Kaders en beleidsdoelen voor het plan Erfgoedwet

Bestemmingsplan ‘Bodegraven Centrum 2022’

Vastgesteld, d.d. 23 februari 2022

(bassischolen, BSO, kinderdagverblijven, verzorgingstehuizen, enz.) niet worden toegestaan. Voor bestaande voorzieningen voor 'zeer kwetsbare groepen' geldt het overgangsrecht.

5.4 Erfgoed

Beschermen en benutten van ons materieel erfgoed wordt ook genoemd in de Omgevingswet en in de huidige Erfgoedwet. Het gaat hier om ondergronds erfgoed (archeologie) en cultuurhistorisch waardevolle gebouwen en structuren boven de grond.

5.4.1 Beschrijving huidige situatie plangebied

De ruime omgeving van Bodegraven is in vele opzichten archeologisch waardevol. Op grond van onderzoek elders wordt aangenomen dat de oeverwallen van de Oude Rijn al in de prehistorie bewoond waren. De noordgrens van het Romeinse Rijk (Limes) lag op de zuidoever van de Oude Rijn. In het gebied bestaat dus een hoge tot zeer hoge kans op het aantreffen van archeologische sporen vanaf de prehistorie. De nadruk van archeologische resten ligt echter op de periode Romeinse tijd – Nieuwe Tijd.

5.4.2 Kaders en beleidsdoelen voor het plan Erfgoedwet

In de Erfgoedwet is vastgelegd hoe met ons erfgoed wordt omgegaan, wie welke verantwoordelijkheden daarbij heeft en hoe het toezicht daarop wordt uitgeoefend. Overbodige regels zijn geschrapt en de verantwoordelijkheid voor de bescherming van het cultureel erfgoed ligt waar mogelijk bij het erfgoedveld zelf. Onderdelen van de Monumentenwet die de fysieke leefomgeving betreffen, worden overgeheveld naar de Omgevingswet die naar verwachting in 2023 van kracht wordt.

Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland

De provincie Holland hanteert het beleidsinstrument “Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland (CHS)”. In de CHS heeft de provincie bestaande en mogelijk te verwachten archeologische waarden in beeld gebracht. In het bijbehorende “Beleidskader Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland” zijn per waarderingscategorie algemene beleidsuitgangspunten geformuleerd. De waardering zoals vastgelegd in de cultuurhistorische hoofdstructuur geldt als uitgangspunt van beleid. De cultuurhistorische kaart van Zuid-Holland geeft een overzicht van cultuurhistorische kenmerken en waarden in deze provincie. Het is een overzicht op hoofdlijnen, bijvoorbeeld van waardevolle verkavelingspatronen, gebieden met een archeologische verwachtingswaarde of monumentale boerderijlinten.

64

Bestemmingsplan ‘Bodegraven Centrum 2022’

Vastgesteld, d.d. 23 februari 2022

Omgevingsverordening provincie

Afbeelding 5.9: Archeologische waardenkaart provincie Zuid Holland (uitsnede Omgevingsverordening, kaart 12)

Het plangebied wordt doorkruist door de Romeinse Limes. De Limes is de aanduiding van de noordgrens van het voormalige Romeinse rijk, die zich in Europa uitstrekt van de Balkan tot in Engeland. In Nederland vormt de Rijn de noordgrens. De kernwaarden van de Limes betreffen:

verspreide, losse militaire complexen en infrastructuur (forten, wachttorens, militaire kampementen, havens, scheepswrakken en aanlegplaatsen); steden, grafvelden en (water)infrastructuur die redelijkerwijs behoren tot de militaire centra; verbindende structurerende elementen als de rivier, de Limesweg en enkele andere stukken infrastructuur. De Limes kan gebruikt worden als inspiratiebron voor ruimtelijke ontwikkelingen binnen deze zone, waar mogelijk door een koppeling te leggen met (nieuwe) recreatieve routes.

Bestemmingsplan ‘Bodegraven Centrum 2022’

Vastgesteld, d.d. 23 februari 2022

Afbeelding 5.10: Uitsnede cultuurhistorische atlas provincie Zuid Holland

Op de kaart cultureel erfgoed in de Omgevingsverordening (afbeelding 5.9) en in de Cultuurhistorische Atlas van de provincie Zuid-Holland (afbeelding 5.10) is aangegeven dat het plangebied in de molenbiotoop van de stellingmolen aan de Overtocht 45 en binnen de Romeinse Limes ligt. Voor de zone van de Limes, de noordgrens van het voormalige Romeinse Rijk, zijn archeologische waarden en te verwachten archeologische waarden gericht op de zogenaamde kernwaarden van het Werelderfgoed Frontiers of the Roman Empire. Uitgangspunt van Europees, landelijk en provinciaal beleid is behoud in situ van archeologische waarden; dat wil zeggen dat het archeologisch erfgoed in principe onverstoord behouden blijft, tenzij andere belangen prevaleren. Dan kan gekozen worden voor het opgraven van het archeologisch erfgoed, of voor behoud 'ex situ'.

Kadernota Erfgoed

De kadernota Erfgoed is op 4 juli 2012 door de gemeenteraad vastgesteld. De nota is bedoeld om op hoofdlijnen het erfgoed van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk status te geven en richting te geven aan het beleid daaromtrent. Met erfgoed wordt bedoeld monumenten, archeologie en cultuurhistorie en (ontstaan van het) (veenweide)landschap. De gemeente Bodegraven-Reeuwijk streeft ernaar dat elementen en structuren die nauw verbonden zijn met de ontstaansgeschiedenis van het landschap en het nederzettingenpatroon, ook in de toekomst herkenbaar en ervaarbaar blijven.

Archeologische beleidskaart

In de Kadernota Erfgoed is de archeologische beleidskaart uit 2012 opgenomen. In de periode 2020-2021 is de beleidskaart geactualiseerd. De gegevens uit de nieuwe beleidskaart zullen worden verwerkt in een paraplubestemmingsplan Archeologie en zijn derhalve ook verwerkt in het voorliggende bestemmingsplan.

66

Bestemmingsplan ‘Bodegraven Centrum 2022’

Vastgesteld, d.d. 23 februari 2022

Op de beleidskaart wordt aangegeven in welke mate met archeologie in de ruimtelijke ordening rekening gehouden moet worden. Het archeologiebeleid van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk onderscheidt zes categorieën van archeologische waarden (Waarde Archeologie 1 t/m 6). Per categorie is aangegeven welke bekende en verwachte waarden zijn onderscheiden en wat de vastgestelde vrijstellingsgrens is. Een vrijstellingsgrens bestaat uit een oppervlaktemaat en een dieptemaat. Wordt zowel de oppervlakte als de diepte overschreden, dan moet de aanvrager een (archeologisch) rapport overleggen waarin aangegeven is of er archeologische waarden aanwezig zijn en hoe hier rekening mee wordt gehouden tijdens de voorgenomen ontwikkelingen.

Afbeelding 5.11: uitsnede van de nieuwe archeologische beleidskaart Beleidsnota Cultuurhistorie (gemeente)

In januari 2018 is door de gemeenteraad van Bodegraven-Reeuwijk de “Beleidsnota Cultuurhistorie”

vastgesteld. De beleidsnota richt zich op de cultuurhistorische waarden van bouwkundige objecten binnen de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. De beleidsnota is opgesteld op basis van inventarisaties uit het verleden en empirische waarnemingen door een ervaringsdeskundige. Aan de hand hiervan zijn de objecten beschreven en gewaardeerd met de waardering ‘laag’, ‘redelijk’, ‘hoog’ en ‘hoog-plus’.

Bij elkaar zijn 400 objecten en ensembles, waaronder woonhuizen, boerderijen, kaaspakhuizen en winkelpanden geïnventariseerd. In de loop van het proces is een aantal objecten afgevallen. Ook de objecten met de waardering ‘laag’ zijn niet nader opgenomen in de beleidsnota. Het doel van de gemeente is het beschermen van deze cultuurhistorisch waardevolle objecten. De ‘hoog plus’ objecten zijn aangewezen als gemeentelijk monument en toegevoegd aan de gemeentelijke monumentenlijst.

De cultuurhistorisch waardevolle objecten binnen de gemeente Bodegraven-Reeuwijk zijn nader verankerd in een paraplubestemmingsplan (zie navolgende paragraaf) met als doel deze te beschermen en mogelijkheden te bieden voor de pandeigenaren.

Bestemmingsplan ‘Bodegraven Centrum 2022’

Vastgesteld, d.d. 23 februari 2022

Paraplubestemmingsplan cultuurhistorie

Op 29 mei 2019 is het bestemmingsplan ‘Parapluplan Cultuurhistorie Bodegraven – Reeuwijk’

vastgesteld. Het plan vervangt de voorgaande en ontbrekende regels omtrent cultuurhistorische waardevolle panden binnen alle geldende bestemmingsplannen van de gemeente Bodegraven – Reeuwijk. Op die manier heeft de gemeente een eenduidige regelgeving gerealiseerd en de cultuurhistorische waarde binnen de gemeente beschermd. Het betreft percelen en gebouwen die zijn aangeduid als cultuurhistorisch waardevolle panden binnen de gemeente, zoals vastgelegd in de Beleidsnota Cultuurhistorie.

Paraplubestemmingsplan archeologie

De gewijzigde archeologische beleidskaart wordt verankerd in een paraplubestemmingsplan archeologie, dat de hele gemeente bestrijkt. Wanneer dat is vastgesteld vervangt het parapluplan de dubbelbestemmingen archeologie uit het bestemmingsplan Bodegraven Centrum 2023.

Beleidsnota Cultuurhistorie

De beleidsnota cultuurhistorie wordt regelmatig herzien. Bepaalde panden kunnen in de loop der tijd worden verwijderd van de lijst. Objecten die bijvoorbeeld eerder wel een cultuurhistorische waarde hebben gehad, maar deze door omstandigheden (sloop, nieuwbouw) en herwaardering tijdens de recente inventarisatie, hebben verloren. De laatste versie van de Beleidsnota cultuurhistorie is verwerkt in het paraplubestemmingsplan.

In de regels is bepaald dat vergroting, verandering of (gedeeltelijke) sloop van de objecten is toegestaan, mits de cultuurhistorische waarde van de objecten niet wordt aangetast. In dit verband moet voorafgaand aan de verlening van een omgevingsvergunning een advies worden ingewonnen bij de Erfgoedcommissie van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. De Erfgoedcommissie zal o.a. aan de hand van de beschrijving en waardering in de “Beleidsnota Cultuurhistorie” een advies uitbrengen over de vraag of een vergroting, verandering of gedeeltelijke sloop geen afbreuk doet aan de cultuurhistorische waarde van het object. Als het initiatief betrekking heeft op een Rijksmonument moet advies worden ingewonnen bij de Rijkdienst voor Cultureel Erfgoed.