Periode tot de stemming in de Tweede Kamer 43

Op 1 juli 2013 presenteerden Staatssecretarissen Van Rijn en Teeven de Jeugdwet aan de Tweede Kamer. Alleen het Reformatorisch Dagblad en het NRC Handelsblad hebben hierover een artikel geschreven. Veel meer dan wat inhoudelijke punten over de Jeugdwet kwamen niet aan bod, er is niet een specifiek frame aangehaald, maar vooral gefocust op de feiten bij de publicatie van deze informatie. Meer dan de boodschap dat de verantwoordelijkheden van het Rijk naar gemeenten verschoven brachten de artikelen niet.

Pas in september besteden verschillende dagbladen weer wat aandacht aan dit onderwerp. Waardoor er toen nieuwe en oude problemen werden belicht, welke zich vertaalde in het voortzetten van de frames uit de vorige periode evenals de introductie van nieuwe frames. Deze nieuwe frames brachten de volgende onderwerpen met zich mee: onzekere toekomst voor professionals (Toekomstframe), gebrek aan financiële middelen, bezuinigingen (Kostenframe), slechte rechtspositie voor illegalen (Juridischframe), problemen die de jeugd- ggz raken (Ggzframe) en er is geen zorg meer die rekening houdt met de achtergrond en identiteit van het kind (Ideniteitsframe). Voor dat laatste probleem zijn er oplossingsgerichte suggesties gedaan die moeten leiden tot een goede positie voor identiteitsgebonden instellingen - die rekening houden met de achtergrond van het kind. Al deze frames worden aan de hand van passages uit media-artikelen geïllustreerd. Zo liet Trouw in een artikel van 2 september 2013 een professional aan het woord:

"Wij horen van onze leden nu al dat ontslag dreigt, en dat het maar de vraag is of ze overal weer opnieuw in dienst worden genomen", zegt voorzitter Nens Coebergh, vertrouwensarts in Venlo. "Ik begrijp best dat een gemeente enige vrijheid krijgt in de nieuwe organisatie, maar nu dreigt het gevaar dat de bestaande deskundigheid wordt vernietigd." (Trouw, 2 september 2013)

In deze passage zien we dat het verlies van deskundigheid bij de Jeugdwet een voortzetting is van het bekwaamheidsframe uit de vorige paragraaf, maar hierbij wordt ook het nieuwe toekomstframe geïntroduceerd waar professionals bezorgd zijn over hun eigen toekomst (onzekerheid professionals). Zo is te lezen dat er “ontslag dreigt”.

In deze maand volgden meer artikelen over de nieuwe wet. Daarbij werden veel nieuwe frames geïntroduceerd. Zo schrijft het NRC Handelsblad over de zorgen van allerlei belangengroepen.

“De kinderombudsman, ouders, jeugdpsychiaters en beroepsorganisaties voor artsen, vrezen dat de behandeling van geestelijke problemen bij kinderen na 2015 ontoereikend zal zijn, in kwaliteit én kwantiteit. Gemeenten hebben weinig kennis over ggz-zorg, moeten fors bezuinigen, en deze zorg wordt gezien als duur - ondanks aanwijzingen dat het vrij effectieve behandelingen zijn. Terugdringen van dit soort zorg is zelfs een belangrijk doel van de Jeugdwet, die nadruk legt op eigen kracht en laagdrempelige pedagogische oplossingen.” (NRC Handelsblad, 11 september 2013)

Alleen al in deze ene passage wordt de Jeugdwet in verschillende onderwerpen (gebrek aan: geld, kennis, kwaliteit) geproblematiseerd. Ook wordt hier kort de Jeugd-ggz aangestipt, waar in latere berichtgeving steeds meer aandacht op komt te liggen.

In enkele berichten op 16 en 17 september berichtten het NRC Handelsblad, Dagblad Trouw en de Volkskrant over de rechtspositie van kinderen binnen de Jeugdwet, door het wijzigingsvoorstel van GroenLinks Kamerlid Linda Voortman uit te lichten.

“Kinderen die illegaal in Nederland zijn, moeten recht houden op jeugdzorg. Dat stelt GroenLinks in reactie op het voorstel van staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid, PvdA) om kinderen zonder verblijfspapieren niet meer onder de nieuwe Jeugdwet te laten vallen. GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman dient een wijzigingsvoorstel in. Voortman noemt het in een verklaring ,,verbazend hardvochtig" dat het kabinet kinderen zonder papieren jeugdzorg wil onthouden.” (NRC Handelsblad, 16 september 2013)

Op de rechtspositie van kinderen wordt hierna nauwelijks meer teruggekomen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met voorstel van Voortman uiteindelijk is verworpen in de Tweede Kamer (33648: 6&43). Aan het begin van oktober komt de behandeling van de Jeugdwet steeds dichterbij. Zo pakt De Telegraaf flink uit door experts aan het woord te laten:

“De nieuwe Jeugdwet die de Tweede Kamer volgende week woensdag behandelt, zal leiden tot nog veel meer kinderleed, rechteloosheid van ouders en een ontslaggolf voor duizenden hulpverleners in de jeugdzorg. (…) Bovendien gaat het overhevelen per 2015 van jeugdzorg naar de 408 Nederlandse gemeenten, gepaard met stevige bezuinigingen op het budget van 3,8 miljard.” (De Telegraaf, 4 oktober 2013)

De Telegraaf is niet de enige, er zijn meer dagbladen die voorafgaand aan de stemming, kritische geluiden laten horen. Zo komen komt hier het probleem van kosten en de problemen voor de jeugd-ggz aan bod:

“Een gemeente die moet bezuinigen, zal dan al snel in de verleiding komen om kinderen geen dure therapie voor te schrijven, maar aan te sturen op pillen om de problemen te onderdrukken. Dat kost de gemeente namelijk niks', zegt kinderpsychiater Menno Oosterhoff, met veel van zijn collega's tegenstander van dit deel van de nieuwe Jeugdwet.” (de Volkskrant, 9 oktober 2013)

“Meer dan 50.000 handtekeningen hebben de Kamerleden vandaag voor zich als ze beginnen met de behandeling van de Jeugdwet. Bij de overgang van de jeugdzorg van provincie naar gemeenten is de psychiatrische hulp aan jongeren inbegrepen. En daar zijn die ruim 50.000 jeugdpsychiaters, psychologen, wetenschappers en ouders tegen. (…) In het debat vandaag en morgen met staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA) zal ook veel aandacht uitgaan naar de jeugd-ggz. D66 is het als een van de weinigen ronduit eens met de ondertekenaars van de petitie. Voor lang niet elk kind met een psychisch probleem is ook contact met jeugdzorg nodig, zegt Vera Bergkamp (D66). Problematisch vindt zij het ook, dat de psychiatrische hulp zo meteen door de gemeente betaald moet worden en niet door de zorgverzekeraar, zoals nu het geval is, en zoals voor lichamelijke klachten ook het geval blijft. Ze vindt het 'heel raar' op die manier onderscheid te maken tussen, pakweg, een gebroken knie en anorexia. (…) Ook het CDA is niet overtuigd. "De gemeente moet de jeugdpsychiater gaan betalen, maar de gemeente mag beslist niet op de stoel van de huisarts gaan zitten", waarschuwt Mona Keizer (Trouw, 9 oktober 2013)

Hier zien we verschillende actoren aan het woord. Zowel experts, politici en professionals. Daarbij wordt het thema jeugd-ggz als onderdeel van de jeugdwet als pijnpunt gezien en ook de bezuinigingen kunnen ook op weerstand reken. Dit zijn niet de enige onderwerpen die deze maand aan bod komen met betrekking tot de Jeugdwet. Zo leggen het Reformatorisch- en het Nederlands Dagblad de nadruk op de keuzevrijheid voor cliënten met betrekking tot specialistische zorg en identiteitsgebonden instellingen.

“Het kabinet is bereid nog nadrukkelijker in de nieuwe Jeugdwet te verankeren dat de (gedwongen) jeugdzorg zo veel mogelijk moet aansluiten bij de godsdienstige gezindheid en de levensovertuiging van de jeugdige en zijn ouders” (Reformatorisch Dagblad, 11 oktober 2013)

“De honderden zorginstellingen die vaak gespecialiseerde zorg verlenen, verkeren in grote onzekerheid. Sommige zijn zo gespecialiseerd dat zij nu klanten uit het hele land krijgen, omdat de problemen specifiek zijn of omdat zij hulp bieden op basis van een levensbeschouwing.” (Nederlands Dagblad, 12 oktober 2013)

En in een opiniestuk verscheen het volgende:

“Binnen de nieuwe jeugdwet geldt het woonplaatsbeginsel: iemand kan alleen zorg krijgen bij een instelling die door de eigen gemeente is gecontracteerd. Het kan zomaar zijn dat een christelijke zorgaanbieder geen contract heeft kunnen sluiten met de gemeente waar je woont. Helemaal geen keuzevrijheid voor de cliënt dus. De belofte van de staatssecretaris helpt daar niet bij.” (Reformatorisch Dagblad, 14 oktober 2013)

Kortom, beide kranten met een christelijke inslag maken zich bezorgd over de keuzevrijheid voor identiteitsgebonden instellingen binnen de Jeugdwet. Deze kranten geven daarbij aan dit via een amendement van CU en SGP in het wetsvoorstel is opgenomen. Na de instemming van de Jeugdwet op 17 oktober 2013 in de Tweede Kamer bleven ze echter kritisch op dit beleidsonderdeel. In een opiniestuk van 23 oktober schreef het Reformatorisch Dagblad het volgende:

“De staatssecretaris heeft toegezegd erop te letten dat gemeenten met levensbeschouwelijke instellingen afspraken maken. De evaluatie vindt echter pas over drie jaar plaats. Dat duurt lang genoeg om onherstelbare schade toe te brengen aan de christelijke kinder- en jeugdpsychiatrie. Het amendement van SGP/CU over keuzevrijheid voor cliënten helpt daar onvoldoende in.”

We zien hier dat deze periode een hoop nieuwe frames introduceert en enkele uit de periode hiervoor continueert, waardoor het totaal nu op 8 frames uitkomt. De Jeugdwet wordt hierbij vooral geframed in diverse problemen, zonder in te gaan op eventuele oplossingen hiervan. Ook

zien we dat het tijdsframe in deze periode minder aan bod komt en daarmee wat naar de achtergrond wordt verplaatst, maar is nog wel steeds aanwezig.