Ingezette interventies

In de landelijke enquête onder de professionals hebben we gevraagd naar de inter-venties die worden ingezet indien de professional te maken heeft met een kindhuwe-lijk. Slechts een klein deel van de professionals (25 van de 265) heeft daadwerkelijk een interventie ingezet toen zij met een kindhuwelijk te maken hadden. Vijf respon-denten geven aan dat zij een interventie hebben ingezet die aansluit bij de aanpak van huiselijk geweld (zonder dit nader te concretiseren). Vijf andere respondenten geven aan een interventie te hebben ingezet gericht op empowerment. Daarnaast hebben vier respondenten aangegeven dat zij (bemiddelings)gesprekken hebben ge-voerd met de ouders en/of familie van het kind. Drie respondenten hebben contact opgenomen met Veilig Thuis en dit zelfde aantal heeft contact opgenomen met een jeugdzorginstelling. Daarnaast is drie keer een kind in de crisisopvang geplaatst. Het inzetten van opvoedingsondersteuning is ook driemaal genoemd. Tweemaal worden Roma kinderen als specifieke doelgroep genoemd voor een interventie. Zo wordt verwezen naar een protocol dat is opgesteld in het kader van het landelijk program-ma Aanpak uitbuiting Roprogram-ma kinderen. De politie is ook tweeprogram-maal ingeschakeld, waar-bij wordt verwezen naar de materiedeskundigen van de voormalige unit MEP (Multi-Etnisch Politiewerk). Tot slot heeft een respondent contact opgenomen met het Lan-delijk knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating voor advies.

De meeste respondenten hebben vanuit hun beroepspraktijk niet direct te maken met personen die een kindhuwelijk of onwettig religieus huwelijk zijn aangegaan en hebben minder zicht op de interventies die worden ingezet. Enkele respondenten zitten dichter bij de praktijk en zijn wel in aanraking gekomen met kindhuwelijken; zij kunnen derhalve een beeld schetsen van de door hun ingezette interventies. Zij ge-ven aan dat er gespecialiseerde opvangvoorzieningen zijn voor vrouwen of meisjes die te maken hebben met eergerelateerd geweld of dreiging van eerwraak. Een van deze opvang- en behandelvoorzieningen is Zahir, waar meisjes van 12 tot en met 23 jaar worden opgevangen. Een enkele keer komt het voor dat meisjes die zijn opge-vangen binnen Zahir een huwelijk zijn aangegaan of waarbij sprake is van een (voor-nemens) onwettig religieus huwelijk. Deze meisjes worden binnen Zahir beschermd, begeleid en behandeld. Zo worden er bijvoorbeeld systeemgesprekken gevoerd waarbij ook de ouders worden betrokken.

Wij zien (minderjarige) meisjes die te maken hebben met huwelijksdwang, dus dat ze van hun ouders (religieus) moeten trouwen. Wij proberen altijd in gesprek te gaan

met de ouders en geven aan dat dat niet mag en wettelijk verboden is. Meestal doen we dit samen met de politie om het gesprek nog zwaarder in te zetten.

Eén respondent vindt uitdrukkelijk dat er bij onwettige religieuze huwelijken of kind-huwelijken strafrechtelijk opgetreden kan worden.

De deelnemers van de focusgroepen hebben niet direct zelf ervaring met het inzetten van interventies. Op een uitzondering na. Een deelneemster vertelt over een casus waarbij een 17-jarig Marokkaans meisje een relatie kreeg met een Palestijnse man.

De deelneemster ging vervolgens in gesprek met de ouders van het meisje.

De man wilde alleen in de moskee trouwen en geen burgerlijk huwelijk afsluiten. Ik ben met de ouders in gesprek gegaan over onder de gevolgen van een onwettig re-ligieus huwelijk. Dat heeft geholpen en heb ik het religieuze huwelijk kunnen voor-komen.

De overige deelnemers hebben wel ideeën over interventies die mogelijk geschikt zijn om kindhuwelijken en onwettige religieuze huwelijken tegen te gaan, deze zijn in de vorige paragraaf uiteen gezet.

6.5 Conclusie

In dit hoofdstuk komt naar voren dat er in bestaande programma’s of literatuur geen interventies zijn ontwikkeld die specifiek zijn gericht op het tegengaan of voorkomen van informele huwelijken dan wel het verbeteren van de positie van slachtoffers van informele huwelijken respectievelijk de echtgenoten in een informeel huwelijk. Op basis van de bevindingen uit het onderzoek komt naar voren dat het tegengaan van informele huwelijken niet altijd de meest passende interventie is. Interventies zouden gedifferentieerd moeten worden aangeboden, al naar gelang de aard, oorzaak en gevolgen van aanwezige problematiek en naar gelang behoefte.

Vooral aandacht voor voorlichting en deskundigheidsbevordering wordt wenselijk, al dan niet noodzakelijk geacht, door de respondenten. Zowel onder burgers, maar ook onder professionals bestaat er onwetendheid met betrekking tot de status en gevol-gen van het informele huwelijk. De voorlichting moet worden ingezet op verschillen-de niveaus, waarbij ook aandacht dient te zijn voor verschillen-de gezagsdragers binnen verschillen-de ge-meenschappen en de jongeren zelf. Tevens vervullen laagdrempelige vrouwen- en zelforganisaties in de buurt/wijk een rol in het geven van voorlichting. Naast voorlich-ting en deskundigheidsbevordering is door een enkele respondent nog het belang van wel of niet strafrechtelijk optreden genoemd en een koppeling tussen een religieus huwelijk en een burgerlijk huwelijk. Daarnaast zijn onder andere gesprekken met ou-ders en empowerment voor meisjes genoemd als mogelijke interventie. Tot slot werd

het belang van hulp en ondersteuning van kindbruidjes onder vluchtelingen genoemd als interventie.

Op aanpalende onderwerpen zoals huwelijksdwang, achterlating en eergerelateerd geweld zijn uiteenlopende (effectieve) interventies bekend. Daarbij wordt onder an-dere ingezet op het verbreken van het ‘taboe’, het vergroten van de bewustwording en/of worden handvatten geboden soorten voor professionals in de vorm van bij-voorbeeld een toolkit of handleiding. Bij deze interventies zou mogelijk aansluiting kunnen worden gevonden voor het tegengaan of voorkomen van informele huwelij-ken dan wel het verbeteren van de positie van slachtoffers van informele huwelijhuwelij-ken.