Hoofdstuk 4: casus Burundi
4.2 De lange termijn ontwikkelingsbenadering van DDR in Burundi
4.2.9 Kritiek op het DDR programma in Burundi
Eén van de kritiekpunten op het DDR programma in Burundi was dat een lange termijn planning en bredere strategie ontbrak, waardoor financiering niet op tijd aanwezig was en opvolgende activiteiten niet goed aansloten.302 Volgens de korte termijn veiligheidsbenadering moeten DDR programma‟s een korte termijn focus hebben en moet het reïntegratieproces overgenomen worden door opvolgende programma‟s. Het probleem is echter dat deze opvolgende programma‟s vaak geen aandacht hebben voor ex-strijders, omdat verondersteld wordt dat deze ex-strijders al aandacht krijgen in het DDR proces.303
Een aanbeveling die in de literatuur wordt gedaan is om korte termijn DDR programma‟s in te bedden in lange termijn reïntegratieprogramma‟s. Risicogroepen zoals ex-strijders mogen aandacht krijgen, maar binnen de context van de bredere gemeenschap. Daarnaast moeten ontwikkelingsprogramma‟s parallel aan DDR programma‟s worden ondernomen, zodat processen elkaar kunnen versterken.304
300 Maria Derks, Niki Frencken en Sylvie More, „Seminar Report Keeping Post-conflict Peace-building on Track: The Role of Security Sector Development in the Case of Burundi‟, p.5
http://www.clingendael.nl/publications/2010/20100217_CRU_rapport_smore.pdf geraadpleegd op 14 juni 2010 om 18:31 uur.
301 Integrated Safeguards Datasheet Appraisal Stage Report no. AC4279 World Bank (04/16/2009).
http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/BURUNDIEXTN/0,,menuPK:34 3757~pagePK:141159~piPK:141110~theSitePK:343751,00.html geraadpleegd op 19 juni 2010 om 11:43 uur.
302 Leontine Specker, Ivan Briscoe en Jean Marie Gasana, „Early Economic Recovery in Fragile States, Case Study Burundi: Operational Challenges‟, The Clingendael Institute (2010), p.28, 29
http://www.clingendael.nl/publications/2010/20100100_cru_paper_lspecker_burundi.pdf geraadpleegd op 6 juni 2010 om 10:46 uur.
303
Frederike Fuhlrott, The Reintegration of Ex-combatants: A Case Study of Burundi (2008), p.157.
304 Leontine Specker, Ivan Briscoe en Jean Marie Gasana, „Early Economic Recovery in Fragile States, Case Study Burundi: Operational Challenges‟, The Clingendael Institute (2010), p.35.
http://www.clingendael.nl/publications/2010/20100100_cru_paper_lspecker_burundi.pdf geraadpleegd op 6 juni 2010 om 10:46 uur.
4.2.10 Subconclusie
Geconcludeerd kan worden dat de lange termijn ontwikkelingsbenadering in een belangrijke mate ontbrak in het DDR programma van Burundi. Ten eerste werd veel aandacht gegeven aan ex-strijders en minder aan de ontvangende gemeenschappen.305 De lange termijn ontwikkelingsbenadering pleit er juist voor om de ontvangende gemeenschappen vanaf het begin te betrekken in het DDR proces.306 Ten tweede is niet goed geanalyseerd in welke context ex-strijders terecht zouden komen.307 Irma Specht, voorstander van de lange termijn visie, pleit juist voor „socio-economic profiling and opportunity mapping‟ aan het begin van een DDR proces.308 Ten derde nam de NCDDR niet de verantwoordelijkheid voor de reïntegratiefase en riep zij implementerende NGO‟s pas eind 2005 op om met reïntegratievoorstellen te komen.309 310 Vooral dit laatste punt is een duidelijke indicatie van een gebrek aan een lange termijn visie en strategie.
Toen de NCDDR eind 2005 met het reïntegratieproces wilde beginnen, ontstonden verschillende onvoorziene problemen.311 312 Hierdoor liep het reïntegratieprogramma veel vertraging op.313 Daarnaast sloot het meest gekozen reïntegratietraject niet aan bij de postconflict context in Burundi. Als gevolg hiervan reïntegreerden ex-strijders zowel sociaal als economisch niet goed en ontstond er onder hen veel frustratie. Veel ex-strijders voelden
305 Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.6
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 6 juni 2010 om 10:06 uur.
306 Rene Willemse e.a., „Security Promotion in Fragile States: Can Local Meet National? Exploring the Connections between Community Security and Disarmament, Demobilization and Reintegration (DDR)‟, Working Group Community Security and Community-based DDR in Fragile States (2009), p.ii
307 Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.17
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 2 juni 2010 om 10:42 uur.
308 Irma Specht, „Socio-Economic Profiling and Opportunity Mapping Manual‟, p.9
http://www.transitioninternational.com/?Portfolio_and_Services:Recent_Publications geraadpleegd op 30 maart 2010 12:18 uur.
309 Frederike Fuhlrott, The Reintegration of Ex-combatants: A Case Study of Burundi (2008), p.191.
310 Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.20
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 6 juni 2010 om 10:06 uur.
311 Frederike Fuhlrott, The Reintegration of Ex-combatants: A Case Study of Burundi (2008), p.190.
312 Sara Geenen, „Former Combatants at the Crossing. How to assess the Reintegration of Former Combatants in the Security and Development Nexus? Case Study: Ruyigi (Burundi) and Kinshasa (DRC)‟, (2007), p.16
http://www.ascleiden.nl/Pdf/DPRNPaperGeenen.pdf geraadpleegd op 6 juni 2010 om 14:53 uur.
313 Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.6
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 2 juni 2010 om 10:42 uur.
zich voorgelogen over het DDR programma.314 Uit verschillende bronnen blijkt dat de gebrekkige reïntegratie van ex-strijders een potentiële risicogroep heeft gecreëerd in Burundi.315
Dit risico lijkt op dit moment concreet te worden in de situatie rondom de verkiezingen. Burundi wordt op dit moment gekenmerkt door geweld en politieke intimidatie. Ex-strijders blijken hierin een grote rol te spelen.316 Volgens HRW is het risico op het uitbreken van geweld ook het grootst in de stedelijke gebieden, vanwege het aanzienlijke aantal ex-strijders waarvan de reïntegratie niet is geslaagd.317
Op dit moment is er geen sprake van duurzame vrede in Burundi en bestaat er nog steeds een risico op een terugval in het conflict. Hiermee kan worden geconcludeerd dat de gekozen benadering geen succes heeft gehad. De reïntegratie van ex-strijders wordt momenteel gezien als één van de grootste uitdagingen in Burundi.318 Met het pas gestartte DDR proces van de FNL en de verdere hervorming van de veiligheidssector zullen meer ex-strijders een plek zien te vinden in de maatschappij, waardoor dit probleem nog meer onder druk zal komen te staan.319 320 Voor een succesvolle reïntegratie van ex-strijders en consolidatie van de vrede is een verandering in het DDR beleid daarom gewenst.
314 Peter Uvin, „Ex-combatants in Burundi: Why they joined, why they left, how they fared‟, (2007), p.18
http://www.mdrp.org/PDFs/MDRP_Working_Paper3.pdf geraadpleegd op 7 juni 2010 om 11:32 uur.
315
Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.23
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 2 juni 2010 om 10:42 uur.
316
Jamila El Abdellaoui, „Another Crossroad for Burundi: From the FNL to Peaceful Elections in 2010‟, (2009), p.12 http://www.iss.co.za/uploads/BURUNDI20NOV09.PDF geraadpleegd op 7 juni 2010 om 13:14 uur.
316 Burundi: Ensure Zero Tolerance for Election Violence mei 2010
http://www.hrw.org/en/news/2010/05/14/burundi-ensure-zero-tolerance-election-violence geraadpleegd op 7 juni 2010.
317 Jamila El Abdellaoui, „Another Crossroad for Burundi: From the FNL to Peaceful Elections in 2010‟, (2009) p.13 http://www.iss.co.za/uploads/BURUNDI20NOV09.PDF geraadpleegd op 7 juni 2010 om 13:14 uur.
318
Maria Derks, Niki Frencken en Sylvie More, „Seminar Report Keeping Post-conflict Peace-building on Track: The Role of Security Sector Development in the Case of Burundi‟,
http://www.clingendael.nl/publications/2010/20100217_CRU_rapport_smore.pdf geraadpleegd op 14 juni 2010 om 18:31 uur.
319 Jamila El Abdellaoui, „Another Crossroad for Burundi: From the FNL to Peaceful Elections in 2010‟, (2009), p.3, 4 http://www.iss.co.za/uploads/BURUNDI20NOV09.PDF geraadpleegd op 7 juni 2010 om 13:14 uur.
320Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.12,15
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 2 juni 2010 om 10:42 uur.
4.3 Conclusie
Een analyse van het DDR programma in Burundi leidt tot de conclusie dat de korte termijn veiligheidsbenadering in grote lijnen heeft gedomineerd boven de lange termijn ontwikkelingsbenadering. Dit is af te leiden uit de lineaire opzet van het DDR programma: succesvolle demobilisatie werd zelfs gezien als voorwaarde voor reïntegratie.321 De belangrijkste indicatie van de korte termijn veiligheidsbenadering is echter het feit dat de Burundese regering een individuele benadering prefereerde. Ex-strijders werden gezien als een risico voor de vrede, waardoor zij speciale aandacht nodig hadden. Aan de gemeenschappen en de algehele context waarin ex-strijders opgevangen moesten worden werd minder aandacht gegeven.322 Volgens de lange termijn ontwikkelingsbenadering is dit juist essentieel voor een succesvol DDR programma. De „veiligheid van de staat‟ domineerde duidelijk boven „human security‟ in het DDR proces van Burundi.
Het feit dat de NCDDR zichzelf niet verantwoordelijk achtte voor het reïntegratieprogramma en implementerende NGO‟s pas eind 2005 opriep om met reïntegratievoorstellen te komen, is een belangrijke indicatie dat een lange termijn visie en strategie ontbrak in het DDR programma van Burundi.323324 Vooral het gebrek aan een lange termijn ontwikkelingsbenadering heeft grote gevolgen met zich meegebracht. Doordat in een laat stadium is begonnen met de opzet van de reïntegratiefase en onverwacht verschillende problemen ontstonden, liep het reïntegratieprogramma veel vertraging op.325 Daarnaast sloten beschikbare reïntegratietrajecten niet goed aan bij de lokale context. Dit bemoeilijkte het reïntegratieproces van ex-strijders waardoor zij gefrustreerd raakten. Hiermee is een potentiële risicogroep ontstaan in Burundi.326 Een bijkomend risico is dat -als gevolg van de
321 Annex for a Proposed Grant of SDR 22.2 Million (US$ 33 Million equivalent) to Republic of Burundi for an Emergency Demobilization, Reinsertion and Reintegration Program World Bank (2004), p.13
http://www.mdrp.org/PDFs/Country_PDFs/BurundiDoc_TechAnnex.pdf geraadpleegd op 31 mei 2010 om 12:31 uur.
322 Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.17.
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 2 juni 2010 om 10:42 uur.
323 Frederike Fuhlrott, The Reintegration of Ex-combatants: A Case Study of Burundi (2008), p.191.
324 Pyt Douma, Jean Marie Gasana en Leontine Specker ed., „Reintegration in Burundi: Between happy Cows and lost Investments‟, The Clingendael Institute (2008), p.20
http://www.clingendael.nl/publications/2009/20090318_cru_reintegration_burundi_specker.pdf geraadpleegd op 2 juni 2010 om 10:42 uur.
325
Ibid., p.6.
versoepelde toegangscriteria van het DDR programma- veel wapens nog steeds in handen zijn van ex-strijders.327328
Dit potentiële risico wordt momenteel concreet zichtbaar in de aanloop naar de verkiezingen van 2010. Volgens HRW worden gedemobiliseerde ex-strijders momenteel door verschillende groepen bewapend om politieke opponenten te intimideren.329 De kans op het uitbreken van geweld is volgens HRW ook het grootst is in de stedelijke gebieden, vanwege het grote aantal ex-strijders waarvan de reïntegratie niet is geslaagd.330
Het DDR programma in Burundi heeft duurzame vrede niet geconsolideerd en heeft een risico opengelaten voor een terugval in het conflict. Hiermee kan worden geconcludeerd dat de gekozen benadering niet tot succes heeft geleid. Het risico op een terugval in het conflict komt voornamelijk voort uit de gebrekkige reïntegratie van ex-strijders. Onder deze omstandigheden blijven ex-strijders gevoelig voor mobilisering en rekrutering. Hiermee wordt het belang van een succesvol DDR programma en de daadwerkelijke reïntegratie van ex-strijders benadrukt. Om de kans hierop zoveel mogelijk te vergroten is het van belang om vanaf het begin een lange termijn ontwikkelingsbenadering wordt gehanteerd, waarbij ook goed gekeken wordt naar de gemeenschap en context waarin ex-strijders moeten reïntegreren.
327 Stéphanie Pézard en Nicolas Florquin, „Small Arms in Burundi, Disarming the Civilian Population in Peace Time‟, p. 1,2 http://allafrica.com/peaceafrica/resources/view/00011202.pdf geraadpleegd op 10 juni 2010 om 16:19 uur.
328 Ibid., p. 16.
329 Jamila El Abdellaoui, „Another Crossroad for Burundi: From the FNL to Peaceful Elections in 2010‟, (2009) p.12 http://www.iss.co.za/uploads/BURUNDI20NOV09.PDF geraadpleegd op 7 juni 2010 om 13:14 uur.
329
Burundi: Ensure Zero Tolerance for Election Violence mei 2010
http://www.hrw.org/en/news/2010/05/14/burundi-ensure-zero-tolerance-election-violence geraadpleegd op 7 juni 2010.
330
Jamila El Abdellaoui, „Another Crossroad for Burundi: From the FNL to Peaceful Elections in 2010‟, (2009), p.13 http://www.iss.co.za/uploads/BURUNDI20NOV09.PDF geraadpleegd op 7 juni 2010 om 13:14 uur.