Herstelde uitgangspositie

Een aantal keer komt het voor dat de onderlinge verhouding tussen Fokke en Machteld wordt verstoord en in dezelfde aflevering weer wordt teruggedraaid naar een zekere uitgangspositie. Een dramatisch gegeven dat meerdere keren wordt ingezet als aanstichter van drama en conflict tussen Fokke en Machteld.

In scène 39 van de eerste aflevering “Sea of Green”, is Machteld boos en verdrietig terug naar hun oude huis gereden vanwege Fokke’s gebrekkige reactie op hun ingezakte relatie. De ruzie eindigt in onbegrip en miscommunicatie (Ribbens 46). Aan het einde van de tweede aflevering “Het wonder van Hollands Hoop” besluit ze weer terug te keren en praten Fokke en Machteld het uit. Hij is veranderd, zij verwacht meer communicatie (Ribbens 47) en zo lijkt een dramatische boog afgesloten omdat hun relatie weer is hersteld. Vanaf dit moment zal het gezin weer als normaal functionerend verder kunnen, zonder ruziënde ouders.

In de derde aflevering “Man en Macht” wordt direct het probleem van de volgende aflevering “Irina” aangesneden. De twee bewakers worden wakker met een kater en breken hongerig uit de schuur omdat Fokke verzaakt ontbijt te brengen (Ribbens 3). In de vorige aflevering leek tussen Machteld en Fokke alles uitgesproken en opgelost maar nu hij met dit probleem wordt geconfronteerd verzaakt Fokke in de beloofde communicatie. Deze derde aflevering eindigt met een Fokke die zijn zelfvertrouwen heeft herwonnen. Dit gaat gepaard met een seksuele uitspatting waarmee hij en Machteld hun relatieprobleem van de aflevering weer goedmaken.

In de vierde aflevering “Irina” ontwaken Machteld en Fokke stoeiend en vrijend, in goede harmonie. Het idyllische gezinstafereel wordt verstoord door de aankondiging dat Saša diezelfde dag nog zal langskomen om de gedroogde oogst in te pakken en weg te halen (Ribbens 2-6). Fokke raakt hier weer van ontregeld en gestrest. Het gevolg is dat Fokke en Machteld direct weer terugvallen in oude patronen; falende communicatie en onbegrip. In feite een herhaling van de vorige aflevering. Het einde van deze vierde aflevering “Irina” is ook vrij identiek aan het einde van de derde aflevering. Fokke denkt alweer van Joegoslavische lastposten op zijn erf af te zijn. De problemen met de gevluchte Irina zijn opgelost, hij heeft zijn geld binnen en iedereen is van zijn erf af (Ribbens 44).

41

Het probleem van de vijfde aflevering “Het Haasje” is een gebrek aan geld. Stapels onbetaalde rekeningen horen bij de boerderij Hollands Hoop. Net als in Breaking Bad neemt Fokke de verantwoordelijkheid voor de financiële afhandeling op zich (Ribbens 9). Net als Walt wil hij de rekeningen betalen met het verdiende drugsgeld zonder dat zijn vrouw het doorheeft. Echter, zo ver komt het niet in Hollands Hoop. Het verstopte geld is kwijt. Dit gegeven is vooral een aanzet voor verdenking van Pepijn. In het vervolg van de serie komt het betalingsprobleem en de zoektocht naar de dader niet meer aan bod. Het wordt niet verder uitgewerkt maar blijft beperkt tot deze aflevering. Hoewel het kwijtgeraakte geld op zichzelf staat en niets met de telkens herstelde relatie van Machteld en Fokke te maken heeft, hoort dit argument wel thuis in deze paragraaf. Het is een voorbeeld van een situatie waarbij eerst een probleem is ontstaan maar wat plotseling niet meer aan de orde is. De uitgangspositie van het gezin is blijkbaar weer hersteld van straatarm met schulden naar 'normaal' zonder financiële problemen.

5.2.4 ‘Vergeten’ ontwikkeling

Een vierde aspect dat Hollands Hoop een procedureel karakter geeft is de soms gebrekkige ontwikkeling van de hoofdpersoon. De mate van ontwikkeling van het personage draagt bij aan het argument dat de serie een procedurele vormstructuur hanteert en wordt daarom al in deze paragraaf behandeld en niet in het volgende hoofdstuk.

Fokke maakt weliswaar een transformatie door van forensisch psychiater die een verwaarloosde relatie met zijn gezin heeft, naar chef van een grote wietplantage met een betere relatie met zijn gezin. Toch gebeurt dit niet altijd overtuigend en vaak gaat de ontwikkeling gepaard met inconsequent gedrag van Fokke. Die inconsequentie zit ‘m erin dat Fokke soms ‘vergeten’ lijkt welke inzichten hij heeft opgedaan op eerdere momenten. Het gevolg is dat hij vaak op dezelfde manieren reageert op conflicterende situaties als in eerdere afleveringen en geen ontwikkeling doormaakt terwijl dit wel door de serie is aangekondigd. In de vorige paragraaf werden voorbeelden aangehaald met betrekking op de relatie tussen Machteld en Fokke. Deze paragraaf zal met voorbeelden illustreren hoe uit de relatie en afspraken tussen Fokke en Saša blijkt dat Fokke ‘vergeten is’ dat hij zich ontwikkelde.

In de tweede aflevering “Het wonder van Hollands Hoop”, in scène 40 ervaart Fokke een moment van ‘herkenning’ (Ribbens 37) welke geïdentificeerd kan worden met Aristoteles’ ‘peripetie’. Fokke komt achter ‘een bepaalde waarheid’, hij heeft

42

herwonnen moed gekregen, realiseert zich een analytische methode die hij put uit zijn ervaring als forensisch psychiater. Hij krijgt hier een gevoel van zelfvertrouwen van. Deze ‘herkenning’ wordt geactiveerd door een gesprek met Pepijn in scène 39. Hij spreekt uit dat Fokke als psychiater goed met psychopaten om zou moeten gaan (Ribbens 36). In scène 40 overpeinst Fokke de situatie en bedenkt hij hoe hij zichzelf een betere onderhandelingspositie toe kan bedelen (Ribbens 37). Ofwel, dit is de aanzet naar het keerpunt waar de ‘complicatie-fase’ wordt omgekeerd naar de fase van ‘denouement’. De ‘peripetie’ vindt de volgende dag plaats als Saša zijn roes ligt uit te slapen in de boomgaard in scène 44. Fokke weet, gewapend met het jachtgeweer en dominante lichaamstaal, nieuwe eisen te stellen en voorwaarden te creëren waar Saša mee akkoord gaat. Deze bevindt zich op dat moment in een ondergeschikte positie en kan niet anders dan toestemmen met Fokke’s wensen. Hij is onder de indruk van Fokke’s nieuwe lichaamstaal, duidelijke eisen en heeft interesse in Fokke’s voorstel tot schaalvergroting (Ribbens 40-41).

Het is vervolgens inconsequent te noemen dat Fokke weer vervalt in oude patronen. De ingezette fase van ‘denouement’ blijkt enkel van toepassing op de betreffende aflevering. Bij volgende situaties toont hij zich weer als de brave zeurpiet die van niets wilt weten en vooral de situaties wilt ontvluchten. Het lijkt alsof Fokke ‘vergeten’ is dat hij een moment van ‘herkenning’ heeft ervaren. Al met al is dit misschien ‘realistisch’ gedrag in de werkelijkheid maar de serie toonde zo’n dramatisch conventioneel keerpunt dat het ongeloofwaardig wordt als Fokke zulke bedenkingen heeft in volgende situaties.

In de derde aflevering van Hollands Hoop “Man en Macht” doorloopt Fokke haast hetzelfde proces van ‘herkenning’ en ‘peripetie’ naar ‘denouement’. Fokke is de ongehoorzaamheden van de bewakers zo zat dat hij ze gewapend met een geweer terecht wil wijzen (Ribbens 36). Hij wordt echter overmeesterd en eenvoudig de deur gewezen door de bewaker Burian. In scène 51 belt hij Saša en doet zijn beklag over de bewakers op zeer agressieve, eisende toon (Ribbens 51). Dit is wél de Fokke die in de vorige aflevering “Het wonder van Hollands Hoop” inzag hoe psychopaten als Saša benaderd moet worden. Hij legt Matthias uit dat hij ‘provocatieve manipulatie’ gebruikt, terminologie die Fokke weet in te zetten vanuit zijn verleden als forensisch psychiater. Maar waarom nu pas? Waarom lukte het hem niet op dezelfde wijze zich zo op te stellen naar de twee bewakers? Waarom uitte hij zich zo onzeker tegenover Matthias over de juiste handelingswijze als hij eigenlijk al weet hoe te handelen?

43

In gesprek met Matthias wint Fokke zijn vertrouwen weer terug. Wederom beleeft Fokke een moment van ‘herkenning’. Hij concludeert hierin dat zijn vader géén slachtoffer was maar een drugshandelaar voor het geld. Dit gegeven wakkert opnieuw het vuur aan bij Fokke waarmee de ‘peripetie’ wordt ingezet en de plot naar de ‘denouement’-fase wordt gestuwd. In scène 52 wordt beschreven hoe de herboren Fokke zich stoer en zelfverzekerd opstelt als hij opnieuw de bewakers wilt confronteren met hun buitensporige gedrag. Wat Fokke niet weet, is dat Burian door Saša is uitgeschakeld en dat de andere bewaker zich uit angst voor represailles van Saša nederig naar Fokke opstelt. Het is dus niet Fokke’s herwonnen moed en zelfverzekerde lichaamstaal waarvan de bewaker onder de indruk is. De serie speelt hier met de klassieke aristotelische conventies omdat de ‘peripetie’ eigenlijk niet door de ‘herkenning’ van de protagonist wordt veroorzaakt. Dit mag beschouwd worden als een aspect van narratieve complexiteit omdat er gespeeld wordt met de verwachtingen van de kijker. Deze wordt bewust op het verkeerde been gezet.

Voor de onwetende Fokke is het echter een bevestiging van zijn leiderschap. De vraag is of dit inzicht nu wél beklijft. Na het inzicht uit de vorige aflevering was Fokke namelijk al vrij snel teruggevallen in oude afwachtende gebruiken. Een laatste voorbeeld uit de vijfde aflevering “Het haasje”, scène 18 toont dat Fokke hardleers is. Fokke wordt door Matthias en Saša geïntroduceerd tot de ondergrondse unit waar de wietplantjes staan. Er ontstaat wederom conflict omdat Fokke zich angstig en terughoudend opstelt als blijkt dat hij de plantjes moet overnemen. Saša is hier terecht verontwaardigd over want Fokke heeft immers voorgesteld om schaalvergroting toe te passen (Ribbens 15- 20).