Leopold I deelt Kramprich mede, dat hij de Hongaarsche predikanten heeft begenadigd
II. Kerkelijke Lichamen. Synodale Resolutiën
I.
Friesland. Leeuwarden, 1 Juni 1675 en vlg. d.
Art. 37. (Voorspraeck voor de geloofsgenooten in Ungarien.) Domini Deputati Synodi hebben overgelevert copia missive vande Heeren Staten en Volmachten deser provincie aen de Heeren Gecommitteerde ter Generaliteit wegens dese provincie, welcke achter de acten mede geregistreerd sal worden1)
. Waeruit gesien wort het geluckig succes, dat D. Deputati, gesterckt met de broederen praedicanten van Leeuwarden, hebben gehadt in haere voorsprake bij de Staten deser provincie ontrent de hooge noodt van onse geloofsgenooten en bedroefde broederen in Ungarijen: voor welcke genomene moeyte D. Deputati ende de heeren praedicanten van Leeuwarden hertelijck zijn bedanckt geworden.
II.
Heerenveen, 29 Mei 1676 en vlg. d.
Art. 17. (Herstellinghe vande kercke in Ungarijen.) Overslaende de 36. art. wordt in den 37. art. gewaagd vande hooge nood onser geloofsgenoten in Ungarien, de Ed. Mo. H.H. Commissarissen hebben belieft hiervan onderrigtinge aen dese vergaderinge te doen, bekent makende dat alle predicanten aldaer op de galeyen geweest sijnde, op vrije voeten sijn gestelt geworden, hetwelck met verheuginge bij dese christelijke vergaderinge verstaan en aangenomen is.
66
III.
Franeker, 17 Juni 1679 en vlg. d.
Art. 11. (Noodtlijdende kerken in Ungarien.) Na gedaen gebet a R.D. Praeside is men voortgevaren tot het lesen van d'acten synodi praecedentis, gecomen zijnde tot d'elffte art. heeft de correspondent Zuydt-Hollandiae gementioneert vande lijdende en bedroefde kercken in Hungarien ende gerecommandeert, om voor deselve Godt de Heere vieriglick te bidden, ten eynde d'Alderhoochste haer verlichtinge gelive te geven uijt de handen harer verdruckers, desgelijcks hebben oock dese selve
gerecommandeert d'Eerwaardige broederen Correspondenten Noort-Hollandiae et Groningae, 't welke eenpariglick van de broederen onser Synode is aengenomen.
IV.
Harlingen, 8 Juni 1680 en vlg. d.
Art. 6. (Het bidden voor de vervolghde broederen in Hungarien.) De ijverige voorbede van de suchtende en door onweder van vervolginge voortgedrevene kercken in Hungarien wert alsnoch aen den Eerwaardigen respectiven predicanten van onse provincie op het ernstighste gerecommandeert om daerin met alle wackerheyt voort te gaen: te meer, dewijle wij besonderlick van de Eerwaardige Correspondent van Noort-Hollant worden geinformeert, dat die noodtlijdende broederen alrede succes van haer ijverige smeekinge en onse voorbeden begonden te gevoelen, bevindende dat het harde jock, dat haer druckt eenichsins gelindert en versacht wierde.
V.
Dokkum, 31 Mei 1681 en vlg. d.
Art. 3. (Voorbede voor de Ungersche praedicanten.) Rackende de Ungersche noodlijdende praedicanten is door
D. Correspondens Noord-Hollandiae rapport gedaan aan het Eerwaardige Synodo, dat de saacken vande kercken aldaar voornaementlijck merkelyk waaren gevordert ende wort vorders versocht aan de leden Synodi, de saacken op het serieuste voort te setten door gebeden ende andersints.
I-V. A.v. Pr. K. Utrecht.
VI.
Gelderland.
Arnhem, 21 Augustus 1677 en vlg. d.
Art. 45. (Ungarische praedicanten.) Rev. D. Correspondens Zuydt Hollandiae heeft oock dese christelijke synodus versocht te willen aennemen, gelijck in sijnen synodus geschiet was, voor de verdrevene broeders de Ungarische praedicanten vierichlijck te bidden, ten eynde sy mogen in haeren dienst herstelt worden, ende dese christelijcke synodus believe aen te houden bij de Staten deser provincie, dat doch dat heylsaem werck van haere herstellinge op alle bedenckelijcke wijse mach bevordert worden. Dese christelijcke synodus neemt den bedroefde staet van haere verdruckte broeders met hertelijcken beweginge aen en sal niet naelaten dach en nacht voor haeren vrede te bidden en last haere Gedeputeerde bij de Ed. Mo. Heeren Staten deser provintie alles wat mogelijck is tot bevorderinge van den welstant deser haeren broederen bij de handt te nemen.
A.v. Pr. K. Utrecht.
VII.
Groningen en Ommelanden.
Appingedam, 29 April 1678 en vlg. d.
68
Zuit-Hollandiae heeft den christelijcken synodus uit haer acten voorgedraegen de groote elende en elendige vervolginge in Hungarien soo in opzicht vande
protesteerende (sic!)1)
predikanten, sijnde ballingen, als oock de gemeente Jesu Christi aldaer, met versoeck dat in desen synode an de respective classen dese nootlijdende protesterende (sic!) predicanten en gemeinten soo mochten worden gerecommandeert, dat sij derselver in haare publieke gebeden indachtigh mochten sijn; is dit selve van de aenwesende broederen angenomen om een jegelick in sijn classe dit bekent te maken.
VIII.
Groningen, 5 Mei 1679 en vlg. d.
Art. 43. (Hungarien.) Ad (art.) 63, waerdoor de protestantse gemeynten en predicanten in Hungarien den broederen sijn gerecommandeert, derselver in publiq gebeden te gedenken: heeft de heer professor Alting bekent gemaeckt, door missive naerichtinge te hebben van dat eenige der predicanten uit hare ballingschap tot hare gemeynten waren wedergekeert en alsoo die droevige kercken eenige verquickingen hadden, edoch onseecker van dien troostelijcken voortgank is nochmaels de christelijcke voorbeede bij d'aenwesende broederen aen respective classen te recommandieren aengenomen.
IX.
Groningen, 10 Mei 1680 en vlg. d.
Art. 38. Ad art. 43. Spreeckende van de verdruckinge der protestantsche gemeinte ende predicanten in Ungarijen. Alsoo verstaen wort, dat dieselve eenige verlichtinge en herstellinge becomen hebben, edoch onseker, is nochmaels
1) De uitdrukking ‘protesteerende’ werd nog in deze tijden voor ‘protestanten’ gebruikt, maar meestal van katholieke zijde.
de christelijcke voorbede voor deselve bij d'aenwesende broederen, om de respective classen te recommandeeren, aengenomen.
X.
Appingedam, 2 Mei 1681 en vlg. d.
Art. 35. (Hungarien). Ad art. 38. Spreeckende van de verdruckingen der protestantsche gemeinten en praedicanten in Hungarien heeft D. Correspondens van Noorthollant verhael gedaen, dat brieven in haeren synodo waeren voorgelesen, meldende dat de exuleerende predicanten alle wederomme hare gemeinten waeren toegevoecht ende in haere diensten herstelt, eene derselven alleen uitgenomen. Het christelijcke synodus heeft sulcks met blijdtschap haeres herten ende dancksegginghe tot den goedertierenen Godt aengehoort en verders voor de bewaeringe en welstaendt van dese haere medebroederen in den gebede aen te houden geresolveert.
XI.
Groningen, 24 April 1682 en vlg. d.
Art. 35. (Verdruckte gemeinte in Ungarijen.) Ad art. 35. Spreeckende vande verdruckingen der gemeynten en predicanten in Ungarijen hebben d'Eerwaardige Heeren Correspondenten uit Zuid- ende Noort-Hollandt verhaelt, dat het nu aldaer in Ungarien in beter en geruster staet bevonden wierde, soo dat oock in Hollandt de gebeden voor die verdruckte kercken in dancksegginghe verandert waeren.
XII.
Appingedam, 30 April 1683 en vlg. d.
Art. 35. (Staat der kercke Christi nl. in Hongarije.) Ad art. 35. Ter oorsaecke vande staet der Ungarische kercke, die nae alle gegevene blijcken nu droeviger
70
dan ooeijt te vooren was, is gesproocken van alle de desolatien, benautheden, verdruckingen, vervolgingen en dangereuse conditien der suchtende duyve Jesu Christi bekans in alle gewesten der werelts, op dat doch een ieder leeraer met hertelijcke smeeckingen in den publijcken godsdienst geweldelick aenstae, om de vreede van Jerusalem en welstaent van Zion.
XIII.
Groningen, 28 April 1684 en vlg. d.
Art. 25. (D'kercken in Ungarien.) Ad art. 35. De resolutie synodi, om niet alleen alle nootlijdende gemeinten door d'geheele werelt verstroit, maer insonderheit d'kercke Christi in Ungarien, welke boven maeten vervolght ende verdruckt wort, in de publique gebeden in de bescherminge des Allerhoogsten tot haer vertroostinge te bevelen, is overall in dese landen in practique en sal daerin ijverick aengehouden worden.
VII-XIII. Oud-Synodaalarchief, 's-Gravenhage.
XIV.
Noord- en Zuidholland.
(Zuid-Holland.) Woerden, 10-20 Juli 1674.
ART. 13. MEDEDEELING OVER EEN BRIEF VANG. HAMELBRUYNINX GEZANT TE
WEENEN,BEHELZENDE VERSLAG VAN DEN TOESTAND VAN DEHONGAARSCHE
GEREFORMEERDEN. HIJ VERZOEKT DE SYNODE O.A.VOOR HEM EENE MACHTIGING
VOOR INTERCESSIE BIJ DESTATEN-GENERAAL TE DOEN VERKRIJGEN. DIT VERZOEK
WERD NIET TOEGESTAAN.
Medegedeeld bij W.P.C. Knuttel. Acta der particuliere synoden van Zuid-Holland, VdeDeel (1673-1686), blz. 55. (Rijks gesch. publ. Kl. S. 15. 's-Grav. 1915.)
XV.
20-21 November 1675.
(Acta Deputatorum Synodi (Noord- en) Zuyd-Hollandiae.)
Fo. 52-53. (Hongarische predicanten.) Is van deputatus Amya bekent gemaeckt, dat
hem een brief was toegekomen van D. Ridderus, synde geweest als correspondens op de synodus van Uytrecht, waer in sijn Eerwaarde schreef, dat aldaer was ingekomen een seer droevigh relaes van de toestand van verscheiden predicanten uyt Hongarien gevanckelijck weghgevoert ende gebracht op de galeyen van Napels, met een ootmoedigh versoeck van dat alle broederen ende medegenoten des geloofs haer doch de behulpsame hand wilden bieden, om uijt soo droevigen gevanckenisse, haer alleen maer ter oorsaecke van de belijdenisse der waerheyt overgekomen, mochten verlost ende daer in ondertusschen gesoulageert worden, dat dit die eerwaardige synodus bewogen had, om dese saeck niet alleen te recommandeeren aan de
commissarissen, die uyt naem van de Heeren Staten van Uytrecht aldaer saten, ende geerne aengenomen hadden, alle mogelijke dewoiren aen te wenden bij haer principalen, ten eynde dit aen haer Ed. Ho. Mo. bekent gemaeckt ende daer met een goeden ijver behertigt soude mogen worden; maer ook aen alle de correspondenten met versoeck, dat se elck aen de gedeputeerden van haer respective synoden wilden schrijven, om hierin mede 't haere te willen doen aldaer ende op sulcken wijse, alsse nodigh ende dienstigh souden oordeelen, om een favorable resolutie, ten goede van die soo jammerlijck verdruckte predicanten bij haer Ed. Ho. Mo. uyt te wercken. Waerover alsoo deputatus Amya verhaelde, dat hij met den heer raetpensionaris gesproken ende daeruyt verstaen had, dat die saek alrede ter vergaderinge van de Staten Generaal gedient had ende dat daerover efficacieuse resolutien genomen waeren, waervan de copyen souden konnen gelicht worden: soo hebben de gedeputeerde haer gesamentlijck ter griffie van de Staten Generael begeven,
72
daer haer wel visie van gemelte resolutie vergunt is, maer alsoo se om redenen secreet waeren, soo en konden se de copye daervan niet machtigh worden, voordat daertoe speciael consent van haer Ed. Mo. soude sijn.
XVI.
17-18 December 1675.
Fo. 56-57. (Hongarische predicanten.) Is wederom ingekomen een brief van de
gedeputeerde des eerwaardigen synodi van Uytrecht, behelsende 't selve versoek omtrent de hungarische predicanten, 't welck van onsen correspondens in die synodus uyt haar Eerwaarden naem te vooren aen ons gedaen is, ende dieswegens soo sijn wij gegaen om de resolutie van haer Ed. Ho. Mo. volgens 't voorgaende goedvinden van den heer raetpensionaris te lichten, maer doe noch niet konnende verkregen worden, soo isse naderhand den deputatus Amya behandigt, luydende als volgt.
(Secr. Res. van de Staten-Generaal 11 Nov. 1675. Vgl. hier I, XXV.)
In gevolge van dese resolutie heeft men naderhand vernomen, dat de bovengemelte hungarische predicanten door den lieutenant admirael de Ruyter van de galeyen verlost, ende op onse vloot overgenomen sijn1)
.
XV-XVI. O.S. 's-Gravenh.
XVII.
(Noord-Holland.) Amsterdam, 27 Juli 1676 en vlg. d.
Art. 7. Bij het oplesen van desen articulus hebben D.D. Deputati Synodi alsmede D.D. Correspondens Zuidt-Hollandiae et Ultrajecti mondeling verhaelt ende
1) Deze laatste zin werd blijkbaar eenige maanden later bijgevoegd, omdat de bevrijding eerst op 11 Febr. 1676 heeft plaats gehad.
omstandiger opgelesen, 't gene sich heeft toegedragen omtrent het lossen vande hungarische predicanten, die om den name Jesu tot een ellendige slavernije op de galeyen waren gedoemt, namentlijk, dat D.D. Deputati Synodi Zuijt- en en
Noort-Hollandie van zijn weledele den heere raatpensionaris hadden verstaan, dat hare Ho. Mo., door een christelijcke mededoogentheyt bewogen zijnde ende door eenen heyligen ijver aangedreven, hadden geresolveert te schrijven aan den edelen heer leutenant admirael generael de Ruyter hoog-loffelijken memorie, doenmaels in de middellantsche zee, ten dienste van den Staat ende deselfs hooge bondgenooten tegen derselver vijanden agerende, dat zijn Edele alle goede devoiren by den Prince de Montesarchio ende andere, by dewelcke yet heylsaams te verrichten was, tot lossinge vande voornoemde belyders der waarheyt souden aanwenden, 't welck soo gewenschten uytslach heeft gehadt, dat alle de voorsz. vrijgelatene des Heeren Jesu oock in hare vryheyt herstelt zijn ende dat hare zielen en lichamen door de christelijke barmhartigheyt, ende goet tractament vanden selven saligen heer de Ruyter sijn verquikt geworden, ende van zijn Edele gescheyden zijnde na Switserlandt sijn gereyst ende by missive hertelijcke danckbaarheyt hebben betoont aan de eerwaardige synodus van Zuyd-Hollandt1)
.
A.v. Pr. Utrecht.
XVIII.
(Zuid-Holland.) Dordrecht, 6-18 Juli 1676.
ART. 14. MEDEDEELING OVER DE BEVRIJDEHONGAARSCHE PREDIKANTEN. (DE
INHOUD KOMT OVEREEN MET ART. 7, SYNODINOORDHOLLANDIAE1676,MET DIT
VERSCHIL ECHTER,DAT DE GEDEPUTEERDEN DER SYNODE OVER HEN MET DEN
RAADPENSIONARISFAGEL BIJ GELEGENHEID ZULLEN CONFEREEREN.)
74
XIX.
16 September 1676.
(Acta Deputatorum utriusque synodi.)
Fo. 67. Art. 10. (Hungarische predikanten.) Ad art. 14 Synodi Suyt-Hollandiae
overeenkomende met art. 7 Synodi Noort-Hollandiae en sprekende vande hungarische predikanten den edele heer raatpensionarius meent, dat op de aenstaende
vredehandelingh daer niets van dient voor te komen, maer dat door andere wegen en middelen geern alles tot haer hulp wil contribueren, als hebbende medelijden met de hungarische kerken en dese arme ballingen.
XX.
17 Maart 1677 en vlg. d.
Fo. 73. Art. 1. (Hungarische predicanten.) Ad art. 14 Synodi Suyt-Hollandiae
overeenkomende met art. 7 Synodi Noort-Hollandiae van de hungarische predicanten maekt deputatus Amia bekent, dat brieven uyt Engelant van haer Eerwaarden hadt ontvangen en alsoo men hoorde, dat de vrede tusschen sijn Keyserlijke Majesteyt en de genoemde hungarische rebellen tot noch toe onseekker was, soo hebben deputati den heer raatpensionaris versoght, dat wilde helpen sorgh draegen, dat den heer resident Hamel Bruyninghs mocht geinstrueert worden met alle nodighe maght om bij sijn Keyserlijcke Majesteyt in faveur van de hungarische kerken en predikanten te doen, wat mogelijk was. Waerop sijn Edelheyt antwoorde, dat den gemelten heer resident reets daertoe commissie was gegeven en dat geern 't sijne soude helpen doen, indien 't de noot vereyschte, om den heer resident noch meerder instructie te doen hebben.
XI-XX. O.S. 's-Gravenh.
XXI.
(Zuid-Holland.) Delft, 13 Juli 1677 en vlg. d.
ART. 10. MEDEDEELING OVER DE HONGAARSCHE PREDIKANTEN,TEVENS EENE
RESOLUTIE DERSTATEN-GENERAAL S.D. 26 APRIL1677. STREKKENDE OM DOOR
VANBEUNINGEN DE INTERCESSIE VAN DENKONING VANENGLAND BIJ DENKEIZER
TE VERZOEKEN;TEVENS WORDTHAMELBRUYNINX TEWEENEN GELAST ALDAAR
‘ALLE KRACHTIGE DEVOIREN AEN TE WENDEN’.
Medegedeeld bij Knuttel, Acta.... 186-187.
XXII.
(Noord-Holland.) Hoorn, 10 Augustus 1677 en vlg. d.
Art. 7. Angaende de middelen tot lossinge der slaven in Turkijen en der hongarische predicanten op de galeyen, waervan art. 7, heeft de weledele heer Commissaris Van Halewijn op 't 1elit verclaert... Wat het 2eaangaet rapporteerden (D.D. Deputati Synodi), dat 8 Gecommitteerden van deselve predikanten uyt aller name in collegio deputatorum in den Hage naer een seer beweeglijck vertoogh van hare uytsteekenden geledene ellenden versocht hadden, dat haer Eerwaarden bij den staet wilden intercedeeren voor hare kercken, die nu van hare leeraars berooft waren en desgelijcks voor hare restitutie, datse hare kercken weder mochten geschonken worden, alhoewel een acte hadden moeten onderteyckenen de non vindicando et non revertendo, dit versoeck door R.R.D.D. Deputatos den wel-eedele heere raetpensionaris Fagel voorgedragen sijnde, oordeelde zijn WelEedelheyt, dat op den aenstaende vrede handel daervan niet diende voor te komen, maer dat door andere wegen en middelen geerne alles wilde contribueren, als hebbende medelijden met d'hungarische kercken en dese arme ballingen. Maeckte oock haer Eerwaarden bekent, dat de heer resident Hamel Bruyning, agent vanwegen onsen
76
staedt bij zijn Keyserlijcke Majesteijt alreets commissie was gegeven, om bij zijn Keyserlijcke Majesteijt in faveur vande hungarische predicanten en kercken alles te doen, wat mogelijck was, en dat sijn WelEdelheyt selve verder het zijne gaerne soude toebrengen, indien 't de noot vereyscht, om gemelde heer resident noch meerder instructie te doen hebben. Hadden oock D.D. Deputati conjunctim cum D.D. Deputatis van Zuythollant den weledelen heer resident begroet ende saecke serieuselijck gerecommandeert, dewelcke seer omstandelijck, zoo mondelingh als bij schriftelijcke memoiren, vertoont hadde zijn WelEdelheyt onvermoeiden en gantsch cristelijcke devoiren, tot hiertoe onder Godts zegen niet zonder alle vrucht geweest; voorts met sulcken hertelijcke beweginge beloovende daerin te sullen continueren, dat D.D. Deputati in 't een en 't ander niet alleen ten vollen vergenoegen maer ook daerdoor sonderlinge gestigt waren. D.D. Deputati sijn hier op nomine Synodi voor hare yverige devoiren bedanckt en blijven gelast alsoo te continueren. De respective classen sijn oock gevraecht, of eenige voorslagen hadden ten gemelden eynde, en verclaerden alle tot redres der hungarische zaecken niet te hebben dan hare godtvruchtige gebeden, waerin niet wilden nalaten te volharden.
A.v. Pr. K. Utrecht.
XXIII.
8-9 September 1677.
(Acta Deputatorum utriusque synodi.)
Fo. 92-93. (Hongarische predicanten.) Ad art. 10 Suyd-Holland, Noort-Holland vero
7, spreeckende vande Hongarisse predicanten en kerken etc. antwoorde sijne Edelheyt, datter nu al ordre was gesteld ende selfs daerover geschreeven aen den Kayser na Weenen ende alles gedaen, wat in desen gedaen konde worden: souden eghter de voorgaande brieven geern helpen vernieuwen ende de sake, des versoght sijnde, wijders bevorderen.
XXIV.
15 December 1677 en vlg. d.
Fo. 97. (Hongarisse predicanten.) Ad artic. 10 (Suyd-Holland), Noort-Holland 7.
Van de hongarisse predicanten etc. heeft sijn Edelheyt de sake wederom aengenomen ende dat de brieven souden gerepeteert worden, sijnde oock te vooren geschreven aen d'heer van Beuningen.
XXV.
16-17 Maart 1678.
Fo. 103-104. (Hungarische predicanten.) Ad artic. 10 (Suyd-Holland). Spreeckende
vande hungarische predicanten etc. antwoorde syn Edelheyt, dat sulcx geschiet was, dat de brieven waren gerepeteert en gesonden, ende na Engelant ende na den Keyser.
23-25. O.S. 's-Gravenh.
XXVI.
(Zuid-Holland.) Leiden, 11-23 Juli 1678.
ART. 5. MEDEDEELING OVER DE HONGAARSCHE PREDIKANTEN. (VGL.ART. 7 SYNODI
NOORDHOLLANDIAE1678ENMEMORIAALBOEK DERGEDEPUTEERDEN.)
Medegedeeld bij Knuttel, Acta.... 234.
XXVII.
(Noord-Holland). Enkhuizen, 1 Augustus 1678 en vlg. d.
Art. 7. (Slaven in Turekijen en hungarische predicanten.) Ad art. 7 (Synodi
praecedentis) sprekende van het lossen der slaven in Turckijen ende van hungarische predicanten
78
hebben D.D. Deputati gerapporteert etc. 2, aengaende hungarische predicanten hadden oock Deputati utriusque synodi, den heer raetpensionaris Fagel begroetende, versocht, dat desen staet geliefde te continueren in hare voorgaende ijver ten beste van die ellendige ballingen ende die bedroefde ende geaffligeerde kercke. Waerop de heer raetpensionaris antwoorde, dat hij niet en wiste, wat daer in meerder soude gedaen worden, datter geschreven was aen den Keyser te Weenen, aen den ambassadeur van Beuningen in Engelant, doch nam syn Edelheyt aen om niet te sullen stilsitten in dat pieuse werck, dat bovengemelte brieven door sijn voorsorge souden worden vernieuwt ende gerepeteert, gelijck oock daernae uyt den mont van sijn Weledelheyt hebben verstaen sulcx geschiet te sijn. - D.D. Deputati worden voor hare moeyte hertelijck bedanckt vanden christelijcken synodus ende siet deselve synodus voor tegenwoordich niet verder daer in te doen, maer alleen blijft D.D. deputatis aanbevolen om een wakent ooge te houden op alle voorvallen in desen, ende daer in dan pro re nata te handelen.
A.v. Pr. K. Utrecht.
XXVIII.
21-22 September 1678.
(Acta Deputatorum utriusque synodi.)
Fo. 112. Art. 2. (Hongarise predikanten.) Art. 5 Synodi Suydt-Hollandiae
accorderende met art. 7 Noorthollandiae, raackende de hongarise predicanten, deputati vinden geraden te wachten op gelegentheit, om met vrucht iets ten goede van die verdreven broederen te konnen ondernemen.
XXIX.
9-11 November 1678.
Fo. 118-119. Art. 2. (Hongarise predicanten.) Ad
art. 5 Synodi Suidthollandiae en art. 7 Noorthollandiae aangaande de hongarise predicanten, alhoewel op nieuws geen nader aensoeck was gedaan, hebben echter Gedeputeerden met den heer raatpensionaris daarover geconfereert en vernomen, of er niet ietwes tot vertroostincq van die ellendige broederen verder soude kunnen worden gedaan, waarop sijn Edelheyt deesen raadt gaf, namentlijk, dat Deputati daar over eens souden spreecken met sijn Excellentie den heer van Beverning,
tegenwoordich sijnde inden Hage, en beloofde dat selfs oock te sullen doen, en soo sich eenige goede occasie opdeede, daaraan favorabel de hant te houden, doch indien niet, meinde, dat men dan geen grooten ophef daar van behoorde te maacken. Gedeputeerden, deese goede occasie niet willende laten voorbij gaan, hebben haar op staande voet geadresseert aan den heer van Bevernincq en sijn Eccellentie de saacke van die ellendige ballingen ten allerhoochsten en met seer beweeglijcke termen gerecommandeert. Waarop van zijn Excellentie tot antwoort kregen, dat hij verscheide malen van deese saacke hadde gesproocken met de ambassadeurs van sijn Keyserlijck Majesteit, als oock met die van de Coningen van Engelant en Sweden, dat uut de laatste hadde verstaan, dat den resident van Sweden aan het keizerlijck hof seer groote devoiren hadde aangewent tot hare herstelling en het soo verre hadde gebracht, dat