6.1 Actaeon en Artemis (Non. Dion. 5.299-496)
Het huwelijk krijgt een kleine rol in de badscène van Actaeon en Artemis wanneer Actaeon verder gaat met zijn klacht in regel 5.434-437:
Non. Dion. 5.434-437 αἴθε δὲ κούρης Had ik maar 4 35 θνητῆς εἶχον ἔρωτα· χαμαιγενέας δὲ γυναῖκας
verlangen naar een sterfelijk meisje gehad! Maar ik liet de aardgeboren
καλλείψας ἑτέροισι καὶ ὠκυμόρους ὑμεναίους
vrouwen en de vergankelijke huwelijken aan anderen over
ἀθανάτην ἐπόθησα· en ik verlangende een onsterfelijke.
Actaeon overdenkt in zijn klacht dat hij beter had kunnen trouwen met een sterfelijk meisje (“κούρης θνητῆς” v. 5.435), hoewel deze vrouwen vergankelijk zijn (“ὠκυμόρους ὑμεναίους” v. 5.436 ‘vergankelijke huwelijken’), dan verlangen te voelen naar deze onsterfelijke godin. Er blijkt uit zijn wens dat hij met Artemis had willen ‘trouwen’. Actaeon spreekt een
gelijksoortige wens uit in regel 5.512-519: Non. Dion. 5.512-519
δειλὸς ἐγώ· κενεὴ γὰρ ἐμὸν νόον ἤπαφε φήμη·
Ik was een dwaas, want een ijdel gerucht misleidde mijn geest:
εἰσαΐων δ᾿, ὅτι Φοῖβος, ἀδελφεὸς ἰοχεαίρης,
Omdat ik hoorde dat Phoibos, de broer van de pijlengietster,
Κυρήνῃ παρίαυεν, ἐμὸν δ᾿ ἔσπειρε τοκῆα, de nacht doorbracht met Cyrene en mijn vader verwekte, 5
15
Αρτεμιν ὠισάμην ἐμφύλιον εἰς γάμον ἕλκειν.
dacht ik Artemis, een familielid, tot een huwelijk te brengen.
καὶ πάλιν εἰσαΐων, ὅτι νυμφίον ἀργέτις Ἠὼς
En weer hoorde ik dat schijnende Eos Orion ἥρπασεν Ὠρίωνα καὶ Ἐνδυμίωνα Σελήνη, als bruidegom had geschaakt en Selene Endymion, καὶ βροτὸν Ἰασίωνα πόσιν προσπτύξατο
Δηώ,
en dat Deo de sterfelijke Jason als echtgenoot had omarmd;
ὠισάμην, ὅτι τοῖος ἔην νόος ἰοχεαίρης. Daarom dacht ik dat het gemoed van de pijlengietster op een dergelijke wijze was gestemd.
Nonnus gebruikt in deze twee passages de termen “ὑμεναίους” (‘bruilofts-’ v. 5.436), “γάμον” (‘huwelijk’ v. 5.515) en “νυμφίον” (‘bruidegom’ v. 5.516). In de Parafrase worden deze termen (“γάμος” Par. 2.4 en 2.19; “νυμφίον” 2.49; “ὑμεναίων” 2.62) ook door Nonnus gebezigd wanneer hij het Huwelijk te Kana verhaalt.106 Het lijkt er dus op dat Actaeon
106 Het huwelijk te Kana is een verhaal over een bruiloftsfeest waar de wijn opraakt en Jezus water in hoogwaardige wijn verandert om de gasten in hun behoeften te voorzien.
daadwerkelijk een huwelijk met de godin van de jacht op het oog had en niet slechts een seksuele verbintenis.
6.2 Zeus en Persephone (Non. Dion. 5.586-621)
De verkrachtingsscène van Persephone wordt in een anastrofe van de auteur opmerkelijk genoeg beschreven als een huwelijk (“γάμον” v. 6.155 ‘huwelijk’, “ἐνυμφεύθης” v. 6.156 ‘jij trouwde/werd ten huwelijk gegeven’, “ὑμεναίοις” v. 6.156 ‘huwelijksliederen’, “νυμφίος” v. 6.158 ‘bruidegom’ en “γαμίαις” v. 6.162 ‘huwelijks-’). Non. Dion. 6.154-164 Παρθένε Περσεφόνεια, Oh maagd Persephone! 1 55 σὺ δ᾿ οὐ γάμον εὗρες ἀλύξαι,
Jij vond geen manier om te ontsnappen aan het huwelijk, ἀλλὰ δρακοντείοισιν ἐνυμφεύθης
ὑμεναίοις,
maar jij trouwde met slangachtige bruiloftsliederen, Ζεὺς ὅτε πουλυέλικτος ἀμειβομένοιο
προσώπου
toen de veel kronkelende Zeus, nadat zijn aangezicht veranderd was,
νυμφίος ἱμερόεντι δράκων κυκλούμενος ὁλκῷ
als een slangenbruidegom cirkelend met een opwindende kronkel
εἰς μυχὸν ὀρφναίοιο διέστιχε παρθενεῶνος,
naar de hoek van de van de maagd in het donker kroop, 1
60
σείων δαυλὰ γένεια· παρισταμένων δὲ θυρέτρῳ
zijn borstelige baard schuddend; terwijl hij constant in beweging was,
εὔνασεν ἰσοτύπων πεφορημένος bracht hij de ogen van de draken die de dochter hielpen, ὄμμα
δρακόντων …
met een vorm gelijk aan die van hem, in slaap 1
62
καὶ γαμίαις γενύεσσι δέμας λιχμάζετο107
κούρης
en likte met huwelijkstongen de gestalte van het lieve meisje.
1 64
μείλιχος.108
Ook eerder al werd de schijn gewekt dat Persephone zich echtelijk zou verbinden met de oppergod (“ὑμεναίοις” v. 5.562 ‘bruiloftsliederen’ en “ὑμέναιον” v. 5.621 ‘bruiloft). Maar de hele scène is misleidend voor de lezer, daar het om een verkrachtingsscène gaat en niet om een ‘huwelijk’. De termen voor huwelijk lijken in de verkrachtingsscène dus eufemismen voor een
107 Chuvin (1992) p. 20-34 verbindt het likken van de slang met Eur. Bacch. 698, zie hiervoor ook de passage van Semele hieronder. Chuvin (2018) p. 11 vindt het opvallend dat ondanks de maagdelijkheid van Persephone er geen maagdelijk bloed vloeit bij haar unie met Zeus, zoals in boek 4 (Philomela) en boek 48 (Aura). Hij schaart dit fenomeen onder de Onbevlekte Ontvangenis in de christelijke cultuur. Dit is echter volgens mij niet in lijn met de christelijke moraal, aangezien Persephone hier wordt verkracht en de oppergod niet, zoals
bijvoorbeeld Maria, die haar zwangerschap accepteert bij de Annunciatie (Lucas 1:26-35), gewillig toelaat. 108 De tekst hier is lastig te lezen, vandaar dat de uitgever, Rouse (1940), ervoor heeft gekozen om regel 164 en 163 te verwisselen en zo de leesbaarheid te vergroten.
seksuele verbintenis te zijn. Toch is de terminologie opnieuw hetzelfde als die van het huwelijk te Kana in de Parafrase.109
Nonnus gebruikt een keur aan bewoordingen voor ‘huwelijk’ op het moment dat hij een erotische handeling beschrijft. Nonnus had ieder ander eufemisme voor seks in deze passages kunnen kiezen, toch gebruikt hij woorden die een huwelijk aanduiden. Niet alleen gebruikt hij woorden die ‘huwelijk’ kunnen betekenen, maar hij presenteert de seksuele handelingen ook als een huwelijk door bijvoorbeeld Zeus als een ‘bruidegom’ (“νυμφίος” v. 158) voor te stellen. De auteur zorgt er met deze presentatie van de seksuele handeling voor dat de externe lezer ertoe wordt gebracht seks in verband te brengen met een huwelijk. Specifiek in het geval van Persephone brengt de auteur het ontnemen van haar maagdelijkheid in verband met een huwelijk.
6.3 Zeus en Semele (Non. Dion. 7.171-225 en 255-279)
In de Dionysiaca verzint Hera, net als in de Metamorfoses van Ovidius, een list om Semele ter dood te brengen. Nadat ze medeleven heeft getoond met de verkrachte Semele, wendt Hera haar list in een andere richting.
Non. Dion. 8.247-250
εἰ δὲ καί, ὡς ἐνέπεις, σέο νυμφίος ἐστὶ Κρονίων,
Maar als het is zoals je zegt en de zoon van Kronos jouw bruidegom is,
ἐλθέτω εἰς σέο λέκτρα σὺν ἱμερόεντι κεραυνῷ,
laat hem dan naar jouw bed komen met een verlangende bliksemschicht,
ἀστεροπῇ γαμίῃ κεκορυθμένος, ὄφρά τις εἴπῃ·
gewapend met huwelijksbliksem, opdat men zegt: 2
50
‘Ἥρης καὶ Σεμέλης νυμφοστόλοι εἰσὶ κεραυνοί.’
“De huwelijksbegeleiders van Hera en Semele zijn bliksemschichten.”
Zij dringt er bij Semele op aan Zeus te huwen zoals Hera met hem trouwde. Dit verzoek is afgeleid van wat Zeus eerder tegen Semele zei, nadat hij haar had verkracht.
Non. Dion. 7.352-353
“Εἰμί, γύναι, Κρονίδης σέο νυμφίος· αἰθερίῳ μὲν
Ik ben, vrouw, jouw bruidegom, de zoon van Kronos. Hef jouw
αὐχένα γαῦρον ἄειρε συναπτομένη παρακοίτῃ,
nek op uit trots, omdat je verbonden bent met een hemelse bedgenoot
μείζονα δὲ βροτέης μὴ δίζεο μέτρα γενέθλης.
en zoek niet naar betere maten van een sterfelijk geslacht.
Het valt op dat het huwelijk een belangrijk onderdeel is van Hera’s list in de Dionysiaca, zeker als men de mythe uit de Dionysiaca vergelijkt met de mythen over Semele uit de klassieke traditie. In de versie van Ovidius (Met. 3.255-315) bijvoorbeeld, verliest Semele haar leven ook door de jaloezie van Hera op de relatie van Zeus met haar, maar zit er een belangrijk nuanceverschil in de list van Hera. In de mythe van Ovidius haalt Hera Semele over door haar onzeker te maken over de ware identiteit van haar nachtelijke geliefde:
Ov. Met. 3.279-286
ergo ubi captato sermone diuque loquendo
Dus toen er lange tijd gesproken was over liefde en het gesprek op de
2 80
ad nomen venere Iovis, suspirat et “opto, naam van Juppiter kwam, zuchtte ze (Hera, vermomd) en zei: “Ik hoop
Iuppiter ut sit” ait; “metuo tamen omnia: multi
dat het Juppiter is. Toch vrees ik allerlei zaken: velen nomine divorum thalamos iniere
pudicos.
zijn in de naam van de goden kuise slaapkamers binnen geweest.
nec tamen esse Iovem satis est: det pignus amoris,
Maar toch is Juppiter zijn niet genoeg: laat hem een bewijs van zijn liefde geven,
si modo verus is est; quantusque et qualis ab alta
als hij het werkelijk is; vraag hem en laat hem, zo groot en zodanig als hij
2 85
Iunone excipitur, tantus talisque, rogato, door de hoge Juno ontvangen wordt, ook zo groot en zodanig, det tibi conplexus suaque ante insignia
sumat!”
zijn omarming aan jou geven en daarvoor zijn kenmerken opnemen.
In de mythe van Ovidius draait de list van Hera (= Juno) dus om de ware gedaante van haar geliefde. In de Dionysiaca twijfelt Semele niet zozeer aan de ware identiteit van haar
bedgenoot, maar wil zij dat Zeus verantwoording neemt voor haar ontmaagding en zich houdt aan wat hij heeft gezegd in Dion. 7.352-353, namelijk dat zij in de echt verbonden zijn. De mythe in de Dionysiaca wijkt op dit punt af van de mythe in de Metamorfoses en de meeste andere versies uit de mythologische traditie, zoals bijvoorbeeld de versie van Apollod. Bibl. en Diod. Sic. Bib. hist.110
De dood van Semele wordt zo niet bewerkstelligd, zoals in de mythe van Ovidius, doordat Zeus zijn ware gedaante toont, maar door haar vraag aan hem om
verantwoordelijkheid te nemen voor zijn verkrachting door haar zoals Hera te huwen: Non. Dion. 290-292, 301, 311-315 en 329- 332 2 90 “Πρὸς Δανάης λίτομαί σε ῥυηφενέων ὑμεναίων,
“Bij het weelderige huwelijk van Danaë smeek ik je:
110 Een beknopt overzicht van de mythologische traditie: Hes. Theog. 940-942; Eur. Bacch. 1-9, 87-104, 242- 245 en 286-297; Apollod. Bibl. 3.26-27; Diod. Sic. Bib. hist. 4.2.1 en 5.52.1; Paus. Periegetica 3.24.4; Philostr.
δὸς χάριν, Εὐρώπης κερόεις πόσις· αἰδέομαι γὰρ
Verleen deze gunst, gehoornde echtgenoot van Europa! Want ik schaam
κικλήσκειν Σεμέλης σε, τὸν ὡς ὄναρ εἶδον, ἀκοίτην.
me jou, die ik zoals een droomvoorstelling heb gezien, de bedgenoot van Semele te noemen
… …
οὐκ ἐθέλω γέρας ἶσον, ὅ περ χθονίη λάχε νύμφη.
Ik wil niet een dergelijk geschenk, zoals een aardse bruid ontvangt.
… …
δός μοι σῶν θαλάμων ζυγίην φλόγα· πᾶσα δὲ νύμφη
Geef mij het huwelijksvuur van jouw slaapkamers: elke bruid πυρσὸν ἔχει πομπῆα τελεσσιγάμων
ὑμεναίων.
heeft een begeleidende fakkel bij de huwelijksvoltooiende bruidsliederen.
ἦ ῥα τεῶν γαμίων οὐκ ἄξιός εἰμι κεραυνῶν Ben ik soms jouw huwelijksbliksems niet waard, 3
15
Ἄρεος αἷμα φέρουσα καὶ ὑμετέρης Ἀφροδίτης;
hoewel ik het bloed draag van jullie Ares en Aphrodite?
… …
κούρης δ᾿ αἰνογάμοιο πατὴρ ἐμὸς αἴσχεα φεύγων
Mijn vader, jouw Cadmus, ontvlucht de schandelijkheden van het ἐνδόμυχος σέο Κάδμος ἀλυσκάζει πάτον
ἀνδρῶν,
verschrikkelijke huwelijk van zijn dochter en vermijdt het mensenpad, schuilend in de verste hoek,
3 30
αἰδόμενος ναέτῃσι φανήμεναι, ὅττι πολῖται en hij schaamt zich om zich aan de inwoners te tonen, omdat alle burgers
πάντες ἐφυβρίζουσι τεοῖς κρυφίοις ὑμεναίοις
kwaadspreken over Semele door jouw heimelijke bruiloftsliederen
μεμφόμενοι Σεμέλην, ὅτι φώριον ἔσχεν ἀκοίτην.
en het haar aanrekenen dat zij een dieverige bedgenoot heeft.
De Semele van Ovidius wil weten wie haar geliefde is, de Semele van Nonnus wil een erkend huwelijk. Zij schaamt zich (“αἰδέομαι” v. 8.291) om alleen maar ‘bedgenote’ (“ἀκοίτην” v. 8.292) te zijn en zij wil meer (“δός μοι … ζυγίην φλόγα” v. 8.311 ‘geef mij het
huwelijksvuur’). Zij beschuldigt Zeus ervan een dief van haar maagdelijkheid te zijn (“φώριον … ἀκοίτην” v. 8.332 ‘dieverige bedgenoot’), zonder dat de mensen op de hoogte zijn van hun mondeling toegezegde huwelijk (“πολῖται / πάντες ἐφυβρίζουσι τεοῖς κρυφίοις ὑμεναίοις” v. 8.330-331 ‘alle burgers spreken kwaad over Semele door jouw heimelijke bruiloftsliederen’).
Bij Euripides’ versie van de mythe van Semele lijkt eenzelfde soort probleem te spelen als bij de versie van Nonnus. Ook in de versie van Euripides speelt de schaamte rondom seks een rol. Uit de omschrijving van de reden waarom Semele zou zijn gestorven blijkt dat Semele met een man naar bed zou zijn gegaan. Vanwege de eer van de familie zou Cadmus hebben ingegrepen met alle gevolgen van dien:
Eur. Bacch. 26-31 πεί μ᾿ ἀδελφαὶ μητρός, ἃς ἥκιστ᾿ ἐχρῆν,
Want de zusters van mijn moeder, bij wie dat het minste paste,
Διόνυσον οὐκ ἔφασκον ἐκφῦναι Διός,
hebben gezegd dat Dionysus niet uit Zeus is ontsproten, Σεμέλην δὲ νυμφευθεῖσαν ἐκ
θνητοῦ τινος
maar dat Semele, nadat ze getrouwd was met een of andere
ἁμαρτίαν λέχους, 3
0
Κάδμου σοφίσμαθ᾿, ὧν νιν οὕνεκα κτανεῖν
een list van Cadmus, waardoor zij roddelden dat Zeus haar had gedood,
Ζῆν᾿ ἐξεκαυχῶνθ᾿, ὅτι γάμους ἐψεύσατο.
omdat ze had gelogen over een huwelijk.111
De passage is niet helemaal duidelijk, omdat er in perifrastische bewoording wordt verteld wat er is gebeurd. Haar zusters lijken in de Bacchae te zeggen dat Semele door een sterfelijke man zwanger is geworden van een bastaardkind (“τὴν ἁμαρτίαν λέχους” v. 29). Het is op grond van het woord “νυμφευθεῖσαν” (v. 28) niet helder of zij ook echt met hem is getrouwd en dat zijn afkomst te laag was voor de standaard van Cadmus, of dat zij, zoals Dodds (1960) wil, ‘tot vrouw is gemaakt/verleid’. In dat geval heeft zij alleen haar maagdelijkheid verloren, maar is ze niet getrouwd met hem geweest. De daadwerkelijke gebeurtenissen rondom de dood van Semele in de Bacchae zijn echter nog lastiger te achterhalen voor de lezer, omdat haar zusters het bovenstaande beweren, maar Dionysus hun geroddel afkeurt en ontkent.
Wat Euripides verkiest in het ongewisse te laten, werkt Nonnus uitgebreid uit. Net zoals de verkrachtingsscène van Persephone, beschrijft hij de sterfscène van Semele als een huwelijk.
Non. Dion. 8.369-372
καὶ ἱκεσίην ἕο νύμφης En als echtgenoot vervulde hij,
3 70
οὐκ ἐθέλων ἐτέλεσσε πόσις στεροπηγερέτα Ζεύς,
Zeus, de bliksemverzamelaar, onwillig de wens van zijn bruid; εἰς Σεμέλην δ᾿ ἐχόρευε κατηφέι χειρὶ
τιταίνων
hij danste naar Semele, terwijl hij met terneergeslagen hand νυμφιδίους σπινθῆρας ἀμερσιγάμοιο
κεραυνοῦ·
de huwelijksvonken schudde van de huwelijksrovende bliksem.
Zeus is de echtgenoot (“πόσις” v. 8.370), Semele de bruid (“νύμφης” v. 8.369) en de bliksems van Zeus zijn de huwelijksfakkels (v. 8.373). Het is een poëtische wending in het verhaal om Semele’s dood door vuur zo voor te stellen.
De houding van Semele ten opzichte van haar dood lijkt paradoxaal: Non. Dion. 8.389-395 en 402-403
… καὶ ἤθελε χερσὶν ἀφάσσειν … en ze wilde met haar handen 3
90
ἀστεροπὴν ὀλέτειραν, ἀφειδήσασα δὲ Μοίρης
de verwoestende bliksem voelen en zonder achting voor het Lot
τολμηρῇ παλάμῃ φονίων ἔψαυσε κεραυνῶν·
raakte ze met onverschrokken palm de moordende bliksems aan:
καὶ γάμος ἦν Σεμέλης θανατηφόρος, ἧς ἑνὶ θεσμῷ
En het huwelijk van Semele bracht de dood met zich mee, en in de
πυρκαϊὴν καὶ τύμβον ἐθήκατο παστὸν viering daarvan maakte Erinys haar bruidskamer tot haar 111 De Griekse Brontekst van Euripides’ Bacchae haalde ik uit Kovacs (2003).
Ἐρινύς· brandstapel en tot haar tombe. καὶ λοχίαις ἀκτῖσι γαμήλιον ἄσθμα
κεραυνοῦ
En de bruidsadem van Zeus’ bliksem, die geen achting voor haar had,
3 95
Ζηνὸς ἀφειδήσαντος ὅλην τεφρώσατο νύμφην·
verbrande de hele bruid tot as met verloskundige schitteringen.
… …
καὶ Σεμέλη πυρόεσσαν ἐσαθρήσασα τελευτὴν
En Semele zag haar vurige einde tegemoet
ὤλετο τερπομένη λόχιον μόρον· en ging blij ten onder in haar doodslot, dat haar vroedvrouw was.
Semele sterft een verschrikkelijke dood, maar haar dood wordt nog steeds als een bruidsfeest omschreven (“γάμος” v. 8.392 ‘huwelijk’, “παστὸν” v. 8.393 ‘bruidskamer’, “γαμήλιον” v. 394 ‘huwelijks-’ en “νύμφην” v. 8.395 ‘bruid’). Zij heeft net gehoord dat ze zal sterven als Zeus akkoord zou gaan om met haar te trouwen, maar toch sterft ze blij (“τερπομένη” v. 8.403) en is ze niet bang voor haar lot (vv. 8.389-391). Semele toont zich zo een ware martelares, die haar ondergang zonder angst tegemoetziet. In vv. 8.407-418 vaart zij ten hemel door haar apotheose. De hemelvaart van Semele en haar houding ten opzichte van de dood, wijken niet veel af van het ideaal van de christelijke martelaar zoals Brown (1988) dat beschrijft.112
6.4 Morrheus en Chalcomeda (Non. Dion. 35.155-160 en 185-203)
In boek 33 vreest Chalcomeda dat haar maagdelijkheid van haar wordt weggenomen. Maar wanneer zij in boek 35 op aanraden van Thetis Morrheus verleidt, vult zij haar lokpraat met huwelijkse terminologie.
Non. Dion. 35.111-117
Εἰ ἐτεὸν μεθέπεις ἐμὰ δέμνια, νυμφίε Μορρεῦ,
Als jij me werkelijk volgt naar mijn bed, bruidegom Morrheus,
κάτθεο σὸν θώρηκα σιδήρεον, οἷα χορεύει
leg dan jouw ijzeren maliën af, zoals Ares delicaat gekleed
εἰς γάμον ἁβροχίτων, ὅτε Κύπριδι μίσγεται, Ἄρης,
naar zijn huwelijk danst, wanneer hij zich mengt met Aphrodite,
εἵματι χιονέῳ πεπυκασμένος, ὥς περ Ἀπόλλων,
overdekt met witte kleding, zoals Apollo,
1 ὄφρα Πόθος καὶ Κύπρις ἑνὶ ζεύξειαν opdat Verlangen en Aphrodite ons in één genootschap
112 Zie Brown (1988) pp. 65-82. Voor de overeenkomsten van de thema’s dood en herrijzen tussen de
15 ὀχῆι verbinden, ἡμέας ἀμφοτέρους γαμίης ἐπιβήτορας
εὐνῆς,
die beiden het huwelijksbed bestijgen; Μορρέα θοῦρος Ἔρως καὶ
Χαλκομέδην Ἀφροδίτη.
strijdvaardige Eros binde Morrheus en Aphrodite binde Chalcomeda.
De toespelingen op seks in haar verleiding van Morrheus gaan steeds gepaard met woorden die, evenals in de Parafrase, een huwelijk aanduiden.113 Niet alleen hier, maar ook op andere
plaatsen in de passage over Morrheus en Chalcomeda wordt seks uitgedrukt doormiddel van een huwelijkse setting.114Er wordt zo geïmpliceerd dat seks gelijkstaat aan een huwelijk.
Een typologische vergelijking is in de scène van Zeus en Semele alleen te maken wanneer men deze combineert met de badscène van Persephone.
113 Non. Dion. v. 35.111 “νυμφίε” ≈ Non. Par. v. 2.49 “νυμφίον”; Non. Dion. v. 35.113 “γάμον” ≈ Non. Par. v. 2.4 en 2.19 “γάμος”; Non. Dion. v. 35.116 “γαμίης” = Non. Par. v. 2.10 “γαμίης”.
114 “ὑμεναίων” (v. 33.220 en 35.45 ‘bruiloftsliederen’); “ὑμεναίοις” (v. 33.321); “ὑμεναίους” (v. 33.367); “ὑμέναιον” (v. 34.14 ‘bruiloft’); “νυμφίε” (v. 34.92 ‘bruidegom’); “νύμφην” (v. 33.234, 34.93 ‘bruid’); “νύμφῃ”; “νυμφιδίῳ” (v. 35.208 ‘bruidegoms-’); “γάμου” (v. 34.96 ‘huwelijk’); “γαμίην” (v. 35.184 ‘huwelijks-’) en “πόσιν” (v. 35.118 ‘echtgenoot’)