De resultaten uit de interviews zijn geanalyseerd middels de onderstaande schematische tabel. De elf verschillende professionals hebben diverse uitspraken gedaan over het onderwerp. Deze uitspraken noemen we ‘labels’. Alle uitspraken of labels die zijn gedaan, zijn ingedeeld onder de vijf zoekvragen die horen bij deelvraag 2: ‘Welke benaderingswijze hanteren professionals tijdens de eerste contacten met (mogelijke) slachtoffers om vertrouwen te creëren?’. Hierbij is geturfd hoe vaak de uitspraken voorkwamen. Als vier professionals een bepaalde uitspraak deden, dan komt er een ‘4’ te staan achter de uitspraak/label. Daarnaast is er bij elke uitspraak per professional een waarde gegeven die gebaseerd is op hoe sterk de professional de uitspraak deed. Wanneer de uitspraak met twijfel of weinig overtuiging (tussen neus en lippen door) werd vertelt, dan kreeg het label de waardering ‘0’. Als een andere professional dezelfde uitspraak deed maar dan met veel overtuiging en benadrukking (als één van de belangrijkste uitspraken), dan krijgt het label de waarde ‘5’. Neutraal geeft bijvoorbeeld aan dat de professional de uitspraak als belangrijk opnoemt maar niet als ‘belangrijkste’. De waarden er tussenin spreken voor zich. Vervolgens krijg je achter een label een aantal cijfers te staan, zoals ‘4+5+3’. Deze waarden worden opgeteld waardoor de desbetreffende label (uitspraak) een totaalwaarde krijgt. Per zoekvraag zijn de labels met de hoogste totaalwaarden geselecteerd en verwerkt in hoofdstuk 5: de resultaten van de diepte-interviews met professionals. Slechts vanaf de totaalscore 10 is een label opgenomen onder de zoekvragen in hoofdstuk 5. Dit in verband met het grote aantal verschillende labels waarvan de totaalscores kunnen verschillen van 2 tot 50. De totaalscore 9 of lager is te laag om aan te nemen dat deze label door de meeste professionals wordt ervaren als (heel) belangrijk met betrekking tot het winnen van vertrouwen. Soms wordt er een uitzondering gemaakt om een bepaalde label met lage totaalscore wel op te nemen onder de resultaten in hoofdstuk 5. Dit met de reden dat er soms professionals zijn die een bepaalde succesfactor extra nadrukkelijk benoemen maar die niet door ander professionals is benoemd omdat er een mogelijkheid bestaat dat de andere professionals dit inzicht missen (deze succesfactor niet kennen). Dit wordt dan extra aangegeven in hoofdstuk 5.
De deelvraag: ‘Welke benaderingswijze hanteren professionals tjdens de eerste contacten met (mogelijke) slachtoffers om vertrouwen te creëren?’. Hierbij horen de onderstaande vijf zoekvragen.
Labels vanuit interviews/transcriptes en het aantal keer hoe vaak labels gezegd Waarde van label 1 = Zwak 2 = Matg 3 = Neutraal 4 = Redelijk sterk 5 = Sterk
Het totaal van de waarde van de labels.
Als een label bijv. 3 keer is genoemd waarvan het label één keer sterk naar voren kwam (waarde =5), één keer neutraal (3) en één keer redelijk sterk (4). Dan houdt dit in dat het label de waarde 12 krijgt (5+3+4).
drempels ervaren slachtoffers om zich open te stellen volgens professionals en hoe gaan professionals hiermee om?
drempels ervaren om zich open te stellen en iets over zichzelf te delen. Maar dan moeten er wel meerdere contactmomenten zijn geweest. Het vertellen dat ze onder dwang werken, komt minder vaak voor. (6x)
Veel slachtoffers ervaren de drempel om zich open te stellen omdat ze bang zijn voor oordelen van professionals. Sekswerkers hebben vaak te maken gehad met oordelen. Slachtoffers voelen het aan als professionals een niet-oordelende houding hebben en zullen dan eerder open zijn. (2x)
Wanneer professionals merken dat slachtoffers drempels ervaren om zich open te stellen, moeten professionals nooit pushen hun verhaal te vertellen maar aangeven dat ze voor hen klaar staan om te helpen en dat de slachtoffers altijd kunnen bellen of mailen voor vragen of hulp of om hun verhaal te doen. Dit creëert meer openheid en vertrouwen. (8x)
Wanneer er sprake is van terughoudendheid, is het belangrijk om dit na de eerste paar contacten bespreekbaar te maken omdat de eerlijkheid en openheid bijdraagt aan de vertrouwensrelatie. (4x) Wanneer slachtoffers terughoudend zijn en zich niet willen of durven open te stellen, dienen professionals dit überhaupt niet bespreekbaar te maken maar het gewoon te laten gaan. Het opbouwen van een vertrouwensrelatie zal vanzelf voor meer openheid zorgen. (3x) Het creëert meer vertrouwen als professionals (indien er al wat vertrouwen is) diepere gespreksonderwerpen aansnijden, omdat sommige slachtoffers een te hoge drempel ervaren om hierover te vertellen. Professionals kunnen hierbij vragen stellen als: ‘Is de situatie waarin je nu zit veilig?’, ‘Wat wil je?’, ‘Wat maakt het dat je van die jongen houdt?’, ‘Wil je nu echt met hem breken of niet?’, ‘Kunnen we daar samen over in gesprek gaan?’. Hierbij is het belangrijk dat de professional zich goed inleeft en empathie toont zodat slachtoffers meer begrip ervaren en ze uiteindelijk meer vertrouwen geven. (3x) Als professional moet je slachtoffers en sekswerkers niet het gevoel geven dat het belastend is wat ze vertellen. Zorg dat je nergens van schrikt, zodat slachtoffers ontspannen worden en drempels worden weggenomen. (2x)
Wanneer slachtoffers dubbele of tegenstrijdige verhalen vertellen (de ene keer een ander verhaal vertellen dan de andere keer), dan dienen professionals dit na een aantal contacten te bespreken door hen hiermee op een respectvolle en open manier te confronteren en hen te wijzen op de mogelijkheid om open en eerlijk te zijn. (2x)
Wanneer slachtoffers uit de situatie van dwang/gevangenschap zijn ontsnapt en bij professionals terecht komen, zijn ze vaak angstig en kwetsbaar. Ze zullen zich niet direct openstellen door wantrouwen. Als professional moet je dan het slachtoffer veel geruststellen en
herhalend aangeven dat het veilig en goed is bij deze
instantie/instelling. Daarnaast vraag je ze of ze eten of drinken willen om ze even op adem te laten komen. Vervolgens vertel je wie je bent en waarvoor je er bent voor het slachtoffer en vraag voorzichtig of ze
+ 4 + 3 4 + 4 5 + 3 + 4 + 4 + 5 + 4 + 5 + 4 5 + 5 + 4 + 4 5 + 5 + 4 5 + 5 + 5 4 + 3 4 + 3 3 + 4 + 5 + 5 8 34 18 14 15 7 7 17
wil vertellen wie zij is en hoe ze hier terecht is gekomen. (4x)
Wanneer slachtoffers terughoudend zijn en zich niet willen of durven open te stellen, dienen professionals aan te geven dat wat slachtoffers vertellen tussen hen beide blijft/geheim. (1x)
5 5 Zoekvraag 2: ‘Hoe gaan professionals om met signalen of vermoedens van dwang bij slachtoffers, zonder het vertrouwen te beschamen?’
Wanneer er vermoedens of signalen zijn, moeten professionals dit wel bespreekbaar maken. Dit moeten ze überhaupt niet in het eerste contact doen, dat schrikt namelijk af. Het is van belang eerst een vertrouwensrelatie op te bouwen en het dan pas te bespreken. (6x) Bij het bespreekbaar maken van signalen/vermoedens, moet de professional voorzichtig dit duidelijk maken en hierbij empathisch zijn, een luisterend oor bieden, een open houding aannemen en vooral niet oordelen. (6x)
Als de sekswerker toegeeft of aangeeft dat er een pooier in het spel is maar geen hulp wil of aangifte wil doen, dan dient de professional zich te houden aan de geheimhoudingsplicht. Dit waarborgt de
vertrouwensrelatie. (1x)
Als er sprake is van minderjarigheid, hevige angst of acute bedreiging en het slachtoffer wil geen hulp of aangifte doen, dan dient de professionals een melding te maken bij de politie. Voorwaarde hierbij is wel dat professionals dit van tevoren duidelijk bespreekbaar maken met het slachtoffer. Dit draagt uiteraard niet bij aan de
vertrouwensrelatie. (8x)
Wanneer slachtoffers niet toegeven/ontkennen dat ze gedwongen worden (als professionals dit bespreekbaar maken), dan is het belangrijk dat professionals hier niet tegenin gaan maar aan slachtoffers aangeven dat ze altijd hun verhaal mogen doen, altijd kunnen bellen of mailen als de professional langs moet komen. (5x) Wanneer slachtoffers niet toegeven/ontkennen dat ze gedwongen worden, dan is het belangrijk dat professionals na een aantal gesprekken benoemen welke signalen ze zien of vermoedens ze hebben en vragen wat slachtoffers zelf willen. Willen ze het werk blijven doen of willen ze eruit stappen en als ze het willen blijven doen, dan moet de professional aangeven dat ze dan wel beter voor zichzelf moeten gaan zorgen. (3x)
Wanneer slachtoffers geen hulp willen en geen aangifte willen doen, zouden professionals hun keuze moeten accepteren maar wel proberen hun zienswijze te veranderen en de ambivalentie te vergroten. (6x)
Wanneer slachtoffers geen hulp willen en geen aangifte willen doen, dan kunnen professionals niets doen en moeten ze dit accepteren. Ze dienen wel het contact warm te houden, laten weten dat ze er zijn en vragen waar ze het slachtoffer wel mee kunnen helpen. (6x)
5 + 3 + 4 + 4 + 4 + 4 5 + 4 + 5 + 5 + 5 + 4 5 5 + 3 + 4 + 4 + 5 + 5 + 5 + 3 5 + 5 + 5 + 5 + 5 4 + 3 + 4 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 20 28 5 34 25 11 30 35 Zoekvraag 3: ‘Hoe winnen professionals vertrouwen van slachtoffers tijdens de eerste contacten?’
Professionals winnen vertrouwen door aan te sluiten op wat het slachtoffer nodig heeft in het contact en te vragen wat zij willen. (4x) Om vertrouwen te creëren, moeten professionals investeren in de onderlinge relatie door naast te praten over zware onderwerpen ook
4 + 4 + 5 + 5
5 + 5 + 4 + 5 + 4 + 5 + 5 + 5
14
te ruimte te bieden voor gezellige niet-hulpverleningsgerichte
momenten, zoals samen wandelen, spelletjes doen, of gewoon samen koffie drinken. (8x)
Door het aangeven dat de slachtoffers anoniem (mogen) blijven in contacten, creëren professionals een gevoel van veiligheid en vertrouwen bij slachtoffers. (2x)
Professionals winnen vertrouwen wanneer zij onvoorwaardelijke acceptatie en respect laten blijken voor hun beroep. Sekswerkers voelen namelijk meteen aan iemand of er sprake is van een oordeel. (10x)
Het creëert vertrouwen als professionals een luisterend oor bieden, oprechte interesse tonen en echte aandacht hebben. Dit doen professionals door te inventariseren hoe het met ze gaat, te vragen wat zij wil, aandachtig te luisteren en open vragen te stellen, ook naar hun privéleven. (10x)
Om vertrouwen te creëren, is het tonen van empathie en medeleven belangrijk, dus het tonen van begrip. (8x)
Om vertrouwen te winnen, dienen professionals zich tijdens het eerste zich te legitimeren door duidelijk te maken wie ze zijn, van welke organisatie ze zijn, waar ze voor staan en dat hun hulp/
ondersteuning/advies vrijblijvend en gratis is. Hierbij geven
professionals niet direct bij het eerste contact hulp of ondersteuning aan en ze zorgen dat het contact niet te lang duurt of te diep gaat, tenzij het slachtoffer dit wel wil. (9x)
Professionals creëren vertrouwen als ze echt zijn (zichzelf/mens) en eerlijk en duidelijk zijn over wat ze wel en niet kunnen betekenen voor het slachtoffers. (9x)
Het creëert vertrouwen als professionals doen wat ze zeggen en beloven en afspraken nakomen. (6x)
Neem de tijd en aandacht voor een slachtoffer om vertrouwen te creëren. Wees geduldig. (5x)
Professionals creëren vertrouwen wanneer ze regelmatig langs gaan, laten zien dat ze er zijn en laten weten dat als er iets aan de hand is, dat ze altijd bereikbaar zijn (de presentietheorie). Zorg dat
sekswerkers jouw visitekaartje hebben. (9x)
Naast het bieden van een luisterend oor, wekt het vertrouwen als professionals vooral ook praktische hulp bieden en op praktisch vlak zichtbaar iets bereiken voor slachtoffers. (7x)
Wanneer slachtoffers (meermaals) niet komen opdagen op een afspraak, betekent dit niet dat het slachtoffer ongemotiveerd of onverschillig is. Als professionals dan blijven investeren en contact blijven zoeken, winnen ze vertrouwen. (4x)
Professionals creëren vertrouwen bij slachtoffers door hun gevoel van veiligheid te vergroten. Dit doen professionals door samen met de
5 + 4 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 4 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 5 + 3 + 2 + 3 + 4 + 5 + 5 + 5 4 + 4 + 3 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 4 + 4 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 4 + 3 + 4 + 5 + 5 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 2 + 4 + 5 + 4 + 5 + 5 + 5 5 + 4 + 4 + 5 4 + 3 9 44 50 32 41 43 30 21 45 30 18 7
slachtoffers te kijken wat ze nodig hebben om zich veilig te voelen en te kijken of ze een netwerk hebben en of ze hun netwerk kunnen vergroten. Vragen als: ‘Waar kan je naartoe als je het moeilijk hebt, heb je een uitvalsbasis, waar zou je naar toe kunnen vluchten, kan je daar terecht en een paar dagen blijven?’. Of professionals kunnen zorgen voor een veilige opvangplek. (2x)
Professionals kunnen vertrouwen creëren wanneer zij meegaan in het populistische taalgebruik van de slachtoffers (de woorden gebruiken die zij gebruiken). Soms mee stoer of grappig doen om aansluiting te vinden. (1x)
Het creëert vertrouwen wanneer professionals aan het einde van het gesprek/contact aangeven dat ze altijd welkom zijn bij hun
instantie/instelling, dat ze bij de professional terecht kunnen als ze gewoon eens willen praten over hun werk en dat ze hopen dat ze hen nog eens zien. (4x)
Wanneer slachtoffers uit de situatie van dwang/gevangenschap zijn ontsnapt en bij professionals terecht komen, zijn ze vaak angstig en kwetsbaar. Ze zijn wantrouwend naar iedereen toe. Als professional moet je dan het slachtoffer veel geruststellen en herhalend aangeven dat het veilig en goed is bij deze instantie/instelling. Daarnaast vraag je ze of ze eten of drinken willen om ze even op adem te laten komen. Vervolgens vertel je wie je bent en waarvoor je er bent voor het slachtoffer en vraag voorzichtig of ze wil vertellen wie zij is en hoe ze hier terecht is gekomen. (6x)
Professionals creëren vertrouwen wanneer zij de meest kleine dingen bekrachtigen en te vragen naar successen, zoals: ‘En waar ben je vandaag tevreden over?’ of ‘Wat heb je vandaag goed gedaan?’. (2x) Het wekt vertrouwen als professionals de naam van de sekswerker of slachtoffer onthouden en hen bij de volgende contacten aanspreekt bij naam. Dan voelen ze zich gezien wat vertrouwen wekt. Dit geldt ook voor het onthouden van wat ze hebben verteld in het vorige contact en hier vervolgens in de volgende contacten weer naar te vragen hoe het er nu mee gaat. (3x)
Wanneer professionals iets over zichzelf en hun leven vertellen en ook hun emoties tonen (wel met mate en in controle), dan creëert dit gelijkwaardigheid en daarmee ook vertrouwen. Immers, professionals vragen slachtoffers zich open te stellen wat heel wat is. (5x)
Het creëert vertrouwen wanneer professionals ontspannen activiteiten organiseren en slachtoffers /sekswerkers hiervoor uitnodigen, zoals een creatieve middag, een sportactiviteit of een training. Hierdoor wordt de vertrouwensrelatie opgebouwd. (4x) Professionals creëren vertrouwen, wanneer ze een vriendschap opbouwen met het slachtoffer. Niets slechts er zijn binnen
kantooruren maar ook buiten de kantooruren om wanneer ze je nodig hebben. Niets slechts het vertellen van persoonlijke zaken of emoties om het tactisch in te zetten maar je levensverhaal te vertellen, want dat doen zij ook en creëert gelijkwaardigheid. Indien slachtoffers dan te vaak bellen of manipuleren, dan geef ik dit ook aan. (2x)
3 5 + 3 + 4 + 3 3 + 4 + 5 + 5 + 5 + 4 5 + 4 5 + 5 + 5 5 + 5 + 5 + 5 + 5 5 + 4 + 5 + 5 5 + 5 3 15 26 9 15 25 19 10
Zoekvraag 4: ‘Hoe
merken professionals dat er bij een slachtoffers vertrouwen ontstaat?’
Wanneer slachtoffers open zijn, dan weten ze dat het ‘oké’ is om veilig en open te praten, dan is er dus sprake van vertrouwen. (7x)
Wanneer slachtoffers of sekswerkers de professionals zelf benaderen, dan is er sprake van vertrouwen. (9x)
Wanneer slachtoffers aangeven dat ze nog nooit hun verhaal tegen iemand anders hebben verteld (en wel delen of alles van het verhaal vertellen aan de professional). (1x)
Als slachtoffers aangeven dat ze zichzelf kunnen zijn bij de professional en niet bang zijn. (1x)
Wanneer sekswerkers of slachtoffers bellen of mailen om te zeggen dat ze je missen of gewoon om te vertellen hoe het met ze gaat, dan is er sprake van vertrouwen. (2x)
Als sekswerkers of slachtoffers een kleinigheidje/kadootje geven, dan is er sprake van vertrouwen. (1x)
5 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 5 + 5 + 5 +5 +5 + 5 + 5 + 5 +5 5 5 4 + 5 4 29 45 5 5 9 4 Zoekvraag 5:
‘Wat werkt volgens professionals niet in de benaderingswijze van professionals om tijdens de eerste contacten vertrouwen te creëren?’.
Wanneer professionals te persoonlijk of betrokken tijdens contacten, kunnen sekswerkers of slachtoffers zich hechten aan de professional en verwachtingen creëren waarin ze uiteindelijk teleurgesteld worden. Dit kan het vertrouwen doen afnemen. (6x)
Wanneer professionals merken dat slachtoffers zich teveel gaan hechten aan hen (vriendschappelijk benaderen), dan dienen zij telkens te benoemen dat ze wel hulpverlener/politie/verpleegkundige zijn en blijven. Hierbij is het belangrijk respectvol en hartelijk te zijn en om vervolgens ook naar mogelijkheden te zoeken om het netwerk van het slachtoffer wellicht groter te kunnen maken. (3x)
Wat niet werkt in het creëren van vertrouwen, is als professionals zelf niet open zijn over zichzelf terwijl ze dit wel verwachten van het slachtoffer. (4x)
Professionals dienen nooit iets te doen waar het slachtoffer niets van af weet of waar het slachtoffer het niet mee eens is. (2x)
Het slachtoffer pushen, overhalen of overtuigen dat ze uit de prostitutie moet gaan of hulp zou moeten zoeken/aannemen, werkt averechts in het winnen van vertrouwen. (3x)
Wat niet werkt in het creëren van vertrouwen, is als professionals schuin of weg kijken als dames schaars gekleed zijn. Dit brengt ze in een ongemakkelijk positie. Professionals dienen hier gewoon iets van zeggen, want de eerlijkheid wekt vertrouwen en weergeeft een stukje respect voor de sekswerker. (2x)
Wat niet werkt bij het creëren van vertrouwen, is als professionals met slachtoffers afspreken op het kantoor. Wat wel werkt is het contact met het slachtoffer uit de hulpverleningssfeer halen en samen op het terras koffie gaan drinken om een gesprek te voeren of naar de club gaan om met ze te praten. (1x)
4 + 4 + 3 + 1 + 2 + 2 3 + 3 + 2 + 1 4 + 5 + 4 + 5 5 + 5 4 + 5 + 5 5 + 5 5 16 9 18 10 14 10 5
Het creëert geen vertrouwen wanneer een of twee mannelijke professionals slachtoffers benaderen tijdens de eerste contacten, vanwege eerdere negatieve ervaringen met mannen. Het is daarom raadzaam als de professionals vrouw is of als er een man-vrouw koppel slachtoffers benaderen. (2x)
Wat niet werkt in het creëren van vertrouwen, is als professionals slachtoffers of sekswerkers zien als doelgroep en over één kam scheren en hen ook zo benaderen. Slachtoffers of sekswerkers ervaren dit namelijk. Het werkt wel als professionals iedere sekswerker en slachtoffer zien en behandelen als een uniek individu. (3x)
3 + 4
4 + 3 + 4
7