Zeer regelmatig (1 tot meerdere keren per week)
Regelmatig (1 tot meerdere keren per maand)
Zo nu en dan (1 tot meerdere keren per jaar)
35 4.1.3 Aanleiding voor communicatie
In het onderzoek is ingegaan op de wijze waarop respondenten hun communicatie vormgeven en welke prioriteiten zij daarin hebben. Bij de vraag ‘Wat vormt voor uw organisatie aanleiding om te communiceren over Natura 2000?’ (uit de schriftelijke enquête) konden respondenten meerdere antwoorden invullen. De resultaten laten zien dat de antwoorden ‘voorlichting’, ‘processtappen bij beheerplannen’ en ‘belangenbehartiging’ de hoogste score krijgen (fig. 4). Daarna volgen het ‘reageren op informatiebehoefte onder doelgroepen’ en het ‘organiseren van (interactieve) bijeenkomsten’. Voor het antwoord ‘Natura 2000 positioneren als merk’ wordt één keer gekozen. Verder geeft één respondent aan ook ‘overleg / afstemming in het kader van processtappen’ als aanleiding voor communicatie te zien.
Figuur 4. Aanleiding voor communicatie
Tabel 3 laat zien hoe vaak een antwoord gekozen is per sector. Uit de antwoordmogelijkheden kiezen overheden voornamelijk voorlichting, processtappen bij beheerplannen en informatiebehoefte onder doelgroepen als aanleiding om te communiceren over Natura 2000. De maatschappelijk organisaties kiezen ook vooral belangenbehartiging als reden om te communiceren.
4% 46% 4% 54% 42% 67% 79% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Anders, namelijk Reageren op informatiebehoefte onder doelgroepen Natura 2000 positioneren als merk
Belangenbehartiging Organisatie van (interactieve) bijeenkomsten Natura 2000
Belangrijke processtappen beheerplannen Natura 2000 Voorlichting over Natura 2000 (naar
achterban)
Toegepast Niet toegepast
36
Tabel 2. Aanleiding voor communicatie: respons per sector Overheid Natuur, Landschap Sport, Recreatie Onderne- mers Anders, namelijk Voorlichting over Natura
2000 6 3 5 4 1 Belangrijke processtappen beheerplannen 7 2 4 2 1 Organisatie van (interactieve) bijeenkomsten 2 2 3 2 1 Belangenbehartiging 2 2 5 4 0
Natura 2000 positioneren als merk 0 0 0 0 1 Reageren op informatiebehoefte doelgroepen 5 2 2 1 1 Anders, namelijk* 1 0 0 0 0
*overleg / afstemming in het kader van processtappen
In de interviews worden de termen ‘informeren’, ‘bijpraten’ en ‘op de hoogte brengen’ in deze context regelmatig genoemd. Voor de overheden is daarnaast het verkrijgen van ‘draagvlak’ en ‘begrip’ een belangrijk doel van hun communicatiebeleid met betrekking tot Natura 2000, zo geven zij aan.
Provincie 1 licht toe: “Voor het communicatiebeleid voor de verschillende doelgroepen, en met name bij het opstellen van beheerplannen, is het van belang dat alle partijen het eens worden. Daarvoor hebben we het communicatieplan als eerste opgezet.”
Visie
Op de vraag wat de visie van de geïnterviewde overheidsorganisaties op communiceren over Natura 2000 is, antwoordt men als volgt:
“We communiceren de kernboodschap die we binnen het Communicatieplatform18 met andere partijen hebben afgesproken. We leggen uit waarom we de dingen doen zoals we ze doen. Als ministerie zullen we er wel eens ons eigen sausje over gooien, maar in principe is de communicatie in lijn met wat er gezamenlijk is afgesproken.” (Ministerie)
“Communicatie volgt de planning van het beleid. Communicatie moet niet het wiel uitvinden, maar beleid moet weten welke kant we op gaan en wij kunnen adviezen geven waar dat nodig is. De communicatie over Natura 2000 wijkt niet af van andere beleidsthema’s, want we hebben ook andere Europese projecten.” (Provincie 1)
Provincie 2 geeft aan dat haar visie aan herijking toe is. “Natura 2000 is een elitair onderwerp aan het worden (of al geworden) met een negatief imago en daar moeten we wat mee.”
Positionering
18
37
Hoe positioneren de overheden Natura 2000? Sectoraal19 of onderdeel van.. ?
Het Ministerie positioneert Natura 2000 als een belangrijk onderdeel binnen het natuurbeleid van het rijk, zo niet als het belangrijkste onderdeel. Daar waar relevant spreekt zij heel specifiek over Natura 2000. In het natuurbeleid van dit kabinet ligt het accent op de verbinding tussen ecologie en economie. Binnen bepaalde grenzen moeten ondernemers de ruimte krijgen om te ondernemen. Ook in en om natuurgebieden.
Provincie 1 stelt zich positief op en probeert reëel te zijn over wat kan en niet kan in Natura 2000- gebieden. En duidelijk te vertellen wat goed is gegaan, maar ook ruimte bieden voor tegengeluiden. Provincie 2 vertelt dat er, gezien de zeer actuele en levendige discussie over de herijking van de Ecologische Hoofdstructuur, een verschuiving opgetreden is in het positioneren van de Natura 2000. Zat zij voorheen meer op de lijn van sectoraal positioneren, nu ontkomt ze er niet meer aan om Natura 2000 te verbinden aan de EHS (net zoals dat ook gebeurt met de Kaderrichtlijn Water). De EHS staat nog steeds volop in de belangstelling (ook in de provincie) en Natura 2000 kan hierop meeliften.
Maatschappelijke organisaties:
De geïnterviewde natuurbeheerorganisatie hield vanaf 2007 regiobijeenkomsten ten behoeve van ‘interne communicatie’ en ‘ondersteuning’. Een jaar later richtte zij haar communicatie op het ‘grote publiek’, met behulp van haar leden- en relatiemagazines, persberichten, brochures en
ansichtkaarten. Inmiddels (we spreken over 2010/2011) is de beleidscommunicatie van de
natuurbeheerder ‘geheel gericht op de lobby in verband met de PAS20 en de aanwijzingsbesluiten’ die de overheid nog dient te nemen.
Naast lobbyactiviteiten, al dan niet zelfstandig of via een samenwerkingsverband, organiseerden ook de drie ondernemersorganisaties bijeenkomsten voor hun achterbannen. De agrarische
ondernemersorganisatie hield deze bijvoorbeeld voor haar leden om uit te leggen wat Natura 2000 was. Tegenwoordig vinden de bijeenkomsten op een kleinschaliger niveau binnen de afdelingen plaats. Het samenwerkingsverband van de recreatiesector, de Regiegroep Recreatie en Natuur (waarin ook één van de geïnterviewde organisaties vertegenwoordigd is), organiseert twee keer per jaar een bijeenkomst om ondernemers die in de beheerplangroepen zitten bij te praten over de stand van zaken.
19
Een sectorale benadering van de ruimte vertrekt vanuit het standpunt of de belangen van één specifiek ruimtegebruik (economie, milieu) zonder daarbij grondig rekening te houden met andere sectoren. Een sectorale benadering staat tegenover een geïntegreerde benadering. (Bron: Encyclo, online encyclopedie)
20
38 4.1.4 Communicatiemiddelen
Gedurende het onderzoek is ook de vraag gesteld welke kanalen en media de desbetreffende organisaties inzetten om te communiceren over Natura 2000. In de enquête konden respondenten bij een meerkeuze vraag invullen van welke communicatiemiddelen zij gebruik maken (fig. 5). Zowel deze antwoorden als de antwoorden in de interviews laten zien dat websites bovenaan staan als meest toegepaste communicatie middel. Zo wordt er informatie (persberichten,video’s, etc.) op Rijksoverheid.nl en de provinciale websites geplaatst om het publiek te informeren over ontwikkelingen binnen Natura 2000. Berichten over aanwijzingsbesluiten verschijnen in de Staatscourant en in dagbladen, maar komen vervolgens ook op de website te staan. Figuur 5. Kanalen en media Natura 2000
In veel gevallen worden er bovendien dossiers bijgehouden over Natura 2000. Dit is ook het geval bij een aantal maatschappelijke organisaties. Met een dossier op hun website houden zij bestuurders of andere leden van hun achterban op de hoogte van wat er speelt. Sociale media als Facebook en Twitter worden daarbij ook ingezet. Als we op de respons uit de enquête afgaan, dan maken de belangenorganisaties in de regel iets meer gebruik van sociale media dan overheden (4x tegenover 1x; zie hiervoor tabel 4).
Naast het gebruikelijke e-mailverkeer, zijn digitale nieuwsbrieven een belangrijk
communicatiemiddel voor beide partijen. Deze zijn vooral bedoeld voor leden van de achterban of direct betrokkenen bij Natura 2000, zoals beleidsmedewerkers, bestuurders en andere
belanghebbenden. Traditionele middelen als folders, brochures, regionale kranten en vakbladen worden nog steeds ingezet in de communicatie. Tot slot noemen respondenten nog: eigen ledenbladen, vergaderingen en andere bijeenkomsten.
58% 17% 38% 33% 38% 17% 8% 8% 8% 4% 13% 25% 83% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Anders, namelijk Voorlichtingsfilm Folders/brochures Vakbladen Regionale/lokale kranten Landelijk dagbladen Regionale/lokale tv Regionale/lokale radio Landelijke tv Landelijke radio Online video's Sociale media Website Toegepast Niet toegepast
39
Tabel 3. Kanalen en media Natura 2000: respons per sector Overheid Natuur, Landschap Sport, Recreatie Onderne- mers Anders, namelijk Website 8 3 5 3 1 Sociale media 1 0 3 1 1 Online video’s 1 0 1 0 1 Landelijke radio 1 0 0 0 0 Landelijke tv 1 0 1 0 0 Regionale/lokale radio 0 1 1 0 0 Regionale/lokale tv 0 1 1 0 0 Landelijke dagbladen 1 1 1 1 0 Regionale/lokale kranten 4 2 1 2 0 Vakbladen 1 1 4 2 0 Folders/brochures 4 2 1 1 1 Voorlichtings(film) 2 0 0 0 1 Anders, namelijk* 7 1 3 3 0
*Veertien keer werd een alternatieve keuze voor communicatiemiddelen ingevuld. Op volgorde van meest genoemd naar minst genoemd: digitale nieuwsbrieven voor leden / betrokkenen (6), (gerichte) e-mail (naar adviesgroepleden) (4),
vergaderingen en andere bijeenkomsten (4), eigen vakbladen (1), intranet (1), intern ledencircuit (1) en interne organisatiekanalen (1).
4.1.5 Prioriteiten
Waar geven respondenten in hun communicatie over Natura 2000 de meeste prioriteit aan?
In de communicatie wordt door geënquêteerden de meeste aandacht gegeven aan het opstellen van beheerplannen voor Natura 2000-gebieden. 22 respondenten (92%) zeggen hier veel tot zeer veel prioriteit aan te geven (fig. 6).
Figuur 6. Het opstellen van beheerplannen
Een ander communicatieonderwerp dat bij de respondenten veel tot zeer veel prioriteit heeft, zijn de aanwijzingsbesluiten (fig. 7). Zeventien respondenten (gezamenlijk 71%) vinden het belangrijk om hierover te communiceren. Voor zeven respondenten (29%) hebben de aanwijzingsbesluiten weinig tot zeer weinig prioriteit in hun communicatie.
46% 46%
4% 4%