelfs nog altijd op ruim 60.000 likes, hoewel de beweging inmiddels tot rust is gekomen (Demand a better ending to Mass Effect 3, 2012).

Op 22 maart 2012, slechts een ruime twee weken na de release van Mass Effect 3, bleek dat het initiatief al 80.000 Amerikaanse dollars had opgehaald van 4.127 donateurs (Inside Gaming Daily: Rubin, B.P., 2012). Toen werd, op verzoek van Child’s Play zelf, besloten om te stoppen met het inzamelen van geld voor het goede doel. De stichting werd inmiddels namelijk zo sterk geassocieerd met de RetakeME3-beweging dat sommige Mass Effect fans begonnen te denken dat ze daadwerkelijk betaalden voor de productie van een nieuw einde in het spel, in plaats van als symbolisch statement aan een goed doel. Dit zag Child’s Play logischerwijze niet zitten – hetgeen overigens weer een relletje op zich werd aangezien sommige fans hun geld terug wilden, maar dat valt buiten de scope van dit onderzoek. Wel valt in ieder geval te stellen dat de RetakeME3-beweging de georganiseerde en rationele- in plaats van emotionele tak was binnen de Mass Effect 3 klaaggolf, en wellicht zelfs een drijvende kracht erachter.

2.3.2SNELLE ONTWIKKELING KLAAGGOLF

Zoals aan de eerder geplaatste screenshots uit de vorige paragraaf te zien is, werden deze Tweets al zeer snel na de release van Mass Effect 3 gepubliceerd. Het bericht van Mike Gamble dateert bijvoorbeeld al van 8 maart 2012 – dezelfde datum dat de zojuist genoemde RetakeME3 beweging werd opgericht. Dit illustreert hoe razendsnel de onvrede over het ME3-einde kwam opzetten. Terwijl het spel in sommige continenten (zoals Europa) officieel nog niet eens uit was, waren sommige vroege vogels uit andere continenten hun messen al aan het slijpen als gevolg hun voltooiing ervan (of het kijken van het gelekte beeldmateriaal). Hierdoor ontstond een sneeuwbaleffect; zelfs fans die hun editie nog niet eens hadden voltooid konden amper om het rumoer over het (al dan niet gelekte) einde heen en vreesden daardoor het uitspelen van Mass Effect 3:

Tweakers.net forumdiscussie (GoT: Amanoo, 2012).

Sommige fans overwogen door hun vrees, als het gevolg van de snelle opkomst van klachten over het ME3-einde, zelfs te wachten met het uitspelen van Mass Effect 3, in de hoop dat BioWare daadwerkelijk het einde zou aanpassen:

Bijlage 2

21

Continuering van hierboven reeds gestarte Tweakers.net forumdiscussie (GoT: Amanoo, MazeMouse, 2012)

2.3.3EERSTE OFFICIËLE REACTIE BIOWARE

Terug naar de boze harde kern, genoemd aan het begin van deze paragraaf. Dit waren de fans die, los van de RetakeME3-beweging, de IT-ers en de verwarde groep fans in het algemeen, vooral op BioWare’s eigen forum (BioWare Social Network), YouTube en Twitter hun ongenoegen lieten merken – soms op basis van logica, soms puur emotioneel. Deze groep groeide gestaag na de release van ME3, maar werd eigenlijk pas echt groot nadat de eerste verwarring over (of zelfs de ontkenning van) het einde was bezonken, en er bovendien een eerste (verkeerde) reactie van BioWare kwam op 13 maart 2012. Casey Hudson, de al enkele malen aangehaalde Executive Producer van de Mass Effect franchise, gaf toen een interview aan de website Digital Trends waarin de ‘controversies’ van het spel besproken werden.

“What are your thoughts on the reaction to the game’s endings?

I didn’t want the game to be forgettable, and even right down to the sort of polarizing reaction that the ends have had with people – debating what the endings mean and what’s going to happen next, and what situation are the characters left in. That to me is part of what’s exciting about this story. There has always been a little bit of mystery there and a little bit of interpretation, and it’s a story that people can talk about after the fact.” (Digital Trends interview: Casey Hudson, 2012)

Bijlage 2

22

Deze reactie van BioWare, ongeveer een week na de release van Mass Effect 3 en evenveel dagen met klachten, viel op zijn zachts gezegd niet in goede aarde bij de fans. “Polarizing” werd door de fans vertaald als ‘lekker puh, het was ook gewoon onze bedoeling dat jullie het einde totaal niet begrepen’, hetgeen vooral de verwarde, om uitleg vragende fans (zie paragraaf 2.2.4) tegen de haren instreek. Het voelde voor deze fans alsof ze om hulp vroegen, maar in ruil daarvoor uitgelachen werden. Geen goede zet van BioWare; de klaaggolf explodeerde op dit punt echt doordat de oorspronkelijke verwarring omsloeg in woede:

“I find it entertaining he basically shrugs off the ending comment by saying he wanted it to be memorable. On their website’s forums, 97% of the people who played this game were angry with the ending. This is out of almost 40000 people so far. Nobody will remember the story, just that we were hoodwinked into a shoddy ending. The fact that he just plays if off like it doesn’t matter is incredibly arrogant. I highly doubt anybody will invest in a game trilogy again that was slighted by this. Sad really.” (Digital Trends article comments: rainb06, 2012)

“Reading the Director’s comment on the ending, I’m immediately struck by how much of a big fat liar he is. He should be ashamed for everything he has done in regards to the utterly terrible ending. All these years of investment into Shepard and his crew, only to be spat upon in the final 10 minutes of the game. I don’t think I can play another BioWare game after this… at least not one directed by this liar. Our choices in all the games made absolutely no difference to the end result. In fact the game punishes you for playing ME1 and ME2 by utterly ruining your enjoyment of the series. You [the director – red.] should be utterly ashamed of yourself. You ruined the franchise enjoyment of thousands of people because you thought you were being clever.” (Digital Trends article comments: Chnchn, 2012)

“Yeah we talk about the ending. We talk about how much we HATE it. Pompous a*hole. So you were going for turning your fans against Bioware? You were going for ruining 5 years worth of gaming? You were going for destroying our choices throughout the 3 games? You were going for pissing 37k+ fans (so far) off? Give me one damn reason I shouldn’t just throw this game in the damn river now.” (Digital Trends article comments: Dayton Partain, 2012)

“What in the hell kind of an answer is that to the ending? You basicly saying to the fans “screw 5 years of investment”, this our ending. Dont like it? To bad. What a massive disappointment, not to mention a slap no punch to the gut” (Digital Trends article comments: Ronnie Nielsen, 2012)

Vanaf dit moment namen de klachten de vorm aan van een lawine, en de klaaggolf begon exponentieel te groeien. Iets dat deze explosie bovendien stimuleerde, was dat Casey Hudson in hetzelfde Digital Trends interview van hierboven weer het belang van fan-feedback benadrukte – BioWare’s paradepaardje (zie paragraaf 2.2.1) – maar tegelijkertijd niet aangaf of hij iets met de grote hoeveelheid feedback (in dit geval uiteraard klachten) over het einde zou doen:

“What impact did fan feedback from the previous Mass Effect games have on what you guys set out to accomplish with Mass Effect 3?

Well, to a large degree we always take feedback from every source very seriously. It’s very important to us because as a game designer, you and a small group of other people design a game – and everything that you have and everything that you know – to make it as good as possible. But that opinion really pales in comparison to the opinions of millions of people that actually play it under the intended conditions, buying the game, wanting to enjoy it as a piece of entertainment, and then providing their honest feedback. That’s where we learn

Bijlage 2

23

Figuur 3.3.3 – 4. Fanmade poster van Captain Kirrahe, de legerkapitein waar de symbolische slogan ‘Hold the Line’ vandaan komt (Tumblr.: Melicamp, 2012)

a lot as game designers and artists and developers–really listening and really trying to analyze what’s behind a lot of the feedback that we get […]”

De fans besloten hierdoor gewoon nog harder (digitaal) te gaan schreeuwen, als reactie op de kwaad makende ‘polarizing’ uitspraak, zodat BioWare uiteindelijk simpelweg niet meer om hun feedback heen zou kunnen. Dit in de trant van ‘als je feedback wilt, dan kun je het krijgen… en bewijs vervolgens maar eens dat je er ook écht naar luistert’:

“what kind of awnser was that? Your endings sucked! U just said f*** u fans. U took our choice away. U ruined an amazing game. Make a new dlc ending” (Digital Trends article comments: Jake Schaafs, 2012)

“Polarizing? I’m sorry, Mr. Hudson, but the endings aren’t polarizing. They’ve united Liara fans and Tali fans, Paragons and Renegades, Cerberus lovers and Alliance lovers, Geth apologists and Quarian apologists [allen Mass Effect tegenhangers of aartsvijanden – red.]. They’ve united everyone AGAINST the endings. Please. We want a happier ending […].” (Digital Trends article comments: Danny Kleemann, 2012)

“Okay…when did this interview take place? Because…he completely shrugged off the ending controversy question. People aren’t debating the ending. Their gasping at straws, trying to make any sense of the non-sensicle ending we got. If Bioware refuses to actually comment on that specifically…well, I think their bottom line will eventually speak for itself. But, I digress. It’s only about 30,000-40,000 fans complaining about the ending..” (Digital Trends article comments: Mike Heppner, 2012)

Bovendien bestaat er in de Mass Effect serie bovendien een legerkapitein, die al sinds het eerste spel uit 2007 zijn troepen traditioneel aanmoedigt met de zin “(We will) hold the line!”. Deze toepasselijke uitroep werd dan ook onmiddellijk geadopteerd door de inmiddels veel grotere groep kwade fans, die nu echt een zeer begeesterde en vocale campagne begonnen te voeren om BioWare zover te krijgen het einde daadwerkelijk te veranderen. Hierbij werd veelvuldig gebruik gemaakt van inside-jokes gebaseerd op personages uit het spel – grappen of opmerkingen buitenstaanders niet zouden begrijpen. Dit zorgde logischerwijze voor een groter samenhorigheidsgevoel binnen de klagende fanbase en gaf het klagen een sterker of in ieder geval meer gezamenlijk karakter. De onderstaande traditionele “Calibrations” en “I’m commander Shepard”-grappen zijn hier een voorbeeld van:

Bijlage 2

24

Figuur 3.3.3 – 2. (RetakeME3, 2012)

Figuur 3.3.3 – 1. (The Drunken Gamer, 2012)

Ook de officiële RetakeME3-beweging (zie paragraaf 2.1.1), oftewel de meer georganiseerde tak binnen de klaaggolf en een drijvende kracht erachter, adopteerde Hold the Line als zijn slogan. Bovendien startten de oprichters van deze beweging ook holdtheline.com. Deze website had aanvankelijk enkel tot doel bij te dragen aan de Mass Effect 3 klaaggolf en BioWare te overtuigen tot het aanpassen van zijn ME3 einde. Inmiddels is de website echter geëvolueerd tot een algemener streven: “keeping the inustry honest” (holdtheline.com, 2012). Dit omdat veel van de klagende Mass Effect fans vonden dat er tijdens de grote Mass Effect 3 promotiecampagne sprake was geweest van ‘false advertisement’ (zie paragraaf 2.3.1). BioWare had in deze periode volgens de fans heel veel beloften gedaan over (het einde van) Mass Effect 3, maar deze vervolgens niet waargemaakt. Uiteindelijk dienden enkele fans (El_Spiko, 2012) daarom zelfs een officiële klacht in bij de Federal Trade Commission (FTC) en het Better Business Bureau (BBB), zoals eveneens aangegeven in 3.1.1. Holdtheline.com heeft zich daarom, vanuit deze gebeurtenis, ontwikkeld tot een website die ervoor probeert te zorgen dat de game-industrie eerlijk blijft en niet ‘for the sake of promotion’ beweringen doet die later, na de release van een spel, onwaar blijken te zijn.

Aan de hand van het bovenstaande mag duidelijk zijn dat de klachten vanaf het moment dat de fans Hold the Line gingen roepen niet langer vrijblijvend waren of zomaar zouden overwaaien. Door alle waarde die BioWare in het verleden aan fan-feedback had gehecht, en nu wederom ondanks alle onvrede nog altijd zei te hechten, besloten de fans gewoon net zo lang de pushen tot er daadwerkelijk een verandering zou plaatsvinden. De eerste officiële reactie van BioWare had dus een extreem averechts effect, als sussen het doel was geweest. Hold the Line staat daarom symbool voor de standvastigheid van de ME3 klaaggolf en de verbondenheid van de fans onderling. Vanaf dit punt was de klaaggolf definitief niet langer een opwelling van een paar boze fans, of een gezichtsloze “vocal

Bijlage 2

25

minority” zoals BioWare zelfs graag in 2013 soms nog pretendeert (Canada.com: Patrick O'Rourke, 2013), maar een doelgericht initiatief van tienduizenden, zo niet honderdduizend klagers met een unanieme missie. Hier een greep uit de gezichten van de donateurs aan Child’s Play via RetakeME3:

Figuur 3.3.3 – 5. Niet langer een gezichtsloze minderheid. Greep van 1012 foto’s uit alle ME3-fans die gedoneerd hebben aan Child’s Play voor het RetakeME3 initiatief (Pure Sophistry, 2012). Zie 2.3.1.

2.3.4FINAL HOURS APP

Zoals in de vorige paragraaf werd aangegeven, had de eerste officiële reactie van BioWare een enorm averechts effect, en vanaf dat moment werd de klaaggolf een lawine. Waar de klachten aanvankelijk vooral door verwarring gekenmerkt werden, en dus op dat punt waarschijnlijk nog relatief gemakkelijk gesust hadden kunnen worden, bevatten ze nu pure woede. Doordat de fans zich vanaf dit moment zeer hardnekkig verenigden in hun openbare ongenoegen en doelgericht begonnen te vechten voor een nieuw Mass Effect 3 einde, was er vanaf dat moment eigenlijk geen houden meer aan voor BioWare.

Dat de eerste officiële reactie van BioWare geen slimme was, die juist olie op het vuur gooide in plaats van op golven, moge inmiddels duidelijk zijn. Twee dagen later, op 15 maart 2012, won de ontstane lawine echter wederom flink aan kracht doordat er een Mass Effect 3 app(licatie) uitkwam voor de Apple iPhone en iPad (een smartphone en een tablet) en later ook voor de PC. De app kostte 2,99 U.S. dollar. Dit programma, genaamd ‘The Final Hours of Mass Effect 3’, of kortweg The Final Hours gedoopt, bevat extra achtergrondinformatie over de laatste maanden van het ontwikkelproces van Mass Effect 3. In deze app vertellen Mac Walters (ME3 lead writer) en Casey Hudson (ME executive producer) door middel van geschreven of gesproken tekst over Mass Effect 3; onder over de totstandkoming van het einde. Sommige interviews hieronder zijn geparafraseerd (noodzakelijk omdat er in de gesproken tekst zeer vaak continuerende en irrelevante uitingen zoals ‘uhm’, ‘you know’ en ‘kinda’ voorkomen). Quotes verkregen via (BioWare Social Network: Abisco, 2012)

Bijlage 2

26