soms aarzelend, schipperend met wóórden om te verzachten of te verbergen.
‘....Ik ben niet altijd zoo geweest, Alf.... Als jong meisje was 'k fatsoenlijk - op
m'n woord van waarachtig - vraag dat maar an m'n moeder.... En 'k ben toch wel in
verleiding geweest.... - Kijk me nu maar niet zoo constant an! Toe! - Je mot de
mensche in België kenne.... we reisden toen.... me vader, me moeder, me broer en
ik - hoe lang is dat wel geleje?.... 'n jaar of vijf na de Fransch-Duitsche oorlog.... 'k
herinner me nog best hoe Metz er uitzag.... Als kind van twaalef jaar keke de manne
al naar me.... 'k Herinner me in Antwerpen - daar ha'k gezonge, toen d'r 'n heer naar
me toekwam, die me tien franke beloofde as 'k effen met 'm meeging achter de deur
- om wat te doen? zei ik - Nou dat zal je wel zien zei-die - 'k zal 't effen an me moeder
zegge da'k mee-ga zei ik en toen was-die al weg. Je kan begrijpe hoe woedend me
vader was. - 'n Andere keer, o, 't zijn zulke vuilike, zulke schobbers in België, bood
'r een tweehonderd franke an me moeder en dan zou-die me broer ook 'n goeie
opvoeding geve.... Is me moeder dan geen brave vrouw, hè, dat ze met al d'r armoe
al die schooiers van me lijf het gehoue. As kind begreep 'k 'r niks van. - Eens hè'k
de artieste zoo doen lache, toen d'r een vroeg of 'k al wist hóe de kinderen kwamme.
- 'k Wou toen erg wijs zijn en zei: de mensche doen net as de hondjes. - Zóóveel wist
ik toen, zèg - op me woord van waarachtig. 'k Was een mooi kind hoor, vraag dat
maar an me moeder - net zullek dik haar as nou en veel blonder - verleje jaar hè'k 't
geverfd en dat zit nog in me haar - zie je wel an de puntjes? Op me twaalfde jaar
droeg 'k al lange rokke en zagen ze me voor zestien an.... Nou van de zake hoef ik
je niks van te
vertelle wat 'n schrik of dat was.... Hoe oud was 'k toen?.... Dertien.... Ja dertien....
Ik an 't huile van de schrik.... Ik dacht niet anders of 'k was ziek.... Me moeder an 't
lache! Wat heeft me dat mensen gelache! Da's niks zei-ze: dat heeft ellek jong meissie.
- Nou maar wat is 't dan, vroeg ik huilend. - Ach niks, de prins is jarig. - De prins is
jarig? vroeg ik. - Ja, de prins is jarig - zoo noeme ze dat in België as 'n vrouw de
regels heeft. - Nou toen me vader thuis kwam, lag ik uit 't raam en riep met zoo'n
blij gezicht: vader, de prins is jarig! - Wat hè'k toen op me gezicht gehad! 's Avonds
toen zei moeder tegen me: nou za'k je nog is wat zeggen: als de prins bij 'n meissie
jarig is geweest, dan mot ze erreg oppasse, anders krijgt ze 'n kind. Als 'n man je nou
aanraakt of ankijkt, krijg je 'n kind, hóór. - Dus je past op hóór en je laat je door geen
man anrake of aankijke. - Wil je geloove da'k tot me vijftiende jaar wegliep van me
stoel op 't tooneel - we zatte toen nog allemaal in'n kringetje op stoele - as d'r een
làng naar me keek - Dat geloof je nou niet, wel? Vraag 't maar gerust an me moeder,
da'k niet lieg...’
‘Nee, ik gelóóf je wel, kind.’
‘....In de Vic kreeg 'k kennis an me man - 'k zal sterreve as 'k lieg: de eerste nacht
heeft ie niks bij me gedaan.... Begrijp jij zoo iets?.... Toen ik 't an me moeder zei,
wou ze 't niet geloove.... 't Is ook niet om te geloove.... God, god, wat was dat een
koele.... Eens in de veertien dagen dee-die wat.... en dan moest j'm nog anhale....
Was dat nou 'n man om te trouwe?.... Mot 'n man trouwe as-die óp is?..‘Je trouwt
wel niet om de heele dag in bed te legge, maar 'n blok steen, da's toch ook niet
pleizierig voor 'n jonge vrouw, wat?.... En zoo vies as die was in bed.... 'n Heel bad
nam-die nooit.... z'n voete gaf die eens in 'n winter 'n beurt.... Lekker, hè? En altijd
spoege op de grond. Zóó ha'k de grond gedwijld, zoo lag d'r spoeg van 'm.... Maar
die éérste nacht, die eerste nacht, toen ik lag te wachte en niks zegge dorst.... en toen
die slape ging omdat de wijn 'm naar z'n kop gestegen was.... en ik niet inslape kon,
omdat 'k 't zoo vreemd von, die zweetende man in me bed.... Wat he'k de volgende
dag gehuild.... Verbeel-je: - dat schiet me nou te binne - 'k zal geen gezond uur meer
hebbe als 'k lieg - dat vloeke he'k van hèm, zeg, ik zìe wel dat je lacht -.... 'k was zoo
nijdig op 'm da'k de trouwacte verscheurde om 't uit te make. Me moeder was 't bij....
Isaac en zij an 't lache!.... Wat was 'k toen nog onnoozel, hè?.... Net 'n gans! al ha'k
al zes jaar in een caféchantant gezonge.... Om kort te gaan 'k kreeg eerst Kaatje.
-De weeën begonnen toen die 's morgens naar de fabriek ging - thuisblijve dee die
niet - wat die man nou kon verdomme weet 'k nog niet - en toe-die thuis kwam ete,
was de dokter net zoo wat klaar. Hij wou 't kind Sarah noeme, naar z'n grootmoeder.
Dat heeft toen nog wat ruzie gegeve, maar me moeder was d'r ook bij. Zeg, stel je
nou is voor: ‘Sarah je rok zak af, moeder 'k draag 'n sleep!’ Hahaha! Hahaha! Ik
kreeg me zin. En toen 't kind 'n half jaar oud was, had-ie geen werk, liep-ie te slentere
over straat met z'n sabbatjas an. Zoo bang as die was, hè! Dat schiet me nou ook te
binne. - Eens had-ie kwestie met de bewoner van beneje - wij woonden twee hoog.
Dat was op 'n Zaterdag. ‘As je de trap afkomt vuile jood, breek 'k je je nek!’
-schreeuwde-die, die man natuurlijk. Denk je dattie naar beneje dorst? Tot 's middags
vijf uur bleef-die boven draaie. Toen kwamme me vader en me broer en werd-ie
dapper. En de deur most op slot blijve zeg! Hahaha! - Nou, hij verdiende geen cent.
Als jij weer is zinge ging zei-die. Nou daar had 'k de pest an. As je eenmaal uit 't vak
ben, kom je d'r liever niet in terug. Me moeder waarschouwde 'm - je kunt 't 'r vrage.
Maar de nood, zie je en daar zal 'k 'm geen ongelijk in geve. Ik heb toen tòch staan
te zingen, zeg, met Toosje op de komst, da'k me corset niet an kon houe en zóo
hartklopping kreeg.... En toen maakte 'k kennis met Barend.... van 't Salon en daar
wer'k verliefd op.... Ze zeggen dat Toosje op 'm lijkt, maar dat liegen ze.... 't kind is
eerlijk van hèm.... Ben je boos omda'k op Barend verliefd was?’
‘Wel nèe, kindje.’
‘.... Zie je, die wist met me om te gaan, die was zoo lief - die had zulleke aardige
maniere - die wist je zoo in te palme - die had altijd van die aardige attenties, die
was zoo gesoigneerd met nèt zulleke witte tanden as jij en die had sulleke mooie
handen.... en zulke maantjes op z'n nagels - wat kijk je nou raar? Wil 'k liever ophoue?
Nee?.... - en die bracht me 's avonds 'n eind weg. Van Toosje beviel ik wéer alleen,
zonder dat iemand 'r bij was - 'k dacht da'k stierf. - 'n Paar maande later, nou, toen
was 't 'r door - toen gingen we eerst naar een rendez-vous, maar ik geneerde me niks
en kwam bij 'm op z'n kamer - Gotogot wat 'n tijd was dat, zeg, - as me man an me
lijf kwam was 'k vies van 'm. As die zich 's avonds uitkleedde en in z'n hemd stond
met z'n vuile voete, dan ha'k zoo wel weg kenne loope.... En as die dan wat doen
wou... dan was 't 'n márteling.... dan hield 'k m'n oogen dicht om 'm niet te zien en
as die klaarge-komme was - ik kon niet meer bij 'm klaarkomme - dan veegde 'k me
mond af, zoo'n walg had 'k van 'm. Gotogot wa's dat verschrikkelijk voor 'n vrouw
om in bed te legge met 'n man waarvan ze niet houdt, zeg!.... As de manne dàt is
konde voele.... Een avond dacht 'k dat-ie me vermoorden zou - stop 't dek is achter
me rug. - As die 't gedaan had, ha'k respect voor 'm gehad. Ook 'n onzin om zooiets
te zeggen, hè?, alsof je 't zal navertelle! Hahaha! Toen bracht Barend me tot an de
deur en was zoo stom om me te zoene. Isaac had uit 't raam gelege. Jeesis wat had-ie
een gezicht toen ik boven kwam. 'k Schrok er van, de schrik sloeg me in me beene,
zoo wit as die was. Nou, dacht 'k - wat ken je gauw denke, as je in de rats zit hè, net
tienmaal zoo gauw as anders, hè? - nou vermoordt-ie me en da's maar
goed ook, want zoo'n leven hou 'k niet vol - ‘Me vrouw is 'n hoer geworde! Me vrouw
is 'n hoer geworde!’ schreeuwd-die. Toen vloog-ie me an naar me keel. Wat vonk
dat héérlijk, héérlijk toen z'n nagels in me strot stonde. Niks bang was 'k. Maar toen
liet-ie me weer los en zei - dat hoor 'k 'm nòg zegge -: ‘'k Zal me handen niet an je
vuil make. 'k Verdom 't om voor jou de kast in te gaan.’ Zoo was-die nou. Van de
eerste schrik kreeg 'k 'n miskraam. Daar ben 'k zes weke mooi mee geweest. Ze
dachte da'k doodbloeide.... Zeker had-ie alles an z'n moeder verteld, want dat beest
- 'k heb je toch verteld dat ze me eens op straat tegenkwam en me in me gezicht
spoegde, omdat d'r zoon met me getrouwd en ik niet van d'r geloof was - was niet
van de kamer af te slaan in die dagen. Die hoopte da'k krepeere zou. En Isaac was
zóó goed voor me. As-die nijdig was gebleve ha'k nog van 'm gehoue. Maar 'n goeie
man, 'n poes-lieve man.... o, 't was zoo'n aterling poes-lief te zijn, omdat 'k 't geld
verdiende. De grootste ellende kwam nog. Toen 'k beter was en uitging, naar de
kamer van Barend, zei diè schooier dat 't maar uit most weze, dat-ie toch in de eerste
zes maande niks bij me doen kon, omdat-ie wat opgeloope had bij 'n del. Daar maal
ik niks om, zei ik - zoo dol was ik toen op 'm, zoo weinig begreep 'k van die dinge!
dan zal 'k wel wachte.... 'k Hou niet enkel van je om dat.... Maar hij wou van me af
zijn.... Dat merkte 'k wel. Dat zei die ook.... Toen ben 'k van 'm weggeloope.... Da's
'n hárde tijd geweest, Alf. - 'n Paar maal hè-'k me wille verdrinke, - an me kindere
dacht 'k heelemaal niet - 'n Verliefde vrouw is zoo kránkzinnig! -, maar ik dorst niet.
As 'k bij 't water stond, werd 'k bang, god zoo-bang - eens wou 'k op de rails gaan
legge - maar ik dorst niet, ik dorst niet. Ik was bang om dood te gaan, dood te gaan.
Een avond liep ik in den regen naar het huis waar Barend woonde, zag 't licht in z'n
kamer, z'n schaduw die telkens heen en weer ging. Zeker studeerde-die 'n rol in. En
dan kwam m'n haat boven, vloekte 'k 'm, vloekte 'k 'm als de pest van me leven. Een
avond liep ik de kerk in - gek hè? - hoe kwam 'k 'r toe? - probeerde te bidden, te
bidden. Een avond dronk ik zooveel cognac dat 'k twee dagen lang ziek was. D'r was
niks meer in me leven. Niks. Thuis kon 'k niet blijve; die kerel lag meestal te slape.
Als 'k 'm bij me voelde wer 'k koud. O wat 'n straf waren die dagen, die dágen, die
donkere avonde. Wat zijn de avonde donker, hè, as je verdriet heb en wat dure die
nachte!.... Vin je niet? Vin je niet? Soms lag 'k ùre te snikke, heel-zachies, dat me
man 't niet zou hoore.... Dan bad ik God.... 'k weet zelf niét wat.... 'k bad maar raak
om an iets anders te denke dan an die vuile komediant.... En as 'k z'n naam las in de
krante, dat-ie wat moois gespeeld had, dan had 'k 't wel van de dake kenne schreeuwe:
die mán is 'n vuilik, 'n schooier, jullie motte z'n naam niet in de krante zette! - Gek,
hè? - Ja zoo doe je.
Da'k toen niet dood gegaan ben verwondert me nog.... O lieve, lieve Alf bedrieg me
niet, bedrieg me niet, bedrieg me niet.... Denk is an da'k zoo alléén op de wereld ben,
dat de wereld zoo leeg is als je van niemand houdt’....
‘Ik zal je nóoit bedriegen, kind, nooit,’ zei ik na een kleine stilte: ‘En toen?.... En
verder?’
‘.... Wàt verder?’....
‘.... Van ànderen’....
‘.... Van ànderen.... moet je àlles, àlles wete?’
‘....Alles.... Je moet nu niks overslaan, al je herinneringen zeggen alsof 'k 'n heel
goed vriend, je beste vriend ben.... hoor je kindje?’....
‘.... Toen.... toen - 'k zal éerlijk alles zegge.... toen kreeg 'k kennis an 'n zoon van
'n bankier - die jongen was dol met me - maar d'r heeft nooit wat tusschen ons bestaan
- als 'k je dát zeg is dat zoo - die jongen was gek op me, zond me de prachtigste
cadeaus en Isaac wist 'r van. Dat vond-ie heel goed. Soms kwam 'r 'n bankie van
tweehonderd gulden as 'k geklaagd had da'k 't zoo arrem had en dan most je Isaac is
lief zien, dat vond-ie allemaal best en in bed liet-ie me gelukkig met rust. Daar ha'k
'm wel voor kunne zoene. Die kennis van me was 'n nette jonge. Voor z'n vader
most-ie naar 't zuijen van Frankrijk omdat-ie zoo teringachtig was en bloed opgaf.
Toen die wegging zei-die: dag Georgientje. Mag 'k je 'n zoen geve? Die hè-'k 'm
natuurlijk niet geweigerd. 't Was 'n leelijke jongen, zoo bleek, zoo mager. Nog éens
heeft-ie me geschreve dattie niks vooruitging en toen hè'k verder niks meer van 'm
gehoord. - Die arreme stakker. - Toen hé'k drie weke geleefd met 'n officier van de
marine.... Daar herinner 'k me zoo goed als niks van.... 't Was geloof 'k wel 'n gezellige
vent.... maar altijd met z'n vrinde an 't klesse over dienst en over 't ministerie en over
de schepe.... nee hoor.... Drie weke was 'k met 'm op de reis natuurlijk.... In
Amsterdam zou 't niet mogelijk geweest zijn.... 'k Ben 'm heelemaal kwijt geraakt....
'k Geloof dattie in Indië zit.... Eens ha'k 'm wat geld te leen gevraagd en had Isaac
de brief opengemaakt en er 't geld uitgenome. Hoe vin je zoo iets?.... Wat verdomd
smerig, hè?.... En dan zei-die wel is tegen me.... je mot niks afslaan, als de heere je
wat geve wille.... Op 'n dag wou-die naar Amerika.... Daar moest zooveel geld
verdiend worde.... Ik blij.... Ik voor hem an 't werk om 'm an passagegeld en aan
kleere te helpe. Me laatste cente hè'k 'm gegeve. Je had 'm is motte zien weggaan als
'n heer met 'n nieuwe jas met 'n bonte kraag en met zes nieuwe tricot-broeke en met
twaalf paar sokke en met nog veertig guide zakgeld.... 'k Heb 'm met de kindere
weggebracht tot an de boot. Gek toch, hè - toen de boot wegging stond hij te huile
en most ik ook huile. - Hoe zou dat nou komme bij twee menschen, die elkaar niet
zien magge?.... Zóo ha'k me uitgekleed da'k niet eens die week cente had om me
bakker en me groenboer te betale. Nou toen hè'k hoe langer hoe meer de beest
gespeeld. Samengeleefd hè'k nooit meer. Jij bent de eerste. Maar 'k heb veel
gescharreld met kerels waarvan 'k de naam niet meer weet, 'k heb veel champagne
gezope om me directeure te pleiziere en 'k ben dikkels 's morgens zes, zeven, acht
uur op me bed gekomme.’
....‘Heb je met Piet ook?’
‘Met welleke Piet?’
‘Met die komiek uit Den Haag?’
‘Nee, bij God niet. Hoe kom je dàartoe?’
‘Nou, - 'k dacht 't zoo.’
‘Nee, nooit. Met dàt soort lui he'k me nooit afgegeve’....
‘Is dat àlles?’
‘Da's alles.... Je wil toch niet da'k je die gewone scharrelerijtjes vertel?’
‘Nee....’
‘Nou hè-je zeker 'n groote minachting voor me?....’
‘Nee. Nóú hou ik meer van je. Voel je 't verleden nu niet als 'n gróote rust.... nu
'k álles weet.’
‘Als je maar niet boos op me ben’....
‘Boos? Waarom?’
‘Ben 'k dan geen slechte vrouw?’
‘Als je van me houdt ben je geen slechte vrouw meer, haal ik jou naar boven, jij
mij.’
‘Ik jou?’
‘Jij mij.’
‘Jij heb toch niks op je gewete?’
‘Jaren lang.... toen 'k jonger was, minder nadacht over de dingen, was 'k 'n
bordeellooper, kind.... lei 'k m'n geld neer, net als andere manne.... Ze doen 't allemaal,
of ze doen èrger.... of ze scharrelen met dienstmeissies.... of ze nemen 'n mentenee’....
‘Nou, dat vin 'k zoo erreg niet, zoolang je ongetrouwd ben. Jullie hebbe toch ook
je behoefte.’
‘As 'r voor 'n vrouw schande is, is er ook schande voor ons. Over wa'k toen gestoeid
heb met vrouwen en meisjes, die me wel mochten en die ik wel mocht hè'k geen
spijt. Dàt was jong bloed, gaf geen voordeel, geen verdriet. Maar toen 'k ouwer werd,
ouwer in me gezicht door 't werken, 't studeeren en dan 's avonds idee kreeg om wat
te gaan doen en dan liep éerst na die kast, met voorzichtig uitkijken of 'r niemand in
de buurt was en dan anbellen en achter 't loketje de stem van de gouvernante - zoo
noemen ze zoo'n mensch - en dan binnenkommen in 'n gang met zoete lucht en
doorloopen naar 't salon en dan uitzoeken een van die vrouwen, die allemaal naar je
kijken, allemaal lachen en dan na 'n poosje gevraag of je geen flesch geeft. - O, mijn
God, wat was dat 'n tijd! - en dan je kunstmatig lachen en gewild-luidruchtig spreken
en den verzwabberde uithangen en dan eindelijk vragen of 'r geen andere dames zijn,
omdat je er geen naar je keus kan vinden, omdat je trek weg is en je voor geen goud
In document
Herman Heijermans, Kamertjeszonde · dbnl
(pagina 147-153)