Het eerste succes van Independent Living Vlaanderen

Na een ongeval in 1981 belandde Ann Sleeckx, een jonge twintiger, in een rolstoel. Omdat zij dag en nacht assistentie nodig had, was het voor haar niet langer mogelijk zelfstandig te wonen. De enige twee opties die zij ter beschikking had, waren ofwel om terug bij haar ouders te gaan wonen, ofwel om te verhuizen naar een voorziening. Destijds waren er nog

geen Fokusprojecten in West-Vlaanderen9, de provincie waarvan Sleeckx afkomstig was. Wie niet in een voorziening wenste te wonen, kon gebruik maken van diensten voor thuisverpleging, maar dat was niet de manier waarop Sleeckx haar leven wenste te organiseren.

“Ik was twintig jaar. Ik wou niet naar huis terug. Ik wou ook niet naar een home maar

ik had geen andere keuze. Er was geen Fokusproject op dat moment. Er waren geen assistentiebudgetten. Er was eigenlijk bitter weinig. Het enige wat er was, waren een aantal diensten zoals familiale hulpdiensten en thuisverplegingsdiensten die aan huis kwamen, diensten zoals die er nu ook nog zijn. Dat was niet de manier waarop ik wou leven en waarop ik mijn leven wou organiseren. Tegen mijn zin heb ik in een instelling gewoond. Nu, ik heb er wel heel veel mensen leren kennen, maar dat was niet wat ik wou met mijn leven. Ik wou daar niet de rest van mijn dagen doorbrengen. Ik ben er noodgedwongen moeten gaan wonen omdat daar ter plaatse assistentie aanwezig was, maar ik moest er dan ook voor verhuizen.” (A. Sleeckx, Interview, 3 mei 2012)

Tijdens haar verblijf in de voorziening, het Provinciaal Bezigheidshome10 in Gits, leerde zij onder andere Eddy Denayer, Theo Lenaerts en Jan-Jan Sabbe kennen. Denayer, Lenaerts en Sabbe hadden kennis gemaakt met de Independent Living Movement zoals die in Zweden bestond. Nog voor de vzw ILV opgericht werd, organiseerde Sabbe reeds peercounselingweekends in Deinze en werd daarbij ondersteund door Adolf Ratzka en Lillian Pastina (A. Ratzka, Interview, 12 maart 2012). Denayer, Lenaerts en Sabbe overtuigden Sleeckx een dergelijk weekend bij te wonen. Ze werd er gebeten door de idee van Independent Living. De situaties van Ratzka en Sabbe, die zelfstandig woonden en gebruik maakten van persoonlijke assistentie, inspireerden haar. Ze besloot uit de voorziening te verhuizen en liet zich hierbij niet ontmoedigen door familie en omgeving, die er aanvankelijk eerder argwanend tegenover stonden.

“Na dat weekend was ik gebrainwasht door de idee van Independent Living. Ik wou er

kost wat kost aan meewerken. Ik moest daar iets aan doen! Ik vond dat ik voor mezelf moest opkomen. Ik wilde een voorbeeld zijn voor andere mensen. Vooral het horen

9

In andere provincies waren er wel al Fokusprojecten: in Heusden-Zolder (’78 en ‘85), Gent (‘84), Leuven (’87), Evere (’87), Antwerpen (’88) en Strombeek-Bever (’88) (Broekaert & Van Hove, 2010, p. 101).

10

over persoonlijke assistentie en hoe mensen in het buitenland daarmee werkten en hoe dat het er financieel bekostigd werd, intrigeerde mij heel erg. Dat je van andere mensen in dezelfde situatie kon leren, gaf heel veel moed en ook zelfrespect. […] Ik had het thuis verteld aan mijn ouders, mijn broers en mijn zussen. De eerste reactie was helemaal niet enthousiast: 'Maar Ann, wat ga jij nu doen? Je zit daar zo goed in de instelling. Je mag ieder jaar mee op vakantie en je hebt al zo’n mooie verre reizen kunnen maken.' En ik dacht: 'Verstaan jullie het dan niet?'” (A. Sleeckx, Interview, 3

mei 2012)

Aangeraden door anderen besloot zij dat de beste plek om naartoe te verhuizen een stad was. Steden boden immers betere mogelijkheden dan dorpen wat het vinden van assistentie betrof. Sleeckx liet haar oog vallen op Brugge en begon haar zoektocht naar een (aan)gepaste woning en ondersteuning. Hierbij kreeg zij hulp van Sabbe, met wie zij alle diensten in Brugge bezocht die eventueel assistentie konden verlenen. Van al deze diensten bleek echter geen enkele in staat ’s nachts assistentie te verlenen.

“In de periode dat ik aan het zoeken was, heb ik samen met Jan-Jan Sabbe alle

diensten in Brugge bezocht, zowel de verpleegdiensten als de thuishulpdiensten als de klusjesdiensten, wat dan ook. Ik kon familiale hulp en verpleegdiensten aan huis krijgen, maar ik vond nergens een dienst die ’s nachts mijn assistentie kon organiseren.” (A. Sleeckx, Interview, 3 mei 2012)

Sleeckx besloot dat ze haar nachtassistenten dan maar uit eigen zak zou betalen. In augustus 1988 verhuisde ze naar een gelijkvloers appartement in het centrum van Brugge. Ondertussen hield ze haar assistentiekosten zorgvuldig bij. Gebundeld met een persoonlijk dossier diende ze deze in bij het plaatselijke OCMW en vroeg om terugbetaling. Het OCMW besliste haar per maand 10.000 Bef toe te wijzen (Huys, 1992, p. 16). Dit bedrag erkenden zij echter niet als een assistentiebudget, maar keerden ze uit als betaling van de huur.

“Het OCMW heeft lang over mijn zaak gediscussieerd en heeft er lang over gedaan

om tot een beslissing te komen. Aanvankelijk zijn ze voor mij met 10.000 Bef over de brug gekomen, maar zij wilden dat niet erkennen als een assistentiebudget. Zij zeiden: 'Wij zullen tussenkomen in de kosten van de huur van uw woning.' Ik kreeg dus mijn huur betaald door het OCMW omdat zij écht niet wilden erkennen dat zij assistentie

betaalden. Waarschijnlijk was dit ook omdat zij een precedent aan het scheppen waren en er in andere gemeenten ook al zulke rechtszaken bezig waren.” (A. Sleeckx,

Interview, 3 mei 2012)

Ann Sleeckx was het eerste succes van de Independent Living Movement in Vlaanderen. Vóór haar waren er reeds andere personen geweest die besloten hadden om niet in een voorziening maar zelfstandig te wonen. Sabbe bijvoorbeeld werkte ook reeds met persoonlijke assistenten. Sleeckx was echter de eerste persoon die zelfstandig ging wonen en daarbij niet kon terugvallen op ondersteuning door familie. Zij werkte uitsluitend met diensten en betaalde haar nachtassistenten zelf. Sleeckx was bovendien de eerste die advertenties plaatste om nachtassistenten aan te werven. In die zin was haar situatie uniek. Het toonde aan dat zelfstandig wonen, zelfs al had men een ernstige handicap, wel degelijk mogelijk was. Sleeckx werd niet alleen een van de boegbeelden van ILV, maar ook een voorbeeld voor andere personen met een handicap.