Leeuwarder Courant, Friesch Dagblad en Omrop Fryslân

“De Leeuwarder Courant is sinds 1752 de krant van en voor heel Friesland, met altijd betrouwbaar en onafhankelijk nieuws. Wij zijn de hartslag van Friesland en houden de vinger

aan de pols bij actuele gebeurtenissen. Iedereen heeft toegang tot ons nieuws op elk moment van de dag, via elk gewenst kanaal. Actueel, betrokken en toegankelijk, maar ook onderzoekend en diepgravend, en altijd vanuit een hoogstaande journalistieke kwaliteitsnorm” (NDC, 18 oktober 2018) ON , valt te lezen op de website van moederbedrijf NDC. De Leeuwarder Courant is het commerciële medium met het hoogste bereik in Friesland. Op dit moment wordt via de krant 200.000 mensen bereikt. Inclusief online zien bijna drie miljoen mensen maandelijks content van de Leeuwarder Courant . Het grootste gedeelte van de lezers van de Leeuwarder Courant is tussen de 35 en 64 jaar, namelijk 46% (NDC, 2018) ON .

Hoewel de Leeuwarder Courant nog altijd de grootste krant van Friesland is hebben zij de oplage de voorbije jaren flink zien dalen. Had de krant in 2007 nog een dagelijkse papieren oplage van 102.000 duizend, in 2017 was hier nog maar 65.000 van over (Omrop Fryslân, 2019) ON . Hoewel het aantal digitale abonnement is gestegen, kan dit de algehele dalende trend vooralsnog niet keren. Het vertrek van abonnees en daardoor de daling in inkomsten heeft ervoor gezorgd dat de redactie van de Leeuwarder Courant flink is gekrompen. De redactie moet dus hetzelfde werk doen met minder mensen.

Het andere commerciële medium in Friesland is het Friesch Dagblad . Deze krant wordt gemaakt vanuit een duidelijk christelijke hoek, gericht op de provincie. De krant schrijft daar zelf over op hun website: “Het Friesch Dagblad heeft van oorsprong een regionale en christelijke functie. Deze functie houdt bijvoorbeeld in het volledig en nauwkeurig informeren over het publieke leven in Fryslân: het stimuleren van goede ontwikkelingen, het analyseren en het becommentariëren van gebeurtenissen en belangrijke zaken in de provincie. De functie van het Friesch Dagblad als regionale en christelijke krant komt in het bijzonder tot uitdrukking in het benutten van het regionale (mensen en gebeurtenissen) als middel om het nieuws dicht bij de mensen en herkenbaar te maken” (Frieschdagblad.nl, 24 oktober 2018) ON . Het Friesch Dagblad kwam onder de paraplu van NDC nadat de krant in acute geldnood kwam. De toenmalig hoofdredacteur riep in 2013 de lezer zelfs op te doneren om het voortbestaan van de krant te redden (NOS, 2013). Ook zij zagen hun lezersbestand flink dalen. Van 16.000 in 2007 naar 12.000 in 2017. Een daling van 25% (Omrop Fryslân, 2019) ON . Doordat de krant de transitie naar digitaal pas recentelijk heeft ingezet betekent dit dat online-abonnees voor hen de dalende trend evenmin kan opvangen.

Omrop Fryslân is de publiek gefinancierde omroep van Friesland. De provincie heeft sinds 1946 een publieke omroep. Sinds 1988 kent de omroep zijn huidige vorm. “Eén van de belangrijkste redenen voor de oprichting in 1988 van een zelfstandig Radio Fryslân was dat we onze eigen Fryske taal zouden kunnen gebruiken en dat we onze eigen Friese cultuur zo goed mogelijk voor het voetlicht zouden kunnen brengen, met een eigen zendmast”, is te lezen in een open brief van de omroep gericht aan alle inwoners van Friesland (Omrop Fryslân, 2015) ON . “ Omrop Fryslân is de enige publieke omroep die uitzendt in de tweede rijkstaal, het Fries”, schrijven ze verder. Daarmee onderscheidt de omroep zich van de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad . Zij publiceren grotendeels in het Nederlands. Pas in 1994 begon de omroep met televisie-uitzendingen. Deze duurden destijds slechts een uur en werden gedurende de dag herhaalt. De afgelopen jaren heeft Omrop Fryslân zijn inkomsten flink zien teruglopen. Over het jaar 2017 is een negatief resultaat geboekt van 52.000 euro. Daarmee geeft de omroep in haar jaarverslag (Omrop Fryslân, 2017) ON echter aan tevreden te zijn, omdat zij de afgelopen jaren de inkomsten met 1,1 miljoen euro zagen dalen.

3.2 Participanten

In dit onderzoek zullen de verschillende hoofdrolspelers tijdens de samenwerking geïnterviewd worden. Met hoofdrolspelers worden de toenmalige hoofdredacteuren, directeuren en projecteleiders bedoeld. Ook zullen er een aantal interviews worden gehouden met journalisten van het project FoF. Om zo te kijken hoe de samenwerking tussen journalisten verliep. In tabel 1 staan de participanten en hun functie vermeldt.

Tabel 1: participanten en hun functie

Naam Functie

Evert van Dijk

17 december 2018, 11:00 uur

Dagblad van het Noorden, Groningen Transcript: 3A

Algemeen hoofdredacteur/directeur NDC mediagroep. Verantwoordelijk voor Dagblad van het Noorden , Leeuwarder Courant en Friesch Dagblad .

Jan Koster

19 december, 11:00 uur Oranje Hotel, Leeuwarden

Omroepdirecteur van Omrop Fryslân ten tijde van de mogelijke samenwerking. Gestopt per 1 mei 2018 na een dienstverband van acht

Transcript: 3B jaar.

Hans Willems

10 december 2018, 14:00 uur Leeuwarder Courant, Leeuwarden Transcript: 3C

Werd waarnemend hoofdredacteur van de Leeuwarder Courant op 1 oktober 2017. Daarvoor werkte hij veertig jaar op verschillende redacties binnen de Leeuwarder Courant .

Hans Snijder

22 januari 2019, 15:30 uur

Prinses Maxima Centrum, Utrecht Transcript: 3D

Voormalig hoofdredacteur bij de Leeuwarder Courant . Stopte medio 2017.

Lútsen Kooistra

24 december 2018, 12:00 Oranje Hotel, Leeuwarden Transcript: 3E

Voormalig hoofdredacteur bij het Friesch Dagblad .

Eildert Duiff

15 januari 2019, 9:00 uur

Provinciegebouw Friesland, Leeuwarden Transcript: 3F

Ambtenaar namens de Provincie Friesland. Voerde de gesprekken met de betrokken Friese media.

Siebe Annema

19 december 2018, 10:00 uur Oranje Hotel, Leeuwarden Transcript: 3G

Projectleider Fries Regionaal Media Centrum.

Kirsten van Santen

13 december 2018, 10:00 uur Leeuwarder Courant, Leeuwarden Transcript: 3H

Namens de Leeuwarder Courant drie maanden gedetacheerd geweest bij FoF.

Karen Bies Namens Omrop Fryslân drie maanden

7 januari 2019, 11:00 uur Cafe Wouters, Leeuwarden Transcript: 3I

korte tussenperiode in september 2016 projectleider bij FoF.

3.3 Interview

In dit onderzoek zal gebruik worden gemaakt van de onderzoeksmethode ‘het kwalitatieve interview’. Het kwalitatieve is een interactie tussen een interviewer en een participant waarbij de interviewer een bepaald doel om te onderzoeken voor ogen heeft, zonder daarbij strikt te voldoen aan de vooropgestelde vragen en de bijbehorende volgorde (Baxter & Babbie, 2003). Daarmee lijkt het interview meer op een gesprek waarbij de interviewer de richting van het gesprek bepaalt. De geïnterviewde is daarbij het meeste aan het woord.

3.3.1 interviewprotocol

In dit onderzoek is gebruikt gemaakt van het semigestructureerde interview. Dit houdt in dat er vooraf meerdere open vragen zijn opgesteld op basis van thema’s en onderwerpen waarover onderzoek gedaan wordt. De vooropgestelde vragen vloeien voort uit het theoretisch kader, beschrijvingen van de verschillende media-instellingen en de beschikbaar gestelde stukken. Het vooraf opgestelde protocol bestaat uit twee elementen. Allereerst zal het Fries Regionaal Media Centrum besproken worden. Daarna zal over worden gegaan naar Finster op Fryslân. Het interviewprotocol heeft een chronologisch karakter waarbij de drie fases bij het FRMC gedistilleerd zijn vanuit de beschikbaar gestelde stukken. Omdat het onderzoek een exploratief karakter heeft kunnen niet alle vooropgestelde vragen gebaseerd zijn op de literatuur. Hierbij gaat het om onderwerpen zoals de concrete inrichting van de pps of over het draagvlak binnen de verschillende mediabedrijven.

Het semigestructureerde interview biedt de onderzoeker veel vrijheid, omdat hij de vooraf opgestelde vragen kan inbrengen op het moment dat deze het best passen in de loop van het gesprek. Daarnaast biedt deze vorm van het interview de onderzoeker de kans om vervolgvragen op te werpen op bepaalde onderwerpen waar de onderzoeker meer van wil weten. Ook kunnen er tijdens het gesprek onderwerpen ter tafel komen waar de onderzoeker vooraf niet aan had gedacht. Met deze onderzoeksmethode is het mogelijk om ook hier op door te gaan. Het semigestructureerde interview zorgt dus voor een duidelijke richting van het gesprek zonder daarbij andere onderwerpen uit te sluiten.

3.4 Documenten

Naast de data verkregen door de interviews wordt ook gebruik gemaakt van de stukken die beschikbaar zijn gesteld door NDC Mediagroep en Omrop Fryslân . Deze documenten bevatten beleidsstukken, tussentijdse notulen, profielschetsen, verantwoordingen en begrotingen. Het gehele samengestelde dossier zal worden gebruikt in de analyse en tijdens de interviews. Informatie in de stukken zal geverifieerd worden in de interviews, om er zo zeker van te zijn of de informatie klopt. Dit is ook nodig omdat sommige stukken geen officiële stukken zijn, of zonder context lastig te interpreteren vallen. Uiteraard zijn de notulen intern geaccordeerd. Ervaring leert echter dat hier ook gemakkelijk mee om kan worden gegaan. Bij officiële stukken is daarom tijdens de interviews nagegaan of de informatie die het bevatte waarheidsgetrouw was, en ook wat de waarde en betekenis van deze stukken is geweest.

3.5 Analyse

In dit onderzoek zal gebruik worden gemaakt van de kwalitatieve en inductieve onderzoeksmethode ‘grounded theory’. De term grounded theory betekent een systematische methode voor een theoretische analyse van de data waarbij de analytische stappen expliciet worden gemaakt en de richtlijnen voor het verkrijgen van de data impliciet worden gelaten (Charmaz & Belgrave, 2012). Charmaz en Belgrave (2012) stellen vast dat middels grounded theory sociaal en sociaal psychologische problemen uitvoerig bestudeerd kunnen worden. Grounded theory is een iteratief proces waarbij onderzoekers tijdens het bestuderen van de data constant een vergelijkende analyse uitvoeren op de data. In dit onderzoek dus de interviews en de beschikbaar gestelde documenten. De vergelijkende analyse zorgt ervoor dat de stap van concrete data naar conceptueel begrip van deze data gemaakt kan worden (Charmaz & Belgrave, 2012). De grounded theory is een open onderzoeksmethode en daarom is het onmogelijk om de processen van te voren uitvoerig te beschrijven.

Na het afnemen van de interviews worden deze getranscribeerd. De uitgeschreven interviews en de beschikbaar gestelde documenten dienen als materiaal voor de analyse en het coderen. Het coderen is de eerste stap in het toewerken naar beschrijvingen en concepten om de data te begrijpen. Het coderen vereist veel aandacht van de onderzoeker. ‘Coding involves constructing short labels that describe, dissect and distill the data while preserving their essential properties (Charmaz & Belgrave, 2012, p. 356). Tijdens het coderen is er de mogelijkheid uit twee soorten codes te kiezen, inductief en deductief. Deductieve codes zijn codes gebaseerd op de gebruikte theorie en staan dus bij voorbaat vast. Inductieve codes zijn

codes die naar voren komen tijdens het bestuderen van de data. Omdat dit onderzoek exploratief te werk zal worden gegaan zijn alleen inductieve codes gebruikt. Een volledige lijst van gebruikte codes is te vinden in bijlage 4. Het programma Atlas.ti maakt het mogelijk om documenten in te laden en op een overzichtelijke wijze labels aan geselecteerde tekstdelen te hangen. Door middel van het coderen is het mogelijk om bepaalde patronen en beweegredenen te herkennen. Deze zullen als basis dienen voor de analyse en de resultaten.

De analyse bestaat uit twee delen die elk weer uit twee delen bestaan. Het eerste deel omvat het FRMC. Van het op te zetten mediacentrum wordt eerst een chronologische reconstructie gegeven Daarna wordt geëvalueerd waarin duidelijk naar voren komt wat de knelpunten zijn geweest bij het FRMC. Het tweede deel van de analyse omvat het project FoF. Dit hoofdstuk is op dezelfde wijze opgebouwd. Eerst wordt een chronologische reconstructie gegeven. Daarna wordt het project geëvalueerd om te kijken hoe de samenwerking verliep. In de analyse worden de participanten veelvuldig geciteerd. Dit zijn citaten uit het transcript, tenzij anders vermeldt. Dan zal de bron expliciet gevonden worden. De transcripten zijn in hun volledigheid terug te vinden in bijlage 3.