onderlagen bij de behandeling van decubitus
4. Andere elektrische en niet-elektrische matrassen en bedden zijn in de praktijk gebruikt voor
15.10 Bijzondere populaties
15.10.2 Zorgvragers met een dwarslaesie
15.10.2.2. Kenmerken en onderhoud van rolstoel- en zitondersteuning Aanbeveling 1
Plaats zorgvragers met een dwarslaesie en decubitus ter hoogte van de zitbeenderen op een zitvoorziening die zorgt voor adequate drukverdeling en drukontlasting.
(Niveau van bewijs = B)
Wetenschappelijke onderbouwing
Zie de discussie met betrekking tot de studie van Rosenthal onder paragraaf 15.10.2 .
Aanbeveling 2
In Nederland worden zitvoorzieningen met alternerende druk niet aanbevolen. Wetenschappelijke onderbouwing
Zitvoorzieningen met alternerende druk worden succesvol gebruikt in verschillende klinische settings (197). Een studie uitgevoerd door Burns en Betz (220) concludeerde dat “dynamische kussens ten tijde van de lage druk fase dezelfde drukverlichting ter hoogte van de zitbeenderen geven als een kantelbare rolstoel en conventionele kussens.” Zorgvragers reageren verschillend op de hoge-druk fase. Omdat het schuiven over de alternerende cellen kan voorkomen, moet het effect bij zorgvragers zorgvuldig worden geobserveerd.
Overige overwegingen
De expertgroep is van mening dat zitvoorzieningen met alternerende druk niet gebruikelijk zijn in Nederland.
Aanbeveling 3
Kies een stretch kussenhoes die goed, dat wil zeggenvoldoende ruim en niet te strak, past over het kussen en zich kan aanpassen aan de lichaamsvorm. (Niveau van bewijs = C ) Wetenschappelijke onderbouwing
Een strakke, niet elastische hoes zal de werkzaamheid van het kussen negatief beïnvloeden. Hoezen die losjes om het oppervlak passen en elastisch zijn, zijn beter geschikt om het kussenmateriaal te laten vervormen zoals beoogd om ‘dompeling’ mogelijk te maken.
Aanbeveling 4
Beoordeel het zitkussen en de hoes op het vermogen om warmte af te voeren. Kies een zitkussen en hoes waarbij luchtafvoer mogelijk is, om de temperatuur en de hoeveelheid vocht ter hoogte van het zitvlak zo laag mogelijk te houden . (Niveau van bewijs =C) Wetenschappelijke onderbouwing
Er is bewijs dat verhoging van de weefseltemperatuur de gevoeligheid op het ontstaan van decubitus vergroot (164, 221).
Richtlijn Decubitus preventie en behandeling 106
Aanbeveling 5
Inspecteer en onderhoud alle onderdelen van het rolstoelzitsysteem op vaste, regelmatige tijden om zeker te zijn van juist gebruik en aansluiting op de persoonlijke behoeften. (Niveau van bewijs = C )
Aanbeveling 6
Zorg voor coaching van de zorgvrager en indien nodig zorgverleners/ mantelzorgers in en bij het gebruik en onderhoud van de rolstoel en het zitkussen.(Niveau van bewijs = C)
15.10.2.3. Mogelijkheden m.b.t. activiteit bij personen met decubitus op een zitvoorziening Aanbeveling 1, aangepast
Weeg de risico’s en voordelen van het zitten af ten opzichte van de lichamelijke
gezondheid en het emotionele welbevinden. Houd hierbij ook rekening met het gewenste activiteitenpatroon van de zorgvrager. (Niveau van bewijs = C)
Overige overwegingen
De expertgroep is van mening dat bij de overweging van het gaan zitten ook rekening gehouden moet worden met het gewenste activiteitenpatroon zoals bijvoorbeeld wel of geen zelfstandige transfers willen uitvoeren en passief of actief willen zitten.
Aanbeveling 2, aangepast
Geef bedrust om de genezing van decubitus ter hoogte van zitbeenderen te
bevorderen. Zorg ervoor dat bij decubitus ter hoogte van het sacrum het sacrum vrij is tijdens het zitten. (Niveau van bewijs = C)
Overige overwegingen
De expertgroep is van mening dat bedrust vereist is bij decubitus ter hoogte van de zitbeenderen. Zitten wordt wel als een mogelijkheid gezien bij decubitus ter hoogte van het sacrum als het sacrum vrij is tijdens het zitten.
Aanbeveling 3
Stem bij zorgvragers met een dwarslaesie en decubitus ter hoogte van de zitbeenderen de zittijd af op de huidtolerantie en de reactie van de decubituswond. (Niveau van bewijs = C )
Aanbeveling 4
Maak een opbouwschema van de zittijd dat afgestemd is op het vermogen van de zorgvrager en op de reactie van de decubituswond. (Niveau van bewijs = C)
Aanbeveling 5
Zorg voor een goede en beheersbare lichaamshouding tijdens het zitten. (Niveau van bewijs = C)
107
Aanbeveling 5.1
Zorg voor een juiste zithoek om onderuit glijden in de rolstoel te voorkomen en pas voet- en armsteunen aan om de juiste houding en verdeling van druk te behouden.
(Niveau van bewijs = C)
Wetenschappelijke onderbouwing
De zitbeenderen hebben een hoge druk te verduren bij zorgvragers die zitten. Er is geen
drukontlasting als de zorgvrager verlamd is doordat kleine bewegingen, die de bloedstroom kunnen herstellen, afwezig zijn. Daarom is een zitkussen nodig dat zorgt voor adequate drukreductie.
Hierdoor kunnen dagelijkse en andere activiteiten uitgevoerd worden zonder dat de wond blootgesteld wordt aan druk die de wondgenezing vertraagt.
Aanbeveling 6
Zorg voor een schema voor drukreducerende maatregelen dat de frequentie en duur voorschrijft. (Niveau van bewijs = C)
Aanbeveling 6.1, aangepast
Leer de zorgvrager om drukontlastende bewegingen toe te passen. (Niveau van bewijs = C ) Overige overwegingen
De experts zijn van mening dat de huidige tendens is dat liften minder wordt toegepast aangezien het bewezen is dat dit onvoldoende effect heeft en een enorme belasting voor de schouders is.
Aanbevolen wordt voor drukontlasting te zorgen door voorover of zijwaarts te leunen.
Aanbeveling 6.2
Maak in handbewogen of elektrische rolstoelen, indien nodig, gebruik van een naar voren en achter kantelbare zitting om de druk te verminderen op het zitoppervlak (Niveau van bewijs = C ).
Overige overwegingen
De experts zijn van mening dat een kantelbare zitting in een handbewogen rolstoel, behalve in het verpleeghuis, niet vaak gebruikt worden aangezien het gewicht van de stoel enorm toeneemt en dit een grote belasting voor de schouders met zich meebrengt.
Er bestaan hulpmotoren in de wielen. Het is afhankelijk van het actviteitenniveau en de zelfstandigheid van de zorgrvrager of een kantelverstelling een adequate oplossing is.
Aanbeveling 6.3
Stel voor de individuele zorgvrager vast welke methoden effectief zijn om druk te ontlasten en train de zorgvrager en indien nodig zorgverleners en mantelzorg in het uitvoeren van deze methoden. (Niveau van bewijs = C)
Aanbeveling 7
Maak gebruik van een mechanische lift met een tilmat waarbij de stuit vrij blijft van druk, om een zorgvrager in de rolstoel of in een stoel naast het bed te plaatsen wanneer volledige ondersteuning nodig is bij de transfer. Verwijder de tilmat direct na de transfer. (Niveau van bewijs = C )
Richtlijn Decubitus preventie en behandeling 108
Wetenschappelijke onderbouwing
Het langdurig zitten op een niet-wegneembare tilmat verhoogt temperatuur, vochtigheid en druk. Materiaal van een tilmat kan de drukreducerende eigenschappen van een zitkussen tegengaan en kan het onderuitzakken in de stoel veroorzaken.
15.10.3 Zorgvragers met obesitas 15.10.3.1 Bedkeuze
Aanbeveling 1
Zorg voor een passend bed voor de zorgvrager vanaf het moment van opname. (Niveau van bewijs = C )
Aanbeveling 1.1
Gebruik bedden die het gewicht van de zorgvrager kunnen dragen. (Niveau van bewijs = C ) Wetenschappelijke onderbouwing
Zorgvragers met obesitas kunnen de krachten van een matras of kussen overschrijden waardoor het matras of kussen volledig inzakt en de zorgvrager op de bedbodem komt te liggen.
Aanbeveling 1.2
Controleer het matras op ‘doorzakken’. (Niveau van bewijs = C )
Aanbeveling 1.3
Zorg dat het bedoppervlak voldoende ruimte biedt voor de zorgvrager om te kunnen draaien. (Niveau van bewijs = C )
Aanbeveling 1.4
Beoordeel of de breedte van de zorgvrager met obesitas er niet toe leidt dat hij tegen de bedhekken aankomt als hij van de ene zij naar de andere zij gedraaid wordt.
(Niveau van bewijs = C)
Wetenschappelijke onderbouwing
Standaard bedden zijn 81-91 cm breed; zorgvragers die de volledige breedte van het bed innemen kunnen niet van de ene zij naar de andere zij draaien of in andere posities die het sacrale gebied ontlasten.
Aanbeveling 2
Overweeg bij een extreem vochtige huid matrassen met de eigenschap om lucht te laten stromen langs het huidoppervlak, om te zorgen voor verdamping van vocht. Houd rekening met het gewicht van de zorgvrager bij de keus voor een matras. (Niveau van bewijs = C ) Overige overwegingen
De expertgroep geeft aan dat het belangrijk is bij low-air loss matrassen rekening te houden met het maximale gewicht voor deze matrassen, zie de gebruiksaanwijzing.
109
15.10.3.2 Materiaalkeuze