Hoofdstuk 4 Nieuws
4.2 Overige tegenspelers
De bisschop van Munster was zoals we in het eerste hoofdstuk al lazen niet de enige aanvaller van de Republiek. In de prent De ambassadeur van Lucifer wordt een heel overzicht gegeven van de andere tegenstrevers en hun mogelijke motieven. Enige overeenkomsten met de historische gebeurtenissen kunnen we hier wel in terug vinden. Zo lezen we dat de ambassadeur van Lucifer de Engelse koning opzet tegen de Nederlanden, omdat de Engelsen te machtig zijn geworden op zee. In de eerdere oorlogen tussen de Republiek en Engeland ging het vaak om de vraag wie het machtigst was op zee. Ook in 1672 viel de Engelse vloot die van de Republiek aan met als doel haar uit te schakelen en zelf de hegemonie op zee te hebben. Daarnaast lezen we dat de bisschop van Munster en de paus in Rome vijanden van de Republiek waren. Dit is geen verrassing gezien het protestantisme dat een doorn in het oog vormde voor deze katholieke machthebbers.
Andere informatie uit deze tekst klopt niet. Zo wordt verteld dat ook de Spanjaarden samen met Engeland en de katholieken tot de vijanden van de Republiek behoorden.
Van daer spoet u na spanien snel En na de Paus van Romen toe, En maeckt ock die te samen vroe. Dat sy op ’t spoedigst hant aen handt, Met Duytslant en met Engelandt Te samen slaen, gelyck een bant En soo het net rondtom het landt Van Vrankryck, Hollant en de geen Die haer wil helpen spannen heen Dan moet gants Vrankryk op de been En Nederlandt ten Oorlogh treen.
Dit is onjuist. Zoals eerder vermeld was het de Fransen bij monde van keizer Leopold I verboden om het grondgebied van de Spaanse Nederlanden te betreden.
In de spotprenten komen we nog meer verwijzingen naar vooral de Engelse koning tegen. In de prent van het pamflet Soo d’Ridder Donquichot vinden we op de achtergrond de stad Munster en het koninklijke paleis te Londen. Dit komen we te weten door de tekst op het label in de rechterhand van de varkenshouder in de prent. Daarop valt te lezen ‘Acht swynen: in dees, Ring syn voor d’Engelis King’.126
In de begeleidende tekst wordt aangegeven dat de bisschop zijn zwijnen probeerde te ruilen voor de paarden van de koning. Ook in het pamflet De bisschop op de bagijn wordt er ingegaan op de relatie tussen de bisschop van Munster en de koning van Engeland. In de prent zien we namelijk de zwijnen van de bisschop samen met de honden van de koning van Engeland de Nederlandse leeuw belagen. De honden kwamen daarbij uit het water, wat wijst op de aanval van de Engelsen op de Nederlandse vloot.
Ook in de kranten lezen we over deze strijd tussen de Engelse, Franse en Nederlandse vloot. Vooral de slag bij Solebay kreeg veel aandacht in de krant en in het nieuwsboek, we vinden in beide dan ook het onderstaande bericht.
Gisteren des morgens vroegh ghekomen zijnde met ’s Landts vloote, omtrent Saulsbaey, sagen wy de Fransse ende Engelsse Vlooten, ende raeckten omtrent ten acht uren in een hevig gevecht; het esquadre van de Fransche zijnde ge-engageert met dat onder den Heer Lieutenant Admirael Banckert, wy met dat van den heere hartogh van Jorck, voerende de roode Vlagge; ende het andere Esquadre van de Engelsche met het geene dat onder den Heere van Gent was gerepartieert.127
Naast de koningen van Frankrijk en Engeland, de bisschop van Keulen en de bisschop van Munster is er nog een aantal kleinere spelers in de aanval op de Republiek. Over deze spelers, zoals de prins van Luik, dat onder Keulen viel en de bisschop van Straatsburg, lezen we niet in de prenten maar vooral in de kranten.
Maastricht den 3 Februari.
In 25 daghen heeft men hier driemael alarm gehad met het selve Klooster, zijnde dat van St. Sepulchra, waer van op voorleden Vrydagh het meeste van da noch overigh was, noch voort is verbrandt. Den Prince van Luyck met den Bisschop van Straetsborgh gaen in ’t korte nae Luyck. Men heeft uyt het gebiedt van Keulen, dat men Switsers in de vaste Plaetsen leyde, en de Fransse en Duytsse tot een Armee en in ’t Velt soude gebruycken; dan men voeght daer by, dat de roode Loop ende quade Koortsen alrede onder haer regneeren.128
Frans Egon (1626-1682), de bisschop van Straatsburg was de broer van Wilhelm Egon von Furstenberg (1629-1704). Deze Wilhelm Egon was op zijn beurt de eerste minister van de Bisschop van Keulen. Via deze familiebanden werd Straatsburg bij de oorlog tegen de Republiek betrokken.129
127 Oprechte Haerlemsche Courant, 11 Juni en , Hollandtse Mercurius, 52-54.
128 Ibidem, 6 februari.
Wie ook meerdere malen genoemd werd was de graaf van Bentheim. In de
Oprechte Haerlemsche Courant lezen we meerdere keren over hem. In de Hollandtse Mercurius komen we hem niet tegen. Merkwaardig is het niet dat deze
graaf genoemd wordt, omdat het graafschap Bentheim binnen het machtsgebied van de bisschop van Munster viel.
Deventer den 30 January
Den Bisschop van Munster heeft zijn Herschap gemonstert, en den Grave van Bentem by hem ontbonden.130
Deventer den 22 Maert
Met Passagiers komende uyt Westphaelen, werdt geconfirmeert de Wervinge van den Bisschop, en dat hy het Stedeken Schutterij in 't Graefschap Benthem, sterck doet fortificeeren, en werden veel Boeren gecommandeert aen dese fortificatien te arbeyden.131
In dit relaas missen we eigenlijk alleen nog de hertog van Palts-Neuberg die als heer van Gulik ook een bondgenoot van Lodewijk XIV was.132