3.2 Provincies en hun bestuurders
3.2.1 Leden Provinciale Staten
De Provinciale Staten zijn het vertegenwoordigende orgaan van de provincie. Zij hebben verordende bevoegdheden en budgetrecht. De Provinciale Staten controleren de Gedeputeerde Staten en de commis-saris van de Koningin (in zijn hoedanigheid als provinciaal orgaan). De leden van de Provinciale Staten worden iedere vier jaar gekozen. De laatste verkiezing van de leden van de Provinciale Staten heeft plaatsgevonden op 2 maart 2011. De eerstvolgende verkiezingen zijn op 4 maart 2015.
Aantal statenleden
Het aantal statenleden is afhankelijk van het inwonertal van een provincie. Bij de verkiezing van 2007 is het aantal statenleden met 200 verminderd tot 564 leden. De belangrijkste reden hiervoor was dat het aantal leden niet in verhouding stond tot de omvang van het provinciale takenpakket. Na de provinciale staten-verkiezingen van 2 maart 2011 bedraagt het totaal aantal statenleden 566. Het aantal zetels in de provincie Gelderland is met 2 gestegen door een toegenomen aantal inwoners in de provincie.
Tabel 31 Aantal statenleden per provincie in de periode 2005 - 2012
2005 2008 2009 2012
Groningen 55 43 43 43
Friesland 55 43 43* 43
Drenthe 51 41 41 41
Overijssel 63 47 47 47
Gelderland 75 53 53 55
Flevoland 47 39 39 39
Utrecht 63 47 47 47
Noord-Holland 83 55 55* 55
Zuid Holland 83 55 55 55
Zeeland 47 39 39 39
Noord-Brabant 79 55 55 55
Limburg 63 47 47 46
Totaal 764 564 564 566
* In dit jaar was in Friesland één zetel niet bezet. In Noord-Holland gold dat voor twee. Daardoor ontbreekt in de meeste van de volgende tabellen achtergrondinformatie over deze potentiële statenleden.
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
Het aantal statenleden varieert sinds 2008 van minimaal 39 bij provincies met 400.000 inwoners of minder tot maximaal 55 bij provincies met meer dan 2.000.000 inwoners (artikel 8 Provinciewet).
Statenleden naar politieke partij
De onderstaande figuur laat de verdeling van de statenleden over de politieke partijen zien. Te zien is dat het aantal statenleden bij het CDA, de PvdA en de VVD het grootst is. In 2012 hadden deze drie partijen
gezamenlijk 53,9% van alle zetels. In 2005 was dit aandeel nog 73,1%.
Figuur 16 Aantal statenleden naar politieke partij
0
* Afsplitsingen die zich in de Provinciale Staten hebben voorgedaan in 2012 zijn niet in de gegevens verwerkt.
De figuur laat een paar bijzonderheden zien. Het CDA, de PvdA en de VVD hebben sinds 2005 een behoorlijk aantal statenleden verloren, waarbij de VVD als enige van die partijen in 2012 herstel laat zien. De vierde partij op basis van het aantal statenleden is de PVV, de nieuwkomer in de Provinciale Staten in 2012. Naast statenleden voor de CU en SGP is er in 2005, 2009 en 2012 ook een aantal statenleden voor de lijstcombina-tie CU/SGP.
Leeftijd statenleden
In vergelijking met 2009 is de gemiddelde leeftijd van de statenleden in 2012 met één jaar iets gedaald. Dit is vergelijkbaar met de daling die bij gedeputeerden ingetreden is in dezelfde periode. Wanneer de gemid-delde leeftijd per provincie tegen elkaar afgezet wordt, dan blijkt dat de jongste statenleden zich zowel in 2009 als in 2012 in Zuid-Holland bevinden, met een gemiddelde leeftijd van 46 jaar in 2012. Overijssel heeft met een gemiddelde leeftijd van 57 jaar de “oudste” statenleden.
Tabel 32 Gemiddelde leeftijd statenleden Provincie Leeftijd statenleden
2009 2012
Groningen 50 48
Friesland 51 51
Drenthe 53 54
Overijssel 55 57
Gelderland 51 50
Flevoland 50 48
Utrecht 49 48
Noord-Holland 52 53
Zuid Holland 48 46
Zeeland 51 53
Noord-Brabant 52 49
Limburg* -- 48
Totaal 51 50
* De geboortedata van statenleden zijn in 2009 niet door de provincie Limburg verstrekt.
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
Verhouding man/vrouw bij statenleden
Voor statenleden geldt dat de verdeling tussen mannen en vrouwen bij de verkiezingen van 2007 sterk is veranderd. In 2005 bedroeg het aandeel vrouwelijke statenleden 28,1% en na verkiezingen van 2007 is dit aandeel gestegen tot 36%. Inmiddels is het aandeel iets teruggelopen naar 34,5% in 2012 na de verkiezingen van 2011.
Tabel 33 Aandeel vrouwelijke statenleden
Aandeel vrouwelijke bestuurders
2005 2007 2009 2012
Statenleden 28,1% 36,0% 34,8% 34,5%
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
In 2012 hebben de provincies Noord-Brabant en Noord-Holland met 43,6% het hoogste aandeel vrouwelijke statenleden. Zoals uit figuur 17 blijkt heeft Zeeland met 17,9% het laagste aandeel in 2012.
Figuur 17 Aandeel vrouwelijke statenleden naar provincie 2005 - 2012
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
Van de politieke partijen heeft GroenLinks met 44,1% in 2012 het hoogste aandeel vrouwelijke statenleden, gevolgd door D66 en de PvdA. De categorie ‘overige partijen’ heeft met 20,7% het laagste aandeel.
Figuur 18 Aandeel vrouwelijke statenleden naar partij 2005 -2012
0%
* NB: Gegevens van SGP niet in de figuur opgenomen. Deze zijn namelijk steeds 0%.
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
Afgetreden en niet herkozen statenleden
Tabel 34 Afgetreden bestuurders
2008-2009 2009-2012
Abs % Abs %*
Statenleden 45 7,8 393 69,4
* Als 100% is het aantal actieve bestuurders in de statenperiode 2007-2011 genomen. Voor de statenleden is dat 566.
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
Zoals uit de tabel blijkt, hebben er in de periode 2009-2012 veel wijzigingen plaatsgevonden in de provinci-ale staten. Dit kan verklaard worden door het feit dat er op 2 maart 2011 provinciprovinci-ale statenverkiezingen plaats hebben gevonden. Een kleine 70% van de statenleden is afgetreden en niet herkozen in de periode 2009-2012.
Tabel 35 Aantal afgetreden en niet herkozen statenleden per provincie Provincie Statenleden
2008-2009 2009-2012
Groningen 5* 29
Friesland 6** 31
Drenthe 4 24
Overijssel 2 33
Gelderland 5 37
Flevoland 1 25
Utrecht 7 38
Noord-Holland 1 35
Zuid Holland 4 38
Zeeland 3 21
Noord-Brabant 7 47
Limburg 0 35
Totaal 45 393
* Waarvan er drie gedeputeerde zijn geworden.
** Waarvan er één gedeputeerde is geworden.
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
Zoals uit de tabel af te lezen is, zijn de afgetreden en niet herkozen bestuurders redelijk verspreid over de provincies. De provincie Noord-Brabant scoort het hoogst in de periode 2009-2012 met 47 statenleden die afgetreden en niet herkozen zijn.
Tabel 36 Aantal afgetreden en niet herkozen statenleden per partij
Partij statenleden
2008-2009 2009-2012
CDA 9 107
PvdA 8 82
VVD 8 64
SP 10 63
GroenLinks 4 20
D66 0 3
ChristenUnie/SGP 5 10
SGP 0 5
ChristenUnie 0 18
Overige partijen 1 21
NB: het betreft steeds de verschillen in personen op de meetmomenten. Bestuurders die na een meetmoment aantreden en voor het volgende meetmoment al afgetreden zijn, worden daarmee niet geregistreerd.
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
De meeste afgetreden en niet herkozen bestuurders zijn lid van het CDA. Ook de PvdA heeft veel bestuurders die zijn afgetreden en niet opnieuw zijn gekozen. Dit hangt vermoedelijk samen met de voor deze partijen relatief slechte verkiezingsuitslag en het feit dat deze partijen voor de verkiezingen van maart 2011 veel statenleden leverden.
Opleidingsniveau van statenleden
Een meerderheid van de statenleden heeft een wetenschappelijke opleiding afgerond (54,1%), terwijl 30,8%
van de statenleden een diploma in het Hoger beroepsonderwijs behaald heeft.
Tabel 37 Opleidingsniveau statenleden
statenleden Voortgezet onderwijs 6,2%
Middelbaar beroepsonderwijs 8,0%
Hoger beroepsonderwijs 30,8%
Wetenschappelijk onderwijs 54,1%
Anders / overig 0,9%
100% = 338
Aantal respondenten is 338 van de in totaal 566 statenleden (=59,7%). Peildatum is 1 januari 2012.
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.
Betaald werk statenleden
De meeste statenleden werken als zelfstandige (20%) en in de particuliere sector (17,7%). Daarnaast werken veel statenleden voor de overheid: 10,7% bij de gemeentelijke overheid, 6,2% bij de rijksoverheid en 3,8%
bij de semi-overheid / zelfstandige bestuursorganen. 11,2% verricht geen betaald werk.
Tabel 38 Arbeidssituatie van statenleden
Statenleden
Werkzaam als zelfstandige 20,0%
Werkzaam bij gemeentelijke overheid 10,7%
Werkzaam bij rijksoverheid 6,2%
Werkzaam bij een semi-overheidsorganisatie / ZBO 3,8%
Werkzaam in het onderwijs 9,1%
Werkzaam in de zorg 7,4%
Werkzaam bij maatschappelijke organisatie 8,4%
Werkzaam in de particuliere sector 17,7%
Anders 5,5%
Verricht geen betaald werk 11,2%
100% = 419
Aantal respondenten onder statenleden is 419 van de in totaal 566 statenleden (=74%).
Bron: Stichting Decentraalbestuur.nl.