2Hier gebruik ik materiaal uit de voedingstherapie over stress, bron: CIVAS.
Chronische stress
buiten slaan (exploderen) in gesnauw, gevit en woede-uitbarstingen. De overspanning van ons zenuwstelsel kan ook naar binnen slaan (imploderen) en lichamelijke klachten opleveren, zoals hoofdpijn of eczeem.
Aanhoudende alertheid betekent dat ons hormoonstelsel de bijbehorende stofjes blijft aanmaken om onze organen aan te sturen. Zo raakt
bijvoorbeeld de productie van het normale stresshormoon cortisol
overgeactiveerd. Op termijn raakt de bijnier, waar het wordt aangemaakt, uitgeput en kan ons dag/nachtritme op z’n kop komen te staan: we zijn dan overdag lusteloos en worden ’s nachts actief.
Langdurige fysieke klachten
In onze structureel vernauwde container kunnen zich ondermeer lichamelijke klachten gaan ontwikkelen, zoals:
• (Vage) pijnklachten zoals spierpijn, hoofdpijn, rugpijn
• Vermoeidheidsklachten zoals uitputting, ‘bloedleegte’, slaapproblemen, lage energie of spierspanning
• Spannings- of stressklachten zoals in hoofd, nek, schouders, rug, benauwdheid, verstrakking, tics
• Spijsverteringsklachten zoals maagproblemen, darmproblemen, verstopping
• Immuunklachten zoals allergieën
• Huidklachten zoals jeuk, irritatie, eczeem, roos
• Overgevoeligheid voor bijvoorbeeld licht, geluid
• Gevoelloosheid zoals bevriezing of zich verstijfd voelen
• Lichamelijke geblokkeerdheid zoals bekkengebied, dichte keel, geen oogcontact maken, koude handen en voeten
Aanhoudende psychische klachten
Op het psychische vlak kan chronische stress leiden tot bijvoorbeeld:
• Gaspedaalgerelateerde klachten zoals angst, paniek, chaos, controleverlies, falen, rusteloosheid, stemmingswisselingen (bang, blij, boos, bedroefd, beschaamd, walging), gejaagdheid,
opgesloten voelen, onveilig of bedreigd voelen, gedwongen of overweldigd voelen, onvrij, oververantwoordelijkheid, superioriteit
• Rempedaalgerelateerde klachten zoals neerslachtigheid, leegte, gemis, apathie, behoeftigheid, verlating, minderwaardigheid, afwijzing, niet goed genoeg zijn, schaamte, schuld, terugtrekking, isolement, onzekerheid, me niet kunnen/mogen uiten, afhankelijk zijn, willen verdwijnen, hulpeloosheid, niet verbonden zijn, niet welkom zijn.
Disfunctionele gedragspatronen
Zoals we dingen begrijpen met ons gestreste brein, zo ontwikkelen we ook bijbehorende overdreven gedragspatronen, zoals:
• Controlegedrag (alles zelf doen, overkritisch, altijd presteren, perfectionisme, overmatig werken)
• Sterk emotioneel gedrag (woedeaanvallen, huilbuien, zich afreageren, dramatiseren)
• Ongezond eetgedrag (niet voeden maar vullen, mateloosheid, over/ondergewicht, extreem lijnen)
• Verslavingsgedrag (drinken, roken, alcohol, drugs, werken, seks, aandacht, adrenaline, snelheid)
• Sterk onzeker gedrag (angstig, teruggetrokken, neerslachtig, beschaamd, wantrouwend, onderdanig)
• Overheersend gedrag (dominant, overzelfverzekerd, zelfoverschatting, agressief, grensoverschrijdend)
• Overactief gedrag (altijd druk, mezelf geen rust gunnen, me altijd goed moeten voelen, niet tegen stilte kunnen)
• Vastlopen in mijn hoofd (piekeren, malen, rampscenario’s bedenken).
• Herhalingsgedrag (behoefte aan geruststelling, rituelen, alles op de eigen manier, herbelevingen)
Deze patronen zijn disfunctioneel, omdat ze niet dienen tot het herstellen van onze balans, maar deze juist verder verstoren. Ons lichaam doet onder al die spanning vaak zijn werk heel goed. Het vangt de overspanning op en zoekt er een opslag of uitweg voor. Het volgende hoofdstuk laat zien hoe actuele stress vaak een diepere laag heeft die verder terug in de tijd ligt.
Vragen
Welke lichamelijke, mentale en/of gedragsmatige gezondheidsklachten herken je zelf?
Heb je daar al een reguliere of alternatieve behandeling voor gevonden?
Ons innerlijk kind: oude gedachten, gevoelens en gedrag in het nu
Chronische stressklachten hebben vaak te maken met prenatale stress en opgroeistress. En over deze vroege stress gaat nu precies het innerlijk kind.
Ons innerlijk kind staat voor onverwerkte angst en/of onzekerheid die zich al vroeg in lichaam en geest hebben gegrift. Blauwdrukmomenten hebben ons soms tot ongezonde kindoplossingen gedreven. De onverwerkte stress is zich daarop als een innerlijk kind in ons gaan vastzetten. In de vorm van negatieve denk-, voel- en gedragspatronen kan oude onverwerkte stress
ons leven van nu nog steeds beïnvloeden. Dit kost ons veel energie en aandacht die we dan niet meer overhebben voor de mogelijkheden van dit moment. Werken met ons innerlijk gestreste kind helpt ons over die oude energieverslindende patronen heen te komen en onze energie weer vrij te maken voor het nu, voor het nieuwe.
De drie innerlijke kinderen
Mijn innerlijk kindmodel bestaat uit drie soorten innerlijk kind om de innerlijke dynamiek van onze persoonsontwikkeling te duiden: het pure kind, het gekwetste kind (iets ouder) en het overlevende kind (weer iets ouder).
1. Het pure kind. dit staat voor ons authentieke zelf, onschuldig, open en vol overgave, zoals we ooit begonnen. Het pure kind is echter geen ‘onbeschreven blad’. Bij onze geboorte beschikten we al over allerlei reflexen en impulsen en waren we al voorgeprogrammeerd voor bijvoorbeeld zelfbehoud , taal en sociale interacties. Het pure staat voor de essentie van wat we in deze wereld meebrengen. Zie het pure kind als de eerste neerslag van de ziel in ons lichaam. Ons pure kind zit in het hart van ons wezen en weet precies wat goed voor ons is en wat we in de wereld komen doen. En het goede nieuws is: ondanks alle kwetsing en latere pantsering zit ons pure kind er nog steeds, helemaal gaaf, wachtend tot onze volwassene de meest shock en schaamte heeft opgeruimd.
2. Het gekwetste kind. Rondom het pure kind ontstaat gaandeweg een pijnlaag, het gekwetste kind. We ervaren sterke emoties en pijnlijke gevoelens. Zoiets is onvermijdelijk en zonder kwetsingen konden we ons ook niet goed bewust worden van wie we zijn en hoe we ons van onze omgeving onderscheiden. De kwetsing kwam in het algemeen in twee vormen. We raakten of overweldigd omdat de onze grenzen werden overschreden. Of we raakten verwaarloosd omdat onze behoeften niet begrepen en
beantwoord werden. Als kind konden we allerlei gevoelens ervaren die te groot waren om te verwerken. Denk bijvoorbeeld aan gevoelens van angst, paniek, onveiligheid, overweldiging, afwijzing, verlating, onmacht, schaamte, waardeloosheid, geschonden zijn (bij lichamelijk, verbaal, emotioneel of sexueel geweld), walging, boosheid, razernij, haat, verdriet, onzekerheid. De reden dat crisismomenten kunnen uitgroeien tot blauwdrukervaringen, en dus een innerlijk kind scheppen, is dat we nog totaal afhankelijk waren van onze opvoeders: we hebben geen honger, we zijn de honger, we zijn de buikpijn. En als er dan geen hulp aan de horizon
verschijnt of juist een agressor, dan was dat bij elkaar een zeer indringende ervaring.
3. Het grote/overlevende kind. Om onze pijn niet steeds te hoeven voelen, ontwikkelden we, soms al heel erg vroeg in ons leven, een derde beschermende laag. Deze laag bestaat uit hele ingenieuze manieren waarop wij onze gevoeligheid en gekwetstheid heb leren afschermen of wegdrukken. Het overlevende kind bestaat uit bijvoorbeeld een pantser van aangespannen spieren, opgeladen lichaamsdelen, strakke houdingen
en stellige overtuigingen over onszelf en de wereld om ons heen.
We pasten ons aan, hielden ons groot, cijferden onszelf weg, negeerden onze eigen behoeften.
We sloten ons gevoel af en gingen in ons hoofd/denken zitten. We bouwden een dikke muur om ons heen. We verstarden, bevroren, we ontwikkelden verslavingen (eten, drinken, roken, adrenaline, seks, werk, etc.), we hielden vol, beten door, streden, gaven liever aandacht aan anderen dan aan onszelf. Deze zelfbescherming was op zich noodzakelijk, want het vormde ons ego, waarmee we een plekje in de wereld moesten zien te veroveren. Maar op latere
leeftijd kon het ons ook enorm in de weg gaan zitten en onze werkelijke volwassenwording tegenhouden. Vaak dachten we volwassen te zijn, maar in werkelijkheid bleken onbewust nog vanuit ons gekwetste en/of overlevende kind te denken, te voelen en te handelden.