Deze bijlage bevat een overzicht van diverse opsporingsinstanties, hulpverleningsorganisaties, de GGD en stichtingen die zich bezig houden met het opsporen, vinden, benaderen en/of hulpverlenen van slachtoffers van gedwongen prostitutie. Slechts de instanties die zich specifiek richten op deze doelgroep, zullen aan bod komen. Er worden tevens drie lokale hulpverleningsinstanties beschreven die zich naast deze doelgroep ook op andere doelgroepen richten, dit zijn de vrouwenopvang in Breda, de vrouwenopvang in Roosendaal en het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn in Breda. De reden dat deze instanties ook worden beschreven, is omdat de studentonderzoeker in deze regio het onderzoek voornamelijk zou uitvoeren. De instanties waar diepte-interviews zijn gehouden, zullen eerst worden beschreven. Dit zijn de volgende elf instanties:
1. Gemeentelijke GezondheidsDienst West- en Midden- Brabant in Breda 2. Prostitutie Controle Team in Eindhoven
3. Recherche Amsterdam; Team Mensenhandel en Prostitutie 4. Koninklijke Marechaussee
5. Levenskracht in Eindhoven 6. Terecht in Eindhoven 7. SHOP in Den Haag
8. Instituut voor Maatschappelijk Welzijn in Breda 9. Stichting De Haven in Den Haag
10. Stichting Bright Fame in Amsterdam 11. Stichting Blood ’n Fire in Amsterdam
1. Gemeentelijke GezondheidsDienst
De taak en plicht van de Gemeentelijke GezondheidsDienst [GGD] is het waarborgen van de gezondheid van Nederlandse burgers en daarmee ook van sekswerkers en hen te beschermen tegen ziekten. De GGD verricht dan ook periodieke controles naar SOA’s in seksinrichtingen. Daarnaast kan de GGD betrokken worden bij het ontwikkelen en uitvoeren van een uitstapprogramma voor sekswerkers in bepaalde gemeenten. In West-Brabant, waar dit onderzoek wordt uitgevoerd, is er één GGD (Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, z.d.).
2. Prostitutie Controle Team
Het Prostitutie Controle Team [PCT] is de afdeling van de politie dat zich bezighoudt met het opsporen en bestrijden van gedwongen prostitutie en toezicht houdt op de prostitutiebranche. Het CPM voert regelmatig controles uit op illegaliteit in de prostitutiebranche (Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, z.d.).
3. Recherche Amsterdam Team Mensenhandel en Prostitutie
Het rechercheteam Mensenhandel en Prostitutie in Amsterdam heeft als doel het bestrijden van mensenhandel door toezichthouding en handhaving. Ze voeren controles uit op de niet-vergunde panden. Hierbij zoeken ze naar advertenties op internet. De controles zijn niet locatie-gebonden. Het
team controleert 300 ramen per jaar maar controleren ook andere soort bedrijven in de prostitutiebranche. Mensen die controles doen en gesprekken voeren met sekswerkers en slachtoffers, moeten gecertificeerd zijn. Naast de gewone politieopleiding moeten ze ook daarvoor een opleiding volgen binnen de politie van 256 studielasturen waarbij ze drie examens krijgen. In deze opleiding wordt ook aandacht geschonken aan gespreksvoering en hoe ze vertrouwen winnen (Harold van Gelder, teamleider van rechercheteam Mensenhandel en Prostitutie te Amterdam, interview op 29 april 2015).
4. Koninklijke Marechaussee
De Koninklijke Marechaussee [KMar] is een politieorganisatie die onder andere vormen van mensenhandel tijdens grenstoezicht en mobiel toezicht signaleert. Middels grensbewaking wordt mensenhandel en fraude met reis- en identiteitspapieren bestreden (Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, z.d.). Bij grenscontroles op de luchthavens of aan de buitengrenzen met Duitsland en België wordt regelmatig mensenhandel en gedwongen prostitutie gesignaleerd. Op het moment dat er signalen worden onderkend, zal de KMar een intakegesprek houden met het mogelijke slachtoffer en eventuele verdachten aanhouden en verhoren. Dan wordt het slachtoffer gewezen op het feit dat de KMar denkt dat ze slachtoffer is van mensenhandel, dat zij bepaalde rechten heeft en kan nadenken of ze aangifte wil doen of niet. Bij de KMar zijn bij medewerkers van de brigades opgeleid als intaker Mensenhandel. Naast grenstoezicht heeft de KMar tevens een andere doelstelling, namelijk de opsporing, aanhouding en vervolging van de verdachten van seksuele uitbuiting. Vaak is dit een crimineel samenwerkingsverband van verdachten die verschillende taken hebben in de uitbuiting zoals het rekruteren, het vervoeren, het begeleiden, controleren, het overbrengen van het verdiende geld et cetera (Frank van Seeters, teamleider Afdeling Tactische Opsporing, sectie Migratiecriminaliteit, interview op 18 mei 2015).
5. Levenskracht
Een bekend project bij het Leger des Heils is ‘Levenskracht’. Het biedt een uitstapprogramma voor sekswerkers, al dan niet gedwongen, om sekswerkers te helpen en ondersteunen de prostitutiewereld uit te stappen (als ze dit zelf willen). Hierbij worden sekswerkers geholpen om de verantwoordelijkheid over hun leven te herpakken en om hun levensomstandigheden te verbeteren. De kans op terugval in het werk wordt zo klein mogelijk gemaakt doordat het Leger des Heils het netwerk van afhankelijkheidsrelaties aanpakt en de sekswerkers advies en informatie biedt voor de toekomst (Leger des Heils, z.d.).
6. Terecht
In Eindhoven is er een nieuw project in ontwikkeling, namelijk het inloop- en adviescentrum ‘Terecht’ voor (ex-)sekswerkers. Er zijn uiteraard meer inloopcentra voor sekswerkers in Nederland maar aangezien dit onderzoek in opdracht van het Lectoraat Integrale Veiligheid wordt uitgevoerd met kennisontwikkeling voor het inloopcentrum in Eindhoven als doel, zal er specifiek meer aandacht worden geschonken aan dit inloopcentrum. Het doel van het inloop- en adviescentrum is dat de positieverbetering van (ex-)sekswerkers wordt gerealiseerd via het bevorderen van empowerment en het verminderen van stigmatisering. Dit doel wordt bij Terecht verwerkelijkt door een combinatie van ondersteuning, voorlichting, advies, belangenbehartiging, educatie en een medische en juridisch spreekuur (Kennis, 2015). Uit gesprek met een trajectbegeleidster van het inloopcentrum, is het
inloopcentrum de plek waar sekswerkers terecht kunnen voor gratis informatie en advies over (gezond) werken in de seksuele dienstverlening. Het inloopcentrum streeft ernaar om de positie van sekswerkers te verbeteren en sekswerkers (indien gewenst) te helpen om uit het vak te stappen of juist te beginnen met het vak. Sekswerkers kunnen zonder afspraak naar binnen lopen voor informatie en advies over financiële zaken, de Belastingdienst, gezondheidsproblemen, SOA’s, schulden of gewoon voor een luisterend oor. Medewerkers van het inloopcentrum proberen de sekswerkers te bereiken door te flyeren en te informeren over het bestaan van inloopcentrum bij bordelen, clubs of escorts (Trajectbegeleider inloopcentrum Leger des Heils Eindhoven, interview op 2 maart 2015).
7. SHOP
Stichting Hulp en Opvang Prostitutie en Mensenhandel [SHOP] is gericht is op de verbetering van de positie van (ex)sekswerkers en slachtoffers van mensenhandel en gedwongen prostitutie door advies, informatie en psychosociale hulp te geven. De (ex)sekswerkers en slachtoffers van gedwongen prostitutie kunnen hier terecht voor vragen over belasting, geldzaken, gezondheid, psychosociale klachten, werk, huisvesting, vergunningen en mensenhandel. De hulpverlening kent een 24-uurs opvang en ambulante hulpverlening. SHOP werkt tevens outreachend door de werkplekken van sekswerkers te bezoeken, zoals clubs, ramen en escorts en door contact via internet of telefoon te zoeken (Hulp en Opvang Prostitutie en Mensenhandel, z.d.).
8. Instituut voor Maatschappelijk Welzijn
Het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn [IMW] in Breda verleent in ruime zin sociale hulp- en dienstverlening aan individuen, gezinnen, groepen daar waar het sociaal functioneren als problematisch wordt ervaren of problematisch dreigt te worden. Het IMW richt zich op het helpen van mensen met persoonlijke, psychosociale of maatschappelijke problemen om uiteindelijk hun zelfredzaamheid te herstellen, vergroten of ondersteunen. Het gaat hier dus op algemeen maatschappelijk werk. Echter, in 2010 was het IMW de uitvoerder van het uitstapprogramma in Breda, in samenwerking met de GGD West-Brabant en de organisatie Samen naar Werk. Hierbij hielp het IMW de sekswerkers die uit het vak wilden stappen door hen hierin te begeleiden en ondersteunen. Dit programma is door de gemeente Breda beëindigd maar het IMW besteedt echter nog wel aandacht aan sekswerkers die uit het vak willen stappen. Wanneer een prostituee tijdens het SOA-spreekuur aangeeft te willen stoppen, verwijst de GGD verwijst hen door naar het IMW (Heuts & Homburg, 2013).
9. Stichting De Haven
Stichting de Haven is een christelijke organisatie die zich richt op het bereiken, benaderen, hulpverlenen en ondersteunen van sekswerkers. De Haven heeft maatschappelijk werkers in dienst die praktische of psychosociale hulp verlenen aan sekswerkers en tevens aan slachtoffers van seksuele uitbuiting of gedwongen prostitutie. Daarnaast bezoeken 10 tot 15 medewerkers (inclusief vrijwilligers) wekelijks de sekswerkers die werken in de raamstraten van Den Haag. Verder heeft De Haven ook een maatjesproject voor (ex-)sekswerkers. Hierbij trekt de vrijwilliger (het maatje) een jaar lang op met de sekswerker om tot steun te zijn en een nieuwe invulling te geven aan het leven. Meestal maken ex-sekswerkers gebruik van het maatjesproject omdat ze vaak geen sociaal steunend netwerk om zich heen hebben om het ‘nieuwe’ leven vol te houden. Als een sekswerkers wil stoppen
met het werk, dan wil De Haven haar helpen in het vinden van ander werk en het regelen van praktische zaken (Stichting de Haven, z.d.).
10. Stichting Bright Fame
Stichting Bright Fame is gericht op het helpen van sekswerkers (eigenlijk slechts vrouwen) die gestopt zijn of zouden willen stoppen met de prostitutie. Vrouwen die in de prostitutie hebben gewerkt, hebben jarenlang hun emoties en gevoelens moeten onderdrukken om het werk te kunnen doen. Wanneer vrouwen dan stoppen met het werk, kunnen deze emoties opeens wel omhoog komen. Bright Fame ondersteunt deze vrouwen bij het verwerkingsproces maar vooral bij het vinden van een baan en sociaal netwerk. Samen met de vrouwen helpen ze hen naar een nieuw leven. Maatschappelijk werkers verlenen ondersteuning, begeleiding en hulp hierbij en vrouwen krijgen zowel psychosociale als geestelijke zorg. Bright Fame biedt een uitstapprogramma, indien nodig tijdelijke opvang en helpt zoeken naar opleiding en werk (Bright Fame, z.d.).
11. Stichting Blood ’n Fire
Stichting Blood ’n Fire is een christelijke stichting die vrouwen wil helpen de prostitutie uit te stappen. Daarbij begeleidt de stichting hen om een plekje te vinden in de maatschappij of indien van toepassing bij het veilig terugkeren naar hun land van herkomst. Bij de uitvoering van dit doel richt de stichting zich met name op het straatwerk. Iedere dag gaat er een team van vrijwilligers de straat op om relaties en vriendschappen met de sekswerkers op te bouwen. Vanuit het straatwerk vloeien andere werkzaamheden voort die voornamelijk op het kantoor van de stichting plaatsvinden, zoals gesprekken over uitstappen, juridisch advies, begeleiding naar ander werk of hulp bij communicatie en intermediaire hulp bij gemeenten, politie of banken. Het kantoor is tevens een inloopcentrum waar sekswerkers altijd binnen kunnen komen voor een kop koffie, persoonlijk gesprek, lunch of gebed. Daarnaast geeft de stichting taallessen, creatieve avonden en andere activiteiten of vieringen. Tot slot biedt de stichting onderzoek aan, namelijk crisisopvang voor één of twee maanden en reguliere opvang voor circa zes maanden (Stichting Blood ’n Fire, z.d.).
Overige instanties
Er zijn uiteraard nog meer instanties dan alleen de elf bovengenoemde instanties. De volgende instanties zijn benaderd door de studentonderzoeker met het verzoek voor een diepte-interview of participerende observatie:
- Prostitutie Maatschappelijk Werk in Rotterdam, onderdeel van Humanitas - Scharlakenkoord in Amsterdam
- Vrouwenopvang Susan Rose in Roosendaal en vrouwenopvang Safegroup in Breda, onderdeel van Valkenhorst
- Fairwork
- Coördinatiecentrum Mensenhandel
- Amsterdams Coördinatiepunt Mensenhandel, onderdeel van HVO-Querido - Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Deze instanties gaven aan geen tijd te hebben voor een interview of participerende observatie door de studentonderzoek of geen contact te hebben met slachtoffers van gedwongen prostitutie. Deze instanties zijn echter nog wel belangrijk om te beschrijven om een compleet beeld te hebben van instanties die zich bezig houden met de doelgroep.
Prostitutie Maatschappelijk Werk
Humanitas Prostitutie Maatschappelijk Werk [PMW] biedt hulp aan sekswerkers en slachtoffers van gedwongen prostitutie in regio Rotterdam. PMW helpt hen bij allerlei praktische en psychosociale problemen, zoals schulden, huisvestingproblemen, aangifte doen van mensenhandel, ondersteuning bij strafrechtelijke procedures, enzovoorts. Naast het maatschappelijk werk biedt het PMW ook een uitstapprogramma en een maatjesproject aan (Slachtofferwijzer, z.d.). Deze organisatie heeft wel contact met de slachtoffers van gedwongen prostitutie maar had geen tijd voor een diepte-interview.
Scharlakenkoord
Het Scharlakenkoord biedt hulp aan meisjes en vrouwen in de prostitutie (al dan niet gedwongen) middels preventie-, straat- en maatschappelijk werk. Via outreachend werken, namelijk door drie keer per week in tweetallen langs de ramen te gaan, probeert het Scharlakenkoord contact te leggen met de sekswerkers en hen bekend te maken met hun hulpaanbod. Naast het straatwerk zijn er maatschappelijk werkers die de sekswerkers helpen met verschillende vragen en hen psychosociale hulp en praktische ondersteuning bieden. Sekswerkers die uit het werk willen stappen, kunnen hierbij worden geholpen via het uitstapprogramma. Tot slot zijn er drie preventieprojecten en is er een maatjesproject waarbij een vrouw kan worden gekoppeld aan een vrijwilliger die met haar optrekt (Scharlakenkoord, z.d.). Deze organisatie heeft wel contact met de slachtoffers van gedwongen prostitutie maar had geen tijd voor een diepte-interview.
Stichting Safegroup – Vrouwenopvangcentra in Roosendaal en Breda
Stichting Safegroup helpt gezinnen, vrouwen en mannen in West-Brabant die met geweld in relaties te maken hebben. Safegroup geeft goede voorlichting en onderneemt preventieve maatregelen. Daarnaast zorgen ze voor opvang voor (zowel mannelijke als vrouwelijk, jonge en oude) slachtoffers van gedwongen prostitutie en mensenhandel. Deze opvang wordt 24 uur per dag geboden en zeven dagen per week op een veilig en anoniem adres. Verder kunnen vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld en gedwongen prostitutie voor een time-out terecht in de Safegroup-opvanglocatie Susan Rose in Roosendaal. Voor opvang en begeleiding voor een langere periode kunnen zij terecht in de Safegroup-opvanglocatie Valkenhort in Breda (Stichting Safegroup, 2013).
Fairwork
Fairwork heeft als doel mensenhandel te bestrijden door bewustwordingscampagnes te voeren in Nederland, door het helpen en trainen van hulpverlenings- en opsporingsinstanties die te maken hebben met slachtoffers van mensenhandel en tot slot door slachtoffers door te verwijzen (FairWork, z.d.). Fairwork heeft zelf geen contact met de slachtoffers van gedwongen prostitutie maar bemiddelt slechts bij doorverwijzing (voor instanties).
Coördinatiecentrum Mensenhandel
De politie, de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Koninklijke Marichaussee zijn als opsporingsinstanties verplicht om opgespoorde (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel te melden bij het Coördinatiecentrum Mensenhandel [CoMensha]. CoMensha regelt de opvang voor meerderjarige (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel die in Nederland verblijven. Zij zijn de organisatie die de opvang regelt en bemiddelt namens de cliënt. CoMensha beschikt zelf niet over opvangplekken en hebben zelf geen contact met slachtoffers. Slachtoffers die geen Nederlandse nationaliteit hebben worden geplaatst in de Categorale Opvang voor Slachtoffers Mensenhandel [COSM]. Slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit of slachtoffers die aangifte hebben gedaan, worden opgevangen in vrouwen- of maatschappelijke opvangcentra (CoMensha, z.d.). CoMensha heeft zelf geen contact met de slachtoffers van gedwongen prostitutie maar zorgt slechts voor praktische zaken en bemiddelt.
Amsterdams Coördinatiepunt Mensenhandel
Het ACM, onderdeel van HVO-Querido, biedt hulp aan slachtoffers van mensenhandel waaronder slachtoffers van gedwongen prostitutie. De slachtoffers kunnen opvang, begeleiding, voorlichting krijgen, psychosociale en juridische ondersteuning en ondersteuning bij terugkeer naar het land van herkomst (Slachtofferwijzer, z.d.). Deze organisatie heeft wel contact met de slachtoffers van gedwongen prostitutie maar had geen tijd voor een diepte-interview.
Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Verder houdt de Inspectie SZW zich bezig met de bestrijding van uitbuiting in de prostitutie. In de Inspectie SZW zijn de organisaties Arbeidsinspectie, de Inspectie Werk en Inkomen en de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst samengevoegd om onder andere misstanden in de prostitutiebranche door samenwerking optimaal te bestrijden (Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, z.d.). De Inspectie SZW heeft echter nauwelijks/niet contact met slachtoffers zelf.
Fiscale Inlichtingen- en OpsporingsDienst
De Fiscale Inlichtingen- en OpsporingsDienst [FIOD] van de Belastingdienst voeren regelmatig controles uit op fiscale fraude in de prostitutiebranche en spoort slachtoffers van gedwongen prostitutie op. Zij proberen signalen op te pakken door de geldstromen in de prostitutiebranche te controleren (Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, z.d.). De FIOD heeft echter nauwelijks/niet contact met slachtoffers zelf.