Eerste Uitkomst.
Oude Tobias. Anna.
O. Tob.
Van oude tyden af tot nu toe werd genoemt Een man, die op 't getal van zyne kind'ren roemt, Gezegent hier op aard, 't is waar, een rang van Zonen Schynt hier 't geluk en heil der Ouders te vertoonen; Wat gaf het hemels woord een vreugd aan d'ouderdom Van Vader Abraham, doen 't sprak, een Zoone kom Uit uw lenden voort, wiens zaad zich uit zal strekken In tal zoo groot als 't stof dat d'aarde doet bedekken, 't Vervullen scheen een goed zo groot, dat Godes hand Niet waarder geven kost: maar denkt eens, doen dit pand Ten offer wierd gebragt, hoe 't Vaderlyk medogen, Geprangt wierd, doen hy zag d'onnoz'le neêrgebogen Voor 't opgeheve zwaerd, denkt eens als Jakob vlugt Voor broeder Ezaus haat, hoe vader Izaak zugt, En 't moederlyke hert most wenen van Rabekke, Als zy haar liefste zoon als balling zag vertrekken; Misschien wel hopeloos malkander weêr te zien, Hoe heeft God zyne gunst van ons geslagt doen vliên! Ja van de vroomste zelfs: wie heeft ook 't meest doen hindren, Aan Koning Davids rust, als van zyn liefste kindren
Werd dus de zegen zelfs van mannen na Gods hart, Vermengt met vrees en angst die 't teêr gemoed benart, Zal ik dan meer als zy het menschlyk ongenoegen
In 't zwaarst van ons verdriet, Gods voorzorg had uw smaat d'Onvrugtbaarheid geweert, op dat een eenig zaat
Door schyn van heil 't verval myn huis zou helpen schragen, Tot dus lang heeft zyn jeugd gewillig helpen dragen, Ons zwakheid onderstut, zyn pligt gehoorzaamheid Is onberispelyk, zyn daden en beleid
Mishaagt my nooit als nu, dat hy zoo lang in Meden Vertoeft, dat is te ver de palen overtreden:
Als ik dit overdenk, myn harte lilt en beeft
Schier als een blad des booms, wanneer ik denk hy leeft Misschien niet meer, het gelt zal hem de weg verhindren, Dan vind ik eerst te regt Gods zegen aan de kindren, Onscheidelyk gehegt aan veel bekommering, Wat is den armen mensch op aard een nietig ding! 't Werd gins en weêr gerukt als zwakke korenaâren, Gedreven door de wind, wiens kragt ook zelfs de baren Der holle zee beweegt, te volgen zyn bestuur.
An.
De vrees dringt my dat ik zoo menigmaal het uur Beschoren tot vertrek myns Zoons vermaledye.
O. Tob.
Treft hem een ramp, wat raad? als maar geduldig lye', En denken God neemt weg dat hy ons eertyds gaf.
An.
Ach, voor een moeders hart een al te zwaren straf! Ik weet daar 's veel verdient, maar is niet ons vermogen, Vernietigt en ten proy gestelt, ook bey uw oogen Verblint, helaas! dat gy hier nimmer dagligt ziet, In agt maal viergety die ons den Hemelbied,
Is 't niet al strafs genoeg, zou 't steunzel van ons leven, Alleen nog overig van al ons goed gebleven
Verloren gaan, bleef my geen hoop meer als de dood.
O. Tob.
77
Laat ons dog voor den tyd geen angst noch droefheid erven, 't Is tyd genoeg om rouw te dragen, als het sterven
Van hem bevestigt is door vaste zekerheid, Wel ligt werd hy belet, of van de weg geleid, De hoop is immer zoet.
An.
Ach! waarop zal ik hopen,
De tyd zyns wederkomst is al te lang verlopen, Dus buiten zyn bestek te blyven, daar zyn woord Nooit feilend is geweest, zelfs in den slaap verstoort Hy my door naar gezigt, dan zien ik hem vol wonden Gesmeten op den weg, met d'armen vastgebonden, Geknevelt door een hoop struikrovers, die het geld Met vreugde, wyl hy schynt om hulp te roepen, telt, Zoo dat de stille nagt, die yder een doet rusten, Is my een moeilyk bed, bezet met veel onlusten, Zoo dra de sluimering myn droeve oogen sluit,
Wekt my een bange droom, die 'kvrees dat ramp beduit, Zeer schielyk uit den slaap, ik wenste 't gelt te missen, Had ik myn Zoon weêrom.
O. Tob.
'k Weet niet wat ik zal gissen, Was Gabaal overleên, of vond hy tegenheid In 't vord'ren van de zom, door dien de lange tyd De schult verduistert had, hy zou zyn yver staken, En keeren voort weer om, om 't ons bekent te maken, Ten minsten zou door brief of bô aan ons bewust Zyn haar verhindering, en dat wy ongerust Zyn over 't dwars geval, dat ons doet wederstreven Is billyk, dog onnut, want God zal uitkomst geven, Vertrouwt alleen op hem, ligt zyn zy al naby, Gaat eens na buiten toe, en ziet wat ver ter zy.
An.
Vergeefs, want niemand komt van alle dag te kyken.
O. Tob.
Nog eens, of God nu nog een goet gevolg deê blyken.
An.
O. Tob.
Ja,
Maar leid my eerst in huis, gaat dan maar heen wat dra.
Tweede Uitkomst.
Anna alleen.
Zoo moet ik dan nog eens betreên dit pad vol zorgen, Wat heeft my menigmaal d'onnozele hoop op morgen, Dan zal hy komen, dagt ik t'elkens my verleid, Hoe dikmaals heeft den dag zyn morgenligt verspreid, Zint dat myn Zoon vertrok, wat heb ik onderwylen Myn angstig hart beklemt, hoe yverig ging ik ylen Steeds buiten Ninive, op hoop of 't mogt geschiên, Wyl hy te wagten stont, hem in 't gemoet te zien; Dog al verloren werk, waar ik my keer of wende, Tot nu toe is 't vergeefs, myn zorge neemt geen ende; Ik zoek dog zonder vrugt, maar om myn man te vreên Te stellen, gaa ik nog dees buite wegh eens heen, Maar eer ik wederkeer moet ik eens zien rondomme Aan alle wyken heen, ik zie daar yemand kommen, 't Gelykt zeer wel myn Zoon, my dunkt ik zie zyn hond, Azary is by hem , ik loop vlieg terstond,
En boodschapt aan myn Man, al 't geen ik heb vernomen, Ik kan van vreugde naau my zelfs hier in betomen; Myn Zoon nu weder hier, ach! dat zyn Vader wist, Het lag hem als op 't hart, en 't is ook niet gemist.
binnen.
Derde Uitkomst.
Jonge Tobias. Azarias.
Azar.
Wyl 't vee is afgemat door al te spoedig dryven, Heb ik myn order daar gesteld om wat te blyven,
79
Tot dat zy zyn ververscht, gaan wy maar spoedig heen Nu tot uw Ouders, wiens verlangen zoo ik meen, Zeer groot zal zyn; de gal is die by u gesteken?
J. Tob.
O ja! die nutte raad most my nu niet ontbreken, Als ik by Vader kom, zal ik terstont in 't werk Gaan stellen op uw woord.
Azar.
Al byt het nog zoo sterk,
Weest daarom niet bevreest, maar laat hy 't zaghjes wryven, Door deze middel zal hy haast de schel verdryven.
J. Tob.
'k Wens God zyn zegen geeft, dat dit ons mag geschiên.
Azar.
Weest hier verzekert van, uw Vader zal uw zien.
binnen.
Vierde Uitkomst.
Oude Tobias. Anna.
An.
'k Heb onze Zoon gezien, in waarheid geen los gissen.
O. Tob.
Hebt gy al zekerheid, myn Lief, 't gezigt kan missen, In zonderheid van ver.
An.
Neen, Lief, 't en was niet vert,
'k Heb hem ook al te lang gedragen onder 't hert Om onbekent te zien.
O. Tob.
't Gemoed dat zig bezet
Met droefheid en verdriet, vind dik 't verstand belet, Door al de moeilykheên zal dikmaals wel beoogen Het gene dat zy denkt, d'inbeelding heeft vermogen Die onbegrypelyk is.
An.
't Kan zyn, maar denkt het niet,
Geen waan zal my het oog vervormen dat het ziet 't Geen niet te zien en is, 'k zag Azarias mede,
En volger op den weg, liep voor hen, ik terstond
Weêr om gesnelt, de vreughd gaf vleugels aan myn voeten, 'k Zag hemel, aard, nog lugt, nog menschen die my Van blydschap en uit lust, om u zoo onverwagt Dees vreugd te deelen meê.
O. Tob.
Is 't waar, zoo sterkt myn kragt,
O Heer! op dat de ziel, zoo lang met zorg bestreden En kommer om gezolt, de liev' aanvalligheden
Mag dragen van zyn komst, want zwak gestel den mensch Schaad droefheid min als vreugd, wanneer hem hoop en wensch Werd onvoorziens voldaan.
An.
Lief, zoekt gy 't zoo van passen
Te vinden, 'k wensch dat hy aanstonds ons quam verrassen, 't Is lang genoeg gezugt, wat vreugde komt te vroeg; Waar blyft hy ook zoo lang, is 't niet verdriets genoeg, Men haakt als na een dronk, met water op de lippen; Neen, Tobias, gy zult uw Moeder niet ontslippen, Ik zal dien zukkelaar voort dryven met der yl, Ik gaan hem in 't gemoet, blyft gy hier onderwyl, Myn Lief, zet u wat neêr.
O. Tob.
O neen! ik wandel mede. Den yver dryft my voort.
An.
De blintheid stut uw schreden;
Waar wilt gy hene, Lief? gy struikelt waar gy gaat, Ik bid, blyft hier myn hart, gy dient niet wel op straat, Ook kunt gy hem niet zien.
O. Tob.
Ik schep vermaak in 't hooren.
An.
Wel aan dan, nu is hier die blyde stond geboren, Onnodig is uw gang, daar komt Tobias aan, Wie breidelt my nu hier, kan ik dus blyven staan; O neen! ik vlied hem toe, liefd kan geen uitstel lyen.
*34-*35
Tobyas haest naer huys vertreckt van Godt gesegent * Met syn verkregen Bruyt syn ouders ryck bejegent
Vyfde Uitkomst.
Oude Tobias. Anna, Jonge Tobias. Azarias.
An.
Myn Kind.
J. Tob.
Myn Moeder lief.
An.
Ach Zoon! voel ik nu glyen Uw armen om myn hals? of droom ik?
J. Tob.
Moeder waakt, En ziet met vol verstand.
An.
Zyt gy 't myn Zoon? of raakt
Nu myn verstand door vreugd geheel aan 't mis besturen? Maar 't zy ik waak of droom, ô Heer! laat eeuwigh duren; Myn liefde is nu voldaan, alwaar 't ook door uw geest.
J. Tob.
Daar 't leven zelfs nog is, daar's nooit geen schim geweest.
An.
'k Geloof dewijl, ik zie, ja voel, en hoor u spreken, Ook geeft Azarias, die by u is, een teken,
Dat myn gemoed voldoet, want evenals gy ging, Zoo keert gy weêr, dit geeft aan my verzekering, Dat gy het waarlyk zyt, wat heeft uw afzyn tranen Myn oogen afgeperst.
J. Tob.
't Waar beter die te spanen, Als een onnodig ding.
An.
Dat wist gy wel, niet ik, Liefd baart bekommering.
J. Tob.
Een yder oogenblik
Schynt hem een tyd, maar laat ons met dees reden wagten Tot beter tyd, ik zie myn Vader in gedagten
Schynt om te nad'ren, 'k vrees komt hy een valse pas.
An.
Gaat ondersteunt hem Kind, dat hem geen val verras.
J. Tob.
82
Weêr in myn oude dienst.
O. Tob.
Den Hemel gun u vrede;
Zyt gy 't myn waarde Zoon, weest wellekom myn Kind, Ik voel en hoor u wel, waar nu 't gezigt niet blind, Hoe zou ik met vermaak dit lang gewenschte wezen Beschouwen.
J. Tob.
Hou maar moed, myn Vader,u genezen Zal eêr zyn als gy 't weet.
O. Tob.
Flatteert myn blindheid niet, 't Is al te zeer veroud.
J. Tob.
Daa r's vreemder ding geschied,
Als een toevallig blind weêr ziende te doen maken, Natuur heeft als men t' weet, dog raad in alle zaken.
O. Tob.
Hier is te veel verzogt, geleertheid is ten end.
J. Tob.
Of God dan door myn hand u nu een middel zend.
O. Tob.
U woorden doen my meer verwond'ren dan gelooven, Dog weet gy yets beproeft, het kan dog niet ontroven Van 't geen men niet en heeft.
An.
Daar 's veel verborgenheid,
Dat dikmaals in 't gering meer als in 't wigtig leid,
Stelt maar uw komst in 't werk, en Lief, gy moet gelooven, Of anders zou de kracht der medecijn verdoven,
Daar 's nooit meer hindernis dan als de twyffeling De lydende bekruipt.
J. Tob.
't Is zeker, hoe gering
't U toeschynt met Gods hulp, en 't heilzaam zaps vermogen, Zal tot verwondering doen openen uw oogen,
En dat op staande voet.
An.
Wat wagt gy dan, begin.
J. Tob.
Ik zal, ey Moeder! houd het hooft van Vader in Uw schoot, op dat de vogt dog als een zomer regen
Den ouden blinde man Godt soo veel vreucht verliende * Dat hy door t'strycken van de Galle weer wert siende
83
Dat 's eens, dat 's tweemaal nog.
O. Tob.
Ey, houd dog op myn Zoon! Dit byt my al te scherp.
J. Tob.
't Gezigt is ongewoon
Zoo sterken vyand onder 't oog te moeten kyken; Hou moed, door lyden moet de vlies van 't oog afwyken.
An.
Verzagt het nog niet Lief.
O. Tob. Een weinig. J. Tob. Spalkt uw oogen Eens op. O. Tob.
O Heer! wat 's dit, 'k zie schemering om hooge.
An.
Is 't mog'lyk, gy weêr zien myn Lief en waarde Man, Slaat uw gezigt eens op na 't hemels lugt-gespan, Ziet hoe het u vertoont.
O. Tob.
Ik zie nu flaauwe stralen
Zoo uit een nevel-lugt als schaduw nederdalen, Besproeit my andermaal.
J. Tob.
Nog eens, dan ziet het ligt.
O. Tob.
Wat wonderen zyn dit, myn Zoon, gy hebt uw pligt Volbragt, de hindernis en nevelen verdwynen, En 't helder lugtgespan komt myn gezigt verschynen; Komt hier myn waarde hart, niet meer een blindens vrouw, Verheugt u met uw Man, en looft hem die de trouw En goetheid zelver is, die ons voorleden lyden
Nu met een bron van vreugd door weldaad doet verblyden, Gelooft zy uwe Naam, met al uw hemels boôn,
Uw lof, ô Heer myn God! strekt boven alle Goôn, Voor dezen heeft het u gelieft my te kastyden, Nu door dees weldaad doet gy my te meer verblyden; Ik zie, myn Zoon, gezont u met myn oogen weêr, Met ware dankbaarheid buig ik ootmoedig neêr;
'k Verbind my meêr aan U, myn God, om my te dragen In als gelyk myn pligt vereischt nauw behagen.
An.
Myn vrome bedgenood, hoe heeft de Hemel u Na droefheid weêr verblyd, gelukkig heeft God nu De schellen afgeschud.
Azar.
Hier in blyk 't hoog vermogen;
Want hier geschied geen goed, of 't straalt al uit den hoogen, Dat zelfs ook Tobias dees zaak ook wierd bewust,
Denkt vry dat dit geheim ook in Gods handen rust.
J. Tob.
't Geluk dat my beschoor dees wetenschap te leeren, Is wonderbaar, en zal 't geloof ook zeer vermeêren, Zo Vader my gelieft gehoor te geven, 'k zal Een kort opregt verhaal doen van dit vreemd geval.
O. Tob.
Ik ben nieusgierig, ey, vervolg maar uwe reden!
J. Tob.
Het helder zonne ligt had naau de lugt doorsneden Aan d'Horizont, of de rivier de Tygeris
Zeer bruizend in zyn loop, doch zyn gesteltenis,
Scheen doenmaals gantschelyk vry, Sephier blies onverbolgen, Die met een zoet geruis ons stutten in 't vervolgen
Ons' reize voor die nagt, ik moê en afgemat, Begaf my zoo terstond in 't Tyg'ris vlietend nat, Die aangename koelt, zoo fris aan moede leden, 'k Ging onvoorzigtig diep alleen in 't water treden, Azary riep vast keer, doen wend ik my en zag Met schrik het monsterdier, dat op zyn luimen lag, Ik voort verbaast weêrom, hy volgd' my op de hielen, Myn Reisbroêr riep op nieuw, sta vast! gy moet vernielen, Of zelfs zyn omgebragt, gryp moed, rukt hem op 't land, De wanhoop voerd my aan, den hemel steund myn hand,
85
Ik vat hem in de sprong zoo hard, dat hy het leven Verliet, en dit's zyn gal, waar meê de schel gedreven Is van uw oogen af.
O. Tob.
O wonderlyk geval! Wie leerden u die kunst?
J. Tob.
Azarias die zal 't U zeggen wyl hy 't weet.
Azar.
God heeft my leeren kennen
De kragten der natuur, hoe heim'lyk dat ze bennen, Dog had God niet getragt te stuiten uw verdriet, In waarheid deze zaak waar nimmermeer geschied.
O. Tob.
Jehova zoo het schynt toont zelver zyn vermogen Als door natuurs bewerk is 't beurlyk voor onze oogen Te komen eenig ding dat tot genezing strekt;
Maar die het werktuig is, en zulken raad ontdekt, Wat ben ik die naast God al schuldig.
Azar.
Neen, geen eere,
Nog lof en komt my toe, laat Tobias maar keeren Tot zyn verhaal.
J. Tob.
Het hart, de lever, gal by een
Gebonden en bewaart, en 't vleesch van't been gesneên En toebereid, was doen ons avondmaal, wy bleven Die nagt daar, maar zoo dra den dag weêr aan brak geven Wy ons zoo weêr op reis, en quamen t'Echbataan, Op 't voorstel van ons vriend gaan wy by Rag'ël aan.
O. Tob.
Hoe! tot myn oude vriend dien Rag'ël, wiens gevalle Met ons gelyk bestond, doen Assur Isr'ëls wallen Innam, zyn wy vervoert gelyk doen na dit land, Daar hy ook niet behiel als maar een eenig pand, Een Dogtertje volmaakt gevormt, dog jong van jaren, En ook zyn Egtgenoot, doen was ons wedervaren En goed'ren als gelyk, 't vervolg gaf groot verscheel, lk aan het wankel hof, maar hy't geruste deel,
Van buiten dienst van 't Hof en Kerk te kunnen leven, Dee elks gelegentheid te min byeenkomst geven; Hebt gy hem dan bezogt, hoe heeft hy u onthaalt?
J. Tob.
Met alle vriendelykheid myn stoutigheid betaalt.
An.
Is 't waar het geen 't gerugt hier strooide van het sterven Zyns dogters bruidegoms.
J. Tob.
Wie zou dat reppen derven, Wyl zy nu blyft getrouwt.
An.
Getrouwt, met wie?
J. Tob.
Haar Neef.
O. Tob.
Dat kan niet zyn, want hier geen Jongeling en bleef Doen over meer als gy.
Azar.
Of 't ook uw Zoon mogt wezen, Die Zara tot zyn vrouw had weten te belezen.
An. Ik agt Toby te jong om min te voeden, daar
't Genot des huwelyks steunt op stylen van gevaar.
J. Tob.
Geen p'rykel stut de min, want niet kan meer behagen; Als dat veel p'rykel ons den zegen weg doet dragen, Een ligt gewonne buit werd ook het minst geagt, Waar heeft de schoonheid niet een minnaar toe gebragt.
An.
Hoe is 't?
O. Tob.
Is 't jok of ernst? zou ik wel durven hopen, Dat Rag'ëls eenig kind een liefde-band zou knopen Met Tobias, myn zoon? hier schuilt wat agter.
J. Tob.
Neen,
En twyffelt vry niet meer, ik en myn Nigt zyn een In 't wettelyk verbond.
An.
Waar is zy dan gebleven?
O. Tob.
Was ik nog gist'ren niet gedompelt in den druk, En heden vloeit myn huis van rykdom en geluk;
Was ik nog gisteren niet een spot der lastertongen, Liep niet het straatgerugt, en roep hoe ik gedrongen In diepe droefheid zat, ging jemand my voorby, Ik was een voorwerp van veel smaat en spotterny, Maar nu zoo onverwagt, tot spyt van myn vyanden,