Als ik na 't niiddagmael »an tafel ben gerezen, v l)an wil ik niet terstond ontrcjit <ie boeken w«fen \,, i '_i
Ik gae wat buyten luns en doe een korte rcy», . . _;'
^ Maer bezig evenwel met eenig zoet geIiev»
Ik zie dau op de werf Teel grage dieren eten .
ün daer ook vind' ik iet my nut te zyn geweten. . .'"•,' Ik zie het mtl vermaek. en word er nvt geleerd, vï Dat ook bet domste beest zyu heer of voeimer eerd. .,.) • (a) l.inloïicns Cornarus , een Yenetiacfls edelman, 'zey'd Tali niet meer op een maeltyd .'iis 11 -onoen >[iyl •'" "^ olieru cirank tegebruyken, om in goedn g«oniiheyd tobiyveil. ïfifet hier up li. Leonard Lessius, dii! biet zü«e werk vertaald en
en bcct't, • i.
\
-(k) Mat. 6. ». 28. 29. Aenqiir1»»«i«lf!i(ndc«t«ldt, tnt. •
' • .»' ,
'':_ - 12
-Ziet, God «erwyt »vn volk , dal ezel» b*w De krib van baren Heer of zyncn stal te kennen,
Afcwr dut d'oudanklmer meiKob ifCen lof en «er» ff»eft i tic.in die het al Iie»orgd .wat op der Berden leeft (a) Alt ik myu kleynste ve« baer voedsel kom te ffeven.
Al wat bier pluymen draegt. dut «cbvnt van uiciuvii telcvan, Ik xie dat al bet rot my al vore» keml,
Want dat ik apyze brmilt daer i» hft toegewmd.
Als ik den gragen boop doe lycrrst of baver «trooven, ZQO. komt bet altrmnel ;yevl»|;"u uytdi: kooyen.
Het scbynt dat al bet heir d.it VHII my word gevoed, My liunkt op bare \*y», en eer en bulde doet.
Hoe zyn wy »cbuldi^ lieer u hooien Maem \« prvzen, Die niet en zyt gewoon ons lyt allcxn te spyn'ii,
HUT zend hun voedzel toe tot binnen in den g<N-«f, Dat wel bet lyt' verkwikt, maer onze zielen meest : Wel op nu myn gemoed, verbeft n gansene kracbtro, Aluekt God van nn voortaen den grond van uiv gi'daclr.ea
Is bier of elders iet waertoei;y zyt gezind.
Neemt daer toe God alleen, die beeft u eerst bemind Word tot bem in den geest ten vollen opgenomen, Die met zyn Vadi-rgmut u liefd' it voorgekomen,
Ja dje op beden zelf* nog leyd den regten grond, • Dat gy beni «ere doet en liefde dragen kond.
Kiest behi tot uwtn troftst ook boven alle vrienden," •i Die ooyt u tot vermaek of zoet gezelscbap dienden, • •,
II y zal u trouwe zyn in druk en ongeval,
Ook als u naeste bloed H ganscb verlaten zal: . '••
Zoekt bem met alle vlyt, die u te voren zucbte,
£n eert bem boten al, die n zoo dure hecbte;
i Wel a« n dan, lieve ziel, start op zyn liefde vast, -Zoo biyf.ge bujten nood, of bel of duyvel vast.
Ey] laet on* boven al den Scbepper eer brwlzen, -tën met een vinnig bert zyn gunst en liefde pryzen,
.Want by is 't die zyn band en li •mcl open doet, En allé dieren spy»t en alle zielen voed. (/;) Wanneer ik somtyd» lees dat in bet magtig Hoomen,
"Was eertyds wakker volk genegen tot de boomen, . Genegen baren geest ta gevuu aen bet waud,
(a) Psiil. 1. «. 8. Ken os kendt zynen bezitter, en een rzc l de kribbe zynt beeren, maer Urael en beeft geene kennis, in yn volk en vcrstiut niet.
(b) I's. 14ó, v. IG. Gy doet uvse milde Hand open, envei-zadigt allo wat er kcl't D» uw
f
„ Rn boe op dezen typeen boeve word flebót»wil. (a) l Te weten d.it den luiop van menig duyzend scbapen, (jeHueriif word bediend «oor meer als bonderd knapM
En dat inKy boven dien, ba«r puerd- en koey«iistai, WHI meerder in beslag mi grooter in getal;
Zoo kun ik niet verslaen d.it zoo ««el duy»-ii<! Imrsten Kon om bet groot beshg vernoegen bare geesten ; ,.
MUIT in bet teg-ndenl zoo >tel ik beden «ast, Dat *no een woest gebouw is mae.r een tlngen latt.
Wy zy n bier up bet land ook. bnytün alle staeten , Harrdie betnl bezorgd en beeft ons niet verlaten ;
Ik vind meer vermnekt birr in bet mager ».ni'l, Al» ik ouyt in den llaeg of groote steduu vant > . Een (trarltjen maer alleen «an bem op m f geuten, Dal kan tot meerder vrengd myn innig bert bewegen.
(Ook daer ik zonder volk hier «til en eenzaem ben) AU iet dat ik voor toet bier op der arrden ken.
NII wder naer bet groen ; sal ik birr zitten droo VVaer 't aerdryk is bezet met zoo ve«l duyzend buoi
(n) Lipsiut inde bescbryt ingvan degrootliryd
verbaeld in zyn tweede boek, Cap. 15, .mt op «cker.-n tji een Uumeyn* burger is geweezt, met na.-nvn C. Ceeillins Claudins itidoriis, d»n welken, alboewel by by den Inland-tcben (iorlé(y «eel «irloren badde, evenwel totzyiien landbouvf 4116 bonwslaven , 30(iO jokossen , en van schapen en aodrr
»ee 1 5 . 0000 bebouden bad. X
Item, dat op de boeve van ecnen Valerianus tyn te vinden geweezt 500 bonwslaven, 2000 koeyen, 1000 inerrien, 10000 scbapen en 15000 geyten.
Oen landbouw van den beyligr.n man JoS, word in de H.
Schriftiue in zyn bock Cap. l. aengewezen bcstaen te bebben in zeven duyzend scbapen, dry duyzend kemelen, »yf bon derd jokossèn, en vyf bonderd ezelinnen : Het getal van zyn dienstvolk word niet uvtgedrnkt :. marr wy lezen Gen. 14. T.
14. v«n Abrabam, <tat by nytrei-de ten kryge dr; bonderd en acbtien mannen zynde ingeboorne van zyn buys.
Maer boe de Romeynen of andere natien zon woesten land bouw bebben kunnen doen mrt Vernoegen , is (myns oordeels) kwalyk te begrypen. En ik fueyne dat Virgilius dat werk wel begrepen beeft, zeggen : ' ..
Knigium colito Lauda/o mgetitia rura.
Dat is :
Dïe met vermaek ilen landbouw plegen wil, Vetkie» een'kleyn beslag ca imudiieo» Tuordcr stil.
1
\ , , •*" t* •— • A *
. wmter nW. A« tent' *f zo<ri«r ffo«i».
Hier i* m-dn-ril» «fof om iet te mogen doen : TVil ife ««tins vnnr eent*d de boelien lalen rusten , Uu> iet fefVio**!i Hoen dut my mnIrt beter lusten.
Byninder n «Jiet hnut d"-s winters rviet en gro-yl, Oi' d M fnen ii'ten utAr of \vilde boornen snoevt.
Nog !ien ik'nyef gewoon te spelen m^t de schyven, Uf "iet den d"bhèlit<-en myn uren Wi'of te dvyven ;
De küiffe hoven al en sta «t my geenzins aen.
Ik beb in vyflij j«er dien bandel niet geifaen.
Ook wil ik by den hüTt niet ledi» j.illen klappen, Ik fri n»erO»erbeek rtm bnnmen af «e kappen .
De beer vsinTariIni* die nu mVn dochter beeft, Ken man van zo*ten ai'rd. even franscbbeleeft ! "
DieKeeft rhy tot bet werk gereedscbap toegezonden.
Het hi'ste dstik ooyt vnor dezen ben gevonden ; Dat maekimymenigmael de koude '•leden' h«et . /no o*at myn b'ernde dniypt en dat van evkel »weet.
Dies-l«g ifc iry«*r Rand de byi en bouten banier, Kn neme myn vertrek tot in myn binne kamer,
•JBn m'id» my voor bet werk h»t voppi is nytjrepM'sl, Zoo word my »ior bet vier bet lynwaet weer ververst, Ik wond' (indien ik kon) nobyt ledig zyn gevonden.' Vermids dat menig hert door Iuyheyd word verslohdë
Ik wil geen knsseu zvn daer op hy rusten mag, Die bv bet ledig volk gaet zoeken zyn beslag.
Marr dat my best bevalt ontrent ons buyten-leven',' Dat is bet zoet vermaek d«t my de boeken geven,
Ik bi'b een stil vertrek , daer vmd' ik grooten scbat. . Ook in e«n klevn papier, ja in een eenig blad.
Maer boord «n d'eftig man met volle monde dryten, Dat God i s even zei fs de vinder van bet scbryven ; (•)
Dog bo« bet wreen mag bet i* ee.n scboone kunst, Die tot ons nHer kwam uyt Godes eygeu gunst.
Wat.oovt een men»cb bed»i;t, wat bem is wedervjren, Voor zoo een langen tyd van menig hoi "tfrt jaren,
Dat maekt ons beden wys en leert ons reftt »er»taen , Al Wat in *yn bedryf van ieder dient gedaen.
Indien «Ven r»ed verzoekt van die oog beden leven,
• wydberoemdeD. Sirnon de 3lajoIeri'A*t,»n»yn boek 'l. C^p. uit. Stelil (.i u J autfs aU vinder vaa de seiirvf-konst ; zynde van gevoelen, dat de' zelve knust niet in <le wereld bekend is geweest als van den tvd af, dat Mavsr-sfie twee Tafelen op den Berg t>ioaï van God ontfiog, 't welk
»cw •---••
.^~ 15 ~
Dié worden menigmnel door togten om^drwen, Zoo dat bet ligt gebenrt dat ook een narste vriend.
U rafil dat niet voor u, niaer bem ten besten dient.
H-ily ziet een defiiif man die lang is overleden, '; .'i Ueeft nu geen driften meer, nuer spreekt gezonde reden,
lin daerom is 't van Quds (myus oordeels) welgezeyt, Vraeilt doode lieden rwd zoo krygle regt bescbevl., , Dog eer ik óovt begin een beylig boek te lezen, v Ü.it zeg ik : hoogste goed, wilt inyn beginsel wezen, •
Trrlit mv n ge,da|-!en op, verklaert mvii dom gezijt,
^ Kn >io. t in deze ziel uw geest en znyver liubt.
Muer ik wil niet te woest door bonderd senry ver* dwalen, Ik leze duer ik kun bet meeste voordeel balua ,'
JkTaetvee: ongeroert dat eertyds my beviel, . En zoete boven al het beste voor de ziel,
Ka Godes bevüg Wourd zoo vind ik groot kebagen,. ;•,,;(.' In sruryvers die van on<i.s din naem van vadei* dr<«g«Q,
Man scboon al ben i(i'oud, acb leyder ! ik beten, i- , lj.it ik bier anders niet als m<ier ee» leerling bi:.-i.
Marr zwo my God vergunt nog langer bier te leven,
'L\pi wond' ik meerder tyd acn d oude vadeis geven, • ha zoo ik dat bedrvf mag nemen by der band,
Vraegtdan niet wat ikduein dit verstoven Ziiu4*
Niet dat ik zrgi;en w»l dat ik gedurig iezeu, l)e troost van ons gf-oioed beüoort gestelil Ie .wezen,
Meen, dat is niet gcmeynd, ik acut bet Inen goed, ftlaer by kiest beter weg, die Godes Wille doet.
Als (iod ten oordeel koiut hy zal niet onderzoeken, Of iemand beeft geweest voor allerbande boeken, . ' ...
ilaér of zyn leven was gelyk 'uc» hem betaemt, i .n ;;aet bet laetste vast zoo wordt by nooyt bescbaemt, Te inyden alle kvvaed, te staen na goed« wetken, , ;r Om in de liefde üod> zvn geest.te tuogen st/rken,
Dat s'.aet my beter aen als met eeu stage «lyt Uuitreut de boeken zyn en lcze:i alien tyd.
Doch scboon ik oorlof nrem van alle werelds zaken, Ki> Liezen niaer aliemi Uie naer den bcmel snaken,
Aiog voel iki'.i degetstdan ook by wylen kweelt, t/m da't bet yiiel vleescb ook bier zyn i olie speelt. .-,•
Acü 'tis ü'iaer weynig tyds dat ik in volle leden 'Jut regt Godzalig «eil. luln zinnen kan besteden,
Kvlues! hve ik bet maek. boe ik myn beste doe, l»^er scbiet wat anders in, daer valt -.vat ander* top.
}><• geest icuyilt wel boreyd (a) en wilt Uu buine» «ty^eu, -~"~"
* . ' '
(«) üal 25. Ue acesfü «cl gewillig^ UMT Ut*.*U«eK U t•,j
Itar« ik kat) Ut den «T*cb nog niet die booglr krtffen.
JM vlrvteb Langt arn drn peest gelvk een la«tig pak, Ëu dat barrt aen de tid ecu droevig ongemak.
Hoc ben ik meriigmaél verstoort op myn' gedacbten, Ja brrngr tegen baer by wylen grnote ll.iglen.
l lm (Int »'np unn gebod niet stille wilten stucn, 3* onder myn gebed by wylen riders l;;irn.
Als Abrum (n) bezig was een «(Ter nen te stellen. • V.no kwamen even darr bem vreemde vogels kwellen,
]?,n vielen op het nes. marr ziet de goede man.
Lliejoeg de dieren v»eg tuo vaerdij; «Is hy kan.
Pe grillen die omtrent om lone zinnen zwieren, Wanneer wy bezig tyn in ootmued God te \iereo,
Die noeni ik dat gespn] t die Abram benen dreef, Op dat Güdt ofFerwerk bekwam en zuy*er bleet Ik bid n, lieve ziel, bier Op te willen lelten.
Dat zoo een vuyl gespuy» on* niet en mag beletten Te Btygen met den geezt nis met een stage vlucbt, Gansch buyten aerdscb bedryf tut bo>«n iii de lucbt, Wat is «r, lieve ziel, van onze beste pligten,
\Vie kan er u\t een kerk zyn God ter rere sticbten, Daer niet een booze geest ouk zyn kapelle bonwd, (6) Acb daer is vuyle scbuym ook by bet edel -goud ,
£ God l vernienwd myn bert en leerd myn doffe zinnen , De werelden bet tlcrseb ten lesten overwinnen,
Alleen door uwen geest zoo word iuyu ziele sterk, En zonder dat bebulp is 'tal verloren werk.
Van lezen is gezeyd : nu vind' ik dat bet scbry ven Geen minder kragt en beeft om dosbeyd weg te dry ven,
Want als een goed geprys ons in de zinnen scbiet, 'tis goed wanneer men 't leest of by gescbrifte ziet : Ik die uu ben ontlast van alle zware plicbten,
"Vind ook myn bert geneyd ooi somwyl iet te dicbten, Hier toe word ik verwekt wauneer ik eenzaeoi ben, En 't it dan groot vermaek te spelen met de pen.
Al geeft de stuere lucbt by wy len baade » inden , Nog weet ik tot dit werk bier plaeUen uvt te vinden,
Üaer niemand van de storm verdriet of bi< . orlyd, Om dat men van de koud door boomen is buvry d ; Ik bebbe door bet werk gebeymen laten makeu,
(o) Gene». 15.
(t) Job. 1. v. 6. Daer wat nn ren dajr , dat ds kmderen Gods kwamen, om zicb voor den Heer t« ktellen, dat <i« «atau ook in bet midden van beia kwam.
— i? —
D*«r niemand m; en ziet al komt by my gehakel», 'Ik lai't de lieden gaen al waer bet bnn gelust,
En ik zit in bet loof en bonde my genist.
Waer toe wil ik gewoel of vreemd gezelscbap toeken?
Ik scbryve myn gepeys of spreke met de boeken, Al ben ik zooder volk in «enig eenzaein veld,
Ik wenscbe menigmael om niet te tyn verteld, Kom ik eens in den llaeg om buyzelyke takon, 'k En'zork ook even daer geen lang verblyf te maken,
Ik <ioe myn dingen af en make korten spoed, M y 'dunkt dat ik aldaer niet lange wesen moet.
Wiü zicb na gtilbeyd voegt die word er toe genegen, En allerlcy gewuel dat is bem byster tegen,
Dns vind ik geenszins vreemd dat nooyt een eramyt,
• Omtrent de steden komt, als maer voor kleyne tyd. (i»\
Wel, Hïegje, zyt gegroet, gy bebt veel scboooe zaken, Maer kond om dezen tyd myn brrte niet vermaken.
'< Is my nu als een walg dat my wel eer beviel, Myn lust spucld alleen omtrent myn vraerde ziel, . .
AVONDMAEL.
Straks na bet avondmael na dat er ie gebeden , Ga ik naer myn vertrek een wyle my vertreden ,
En ga dan by ravn zelfs met aendacbt ovrrstacrr, Hoe dat ik beden ben en boe myn zaken staeiu Wat dat ik beb gedagt of vat ik beb gesproken., (t}
Wat drift my in den geest of elders kwam bestoken.
Ot'in den rrgtea weg by wylen beb gemist, Of zonder reg»e vrugt myn uren beb gekwitt;
En als ik dan bemerk dat ik my beb vergrepen, Of door een vreemd geval mybeb laten slepun,
Dan ben ik ongezind en uyttermaten gram, <
Dat ik geen meerder agt op myn bedrvf en nam, Maer beb ik eenig goed beginnen nyt te wrken , Zoo bid ik mynen God om my daer in te sterken ,
Ook niet na regten eyscb te straffen dekeziel, Vermit ze buyten spoor in twakbeyd uederviel.
Ook stel ik wyders vast geduerig af te tvyken Van al dat zondig is, of zonden mag gel l ken,
(a) Ziet bier D. Hicronimuj op bel leven van Fanlus den eersten eremyt.
(t) Seneca in Lib. de I ra.
—. 18 ,—
Dos roep ik God om bulp met innig zielgeklag, Dat ik van nu veortaen my beter kwyteir raag. *':, Voorts zeg ik, waerde ziel, (a) indien'wy kwalyfe leven, God ziet ons, en met een wat by ons word bedreven •
Maer doen wy dengdzaem werk, God ziet bet van'gelvk, En wy zien even God, en ook zyn eé'uwig Ryk. *" * Scbryft'dat in u gemoed, en wilt bet sta«g gedenken.
l U zal geen ydel vleescb of dtiyvel mogen krenken : Dit is een korte les, maer wordze wet gevat, _, Zoo is 't een hutte Jeer en vry een ryken scbat.' /