Internationale vergelijking

Ook in andere landen zijn KVZ-studies uitgevoerd. In de Health Data van de OECD wordt sinds een aantal jaren voor een groot aantal landen de verdeling van de kosten over de 17 hoofdstukken van de ICD-9 samengevat (OECD 2000). Tabel 7.2 geeft een overzicht voor zes landen: Australië, Canada, Nederland, Zweden, Engeland en Duits- land. Deze landen zijn geselecteerd omdat: a) het peiljaar van de studies min of meer samenvalt; en b) voor elk van deze studies een achtergrondrapport beschikbaar was waardoor de methoden konden worden vergeleken en ook een aantal reconstructies kon worden doorgevoerd (Mathers et al., 1998; Moore et al.,1997; Jacobson & Lindgren, 1996; NHS, 1996; Schneider et al., 1999). Vanwege het eerste punt zijn voor Nederland de KVZ-cijfers over 1994 gebruikt en niet de meer recente van deze studie.

In tabel 7.2 vallen de volgende zaken op:

• Het globale patroon in de verdeling over de ICD-hoofdstukken was voor alle landen

min of meer gelijk: a) hoge kosten voor psychische stoornissen, hart- en vaatziekten, aandoeningen van het spijsverteringsstelsel en het bewegingsstelsel; b) lage kosten voor congenitale afwijkingen, perinatale aandoeningen en infectieziekten.

• Tussen landen bestaan grote verschillen voor enkele belangrijke ziektegroepen, met

name psychische stoornissen, hart- en vaatziekten, aandoeningen van het spijsverte- ringsstelsel en het bewegingsstelsel.

• In de Engelse studie ontbreken enkele ICD-hoofdstukken.

• Er zijn substantiële verschillen in het deel van de kosten dat niet aan diagnosen werd

toegeschreven.

• De totale KVZ-cijfers voor Canada en Engeland tellen niet op tot 100 procent.

Bij een nadere beschouwing blijken er drie factoren te zijn waardoor de KVZ-cijfers tus- sen landen verschillen.

Definitie van gezondheidszorg

• Zorgvoorzieningen bestaan in het ene land wel en in het andere land niet. Voorbeel-

den hiervan betreffen de verzorgingshuizen die als zodanig alleen in Nederland voor- komen, en de Kuuroorden die in sommige andere landen wel voorkomen, maar in Nederland niet.

• Zorgvoorzieningen verschillen tussen landen. Een ‘verpleeghuis’ in Engeland is bij-

voorbeeld veelal een wat groter woonhuis, waar een beperkt aantal mensen woont en wordt verzorgd. In Nederland gaat het om grote instellingen met honderden bewo- ners die veelal intensieve zorg ontvangen.

• De definitie van de totale gezondheidszorg verschilt tussen landen. Er zijn voorzie-

ningen die in alle landen voorkomen en qua zorgaanbod ook nog vergelijkbaar zijn, maar die in het ene land wel tot de gezondheidszorg worden gerekend, maar in het andere land niet. Een voorbeeld hiervan is de gehandicaptenzorg die in Australië bui- ten de definitie van de gezondheidszorg valt, terwijl deze sector in Nederland 8,4% van de kosten van gezondheidszorg omvat.

• De mate waarin zorgsectoren in de verschillende KVZ-studies zijn opgenomen ver- schilt tussen landen. In tabel 7.2 wordt voor de meeste landen een aandeel van 100 procent genoemd, maar dit heeft geen betrekking op het totale zorgbudget, maar op het randtotaal van de KVZ-studie dat in alle landen met uitzondering van Nederland op een verschillende manier afwijkt van de totale zorgkosten.

Methode

Alle studies in tabel 7.2 zijn gebaseerd op een top-down methode, maar daarbinnen bestaan er grote verschillen in data en methoden. De kosten van farmaceutische hulp, bijvoorbeeld, zijn in de Engelse studie op basis van expert opinions aan diagnosen toe- gewezen, terwijl deze toedeling in enkele andere studies, waaronder de Nederlandse, aan de hand van prescriptiegegevens heeft plaatsgevonden.

Verschillen in populatie en behandelpraktijk

• Zorggebruik en zorgkosten verschillen als gevolg van internationale verschillen in de

gezondheidstoestand en de zorgbehoefte, die mede veroorzaakt worden door demo- grafische en epidemiologische variaties.

• Zorggebruik en zorgkosten verschillen tenslotte ook door internationale behandelva-

riaties, waarbij naast verschillen in de medische beroepsbeoefening ook culturele aspecten een rol spelen.

Tabel 7.2: Kosten van ziekten in zes landen. Aandeel van ICD-hoofdstukken in de totale kosten met variatie- coëfficiënt.

ICD-Hoofdstukken AUS a _{CAN ENG DUITS NED ZWE Variatie}

1993 1993 19`93 1994 1994 1991 coëfficiënt b Infectieziekten 2,7 1,8 3,7 1,9 1,3 2,0 36% Nieuwvormingen 6,1 7,3 8,3 5,2 3,9 5,6 26% Endocriene ziekten 3,1 3,0 2,9 3,9 1,9 3,4 23% Bloedziekten 0,6 0,6 1,6 0,6 0,3 0,5 71% Psychische stoornissen 8,4 11,4 14,4 10,9 23,1 18,4 38% Zenuwstelsel en zintuigen 7,4 5,1 3,4 8,4 5,2 5,8 31% Hart- en vaatziekten 11,7 16,7 25,7 12,4 10,5 16,9 36% Ademhalingsstelsel 8,0 8,6 9,8 5,2 4,0 7,7 30% Spijsverteringsstelsel 11,8 7,5 8,3 15,9 7,8 4,6 43% Urinestelsel 5,3 5,1 6,8 5,0 2,8 3,8 29% Zwangerschap 3,3 4,6 - 2,5 2,6 1,6 38% Huidziekten 3,0 2,0 3,1 2,3 1,6 2,0 26% Bewegingsstelsel 9,5 5,6 7,3 12,6 6,0 5,4 36% Aangeboren afwijkingen 0,6 0,7 - 0,4 0,5 1,2 44% Perinatale aandoeningen 0,8 1,2 - 0,3 0,6 0,6 43% Symptomen 4,3 4,2 - 4,7 4,8 5,6 13% Uitwendige oorzaken 8,3 7,1 - 7,9 4,2 5,6 26% Niet toegewezen 5,1 1,2 - 0,0 18,8 9,2 111% Totale kosten 100,0 93,8 95,3 100,0 100,0 100,0

a) AUS = Australië, CAN = Canada, ENG = Engeland, DUITS = Duitsland, NED = Nederland, ZWE = Zweden b) Variatie coefficient =standaard deviatie / gemiddelde

Voor een zinvolle vergelijking zouden de reële verschillen genoemd onder 3 moeten worden onderscheiden van de verschillen in definities en methoden die onder 1 tot 2 zijn genoemd. Dit bleek echter slechts zeer partieel mogelijk te zijn (Polder, 2001).

7.5

Conclusies en checklist

Kosten van ziekten cijfers zijn niet zonder meer vergelijkbaar. Dit geldt zowel voor de vergelijking van verschillende kostenschattingen voor ziekten binnen een land, als de internationale vergelijking van generieke KVZ-studies. Bij de interpretatie en het gebruik van kosten van ziekten schattingen is het daarom aan te raden de 10 aspecten zoals genoemd in de checklist langs te lopen (zie tekstbox 7.2).

Ten aanzien van het verbeteren van de vergelijkbaarheid van KVZ-studies concluderen wij dat standaardisatie van definities en methoden de aangewezen route vormt om KVZ- studies beter vergelijkbaar te maken. Internationale vergelijkingen worden eerst goed mogelijk als de KVZ-schattingen worden geënt op een ‘common comparable package’ (Mosseveld & Van Son, 1998) met een onderscheid naar zo veel mogelijk sectoren ten- einde flexibele reconstructies mogelijk te maken.

Tekstbox 7.2: Checklist bij de interpretatie van kosten van ziekten schattingen.

1. Zijn alleen kosten van de gezondheidszorg

meegeteld of ook andere kosten zoals produc- tiviteitsverlies en ziekteverzuim?

2. Zijn alle sectoren van de gezondheidszorg meegenomen of slechts een deel daarvan? 3. Hoe is de ziekte gedefinieerd?

4. Zijn de kosten bottom-up of top-down berekend?

5. Zijn de productiviteitsverliezen gebaseerd op

de human capital of de frictiekosten methode?

6. Wat is het basisjaar?

7. Zijn buitenlandse gegevens gebruikt en hoe? 8. Is de studiepopulatie representatief voor de

Nederlandse bevolking en de behandelmetho- de voor de gangbare praktijk?

9. Speelt onderrapportage van de diagnose een rol?

8

VERGELIJKING MET ZIEKTEVERZUIM,