maatschappelijke baten (onder andere ecologische kwaliteitsdoelen KRW) en hoe deze zichtbaar gemaakt kunnen worden. Deze kennis is nodig om een evenwichtige afweging tussen kosten en baten en tussen verschillende sectoren te maken.
Doel
Duidelijkheid scheppen in de strategische Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) van de Kader Richtlijn Water door: • de kwaliteit van de door de regio’s aangeleverde informatie in te schatten;
• aan te geven op welke wijze in 2007-2008 wel een solide MKBA kan worden uitgevoerd, waarin ook recht wordt gedaan aan de maatschappelijke baten van maatregelen;
• LNV te adviseren betreffende de standpuntbepaling ten opzichte van de strategische MKBA 2006, zoals die in de decembernota 2006 is beschreven.
Hiervoor is inzicht nodig wat kosteneffectieve maatregelen zijn voor de implementatie van de KRW en wat de maatschappelijke kosten en baten van deze maatregelen zijn.
Aanpak
• We beoordelen de door de regio’s geselecteerde maatregelen op hun merites en toetsen de betrouwbaarheid en correctheid van de informatie.
• Analyse effecten, kosten en baten van maatregelen. Een contra-expertise van de resultaten van de strategische MKBA door Verkeer en Waterstaat in 2006.
• Analyse van de variatie in de pakketten van de voor de verschillende deelstroomgebieden ingediende maatregelen.
Kosten-batenanalyse en kosteneffectiviteit van Kader Richtlijn Water
maatregelen
• Voorstellen voor invulling MKBA-traject in 2007-2009. De resultaten uit de decembernota 2006 zullen dienen voor nadere concretisering van de MKBA in de periode 2007-2009. Verfijningsslagen worden aangereikt zodat de geselecteerde maatregelen de komende jaren nader kunnen worden uitgewerkt.
Resultaat
• Notitie met een beoordeling van door de regio’s geselecteerde maatregelen. Begin augustus 2006 ontving LNV een notitie met de conclusie dat deze informatie (Maastabellen per waterlichaam) zich niet lenen voor nadere analyse en dat ze niet geschikt zijn (zonder aanvullende analyses van de deelstroomgebieden) om de kosten en baten van de KRW te bepalen.
• In het conceptrapport staat hoe LNV van aantrekkelijke maatregelen de kosten en de baten beter voor het voetlicht kan krijgen. De benodigde informatie is in een database opgeslagen.
• In het conceptrapport zijn verschillende maatregelpakketten in een deelstroomgebied vergeleken en beoordeeld. De effecten van maatregelen zijn met de regionale stakeholders doorgenomen en voor LNV relevante posten uitgewerkt.
• Notitie over verfijning van de MKBA in de jaren 2007 en 2008. In het conceptrapport staan aanbevelingen voor LNV om de kosten en baten beter in de verschillende MKBA’s te laten meeliften.
Beleidsaanbevelingen
• Indirecte effecten van KRW voor landbouw en ecologie verdienen meer aandacht (bijvoorbeeld een verandering van de hoeveelheid aan te wenden mest) dan ze nu krijgen in de MKBA’s die door Verkeer & Waterstaat en de regio’s worden uitgevoerd. In het rapport staat welke posten missen en hoe die te kwantificeren zijn.
• Maak onderscheid tussen effecten van een maatregel (bijvoorbeeld effect op landbouw) en effecten die ontstaan door KRW-doelbereik. Beide type effecten moeten worden meegenomen. De eerste in de Kosteneffectiviteitanalyse en de tweede in de MKBA.
• Kosteneffectiviteit in de economische zin gaat verder dan alleen onderhoudskosten en investeringen. Een te beperkte focus kan leiden tot onder- en overschattingen van de kosteneffectiviteit. Hiermee kan screening van maatregelen op verkeerde gronden plaatsvinden en kunnen voor de maatschappij aantrekkelijke maatregelen onterecht afvallen.
• Bij het uitvoeren van de MKBA voor de KRW is transparantie bij de bepaling van effecten belangrijk. Voer de analyse uit binnen een gemeenschappelijk kader. Zorg voor een zekere harmonisatie in het type effecten en de wijze waarop effecten worden vastgesteld. Deze harmonisatie ontstaat onder andere door met een gestandaardiseerde lijst met sectoren te werken waarvoor effecten worden bepaald.
Het rapport geeft aan hoe de kwaliteit van de berekening van kosten en baten (en de daaruit voortvloeiende KEA en MKBA) te verbeteren is. Deze berekeningen werden uitgevoerd voor de deelstroomgebieden. Dit project heeft een database opgeleverd. Hiervan kunnen de deelstroomgebieden gebruik maken voor de MKBA’s die in 2007 en 2008 worden uitgevoerd voor de implementatie van de KRW.
Producten
LEI-rapport: S. Reinhard, N. Polman en anderen; Heldere economische analyse vergroot maatschappelijke
baten van de KRW, 2007.
Dr.ir. Stijn Reinhard, LEI stijn.reinhard@wur.nl
Kennisvraag
Na een decennium waarin vele inrichtingsprojecten in uiterwaarden gestart zijn, is er behoefte aan een evaluatief onderzoek naar succes- en faalfactoren van deze projecten. Dit om in de toekomst beter te kunnen sturen. Er zijn succes- en faalfactoren op het ecologische vlak en op het bestuurskundig vlak. De transitie van rivieren en rivierengebieden naar hun toekomstige functie vraagt immers om intensief multi-actor en multi-level overleg en belangenafweging. In dit proces kan veel vertraging ontstaan en kunnen door allerlei noodzakelijke compromissen de oorspronkelijke projectdoelstellingen ondersneeuwen. Onvoorziene verplichtingen kunnen tot extra kosten leiden zodat dat de oorspronkelijke doelen moeten worden bijgesteld.
Doel
Het in kaart brengen van de factoren die rivierherstelprojecten doen slagen dan wel mislukken was het doel van de hier gepresenteerde studie. Een rivierherstelproject werd daarbij als succesvol beschouwd als de geformuleerde projectdoelstelling was behaald. De meeste rivierherstelprojecten kennen een dubbeldoelstelling: het vergroten van de veiligheid tegen overstromingen én het creëren van riviernatuur. Analyse van doelbereik van de natuurdoelstelling van het rivierherstelproject stond in dit onderzoek centraal. Het onderzoek richtte zich op de factoren die rivierherstelprojecten met betrekking tot deze dubbeldoelstelling doen slagen dan wel mislukken. De nadruk lag op succes- en faalfactoren van organisatorisch-bestuurlijke aard. Het onderzoek leverde aanbevelingen op voor de opdrachtgever en voor projectteams belast met planvorming en uitvoering van rivierherstelprojecten, vooral projecten in het kader van de Planologische Kernbeslissing (PKB) ‘Ruimte voor de Rivier’.
Aanpak
Het project is gefaseerd uitgevoerd:
• literatuurstudie naar vergelijkbare projecten gericht op succes- en faalfactoren;
• analyse van succes- en faalfactoren in een vijftal case studies waarin interviews met betrokkenen zijn afgenomen; • bundelen van de succes- en faalfactoren van rivierherstelprojecten;