Onderzoeksbeschrijving Afstudeeronderzoek
Inleiding
In mijn afstudeeronderzoek zal ik een evaluatie-onderzoek doen naar de betekenis van de herdenkingsbijeenkomst in het Wilhelmina Kinderziekenhuis voor ouders van overleden kinderen.
Sinds november 2004 worden in het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) tweemaal per jaar herdenkingsbijeenkomsten georganiseerd voor ouders van wie een kind in het WKZ overleden is. Tijdens de geestelijke begeleiding stage die ik vorig jaar gelopen heb in het UMC Utrecht, heb ik zo’n bijeenkomst meegemaakt. Voorafgaand aan deze bijeenkomst ben ik aanwezig geweest bij een aantal vergaderingen van de Projectgroep die de herdenkingsbijeenkomsten organiseert. In deze vergaderingen kwam naar voren dat er binnen de Projectgroep de behoefte bestaat om inzicht te krijgen in wat de bijeenkomst betekent voor de ouders. Men wil graag weten hoe de ouders dergelijke bijeenkomst ervaren. Probleemstelling
Vraagstelling
‘Wat is de betekenis van de herdenkingsbijeenkomst in het Wilhelmina Kinderziekenhuis voor ouders van een overleden kind?’
Doelstelling
Het evalueren van de herdenkingsbijeenkomst van het Wilhelmina KinderZiekenhuis, onderdeel van het UMC Utrecht. Dit onderzoek zal zowel kennisgericht als praktijkgericht zijn.
Met dit onderzoek zal ik voor de Projectgroep kennis vergaren over de betekenis die de herdenkingsbijeenkomst zoals die op dit moment vormgegeven is in het WKZ heeft voor de ouders van een overleden kind. En daarnaast zal ik meer in het algemeen een bescheiden bijdrage leveren aan de al bestaande theorieën en literatuur over de betekenis die herdenken heeft door mij te richten op een specifiek soort herdenkingsbijeenkomst.
De praktijkgerichtheid komt tot uitdrukking in het feit dat het onderzoek praktische kennis oplevert over de betekenis van de herdenkingsbijeenkomst. Deze kennis kan ingezet worden voor eventuele optimalisering van de herdenkingsbijeenkomst op basis van de betekenis die deze bijeenkomst voor de ouders blijkt te hebben.
En daarnaast zal het onderzoek mij de gelegenheid geven onderzoek te doen dat verband houdt met aantal thema’s die mijn persoonlijke en beroepsmatige interesse hebben. Verdieping in deze thema’s zal een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van mijn professionaliteit met het oog op mijn toekomstige beroep als geestelijk verzorger.
Opzet
Methode van onderzoek
Ik beschouw dit evaluatie-onderzoek als formatief: de betekenissen die uit mijn onderzoek naar voren komen kunnen een bijdrage leveren aan verbeteringen in de praktijk van de herdenkingsbijeenkomst.
Voor dit onderzoek kies ik voor een kwalitatieve methode van onderzoek doen, om precies te zijn de hypothesen ontwikkelende benadering zoals beschreven door Maso en Smaling in hun
boek Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie1. Deze open en flexibele methode is uitermate geschikt voor het doen van een evaluatief-exploratief onderzoek als het mijne, omdat het ruimte biedt voor onvoorziene informatie dit ik in de loop van mijn onderzoek tegen zal komen. Door de cyclisch-interactieve afwisseling van analyse en informatieverzameling is het mogelijk deze onvoorziene informatie op te nemen en op die manier het onderzoek bij te sturen en aan te vullen waar nodig.
Daarnaast maakt deze onderzoeksmethode gebruik van de natuurlijke, alledaagse taal van de respondenten. Hierdoor kan dicht bij hun eigen woorden gebleven worden, iets wat bij het vragen naar betekenissen zoals in dit onderzoek gebeurd van groot belang is.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek zal bestaan uit een theoretisch en een empirisch gedeelte.
In het theoretische deel van het onderzoek zal ik literatuuronderzoek verrichten. Hierbij zal ik mij zowel richten op de betekenis van herdenken en herdenkingsrituelen, als op leven met het verlies van een kind. Naar aanleiding van de informatie in de literatuur zal ik het theoretisch kader voor het empirische gedeelte van mijn onderzoek formuleren.
Het empirische gedeelte van mijn onderzoek zal bestaan uit het houden van acht open interviews met ouders die de herdenkingsbijeenkomst van 5 april 2008 bijgewoond hebben. Door middel van open interviews wil ik zicht krijgen op de betekenis van de herdenkingsbijeenkomst voor de ouders van een overleden kind.
Op basis van de ziekenhuisgegevens wil ik een zo gevarieerd mogelijke groep van acht respondenten benaderen: vrouwen en mannen, variatie in leeftijd van het overleden kind, verschil in duur van verblijf in het WKZ en dergelijke verschillen meer.
Deze mensen zal ik benaderen door middel van een brief waarin ik mezelf voorstel, vertel over het onderzoek en hen verzoek mee te werken.
De interviews zullen, indien de respondent daar toestemming voor geeft, opgenomen worden op tape, waarna ze geanonimiseerd uitgewerkt worden voor analyse: het theoretisch kader zoals voor aanvang van het empirisch onderzoek is geformuleerd wordt geconfronteerd met
de informatie die uit de interviews naar voren is gekomen2.Deze manier van analyseren is een
cyclisch proces waarbij interviews, verwerking en analyse elkaar afwisselen.
De conclusies die naar aanleiding van het literatuuronderzoek en het empirisch onderzoek getrokken kunnen worden over de betekenis die de herdenkingsbijeenkomst heeft voor de ouders van een overleden kind zullen verwerkt worden in de scriptie, het verslag van het afstudeeronderzoek.
Literatuurlijst (Eerste aanzet)
- Maso, I. en A. Smaling, (1998) Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie,1e druk.
Amsterdam: Boom.
- Aries, PH. (1987) Het uur van onze dood. Duizend jaar sterven, begraven, rouwen en herdenken. Amsterdam/Brussel
- Bijma, B. (2007) Herinnering aan alle zielen. Nieuwe rituelen om de doden te
herdenken. 1e druk. Zoetermeer: Uitgeverij Meinema.
- Hart, O. van der (Red.) (2003, volledig herziene editie) Afscheidsrituelen. Achterblijven
en verdergaan. 1e druk. Lisse: Swets & Zeitlinger
- Lukken, G. (1988) Geen leven zonder rituelen: Antropologische beschouwingen met het
oog op de christelijke liturgie. 3e druk. Hilversum: Gooi en Sticht.
- Lukken, G. (1999) Rituelen in overvloed: een kritische bezinnig op de plaats en de
gestalte van het christelijke ritueel in onze cultuur. 1e druk. Baarn: Gooi en Sticht.
- Perry, J. (1999) Wij herdenken, dus wij bestaan. Over jubilea, monumenten en de collectieve herinnering. ….e druk Nijmegen : SUN
1
Maso, I. en A. Smaling, (1998) Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie, Amsterdam: Boom
2
- Turner. V. (1977) The Ritual process: Structure and anti-structure. 1stpress. Ithaca, New York: Cornell paperbacks Cornell University press
- Dijkstra, I.C.(2000) Living with loss : parents grieving for the death of their child. Proefschrift Universiteit Utrecht, Sociologie
- Eeltink, M. (1997) Na de dood van je kind. Een onderzoek naar sociale steun bij ouders van een overleden kind. Onderzoeksverslag Universiteit Utrecht
- Finkbeiner, A.K. (1996) After the death of a child : living with loss through the years. New York [etc.] : Free Press
- Giesen, S. [et al] (1994) "Helemaal over gaat het nooit" Een onderzoek naar de manier
waarop ouders samen omgaan met het verlies van hun kind. Onderzoeksverslag Universiteit Utrecht, Psychologie