Overtuiging door framing en metaforen

De HBO-raad geldt hier als expert op het gebied van onderwijs en is daarom ook een autoriteit als het gaat om studeren en lenen. Het standpunt van de CU om de basisbeurs te behouden, gesteund door de HBO-raad, moet daarom wel goed zijn. Deze tweet zou lezers het idee moeten geven dat de expertise van de CU, op het gebied van het sociaal leenstelsel, groot moet zijn. Het onderstaande Twitterbericht, afkomstig van Jolande Sap, probeert haar lezers op een iets andere manier te overtuigen:

Jolande Sap presenteert zichzelf hier als de reden om haar inbreng te lezen. Ze spreekt hier waarschijnlijk vooral haar followers aan, die sowieso al interesse hebben in wat zij en GroenLinks te zeggen hebben. Daarnaast zou haar mening, als politieke autoriteit, extra zwaar wegen en dit zou een reden moeten zijn om haar inbreng te lezen.

4.3.5 Overtuiging door framing en metaforen

Het blijkt dat de geselecteerde Nederlandse politici meer gebruik maken van framing dan van metaforen, namelijk ongeveer twee keer zoveel. Van de negen getelde vormen van metaforen en framing, komen er drie vaak voor. De overgebleven zes vormen worden veel minder gebruikt. Het

framen van verantwoordelijkheid komt zelfs niet voor in de onderzochte tweets. Binnen framing en metaforen onderscheiden we verschillende subtypen. In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van alle getelde vormen van framing en metaforen. Wanneer een bepaald type metafoor of framing niet geteld is, komt deze ook niet naar voren in de volgende tabel:

Verdeling framing en metaforen

Aantal Percentage

Framen van keuzes 14 29% Totaal framing: 71%

Framen van vraagstukken 2 4%

Framen van acties 10 22%

Framen van attributen 2 4%

Framen van nieuws 3 6%

Framen van situaties 4 8%

Structurele metaforen 11 22% Totaal metaforen: 29%

Ontologische metaforen 2 4%

Oriëntatie metaforen 1 1%

Hieronder worden, net als bij de andere typen overtuiging, een aantal prototypische voorbeelden gegeven van een tweet waarin de politicus framing en metaforen gebruikt. Omdat er binnen deze vorm van overtuiging verschillende subtypen worden gehanteerd, worden er voorbeelden gegeven van de drie meest voorkomende. Het framen van keuzes, acties en structurele metaforen zijn samen goed voor 73 procent van alle tellingen in deze categorie, dus het is goed voor te stellen dat een typische tweet waarin framing of een metafoor voorkomt, één (of meerdere) van de drie eerder genoemde vormen bevat.

Het framen van keuzes komt het meest voor binnen de overkoepelende groep framing en metaforen, namelijk in bijna één op de drie gevallen. Een goed voorbeeld is de volgende tweet van Diederik Samsom:

De PVDA wordt door Samsom neergezet als een sterke en sociale leider die Nederland begeleidt naar economisch herstel. Het is belangrijk dat zijn lezers dit beeld ook krijgen. De PVDA moet keuzes maken om het economisch herstel in gang te zetten. Deze keuzes hebben te maken met de

koopkracht, financiën, zorg en onderwijs. Het feit dat Samsom de PVDA beschrijft als een sterke leider die de crisis kan bedwingen door keuzes te maken die positief uitvallen voor de burgers, zet zijn tweet extra kracht bij. Een ander voorbeeld is de volgende tweet van Geert Wilders:

25 May Geert Wilders @geertwilderspvv

‘VVD volledig de weg kwijt. Links likt vingers af bij Kunduz-akkoord. Lastenverzwaringen voor hardwerkende NL-er, subsidies voor windmolens’

Wilders framed hier de linkervleugel van de politiek als een veelvraat die de vettige vingers aflikt bij het resultaat van het Kunduz-akkoord. De keuzes die gemaakt zijn bij dit akkoord treffen, volgens Wilders, de hardwerkende Nederlander. Bovendien wordt er volgens hem ook nog gekozen voor onzinsubsidies. Uiteindelijk is het Kunduz-akkoord als een lekkere maaltijd voor de linkse veelvraat. Het framen van acties is bij ruim één op de vijf overtuigingspogingen, die gedaan zijn met behulp van framing en metaforen, terug te vinden. Bij het framen van acties worden de acties die een politicus ondernomen heeft, of juist niet ondernomen heef, in een bepaalde context geplaatst. Deze context zal uiteraard positief of negatief zijn. Een typische tweet waarin de acties van een collega-politicus negatief belicht worden, is afkomstig van Eddy Van Hijum:

Eddy Van Hijum geeft aan dat er een groot verschil is tussen de banengroei die het CDA creëert en het baanverlies dat de SP zal veroorzaken. Volgens Van Hijum jaagt de SP bedrijven zelfs weg. De oorzaak hiervan moet natuurlijk gezocht worden in het gedrag van het CDA en de SP. Het gedrag kan hierbij gelijk staan aan de acties die beide partijen ondernemen. Doordat de SP acties onderneemt die bedrijven wegjagen, aldus Van Hijum, zou men de SP kunnen zien als een wild dier die mensen bang maakt en opjaagt. Een ander voorbeeld is een tweet van Jolande Sap:

In deze tweet gaat het echter niet om een actie die is ondernomen, maar om een actie die niet is ondernomen. GroenLinks heeft een motie ingediend tegen de bouw van megastallen van een

bepaalde omvang. De motie is aangenomen, maar toch heeft de bouw van zo’n megastal in Horst doorgang kunnen vinden. Jolande Sap portretteert Beker als een persoon die vastgenageld op zijn plek is en verlamd staat te kijken, niet in staat om iets te doen. In dit geval heeft Bleker dus geen actie ondernomen. Zijn actie, namelijk het niet ondernemen van actie, wordt daarom door Sap geframed.

Bij overtuiging via de perifere route wordt niet zoveel gebruik gemaakt van metaforen. Echter de structurele metafoor is een uitzondering. Ruim één op de vijf overtuigingspogingen via de noemer framing en metaforen geschiedt via de structurele metafoor. De vermoedelijke verklaring hiervoor is dat een structurele metafoor bestaat uit begrippen uit het dagelijkse leven. Een structurele metafoor is daarom voor praktisch iedereen te begrijpen en daarom een goede manier om een standpunt overtuigender te maken. En mooi en typisch voorbeeld van hoe een structurele metafoor in een persuasieve tweet er uitziet, is afkomstig van Geert Wilders:

2 May Geert Wilders @geertwilderspvv

‘FC Kunduz schiet hard in eigen doel. Asociale plannen zijn zo slecht voor NL dat zelfs CPB er niks mee kan. Direct de prullenbak in ermee!’

Wilders vergelijkt de partijen die betrokken waren bij het Kunduz-akkoord met een voetbalteam die in het eigen doel aan het schieten is. Het doel staat symbool voor Nederland, of wellicht zelfs de populariteit van de betrokken partijen. Vanwege de, volgens Wilders, destructieve plannen die de politieke partijen in petto hebben voor Nederland, zullen ze hun eigen ‘thuishonk, namelijk Nederland en hun eigen populariteit, vernietigen. Een ander, maar overeenkomend voorbeeld, is een structurele metafoor van Arie Slob:

Arie Slob geeft het sociaal leenstelsel hier de karaktereigenschappen van bijvoorbeeld een oorlog. Een oorlog is een bedreiging, net zoals het sociaal leenstelsel een bedreiging voor studenten is. De karaktereigenschappen van een oorlog zijn iedereen wel bekend. Vandaar dat het overbrengen van de negatieve karaktereigenschappen van een oorlog op het sociaal leenstelsel een krachtige en gemakkelijk te begrijpen manier van overtuigen is.