Uitwerking interview Islandsolar op 15-4-2015 met Rien Kok (directeur Islandsolar) te Middelburg
19. Op welke manier kunnen zonneparken ingepast worden in een landschap zonder dit
landschap al te veel aan te tasten.
Antwoord: Op dijken die een zuidhelling hebben. Daken van gebouwen in industriegebieden. Vele beetjes maken een hoop. Gezamenlijk hebben alle bedrijven een flink aantal Ha. Waar panelen op kunnen.
20. Wat is de minimale hoogte voor een zonnepaneel installatie?
Antwoord: Bij benadering 1.5 m tot man hoog 1.8m
21. Van welke soort PV panelen maakt u gebruik?
*waarom kiest u voor dit type paneel?
*welk type paneel is geschikt voor de omstandigheden zoals we die hier in Zeeland hebben?
Antwoord: Kristallijnen panelen.
22. Hoe snel verdiend een gemiddeld zonnepark zich zelf terug?
Antwoord: Lastig te zeggen. Afhankelijk van de infrastructuur. De aanleg van een energie kabel is duur en kan de terugverdien tijd aanzienlijk verlengen.
23. Wat is de economische levensduur van een zonnepark?
Antwoord: technische levensduur 25 tot 30 jaar
24. Welke problemen zijn veel voorkomend bij de procedure voorafgaand aan de aanleg van
een zonnepark? Antwoord: X
25. Hoe is er op reeds bestaande zonneparken gereageerd in de omgeving waarin die
gebouwd zijn?
Antwoord: goed. In de aanloop zijn er soms wat klachten (mensen zijn bang voor reflectie), maar na de realisatie zijn er geen klachten meer. (hier gaat het om zonnepaneel installaties op daken van bedrijven en huishoudens) spiegeling van zonnepanelen valt wel mee, omdat er geen standaard glas gebruikt wordt in zonnepanelen.
26. Wat zijn de valkuilen bij zonnepark projecten?
Antwoord: Geen antwoord. (Islandsolar heeft zelf nog geen zonnepark gerealiseerd. Ze zijn actief in zonnepaneel instalaties op daken van gebouwen)
27. Hoe haalbaar denkt u dat de SDE+ subsidie voor zonneparken is?
Antwoord: X
28. Wat zijn uw ervaringen met weerstand van omwonenden van zonneparken?
* vervolgvraag: hoe kan weerstand voorkomen worden? Antwoord: Omwonende betrekken bij/informeren over je project.
29. Welke aanpassingen verwacht u op termijn in de postcoderoosregeling?
Antwoord: Dat de postcoderoosregeling stopgezet zal worden. Er wordt weinig tot geen gebruik van gemaakt, omdat het in de praktijk blijkt niet goed te werken.
30. Met welke veiligheidsmaatregelen moet rekening gehouden worden bij het exploiteren
van een zonnepark? Antwoord: X
31. Wat zijn uw ervaringen met de diefstal gevoeligheid van zonnepanelen?
*vervolgvraag: Is hierin een verschil waarneembaar tussen zonneparken en particulieren met zonnepanelen op hun dak?
Antwoord: geen. Je moet het natuurlijk niet te makkelijk maken om de panelen mee te nemen, maar ervaring met diefstal is er (nog) niet.
32. Welke verzekering heeft een exploitant van een zonnepark nodig?
*vervolgvraag: Welke eisen stelt zo een verzekeraar aan de beveiliging van een zonnepark?
Antwoord: Herverzekeren is zeker nodig. Dit hoeft niet duur te zijn. Verzekeren tegen
blikseminslag, brand, diefstal, vandalistme enz. “Willes” is een Duitse verzekeraar die wereldwijd actief is en zonneparken verzekert. 1.4 promille van de investeringskosten is de jaarlijkse premie
33. Wat zijn de gemiddelde kosten van een hectare zonnepanelen? (totaal, dus arbeid +
panelen + overige)
Antwoord: ongeveer €1 per Wp. Dit is excl. Infrastructuur.
34. Wat is het gemiddeld rendement per hectare zonnepanelen?
Antwoord: ongeveer 5000 panelen op een hectare dan heb je met panelen die 250 wp leveren een rendement van 1.25 mw per jaar. Islandsolar rekent met een factor 1.15 op Walcheren, omdat hier een zeer goede instraling is. Ofwel 1150 wat per kilowattpiek
35. Hoe verhoud het rendement zonne-energie zicht ten opzichte van windenergie?
Antwoord: X
36. Heeft zout aanslag in Zeeland effect op het rendement?
*vervolgvraag: moeten panelen dan gereinigd worden?
Antwoord: geen probleem. Zonnepanelen hebben een speciale coting. Het glas is ook geen gewoon glas dat in huizen zit.
Bijlage 22 Interview ZMF
Uitwerking Interview, ZMF, 23-4-2015, locatie Goes Naam, functie, verantwoordelijkheden?
Tjeu van Mierlo, tot voor kort directeur van de ZMF (26 jaar lang). Nu adviseur Duurzaamheid en Economie. Heeft altijd al de thema’s omtrent duurzaamheid en economie gedaan. Voorbeelden zijn de verduurzaming van bedrijventerreinen, bedrijven, zeeland seaports. Trekker voor het wind energie initiatief voor een offshore windpark. Participeert in de Zeeuws Sociaal Economische Raad.
7. Wat vindt de ZMF van de ontwikkeling op het gebied van zonneparken in Zeeland?
* Vervolgvraag: Neemt de ZMF een standpunt voor of tegen zonneparken in? * vervolgvraag: Waarom kiest de ZMF dit standpunt?
Zonne energie is een fantastische vorm van duurzame energie opwekking. Kleinschalige toepassingen geven geen problemen (dak opstellingen).
Grotere parken zijn lastiger, omdat ze ruimte vragen. Nederland heeft beperkte ruimte die ook nog eens allemaal een bestemming heeft.
Bij een zonnepark initiatief moet goed door dacht worden hoe de huidige waarde van een gebied gekoesterd worden.
Als principe beginnen met de duurzaamheid daarna het economische verhaal bekijken (is er een business case van te maken?), maar aan de anderen kant heb je het ecologische kapitaal (wat betekend het voor landschap, milieu, natuur) en dan heb je het sociaal culturele aspect. Deze drie moeten in balans zijn.
Van uit het perspectief van een ontwikkelaar, economisch gewin ivm subsidie(SDE+), maar als het ten kosten gaat van ecologie dan gaat het niet door, dus je moet altijd een balans vinden tussen de drie kapitalen. Als dat lukt zijn er kansen.
Praktische problemen: het verdringen van functies (landbouwgrond, Zon of aardappel?)
We zitten nu in de opstartfase van de zonneparken. Dit kan vergeleken worden met de situatie van ongeveer 20 jaar geleden met windmolens. Er waren toen een aantal kleine windmolens geplaatst bij rillandbad. Daarna kwam er een soort vliegwiel functie op waardoor er op vele plaatsen windmolens gebouwd werden. Ook toen was de vraag, hoe gaan we hier mee om? Van belang is dat niet alleen elke gemeente zijn eigen plannen maakt, maar dat er provinciaal breed beleid gegenereerd wordt. Dit zouden gemeenten dan verder moeten uitwerken in gemeente beleid. De ZMF neemt niet alleen een standpunt VOOR zonne-energie in, maar werkt ook hard aan het genereren van zonne-energie in de provincie. In de afgelopen jaren zij er middels het project ‘zon effect’ vele zonnepanelen geplaatst. Gezamenlijk zijn die inmiddels goed voor 4 à 5 Mw. Dit project is nu nog voor kleine projecten, maar zou geschikt kunnen zijn om naar grotere projecten toe te werken. Ook gebieden die tijdelijk braak liggen of uitloop gebieden van de bebouwde kom. Project ‘Boer zoekt Buur’ particulieren die investeren bij boeren voor de aanschaf van
zonnepanelen. In ruil daarvoor zou de investeerder voor een x bedrag landbouw producten moeten kunnen afnemen. Met name Biologische boeren zijn hierin geïnteresseerd.
Bij de achterban van de ZMF leeft zonne-energie ook wel. Deze achterban bestaat uit organisaties als natuurmonumenten, Zeeuws landschap en regionale clubs. In de regio vergaderingen is het onderwerp zonneparken ook ter sprake gekomen. Die hebben ook gezegd dat er meer sturing moet komen (provincie). Ze zijn kritisch positief.
8. Is project “Het zon effect” ook geschikt voor het collectief bouwen van een zonnepark?
De ZMF neemt niet alleen een standpunt VOOR zonne-energie in, maar werkt ook hard aan het genereren van zonne-energie in de provincie. In de afgelopen jaren zij er middels het project ‘zon effect’ vele zonnepanelen geplaatst. Gezamenlijk zijn die inmiddels goed voor 4 à 5 Mw. Dit project is nu nog voor kleine projecten, maar zou geschikt kunnen zijn om naar grotere projecten toe te werken. Ook gebieden die tijdelijk braak liggen of uitloop gebieden van de bebouwde kom.
9. De ZMF wil ook het Zeeuws landschap beschermen/behouden. Van uit die achtergrond
hoe zou u een zonnepark dan in passen in de gemeente Veere?
Eén algemene uitspraak hierover is lastig te doen. Van uit provinciaal beid hier naar kijken zou beter zijn en hoe kan dat beleid dan naar de gemeente toe vertaald worden. Rekening houden met de landschappelijke kwaliteit (toeristisch- recreatief- economische afweging). Het hangt af van de kernkwaliteiten die de gemeente heeft.
Bouw wel grote parken, omdat kleine parken het landschap rommelig kunnen maken. De omvang van het park moet wel altijd afgestemd worden op het landschap zelf.
Veere heeft een aantal belangrijke landschappelijke waarde die moeten altijd overeind blijven in een initiatief. (Hout wal) Bouw met en om landschappelijke waardevolle objecten, integreer ze in je park. (bebossing, karakteristieke boom, houtwal, aardewallen, duinen) gebruik de omgeving in je voordeel ipv er tegen te vechten en daardoor geen park te kunnen realiseren.
Een park moet zich schikken in de vorm van het landschap.
Hoe genereer je de inpassing in volume. Het zonnepark komt er om de
landschappelijke/natuurlijke kernkwaliteiten te versterken/verbeteren. (Ameland is er een verhouding 10/4 dus 10 Ha panelen en 4 Ha inpassing) Hiermee kun je er voor zorgen dat parken goed ingepast worden. Een zonnepark vraagt dus om meer inpassingsruimte dan bijvoorbeeld een bedrijventerrein.
10. Van uit duurzaamheidsoogpunt moet er meer groene stroom opgewekt worden. Welke
vorm van opwekking heeft de voorkeur van de ZMF?
Geen voorkeur. Er is een energie doelstelling geformuleerd 2020 14% en 2023 16% duurzame energie opwekken. Deze doelstelling gaan we niet halen met alleen wind op zee. Dus voor de ZMF is het een ‘en - en’ verhaal.
Grootschalige parken kunnen break-even draaien bij parken van 20 a 22 Ha. Dat betekend wanneer je bij projectontwikkelaars initiatieven weg legt zij voor grote parken zullen gaan. Locaties in Zeeland zijn bijvoorbeeld langs de A58 (zoals in Duitsland) andere grote projecten zijn op Tholen en langs het Schelde Rijnkanaal bij Reimerswaal.
Een zonnepark kan ook bijdragen aan het landschap. Doordat je ruimer moet gaan inpassen. Dus kun je het kapitaal waar toeristen voor komen kun versterken.
Een zonnepark kan landschapsversterkend en natuurversterkend werken, mits juist ingepast en voldoende ruimte gebruikt word, zoals op Ameland (10/4 verhouding) Denk ook aan fietsroute om een park heen leggen.
Probeer zonneparken te verstoppen in je landschap. (schaam groen)
11. Op welke manier zou de ZMF kunnen bijdragen aan een zonnepark?
Meen denken/adviseren over projecten.
12. Welke effecten kan een zonnepark hebben op het milieu in de directe omgeving van het
park?
Positief wanneer je voldoende ruimte neemt om een park in te passen.
Bij het realiseren van een zonnepark zou MVO ook mee moeten spelen. Waar komen de panelen vandaan, wie heeft ze gebouwd.
13. Van uit milieu oogpunt, welke voorwaarden zou u stellen voor de aanleg van een
zonnepark -
Overig:
Bijlage 23 Interview ZLTO
Interview, ZLTO R. Hoosemans, 17-4-2015Algemeen:
Naam, functie, verantwoordelijkheden?
Antwoord: R. Hoosemans werkzaam bij ZLTO.
Tweeledige functie: 1. Programma-manager Bio Economie Duurzame energie. 2. Landelijk LTO programmamanager stimulering asbestsanering agrodaken
1. Wat vindt de … van de ontwikkeling op het gebied van zonneparken in Zeeland?
*vervolgvraag: neemt de … een standpunt voor of tegen zonneparken in? *vervolgvraag: Waarom kiest de … dit standpunt?
Antwoord: Het kan rendabeler zijn dan het verbouwen van gewassen als het om verarmde grond gaat (verzilting). Ook een optie voor wachtgronden/braakliggende grond veelal in gemeente bezit waar voor een langere tijd niets op gepland is te gaan doen.
ZLTO is voor zonne-energie en dan vooral op daken van schuren. (regeling zon voor asbest) Er moet altijd wel een goede afweging gemaakt worden of een zonnepark/dak rendabel is en aanvullend is op de voedselvoorziening.
2. Hoe ziet ZLTO zonneparken in de agrarische sector?
Antwoord: Zonne-energie leeft enorm binnen de agrarische sector. Vooral Melk- en pluimvee houders kunnen baad hebben bij zonnedaken en parken, omdat zij een hoog verbruik hebben. Er is onder agrariërs veel belangstelling voor zonne-energie. Nadeel is wel dat het een grote investering is en een hoge investering soms moeilijk is voor een agrariër.
Ook zijn agrariërs huiverig geworden, omdat minister Henk Kamp heeft gezegd te willen gaan stoppen met de salderingsregeling.
3. Op welke manier ondersteund ZLTO agrariërs die een zonnepark willen aanleggen?
Antwoord: Een zonnepark is nog nieuw er zijn wel voorbeelden van agrariërs die daken bedekken met zonnepanelen. ZLTO zorgt bijvoorbeeld voor het collectief inkopen van zonnepanelen waardoor deze veel goedkoper zijn geworden voor de ondernemers. Regeling zon voor asbest is populair en wordt graag gebruik van gemaakt.
Agrariërs zijn wel kritisch alvorens ze investeren. Locaal/regionaal afnemen van zonnepanelen heeft vaak de voorkeur. (ons kent ons)
4. Kent u voorbeelden van agrariërs die een zonnepark hebben aangelegd?
*vervolgvraag: wat zijn de ervaringen hiermee?
Antwoord: Nee.
5. ZLTO geeft op de website aan te adviseren over zonne-energie. Welke soort zonnepanelen
zou ZLTO een agrariër op Walcheren adviseren? *waarom dit soort panelen?
Antwoord: Dit wist hij niet en dacht dat het om een verouderde website gaat hier.
6. Vergroenen van de agrarische sector hoe wil ZLTO dit bereiken? Welke plek is hierin
weggelegd voor zonneparken?
Antwoord: Vergroening is inherent aan alles wat ZLTO doet. ZLTO wil zo veel mogelijk energie neutraliteit bereiken door de agrarische sector ook energie te laten opwekken.
Boer - burger samenwerking zou mooi zijn ook ivm financiering. Maar dit blijkt in de praktijk nog vaak te moeilijk. Postcode roos werkt niet in de praktijk.